Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu məqalənin sonunda mənbə siyahısı var, lakin mətndaxili mənbələr heç və ya kifayət qədər istifadə edilmədiyi üçün bəzi məlumatların mənbəsi bilinmir. |
Ömər ibn əl-Xəttab və ya I Ömər (ərəb. عمر بن الخطاب; təq. 586, Məkkə – 3 noyabr 644, Mədinə) — 634–644-cü illərdə I xəlifə Əbu Bəkrin vəfatından sonra onun təyinatı ilə Rəşidi xilafətinin ikinci xəlifəsi․
| Ömər ibn Xəttab | |
|---|---|
| ərəb. عُمَرُ بْنُ الْخَطَّابِ | |
 | |
| 634 – 3 noyabr 644 | |
| Əvvəlki | Əbu Bəkr |
| Sonrakı | Osman ibn Əffan |
| Şəxsi məlumatlar | |
| Doğum tarixi | təq. 586 |
| Doğum yeri | |
| Vəfat tarixi | 3 noyabr 644 |
| Vəfat yeri | |
| Vəfat səbəbi | bıçaq xəsarəti[d] |
| Dəfn yeri | |
| Fəaliyyəti | dövlət xadimi, Xəlifə, imam, dini rəhbər[d], Səhabə |
| Həyat yoldaşları | |
| Uşaqları | |
| Dini | islam |
| Hərbi xidmət | |
| Döyüşlər | |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Həyatı
581-ci ildə Məkkədə doğulub.
3 noyabr 644-cü ildə Mədinədə vəfat edib.
Hərbi fəaliyyəti
Ömər ibn Xəttabın dövründə baş verən döyüşlər
Əcnadeyn döyüşü
Müsəlmanların Suriya və Fələstinin fəthi sırasında Bizanslılarla ilk döyüşü.
- Sosial nəticə:
- Müharibə müsəlmanların zəfəri ilə başa çatdı (28 Cəmaziyəəvvəl 13/30 Temmuz 634).
- Bu müharibədə 3000 düşmən əsgəri öldürüldü; müsəlmanlar isə sadəcə 14 şəhid verdilər.
- Siyasi nəticə:
- Bizans imperatoru Herakleios bu müharibədən çox qorxaraq Humus’tan Antakyaya qaçmışdır.
- Əcnadeyn savaşı ilə Fələstin və Suriyanın qapıları müsəlmanlara açılmış, 2 il sonra Yərmuk döyüşündə zəfər qazanılması nəticəsində bölgənin fəthi tamamlanmışdır.
- Bu döyüş nəticəsində Suriya, 637-ci ildə isə Fələstin torpaqları alındı.
Kadisiyə döyüşü
Müsəlmanlara Şimali İraq və İranın qapılarını açan meydan döyüşü (15/636).
- İqtisadi nəticə:
- Bu döyüşün nəticəsində müsəlmanlar böyük miqdarda qənimət ələ keçirdilər. Bunların ən qiymətlisi İran bayrağı idi.
- Sosial nəticə:
- Sərkərdə Rüstəmin Hilal ibn Ulləfə tərəfindən öldürülməsindən sonra Sasani ordusu dağıldı.
Siyasi nəticə
- Bu qələbə nəticəsində İraqın qapıları müsəlmanların üzərinə açıldı.
- İran dövlətinin süqutu başlandı.
- Sasanilərin paytaxtı olan Mədainin fəthinə az qaldı.
Yərmuk döyüşü
Suriyada Bizans hökmdarlığına son qoyan və müsəlmanların bölgəyə hakim olmasına səbəb olan döyüş (15/636).
- Sosial nəticə:
- Bizans ordusu ağır bir məğlubiyyətə uğradı.
- Sərkərdə Theodoros və çox sayda əsgər öldürüldü.
- Sağ qalanlar Fələstin, Hələb və Əlcəzair tərəflərə qaçdılar.
- Siyasi nəticə
- Suriyada Bizans hakimiyyətinə son qoyuldu.
- Müsəlmanlar Suriyaya hakim oldular.
Celula döyüşü
Ömərin dövründə İraqda müsəlmanlarla Sasanilər arasında cərəyan edən döyüş.
- İqtisadi nəticə:
- Müsəlmanlar böyük bir həmlə ilə Sasani ordusunu məğlub etdilər.
- Böyük qənimət ələ keçirildi.
- Siyasi nəticə:
- Celula döyüşü ilə müsəlmanlar Kadisiyədən sonra Sasanilərə böyük bir zərbə vurmuş oldular.
Körpü döyüşü
Bu Döyüş 13 Ramazan sonu/Kasım 634-cü ildə baş vermişdir.
- Sosial nəticə:
- Müsəlmanlar döyüşdə məğlub oldular.
- İlk fəthlər sırasında ən ağır məğlubiyyətlərdən sayılır.
Nəhavənd döyüşü
Bu döyüş 642-ci ildə Xilafət və Sasanilər arasında baş vermişdir.
- Sosial nəticə:
- Sasani ordusu məğlub oldu.
- Bu məğlubiyyətdən sonra Sasanilər bir daha özlərinə gələ bilmədilər və imperiya sürətlə dağılmağa başladı.
- Siyasi nəticə:
- Nəhavənddə qazanılan zəfər Fəth-ul-futuh (fəthlər-fəthi) adlandırılmışdır.
- Bu döyüşdən sonra müsəlmanlar İranı demək olar ki, heç bir maneəyə rast gəlmədən fəth etmişdilər.
Ömər ibn Xəttabın dövründə baş vermiş fəthlər
Misirin fəthi
Misir 642-ci ildə fəth edildi.
- Sosial nəticə
- Müsəlman Ərəblər, Misirin yerli xalqına heç bir zülm vermədilər, əksinə onlarla çox yumşaq rəftar edirdilər. Onları dinlərində qalmaq və ya İslamı qəbul etmək xüsusunda sərbəst buraxdılar. Misirlilərdən müsəlman olanlar, müsəlmanların tabe olduqları hüquqlara tabe oldular.
- Müsəlman Ərəblər Misirin yerli xalqına dini azadlıq vermişdilər. Amr ibn As Bablyon qalasını ələ keçirdikdən sonra bu xüsusu təkid etməkdəydi.
- Ərəblərin Misirdə yaxşı idarəsinə dəlalət edən bir məsələdə Yaqubilər və Məlqanilər arasında bərabərlik qərar vermişdir. Müsəlman Ərəblər, bu iki xristianlıq məzhəbini qanun qarşısında bərabər tutmuşdu.
- Müsəlman Ərəblər, Misir ərazisini yerli xalqa buraxmışdılar. Beləliklə Misirlilər, uzun vaxtdan bəri əldə edə bilmədikləri böyük bir rahatlığa qovuşmuşdular.
Şam şəhərinin fəthi
Şam şəhəri Rəcəb ayında 635-ci ildə fəth edildi.
- Sosial nəticə:
- Əhalidən cizyə vergisi alınırdı.
- Cizyə milli müdafiə vergisi olduğu üçün özlərini qorumamaq şərtiylə Şam əhalisindən alınan cizyələrdə iadə edildi.
- Cizyə qızıl olaraq 4 dinar və ya gümüş olaraq 40 dirhəm idi.
Fələstin və Qüdüsün fəthi
Qüdüsün fəthi 17/638 bəzi qaynaqlara görə isə 16/637-ci ildə tamamlanmışdır.
- Sosial nəticə:
- Qüdsə yəhudilər yerləşdirilmədi. Buna qarşılıq olaraq Qüdüs xalqı, digər şəhərlər kimi cizyə verməli idi.
- Qüdüs xalqına dini inanclar məsələsində azadlıq verildi.
Mənbə
- İslam (qısa məlumat kitabı). Azərbaycan Sovet Ensiklopediyasının Baş Redaksiyası. Bakı: 1989, səh.96.
- Hakkı Dursun Yıldız. Ecnadeyn savaşı, DİA, Cild-10, Səh-385
- Hasan İbrahim Hasan. Mısırın Fethi, İslam Tarihi, İstanbul 1991, Səh 298–309
- Hayrettin Yücesoy. Kadisiye savaşı, DİA, Cild-24, Səh 136–137
- Mustafa Fayda. Celula savaşı, DİA, Cild-7, Səh 272–273
- Mustafa Fayda. Yermuk savaşı, DİA, Cild-43, Səh 485–486
- Nuri Ünlü. Köprü vakası, İslam Tarihi, İstanbul 2015, Səh 100–101
- Nuri Ünlü. Nihavent vakası, İslam Tarihi, İstanbul 2015, Səh 105–107
- Nuri Ünlü. Şamın Muhasara və Fəthi, İslam Tarihi, İstanbul 2015, Səh 108–109
- Nuri Ünlü. Filistin və Küdüsün Fethi, İslam Tarihi, İstanbul-2015, Səh 110–111
- Nuri Ünlü. Mısırın Fethi, İslam Tarihi, İstanbul 2015, Səh 112–113
- Nuri Ünlü. Nihavend savaşı, İslam Tarihi, İstanbul 1984, Səh 65
İstinadlar
- Afsaruddin A. Umar I // Encyclopædia Britannica (ing.).
- Али-заде А. Абдуллах ибн Омар (rus.). // Исламский энциклопедический словарь Москва: Ансар, 2007.
Xarici keçidlər
- İlk dövrdəki müsəlmanlar arasında şura düşüncəsi var idimi? (az.)
- Xəlifə "Bəqərə" surəsini on iki ilə öyrənir. makarem.ir (az.)
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Bu meqalenin sonunda menbe siyahisi var lakin metndaxili menbeler hec ve ya kifayet qeder istifade edilmediyi ucun bezi melumatlarin menbesi bilinmir Lutfen menbeleri uygun sekilde metnin daxilinde yerlesdirerek meqalenin tekmillesdirilmesine komek edin Vikipediyada bu adli diger sexsler haqqinda da meqaleler var bax Omer ad Omer ibn el Xettab ve ya I Omer ereb عمر بن الخطاب teq 586 Mekke 3 noyabr 644 Medine 634 644 cu illerde I xelife Ebu Bekrin vefatindan sonra onun teyinati ile Residi xilafetinin ikinci xelifesi Omer ibn Xettabereb ع م ر ب ن ال خ ط اب Residi xilafetinin 2 ci xelifesi634 3 noyabr 644EvvelkiEbu BekrSonrakiOsman ibn EffanSexsi melumatlarDogum tarixi teq 586Dogum yeri Mekke HicazVefat tarixi 3 noyabr 644Vefat yeri Medine Residi xilafetiVefat sebebi bicaq xesareti d Defn yeri Mescid en NebeviFealiyyeti dovlet xadimi Xelife imam dini rehber d SehabeHeyat yoldaslari Ummu Gulsum binti EliUsaqlari Abdullah ibn Omer ibn Xettab Asim ibn Omer Hefse binti OmerDini islamHerbi xidmetDoyusler Bedr doyusu Uhud doyusu Xendek doyusu Xeyber doyusu Vikianbarda elaqeli mediafayllarHeyati581 ci ilde Mekkede dogulub 3 noyabr 644 cu ilde Medinede vefat edib Herbi fealiyyetiOmer ibn Xettabin dovrunde bas veren doyusler Ecnadeyn doyusu Muselmanlarin Suriya ve Felestinin fethi sirasinda Bizanslilarla ilk doyusu Sosial netice Muharibe muselmanlarin zeferi ile basa catdi 28 Cemaziyeevvel 13 30 Temmuz 634 Bu muharibede 3000 dusmen esgeri olduruldu muselmanlar ise sadece 14 sehid verdiler Siyasi netice Bizans imperatoru Herakleios bu muharibeden cox qorxaraq Humus tan Antakyaya qacmisdir Ecnadeyn savasi ile Felestin ve Suriyanin qapilari muselmanlara acilmis 2 il sonra Yermuk doyusunde zefer qazanilmasi neticesinde bolgenin fethi tamamlanmisdir Bu doyus neticesinde Suriya 637 ci ilde ise Felestin torpaqlari alindi Kadisiye doyusu Muselmanlara Simali Iraq ve Iranin qapilarini acan meydan doyusu 15 636 Iqtisadi netice Bu doyusun neticesinde muselmanlar boyuk miqdarda qenimet ele kecirdiler Bunlarin en qiymetlisi Iran bayragi idi Sosial netice Serkerde Rustemin Hilal ibn Ullefe terefinden oldurulmesinden sonra Sasani ordusu dagildi Siyasi netice Bu qelebe neticesinde Iraqin qapilari muselmanlarin uzerine acildi Iran dovletinin suqutu baslandi Sasanilerin paytaxti olan Medainin fethine az qaldi Yermuk doyusu Suriyada Bizans hokmdarligina son qoyan ve muselmanlarin bolgeye hakim olmasina sebeb olan doyus 15 636 Sosial netice Bizans ordusu agir bir meglubiyyete ugradi Serkerde Theodoros ve cox sayda esger olduruldu Sag qalanlar Felestin Heleb ve Elcezair tereflere qacdilar Siyasi neticeSuriyada Bizans hakimiyyetine son qoyuldu Muselmanlar Suriyaya hakim oldular Celula doyusu Omerin dovrunde Iraqda muselmanlarla Sasaniler arasinda cereyan eden doyus Iqtisadi netice Muselmanlar boyuk bir hemle ile Sasani ordusunu meglub etdiler Boyuk qenimet ele kecirildi Siyasi netice Celula doyusu ile muselmanlar Kadisiyeden sonra Sasanilere boyuk bir zerbe vurmus oldular Korpu doyusu Bu Doyus 13 Ramazan sonu Kasim 634 cu ilde bas vermisdir Sosial netice Muselmanlar doyusde meglub oldular Ilk fethler sirasinda en agir meglubiyyetlerden sayilir Nehavend doyusu Bu doyus 642 ci ilde Xilafet ve Sasaniler arasinda bas vermisdir Sosial netice Sasani ordusu meglub oldu Bu meglubiyyetden sonra Sasaniler bir daha ozlerine gele bilmediler ve imperiya suretle dagilmaga basladi Siyasi netice Nehavendde qazanilan zefer Feth ul futuh fethler fethi adlandirilmisdir Bu doyusden sonra muselmanlar Irani demek olar ki hec bir maneeye rast gelmeden feth etmisdiler Omer ibn Xettabin dovrunde bas vermis fethler Misirin fethi Misir 642 ci ilde feth edildi Sosial neticeMuselman Erebler Misirin yerli xalqina hec bir zulm vermediler eksine onlarla cox yumsaq reftar edirdiler Onlari dinlerinde qalmaq ve ya Islami qebul etmek xususunda serbest buraxdilar Misirlilerden muselman olanlar muselmanlarin tabe olduqlari huquqlara tabe oldular Muselman Erebler Misirin yerli xalqina dini azadliq vermisdiler Amr ibn As Bablyon qalasini ele kecirdikden sonra bu xususu tekid etmekdeydi Ereblerin Misirde yaxsi idaresine delalet eden bir meselede Yaqubiler ve Melqaniler arasinda beraberlik qerar vermisdir Muselman Erebler bu iki xristianliq mezhebini qanun qarsisinda beraber tutmusdu Muselman Erebler Misir erazisini yerli xalqa buraxmisdilar Belelikle Misirliler uzun vaxtdan beri elde ede bilmedikleri boyuk bir rahatliga qovusmusdular Sam seherinin fethi Sam seheri Receb ayinda 635 ci ilde feth edildi Sosial netice Ehaliden cizye vergisi alinirdi Cizye milli mudafie vergisi oldugu ucun ozlerini qorumamaq sertiyle Sam ehalisinden alinan cizyelerde iade edildi Cizye qizil olaraq 4 dinar ve ya gumus olaraq 40 dirhem idi Felestin ve Qudusun fethi Qudusun fethi 17 638 bezi qaynaqlara gore ise 16 637 ci ilde tamamlanmisdir Sosial netice Qudse yehudiler yerlesdirilmedi Buna qarsiliq olaraq Qudus xalqi diger seherler kimi cizye vermeli idi Qudus xalqina dini inanclar meselesinde azadliq verildi MenbeIslam qisa melumat kitabi Azerbaycan Sovet Ensiklopediyasinin Bas Redaksiyasi Baki 1989 seh 96 Hakki Dursun Yildiz Ecnadeyn savasi DIA Cild 10 Seh 385 Hasan Ibrahim Hasan Misirin Fethi Islam Tarihi Istanbul 1991 Seh 298 309 Hayrettin Yucesoy Kadisiye savasi DIA Cild 24 Seh 136 137 Mustafa Fayda Celula savasi DIA Cild 7 Seh 272 273 Mustafa Fayda Yermuk savasi DIA Cild 43 Seh 485 486 Nuri Unlu Kopru vakasi Islam Tarihi Istanbul 2015 Seh 100 101 Nuri Unlu Nihavent vakasi Islam Tarihi Istanbul 2015 Seh 105 107 Nuri Unlu Samin Muhasara ve Fethi Islam Tarihi Istanbul 2015 Seh 108 109 Nuri Unlu Filistin ve Kudusun Fethi Islam Tarihi Istanbul 2015 Seh 110 111 Nuri Unlu Misirin Fethi Islam Tarihi Istanbul 2015 Seh 112 113 Nuri Unlu Nihavend savasi Islam Tarihi Istanbul 1984 Seh 65IstinadlarAfsaruddin A Umar I Encyclopaedia Britannica ing Ali zade A Abdullah ibn Omar rus Islamskij enciklopedicheskij slovarMoskva Ansar 2007 ISBN 978 5 98443 025 8Xarici kecidlerIlk dovrdeki muselmanlar arasinda sura dusuncesi var idimi az Xelife Beqere suresini on iki ile oyrenir makarem ir az