Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Əta ibn Əbu Rəbah (ərəb. عطاء بن أبي رباح) və ya Əbu Məhəmməd Əta ibn Əbi Rəbah Əsləm əl-Qureyşi — Tabiin nəslinə mənsub Məkkə fəqihi, mühəddis və müfəssir.
| Əta ibn Əbu Rəbah | |
|---|---|
| ərəb. عطاء بن أبي رباح | |
 | |
| Doğum tarixi | 647 |
| Vəfat tarixi | 732 |
| Vəfat yeri |
|
| Elm sahələri | fiqh, hədis, təfsir |
| Tanınmış yetirmələri | Əvzai, Qətadə |
Bioqrafiyası
Osmanın xilafət illərində dünyaya gəlmişdir. Aişə, Əbu Hüreyrə, İbn Abbas, Əbu Səid əl-Xudri və Ümmü Sələmə başda olmaqla iki yüzədək səhabədən elm almışdır. Əyyub əs-Sixtiyani, Hüseyn əl-Müəllim, İbn Cüreyc, İbn İshaq, Əbu Hənifə, Əvzai, Həmmam ibn Yəhya və s. kimi görkəmli şəxsiyyətlər ona tələbəlik etmişdir. Təfsir, hədis, fiqh elmlərində, eləcə də təqvada dövrünün imamlarından (qabaqcıllarından, öndərlərindən) sayılır. Hicri 114-cü ildə (732) Məkkədə vəfat etmişdir. "ət-Təfsir" və "Qaribul-Quran" adlı iki əsəri mövcuddur.
Hədis elmindəki yeri
Tanınmış hədis tənqidçilərindən Yəhya ibn Məin, Əbu Züra və İbn Hibbanın "siqa" (etibarlı) olduğunu qeyd etdikləri Ətanın, başda Buxari və Müslim olmaqla, səhih hədis məcmuələrində bir çox rəvayəti yer almışdır. Bununla belə, Ətanın rəvayət etdiyi mürsəl hədislər, Yəhya ibn Səid, Əli ibn Mədini və Əhməd ibn Hənbəl kimi hədis alimləri tərəfindən Səid ibn Müseyyib və Mücahid kimi tabiinlərin mürsəlləri ilə müqayisədə zəif hesab olunmuş və o qədər də üstün tutulmamışdır. Bu isə daha çox Ətanın hər kəsdən rəvayət etməsi və bu mövzuda kifayət qədər diqqətli olmaması ilə izah olunur. Bundan əlavə, ömrünün sonlarına doğru yaddaş zəifliyi yaşaması səbəbilə, İbn Cüreyc və Qeys ibn Səid kimi bəzi tələbələri, rəvayət etdikləri isnadların qarışmaması üçün ondan artıq hədis yazmamışlar.
Buradan, Yozef Şaxtın irəli sürdüyü kimi, Ətanın son zamanlarında bəzi fikirlərinin əhəmiyyətini itirdiyi nəticəsi çıxmaz. Əslində Y. Şaxt, həm İbn Abbas, həm də İbn Ömər kimi səhabələr, eləcə də bir çox fiqh və hədis imamları tərəfindən elmi gücü və fəziləti təqdir olunan, Hicaz fiqh məktəbinin önəmli nümayəndəsi olan Ətanın nüfuzu ilə bağlı şübhə yaratmağa çalışır. Eyni müəllif, çox güman ki, Ətadan gələn rəvayətlərə ümumi bir şübhə yaratmaq məqsədilə, onun rəy (şəxsi fikir) ilə hökm verməkdən çəkinməsi ilə bağlı rəvayətlərin uydurma olduğunu iddia edir.
Ətanın, nas (məti) olmayan mövzularda şəxsi ictihadına əsasən hökm verməsi, onun əsassız rəyə qarşı çıxmasına və ondan çəkinməsinə mane olmamışdır. Necə ki, rəy tərəfdarı kimi tanınan bir çox Sələf alimi də rəyə qarşı rəvayətlər nəql etmişdir. Yozef Şaxt, Ətanın sünnəyə münasibəti ilə bağlı da şübhə oyatmaq üçün onun Peyğəmbər və səhabələrdən gələn xəbərləri dəlil kimi hansı səviyyədə istifadə etdiyini müəyyən etməyin çətin olduğunu və əgər istifadə etmişdisə, bunların çox güman ki, mürsəl hədislər olduğunu iddia edir.
Təxminən 200 səhabəni görmüş olan Əta kimi bir imamın, hədisləri dəlil kimi istifadə etməkdə mənfi mövqe tutması, üstəlik özü bir çox müsnəd və səhih hədis rəvayət etdiyi halda, ancaq mürsəl hədislərdən istifadə etdiyini düşünmək, həqiqətən mənasız görünür. Xüsusilə də nas olmayan bəzi məsələlərdə Ətanın şəxsi görüşlərini mənimsəyən İmam Şafii, tabiilər arasında Əta qədər hədisə bağlı qalan birisinin olmadığını bildirmişdir.
İstinadlar
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Eta ibn Ebu Rebah ereb عطاء بن أبي رباح ve ya Ebu Mehemmed Eta ibn Ebi Rebah Eslem el Qureysi Tabiin nesline mensub Mekke feqihi muheddis ve mufessir Eta ibn Ebu Rebahereb عطاء بن أبي رباحDogum tarixi 647Vefat tarixi 732Vefat yeri Mekke Emeviler xilafeti d Elm saheleri fiqh hedis tefsirTaninmis yetirmeleri Evzai QetadeBioqrafiyasiOsmanin xilafet illerinde dunyaya gelmisdir Aise Ebu Hureyre Ibn Abbas Ebu Seid el Xudri ve Ummu Seleme basda olmaqla iki yuzedek sehabeden elm almisdir Eyyub es Sixtiyani Huseyn el Muellim Ibn Cureyc Ibn Ishaq Ebu Henife Evzai Hemmam ibn Yehya ve s kimi gorkemli sexsiyyetler ona telebelik etmisdir Tefsir hedis fiqh elmlerinde elece de teqvada dovrunun imamlarindan qabaqcillarindan onderlerinden sayilir Hicri 114 cu ilde 732 Mekkede vefat etmisdir et Tefsir ve Qaribul Quran adli iki eseri movcuddur Hedis elmindeki yeriTaninmis hedis tenqidcilerinden Yehya ibn Mein Ebu Zura ve Ibn Hibbanin siqa etibarli oldugunu qeyd etdikleri Etanin basda Buxari ve Muslim olmaqla sehih hedis mecmuelerinde bir cox revayeti yer almisdir Bununla bele Etanin revayet etdiyi mursel hedisler Yehya ibn Seid Eli ibn Medini ve Ehmed ibn Henbel kimi hedis alimleri terefinden Seid ibn Museyyib ve Mucahid kimi tabiinlerin murselleri ile muqayisede zeif hesab olunmus ve o qeder de ustun tutulmamisdir Bu ise daha cox Etanin her kesden revayet etmesi ve bu movzuda kifayet qeder diqqetli olmamasi ile izah olunur Bundan elave omrunun sonlarina dogru yaddas zeifliyi yasamasi sebebile Ibn Cureyc ve Qeys ibn Seid kimi bezi telebeleri revayet etdikleri isnadlarin qarismamasi ucun ondan artiq hedis yazmamislar Buradan Yozef Saxtin ireli surduyu kimi Etanin son zamanlarinda bezi fikirlerinin ehemiyyetini itirdiyi neticesi cixmaz Eslinde Y Saxt hem Ibn Abbas hem de Ibn Omer kimi sehabeler elece de bir cox fiqh ve hedis imamlari terefinden elmi gucu ve fezileti teqdir olunan Hicaz fiqh mektebinin onemli numayendesi olan Etanin nufuzu ile bagli subhe yaratmaga calisir Eyni muellif cox guman ki Etadan gelen revayetlere umumi bir subhe yaratmaq meqsedile onun rey sexsi fikir ile hokm vermekden cekinmesi ile bagli revayetlerin uydurma oldugunu iddia edir Etanin nas meti olmayan movzularda sexsi ictihadina esasen hokm vermesi onun esassiz reye qarsi cixmasina ve ondan cekinmesine mane olmamisdir Nece ki rey terefdari kimi taninan bir cox Selef alimi de reye qarsi revayetler neql etmisdir Yozef Saxt Etanin sunneye munasibeti ile bagli da subhe oyatmaq ucun onun Peygember ve sehabelerden gelen xeberleri delil kimi hansi seviyyede istifade etdiyini mueyyen etmeyin cetin oldugunu ve eger istifade etmisdise bunlarin cox guman ki mursel hedisler oldugunu iddia edir Texminen 200 sehabeni gormus olan Eta kimi bir imamin hedisleri delil kimi istifade etmekde menfi movqe tutmasi ustelik ozu bir cox musned ve sehih hedis revayet etdiyi halda ancaq mursel hedislerden istifade etdiyini dusunmek heqiqeten menasiz gorunur Xususile de nas olmayan bezi meselelerde Etanin sexsi goruslerini menimseyen Imam Safii tabiiler arasinda Eta qeder hedise bagli qalan birisinin olmadigini bildirmisdir Istinadlar ATA b EBU REBAH عطاء بن أبي رباح 27 03 2025 tarixinde arxivlesdirilib Ebu Henife Numan ibn Sabit Tercume ve serh eden Fizuli Husiyev el Fiqhul Ekber az Baki Ipekyolu Nesriyyati 2014 27 ISBN 978 9952 8221 7 5