Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Tərzibaşı Əta Ömər oğlu — ədəbiyyatşünas, tənqidçi, publisist, folklorşünas, musiqişünas, jurnalist, dilçi, Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin üzvü (1994), Türk Dil Qurumunun fəxri üzvü.
| Əta Tərzibaşı | |
|---|---|
 Əta Tərzibaşı | |
| Doğum tarixi | 1924 |
| Doğum yeri | |
| Vəfat tarixi | 2016 |
| Vəfat yeri | |
| Üzvlüyü | |
Həyatı
Tərzibaşı Əta 1924-cü ildə İraqın Kərkük şəhərində dünyaya göz açmış, orada boya-başa çatmışdır. 1946–1950-ci illərdə Bağdad Universitetinin hüquq fakültəsini bitirmişdir. Universiteti bitirdikdən sonra Kərkükdə vəkilliklə məşğul olmuşdur. Erudisiyalı qələm sahibidir. Kərkük şəhərində nəşr olunan "Bəşir" qəzetinin türkmanca bölməsinin redaktoru kimi fəaliyyət göstərmişdir. "Afaq" və "Kərkük" qəzetlərinin yazarlarından olub. 1959-cu ilin 22 martında İraqın Hillə şəhərinə sürgün edilib. Hər il İraq-türkman nadisində (mədəniyyət klubunda) ali məktəbə daxil olan türkman gəncləri üçün şənlik düzəldərdi. İraqda siyasi vəziyyətin qeyri-sabitliyini nəzərə alan Əta Tərzibaşı AMEA-nın fəxri üzvü olmaqdan imtina etmişdir. Ailə həyatı qurmamışdır.
Yaradıcılığı
İraq türkmanlarının folklor nümunələrinin toplanması, nəşri və tədqiqi sahəsində böyük xidmət göstərmişdir. Onun "Kərkük xoyratları və maniləri", "Kərkük şairləri", "Kərkük havaları" və neçə-neçə başqa əsəri yeni bir cığır açmışdır. "Kərkük xoryatları və maniləri" sanballı kitabının iki cildində xoryat və manilər barədə elmi araşdırmaları verilmişdir,. 60-cı illərdən başlayaraq nəşr etdirdiyi çoxcildli "Kərkük şairləri" kitabında İraq-türkman şairlərinin həyat və yaradıcılığı haqqında yığcam məlumat və əsərlərindən nümunələr vermişdir,. Onun Qazi Bürhanəddin, Cahanşah Həqiqi, İmadəddin Nəsimi, Məhəmməd Füzuli, Məhəmmədhüseyn Şəhriyar, Hicri Dədə və b. haqqında elmi araşdırmaları çap olunmuşdur. Əta Tərzibaşı Məhəmməd Füzulinin irsini də dərindən tədqiq etmişdir. Kərküklü alim müxtəlif illərdə nəşr etdirdiyi məqalələrlə Məhəmməd Füzulinin həyat və yaradıcılığının bir çox qaranlıq tərəflərinə işıq salmışdır. Əta bəy elm aləmində ilk dəfə Füzulinin Kərkükdə doğulması fikrini irəli sürmüşdür. Tərzibaşının Füzuli haqqında yazdığı "Füzulinin ərəbcə qəsidələri", "Füzulinin yayımlanmamış bir müləmması", "Məktublaşma ədəbiyyatı və Füzulinin bir qəzəli" və s. məqalələr füzulişünaslıqda böyük maraqla qarşılanmışdır."Kərkük havaları" kitabında musiqi irsi tədqiq olunur.
Azərbaycan dili haqqında fikirləri
Türkmənlərin bugünkü ədəbiyyat dili ümumiyyətlə sadələşmiş Osmanlı türkcəsi olmaqla bərabər, danışıq dili xalq şeiri və musiqisi də tamamilə Türkməncədir. Bu ləhcə bəzi vacib olmayan regional dialekt fərqləriylə Azərbaycan və Cənub-şərqi Anadolu xalqının ləhcələrinə çox yaxındır. Bizim türkman ləhcəsi Azərbaycan ləhcəsinə türk ləhcəsindən daha yaxın, bəlkə də əkiz qardaşlar olmaqla bərabər, bu ləhcələr uzun bir tarix boyunca çeşidli səbəblərin təsiri ilə biri-birindən xəbərsiz gəlişdikləri halda aralarında fərqlər bilinməmişdir
Kitabları
- "Kərkük xoryatları və maniləri" I cild, 1955
- "Kərkük xoryatları və maniləri" II cild, 1956
- "Kərkük xoryatları və maniləri" III cild, 1957
- "Kərkük atalar sözü"
- "Kərkük şairləri" 13 cilddə
- "Şərqilər və türkülər" (Bağdad, 1953),
- "Kərkük havaları" (Bağdad, 1961, 1989),
- "Kərkük əskilər sözü" Əta Tərzibaşı. Kərkük əskilər sözü. Bağdad,. 1962.
- "Arzu Qənbər" dastanı (Bağdad, 1964)
- "Kərkük mətbuat tarixi" 1879–1985
- "Füzuli haqqında yazılar"
- "Ərbil şairləri" IIIcilddə.
Məqalələri
- Cahanşahın türkcə şeirləri
- Füzulinin ərəbcə qəsidələri
- Heca vəzni və gənc şairlərimiz
- İraq-Türkman ədəbiyyatına toplu bir baxış
- Musiqi həyatımıza bir baxış
- Yazı dili, qonuşma dili
- Şəhriyar
- Şimali Azərbaycanda türkmanoloji araşdırmalar
Qalereya
Həmçinin bax
- Q. Paşayev. Bir ömürdən səhifələr. "Arzu-Qəmbər" dastanı, Bakı, 1971, s 9.
- Qardaşlıq dərgisi, № 23, İstanbul, 2004, s 21
- Dəmirçizadə Ə. M. Azərbaycan ədəbi dilinin inkişaf yolları
İstinadlar
- "İraq bizə iraq deyil", "Bakı" nəşriyyatı, 2002. səh.25–26.
- Qəzənfər Paşayev. Əta Tərzibaşının folklorşünaslıq fəaliyyəti. Bakı: Təhsil. 2016. səh. 262.
- Qardaşlıq dərgisi (Kərkük vəqfi), № 3,2004, s 18
- Əta Tərzibaşı. Kərkük xoyrat və maniləri III cilddə I cild. Bağdad. 1955.
- Əta Tərzibaşı. Kərkük xoyrat və maniləri III cilddə II cild. Kərkük. 1956.
- Əta Tərzibaşı. Kərkük şairləri XIII cilddə, I cild. Bağdad. 1963.
- Əta Tərzibaşı. Kərkük şairləri XIII cilddə, II cild. Kərkük. 1968.
- Mədəniyyət TV. "AMEA-da görkəmli tədqiqatçı Əta Tərzibaşının 100 illik yubileyi qeyd olunub" (az.). Youtube.com. 23.05.2024. 2024-05-23 tarixində . İstifadə tarixi: 2024-05-23.
- Orxan İsayev "Əta Tərzibaşının Məhəmməd Füzuliyə aid tədqiqatları", "Gənc tədqiqatçı" jurnalı, 2022, VIII cild, № 1, səh.173–180
- (Necat Kevseroğlu. "Ata Terzibaşı. Füzuli hakkında yazılar", İstanbul, 2016, Şenyıldız Matbaacılık. S.54
- Əta Tərzibaşı. Kərkük havaları. Bağdad, Bakı, İstanbul,. 1961, 1973, 1980.
- Ata Terzibaşının makaleleri. Ankara,2018
- tərtib edəni Nicat Kövsəroğlu, Füzuli haqqında yazılar. Matbaacılık, İstanbul,2016
- Yazı dili, qonuşma dili. "Qardaşlıq" dərgisi, № 4, Bağdad, 1962
Xarici keçidlər
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Terzibasi Eta Omer oglu edebiyyatsunas tenqidci publisist folklorsunas musiqisunas jurnalist dilci Azerbaycan Yazicilar Birliyinin uzvu 1994 Turk Dil Qurumunun fexri uzvu Eta TerzibasiEta TerzibasiDogum tarixi 1924Dogum yeri Kerkuk Kerkuk muhafezesi IraqVefat tarixi 2016Vefat yeri Kerkuk Iraq Kurdustani IraqUzvluyu Azerbaycan Yazicilar BirliyiHeyatiTerzibasi Eta 1924 cu ilde Iraqin Kerkuk seherinde dunyaya goz acmis orada boya basa catmisdir 1946 1950 ci illerde Bagdad Universitetinin huquq fakultesini bitirmisdir Universiteti bitirdikden sonra Kerkukde vekillikle mesgul olmusdur Erudisiyali qelem sahibidir Kerkuk seherinde nesr olunan Besir qezetinin turkmanca bolmesinin redaktoru kimi fealiyyet gostermisdir Afaq ve Kerkuk qezetlerinin yazarlarindan olub 1959 cu ilin 22 martinda Iraqin Hille seherine surgun edilib Her il Iraq turkman nadisinde medeniyyet klubunda ali mektebe daxil olan turkman gencleri ucun senlik duzelderdi Iraqda siyasi veziyyetin qeyri sabitliyini nezere alan Eta Terzibasi AMEA nin fexri uzvu olmaqdan imtina etmisdir Aile heyati qurmamisdir YaradiciligiIraq turkmanlarinin folklor numunelerinin toplanmasi nesri ve tedqiqi sahesinde boyuk xidmet gostermisdir Onun Kerkuk xoyratlari ve manileri Kerkuk sairleri Kerkuk havalari ve nece nece basqa eseri yeni bir cigir acmisdir Kerkuk xoryatlari ve manileri sanballi kitabinin iki cildinde xoryat ve maniler barede elmi arasdirmalari verilmisdir 60 ci illerden baslayaraq nesr etdirdiyi coxcildli Kerkuk sairleri kitabinda Iraq turkman sairlerinin heyat ve yaradiciligi haqqinda yigcam melumat ve eserlerinden numuneler vermisdir Onun Qazi Burhaneddin Cahansah Heqiqi Imadeddin Nesimi Mehemmed Fuzuli Mehemmedhuseyn Sehriyar Hicri Dede ve b haqqinda elmi arasdirmalari cap olunmusdur Eta Terzibasi Mehemmed Fuzulinin irsini de derinden tedqiq etmisdir Kerkuklu alim muxtelif illerde nesr etdirdiyi meqalelerle Mehemmed Fuzulinin heyat ve yaradiciliginin bir cox qaranliq tereflerine isiq salmisdir Eta bey elm aleminde ilk defe Fuzulinin Kerkukde dogulmasi fikrini ireli surmusdur Terzibasinin Fuzuli haqqinda yazdigi Fuzulinin erebce qesideleri Fuzulinin yayimlanmamis bir mulemmasi Mektublasma edebiyyati ve Fuzulinin bir qezeli ve s meqaleler fuzulisunasliqda boyuk maraqla qarsilanmisdir Kerkuk havalari kitabinda musiqi irsi tedqiq olunur Azerbaycan dili haqqinda fikirleriTurkmenlerin bugunku edebiyyat dili umumiyyetle sadelesmis Osmanli turkcesi olmaqla beraber danisiq dili xalq seiri ve musiqisi de tamamile Turkmencedir Bu lehce bezi vacib olmayan regional dialekt ferqleriyle Azerbaycan ve Cenub serqi Anadolu xalqinin lehcelerine cox yaxindir Bizim turkman lehcesi Azerbaycan lehcesine turk lehcesinden daha yaxin belke de ekiz qardaslar olmaqla beraber bu lehceler uzun bir tarix boyunca cesidli sebeblerin tesiri ile biri birinden xebersiz gelisdikleri halda aralarinda ferqler bilinmemisdirKitablari Kerkuk xoryatlari ve manileri I cild 1955 Kerkuk xoryatlari ve manileri II cild 1956 Kerkuk xoryatlari ve manileri III cild 1957 Kerkuk atalar sozu Kerkuk sairleri 13 cildde Serqiler ve turkuler Bagdad 1953 Kerkuk havalari Bagdad 1961 1989 Kerkuk eskiler sozu Eta Terzibasi Kerkuk eskiler sozu Bagdad 1962 Arzu Qenber dastani Bagdad 1964 Kerkuk metbuat tarixi 1879 1985 Fuzuli haqqinda yazilar Erbil sairleri IIIcildde MeqaleleriCahansahin turkce seirleri Fuzulinin erebce qesideleri Heca vezni ve genc sairlerimiz Iraq Turkman edebiyyatina toplu bir baxis Musiqi heyatimiza bir baxis Yazi dili qonusma dili Sehriyar Simali Azerbaycanda turkmanoloji arasdirmalarQalereyaHemcinin baxQ Pasayev Bir omurden sehifeler Arzu Qember dastani Baki 1971 s 9 Qardasliq dergisi 23 Istanbul 2004 s 21 Demircizade E M Azerbaycan edebi dilinin inkisaf yollariIstinadlar Iraq bize iraq deyil Baki nesriyyati 2002 seh 25 26 Qezenfer Pasayev Eta Terzibasinin folklorsunasliq fealiyyeti Baki Tehsil 2016 seh 262 Qardasliq dergisi Kerkuk veqfi 3 2004 s 18 Eta Terzibasi Kerkuk xoyrat ve manileri III cildde I cild Bagdad 1955 Eta Terzibasi Kerkuk xoyrat ve manileri III cildde II cild Kerkuk 1956 Eta Terzibasi Kerkuk sairleri XIII cildde I cild Bagdad 1963 Eta Terzibasi Kerkuk sairleri XIII cildde II cild Kerkuk 1968 Medeniyyet TV AMEA da gorkemli tedqiqatci Eta Terzibasinin 100 illik yubileyi qeyd olunub az Youtube com 23 05 2024 2024 05 23 tarixinde Istifade tarixi 2024 05 23 Orxan Isayev Eta Terzibasinin Mehemmed Fuzuliye aid tedqiqatlari Genc tedqiqatci jurnali 2022 VIII cild 1 seh 173 180 Necat Kevseroglu Ata Terzibasi Fuzuli hakkinda yazilar Istanbul 2016 Senyildiz Matbaacilik S 54 Eta Terzibasi Kerkuk havalari Bagdad Baki Istanbul 1961 1973 1980 Ata Terzibasinin makaleleri Ankara 2018 tertib edeni Nicat Kovseroglu Fuzuli haqqinda yazilar Matbaacilik Istanbul 2016 Yazi dili qonusma dili Qardasliq dergisi 4 Bagdad 1962Xarici kecidler