Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Çuçoro döyüşü Reç Pospolita (Boğdan Knyazlığı Birliyinin dəstəyi ilə) və Osmanlı qüvvələri (Noğayların dəstəyi ilə),:34417 sentyabr-7 oktyabr tarixləri arasında Prut çayı yaxınlığındakı Moldovada (Boğdan) baş vermişdir.:568
| Çuçoro döyüşü | |||
|---|---|---|---|
Osmanlı-Reç Pospolita müharibəsi (1620-1621) | |||
 | |||
| Tarix | 17 sentyabr-7 oktyabr 1620 | ||
| Yeri | Prut çayı yaxınlığı | ||
| Nəticəsi | Osmanlı qələbəsi | ||
| Münaqişə tərəfləri | |||
| |||
| Komandan(lar) | |||
| |||
| Tərəflərin qüvvəsi | |||
| |||
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |||
Başlanğıc
1620-ci ilin əvvəllərində Reç Pospolitanın İstanbuldakı diplomatik nümayəndəliyinin uğursuzluğu və hər iki tərəfdən Busza müqaviləsinin pozulması nəticəsində ikitərəfli münasibətlər sürətlə pisləşdi. Osmanlılar 1620-ci ildə Polşaya müharibə elan etdilər və 1621-ci ilin yazında hücum etməyi planlaşdırdılar.:341 Birliyin Seym məclisi, atamanların tələb etdiyi çoxlu yardımı rədd etdi. 1620-ci ildə Habsburq nümayəndəsinin razılığı ilə senatın gizli məclisi nəhayət qoşunlara qoşulmağa razı oldu. 70-li yaşlarındaki hetman Stanislav Zolkievski, Osmanlı İmperiyası ilə meydana gələcək qarşıdurmanı düşünərək Osmanlı qoşunları ilə xarici torpaqlarda görüşməyi qərara aldı və Boğdanı seçdi. Ancaq Osmanlı sultanı Polşa ilə ittifaq quran Hospodar Qaspar Grazianı məğlub etmək üçün İsgəndər Paşanı Boğdana göndərdi.:341
Hetman Zolkievski və Koniekpolski öz qoşunlarını Rumıniya sərhədindəki Tutoraya, Xan üzərinə istiqamətləndirdi. Ordu 5000:342 ilə 9000 əsgərdən (təxminən 2000 piyada və 1600 kazak süvarisi:344)) ibarət idi. Bir çox alaylar zadəgan insanların Koreskis, Zaslavskis, Kazanovskis, Kalinovskis və Potoskis xüsusi təyinatlılarından ibarət idi. Ordu sentyabr ayında Boğdana girdi. Boğdanın hökmdarı Qaspar Qrazian, Osmanlı İmperiyasının tabeçiliyinə baxmayaraq üsyan etdi və Reç Pospolitaya dəstək olmaq qərarına gəldi. Qrazian yeniçəriləri İaşidə (Rumıniya) öldürdü və Sultan II Osmanın (idarəçiliyinin əlindən alınıb İstanbula gətirilməsini əmr etmişdi) elçilərini öldürdü. Daha sonra qaçmağa çalışdı, lakin Zolkievski tərəfindən Reç Pospolitaya qoşulmağa məcbur edildi.:344 Bununla birlikdə Boğdanlı boyarların çoxu bölgələrini birliyin nizamsız qoşunlarından qorumaq üçün ordunu tərk etdilər, bir hissəsi qazanan tərəfə qoşulmaq üçün vəziyyəti izləməyə başladılar, bəziləri isə Türkiyə ordusuna qatıldılar.:344 Nəticədə Boğdanın üsyançı qoşunlarının ordusuna cəmi 600-1000 nəfər cəlb edildi. Zolkievski ordusunu Çuçorodakı istehkam düşərgəsinə apardı.
Müharibə
Sentyabrın 10-da Tutora yaxınlığında (Rumıniya) Polşa-Litva Birliyinin (Reç Pospolitanın) ordusu ilə Tatar və Osmanlı qoşunlarının (13000-22000) iştirakı ilə Özi bəylərbəyi İsgəndər Paşanın komandanlığı altında qarşı-qarşıya gəldilər. Osmanlı qüvvələrinin tərkibinə Qabriel Bethlenin ordusu daxil idi.:342 Tatar qüvvələri bölmədən çox sayda mühafizəçini əsir götürdü. Müharibənin ilk günündən bir çox Boğdanlı üsyançı tərəf dəyişərək Polşa-Litva Birliyinin ordusuna hücum etdi. 19 sentyabrda Polşa-Litva Birliyinin məğlub olacağı məlum olmuşdu, lakin yenədə Koniekpolski ordusunu 20-21 sentyabr tarixinədək birlikdə saxlaya bildi. Sentyabrın 29-da qoşunlar geri çəkilməyə başladı. Qrazianın dəstəyi ilə bəzi xüsusi dəstələr qaçmağa başladılar. Çəkilmə zamanı oktyabrın 3-də olduğu kimi, çox sayda ciddi hücumlar olsa da, Polşa-Litva Birliyi qoşunları Dnestr və Polşa-Litva sərhəddində mövqe tutmağı bacardılar.
Oktyabrın 6-da baş verən daha bir ağır hücumda bir çox zadəgan qaçdı.:344 Qalan əsgərlərin çoxu Osmanlı qoşunları tərəfindən öldürüldü və ya əsir alındı. Zolkievski öldü, Koniekpolski:344 və digərləri əsir alındı. Zolkievskinin başı bir dirəyə asılaraq sultana göndərildi, Dyuk Koreski İstanbulda həbs edildi.
Belə vacib bir qələbə vəzir Əli Paşa və Qabriel Bethlenin tövsiyəsiylə II Osmanın idarəsini gücləndirə və genişləndirə biləcəyinə inamı artırdı. Aleksandr İliaş Boğdanın idarəçisi təyin edildi. Qrazian sentyabrın 29-da öldürüldü.
Nəticə və müharibə sonrası
Yalnız 1000-ə yaxın Polşa-Litva əsgəri sağ qala bildilər. Tatarlar Podolye, Volhinya və Qalisiya bölgələrində məskunlaşdılar.:344
1621-ci ildə II Osmanın komandanlığı altında 200.000-250.000 Osmanlı əsgəri Ədirnədən Polşa sərhədinə qədər getdi. Osmanlıların məqsədi bu döyüşündə gətirdiyi inamla o dövrdə Polşanın bir hissəsi olan Ukraynanı fəth etmək idi. Polşa komandiri Jan Karol Çodkieviz sentyabr ayında təxminən 35.000 əsgərdən ibarət Kazakların dəstəklədiyi ordusuyla Dnestrı keçdi. Hotin qalasında yerləşdi. Osmanlı ordusu burada payızın ilk qarı düşənə qədər iki ay qaldı. Mövsümün gətirdikləri və 40.000 əsgərin itkisi II Osmanı danışıqlar aparmağa məcbur etdi. Mühasirənin qaldırılmasından bir neçə gün əvvəl yaşlı Ataman öldü (24 sentyabr 1621). Müharibə Polşa-Litva Birliyinin güzəştləri və Osmanlı İmperiyasının qazanclarına səbəb olan Hotin müqaviləsi ilə başa çatdı.
II Osman müharibənin ləngiməsini yeniçərilərin çatışmazlığı ilə əlaqələndirdi. Ordunu müasirləşdirmək cəhdləri yeniçərilər və bəzi siniflər tərəfindən müsbət qarşılanmadı. 1622-ci il mayın 18-də yeniçərilər və bəzi mədrəsə tələbələrinin başlatdığı üsyan ilə II Osman taxtdan salındı və 2 gün sonra da öldürüldü.
Ədəbiyyat
- Podhorodecki, Leszek (1978). Stanisław Koniecpolski ok. 1592–1646. Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, p. 65–100
Həmçinin bax
Mənbə
- Hrushevsky, M., 1999, The History of the Ukrainian Cossacks, Vol. 1, The Cossack Age to 1625, Edmonton: Canadian Institute of Ukrainian Studies Press, ISBN 1895571286
- Tucker, S.C., editor, 2010, A Global Chronology of Conflict, Vol.
- There are several accounts that Żółkiewski was sent to relieve the Habsburgs from the very beginning.
- Czesław Miłosz, The History of Polish Literature, (University of California Press, 1983), 113.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Cucoro doyusu Rec Pospolita Bogdan Knyazligi Birliyinin desteyi ile ve Osmanli quvveleri Nogaylarin desteyi ile 34417 sentyabr 7 oktyabr tarixleri arasinda Prut cayi yaxinligindaki Moldovada Bogdan bas vermisdir 568Cucoro doyusuOsmanli Rec Pospolita muharibesi 1620 1621 Tarix 17 sentyabr 7 oktyabr 1620Yeri Prut cayi yaxinligiNeticesi Osmanli qelebesiMunaqise terefleriRec Pospolita Moldavia knyazligi Osmanli Imperiyasi Krim Xanligi Valaxiya Knyazligi Litva TatarlariKomandan lar Stanislav Zolkievski Stanislav Konecpolski Qaspar Qrazian Isgender Pasa Qabriel BethlenTereflerin quvvesi9000 600 1000 20 000 60 000 Bilinmir Vikianbarda elaqeli mediafayllarBaslangic1620 ci ilin evvellerinde Rec Pospolitanin Istanbuldaki diplomatik numayendeliyinin ugursuzlugu ve her iki terefden Busza muqavilesinin pozulmasi neticesinde ikiterefli munasibetler suretle pislesdi Osmanlilar 1620 ci ilde Polsaya muharibe elan etdiler ve 1621 ci ilin yazinda hucum etmeyi planlasdirdilar 341 Birliyin Seym meclisi atamanlarin teleb etdiyi coxlu yardimi redd etdi 1620 ci ilde Habsburq numayendesinin raziligi ile senatin gizli meclisi nehayet qosunlara qosulmaga razi oldu 70 li yaslarindaki hetman Stanislav Zolkievski Osmanli Imperiyasi ile meydana gelecek qarsidurmani dusunerek Osmanli qosunlari ile xarici torpaqlarda gorusmeyi qerara aldi ve Bogdani secdi Ancaq Osmanli sultani Polsa ile ittifaq quran Hospodar Qaspar Graziani meglub etmek ucun Isgender Pasani Bogdana gonderdi 341 Hetman Zolkievski ve Koniekpolski oz qosunlarini Ruminiya serhedindeki Tutoraya Xan uzerine istiqametlendirdi Ordu 5000 342 ile 9000 esgerden texminen 2000 piyada ve 1600 kazak suvarisi 344 ibaret idi Bir cox alaylar zadegan insanlarin Koreskis Zaslavskis Kazanovskis Kalinovskis ve Potoskis xususi teyinatlilarindan ibaret idi Ordu sentyabr ayinda Bogdana girdi Bogdanin hokmdari Qaspar Qrazian Osmanli Imperiyasinin tabeciliyine baxmayaraq usyan etdi ve Rec Pospolitaya destek olmaq qerarina geldi Qrazian yenicerileri Iaside Ruminiya oldurdu ve Sultan II Osmanin idareciliyinin elinden alinib Istanbula getirilmesini emr etmisdi elcilerini oldurdu Daha sonra qacmaga calisdi lakin Zolkievski terefinden Rec Pospolitaya qosulmaga mecbur edildi 344 Bununla birlikde Bogdanli boyarlarin coxu bolgelerini birliyin nizamsiz qosunlarindan qorumaq ucun ordunu terk etdiler bir hissesi qazanan terefe qosulmaq ucun veziyyeti izlemeye basladilar bezileri ise Turkiye ordusuna qatildilar 344 Neticede Bogdanin usyanci qosunlarinin ordusuna cemi 600 1000 nefer celb edildi Zolkievski ordusunu Cucorodaki istehkam dusergesine apardi MuharibeKrim Xanliginin Tatar doyusculeri Cucoro doyusu 1620 Sentyabrin 10 da Tutora yaxinliginda Ruminiya Polsa Litva Birliyinin Rec Pospolitanin ordusu ile Tatar ve Osmanli qosunlarinin 13000 22000 istiraki ile Ozi beylerbeyi Isgender Pasanin komandanligi altinda qarsi qarsiya geldiler Osmanli quvvelerinin terkibine Qabriel Bethlenin ordusu daxil idi 342 Tatar quvveleri bolmeden cox sayda muhafizecini esir goturdu Muharibenin ilk gununden bir cox Bogdanli usyanci teref deyiserek Polsa Litva Birliyinin ordusuna hucum etdi 19 sentyabrda Polsa Litva Birliyinin meglub olacagi melum olmusdu lakin yenede Koniekpolski ordusunu 20 21 sentyabr tarixinedek birlikde saxlaya bildi Sentyabrin 29 da qosunlar geri cekilmeye basladi Qrazianin desteyi ile bezi xususi desteler qacmaga basladilar Cekilme zamani oktyabrin 3 de oldugu kimi cox sayda ciddi hucumlar olsa da Polsa Litva Birliyi qosunlari Dnestr ve Polsa Litva serheddinde movqe tutmagi bacardilar Oktyabrin 6 da bas veren daha bir agir hucumda bir cox zadegan qacdi 344 Qalan esgerlerin coxu Osmanli qosunlari terefinden olduruldu ve ya esir alindi Zolkievski oldu Koniekpolski 344 ve digerleri esir alindi Zolkievskinin basi bir direye asilaraq sultana gonderildi Dyuk Koreski Istanbulda hebs edildi Bele vacib bir qelebe vezir Eli Pasa ve Qabriel Bethlenin tovsiyesiyle II Osmanin idaresini guclendire ve genislendire bileceyine inami artirdi Aleksandr Ilias Bogdanin idarecisi teyin edildi Qrazian sentyabrin 29 da olduruldu Netice ve muharibe sonrasiYalniz 1000 e yaxin Polsa Litva esgeri sag qala bildiler Tatarlar Podolye Volhinya ve Qalisiya bolgelerinde meskunlasdilar 344 1621 ci ilde II Osmanin komandanligi altinda 200 000 250 000 Osmanli esgeri Edirneden Polsa serhedine qeder getdi Osmanlilarin meqsedi bu doyusunde getirdiyi inamla o dovrde Polsanin bir hissesi olan Ukraynani feth etmek idi Polsa komandiri Jan Karol Codkieviz sentyabr ayinda texminen 35 000 esgerden ibaret Kazaklarin desteklediyi ordusuyla Dnestri kecdi Hotin qalasinda yerlesdi Osmanli ordusu burada payizin ilk qari dusene qeder iki ay qaldi Movsumun getirdikleri ve 40 000 esgerin itkisi II Osmani danisiqlar aparmaga mecbur etdi Muhasirenin qaldirilmasindan bir nece gun evvel yasli Ataman oldu 24 sentyabr 1621 Muharibe Polsa Litva Birliyinin guzestleri ve Osmanli Imperiyasinin qazanclarina sebeb olan Hotin muqavilesi ile basa catdi II Osman muharibenin lengimesini yenicerilerin catismazligi ile elaqelendirdi Ordunu muasirlesdirmek cehdleri yeniceriler ve bezi sinifler terefinden musbet qarsilanmadi 1622 ci il mayin 18 de yeniceriler ve bezi medrese telebelerinin baslatdigi usyan ile II Osman taxtdan salindi ve 2 gun sonra da olduruldu EdebiyyatPodhorodecki Leszek 1978 Stanislaw Koniecpolski ok 1592 1646 Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej p 65 100Hemcinin baxOsmanli Imperiyasi Rec PospolitaMenbeHrushevsky M 1999 The History of the Ukrainian Cossacks Vol 1 The Cossack Age to 1625 Edmonton Canadian Institute of Ukrainian Studies Press ISBN 1895571286 Tucker S C editor 2010 A Global Chronology of Conflict Vol There are several accounts that Zolkiewski was sent to relieve the Habsburgs from the very beginning Czeslaw Milosz The History of Polish Literature University of California Press 1983 113