Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Hicri Dədə (1881, Kərkük, Mosul vilayəti – 11 dekabr 1952, Kərkük) — “Kərkük” qəzetinin baş yazarı, təzkirəçi, şair.
| Hicri Dədə | |
|---|---|
| Hicri Dədə | |
 | |
| Doğum adı | Mahmud |
| Təxəllüsü | Hicri |
| Doğum tarixi | 1881 |
| Doğum yeri | |
| Vəfat tarixi | 11 dekabr 1952 |
| Vəfat yeri | |
| Fəaliyyəti | şair, yazıçı, müəllim |
Həyatı
Hicri Dədə 1877-ci ildə Kərkükün Çay məhəlləsində anadan olub. Onun əsl adı Mahmud, ləqəbi Hicridir. Atası Müridzadə Molla Əli, babası şair Naziri Dədədir. İlk təhsilini Kərkükdə Hacı Mustafa Qirdar mədrəsəsində Oçuşlu Molla Məhəmməd Əfəndidən alıb. Vaiz Molla Rza əfəndinin tələbəsi olub və bir müddət Kərkükün tanınmış ziyalılarından olan Əli Hikmət əfəndidən də bəhrələnmişdir. Həmçinin, Molla Qabilzadədən ədəbiyyat dərsləri alan Hicri Dədə boş vaxtlarında şeirlər də yazmışdır. 1912-ci ildə Piryadi məhəlləsində yerləşən məsciddə ərəbcə yazılan məscidin kitabını oxuyarkən yazdığı "Nemə lazım" şeirini söyləyir və mədrəsə təhsilini yarımçıq qoyaraq özünü şeir və ədəbiyyata həsr edir. Təxminən, 1920–1922-ci illərdə ailə həyatı qurmuş və bu evlilikdən iki qız, iki oğul övladı dünyaya gəlmişdir. O, 1952-ci il 11 dekabrda vəfat etmişdir.. Vəsiyyətinə, əsasən, Musalla qəbiristanlığında dəfn olunub. Ölümündən sonra Məmməd Sadıq, Tərcilli Ömər ağa, Əsad Naib və s. tanınmış türkman şairləri mərsiyə yazmışdır.
Fəaliyyəti
Birinci Dünya müharibəsindən əvvəl Kərkük sultanisində 3 il pedaqoji fəaliyyətlə məşğul olmuşdur. Müharibənin başlaması nəticəsində məktəb bağlanılır və beləliklə, Hicri Dədənin müəllimliyinə son verilir. Müharibədən sonra isə təyinatla Kərkük Qala ibtidai məktəbində bir neçə il işləmişdir. Bir müddət maddi baxımdan çətinlik çəksə də bələdiyyəyə məxsus Buğda meydanında iqtisadi sahədə çalışan məmurların əmək haqqından sosial müdafiə məqsədilə müəyyən miqdar məbləğ tutan vergi işçisi olaraq işləməyə başlamışdır. 1927-ci ildə “Kərkük” qəzetinin baş yazarı təyin edilmişdir. 1928-ci ildə Bələdiyyə Məclisinin qərarı ilə səhiyyə müfəttişliyində də çalışmışdır. Bir müddət sonra yenidən qəzetə işə düzələn Hicri Dədə yaşlandıqdan sonra ömrünün sonuna qədər bələdiyyənin ona təyin etdiyi müavinətlə yaşamışdır.
Yaradıcılığı
Hicri Dədə, əsasən, şeirə üstünlük vermişdir. Bununla yanaşı müxtəlif qəzetlərdə məqalələri də çıxmışdır. Əsərləri haqqında 1936-cı ildə xəstə oğlu Əli Qalib üçün yazdığı bir mənzumədə məlumat vermişdir. Burada 18 əsərinin olduğu qeyd olunur. Onlardan 6-sı Hicri Dədə həyatda ikən çap olunmuşdur. Onun şeirləri “Havadis”, “Kərkük”, “Afaq”, “Qardaşlıq” kimi qəzet və dərgilərdə çap edilmişdir. Türkcə ilə yanaşı, fars dilində şeirlər yazan müəllifin əsərlərinin bir hissəsi işıq üzü görsə də onların ən əhəmiyyətli olanları, təəssüf ki, əlyazma halında olmuşdur. Onlar arasında Kərkük şairlərini əhatə edən “Riyaz Əl Şüara” əsas yer tutur.
Çap olunmuş əsərləri
- Yadigari-Hicri
- Tərci-Bənd "İntibahi Millət"
- Güldəstəi Haz`aliyyə
- İrşadət
- Tuhfeyi Süleymani
- Mövludi Nebevi
- Hicri Dədədən Seçmələr
- Canlı Sözlər
- Xoyratlar
Çap olunmamış əsərləri
A. Türkcə Əsərləri:
- Meşhudatı Zevra (Şeir)
- Pendi Hükemâ (Şeir)
- Hadimi İnsaniyət (Şeir)
- Fenni Tıbbî (Şeir)
- Zevali Millət (Şeir)
- Tercemeyi Gülüstani Sadî (Şeir və Nəsr)
- Türkcə Şeir Divanı
- Habname
- Qumar və İşrət
- Kərkük Tarixi (şeir və Nəsir)
- Gazelha vü Kasaid (Türkcə ve Farsca Şeirlərdir)
- Riyazüş-Şüəra: Kərkük, Ərbil və Kifride yaşayan şairlərin həyatları ve bəzi əsərləri yer alır.
B. Farsca Əsərləri:
- Dilküşâ (Şeir)
- Səyahati Neyneva və Musul (Şeir ve Nəsr)
- Farsça Şeir Divanı
C. Kürdcə Əsərləri:
- Kürdcə şeir məcmuəsi
Həmçinin bax
- Məhəmməd Mehdi
- Məhəmməd Mehdi Əl Cəvahiri
- Sami Hondə
- Əhməd Mədəni Qüdsizadə
- Cavad Hibəddin Əl Şəhristani
İstinadlar
- Ərəbcə Vikipediya. 2003.
- Goran Fethi, Kerkük Şehri, Kürt Akademisi, Erbil 2013, s. 280
- 2 Şemsettin Küzeci, Kerkük Şairleri, T. C. Kültür Bakanlığı, Ankara 2006, s. 259
- 3 Ata Terzibaşı, Kerkük Şairleri, Ötüken Neşriyat, İstanbul 2013, C. 6, s. 11
- Dr. Şəmsəddin KUZƏÇİ. İRAQ MƏTBUAT TARİXİ (1869-2019). Bakı: “CBS”. səh. 62. ISBN .
- Aydin Abdülkadir Abdulcebbar, Hicrî Dede, Seçilmiş Eserleri ve Hakkındaki Yazılar, Dar Al-Huriye Matbaası, Bağdat 1981, s. 125
- M.K.Saədgül. Kərküklü şair Hicri Dədə həyatı, sənəti və əsərləri. Ankara, 2015
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Hicri Dede 1881 Kerkuk Mosul vilayeti 11 dekabr 1952 Kerkuk Kerkuk qezetinin bas yazari tezkireci sair Hicri DedeHicri DedeDogum adi MahmudTexellusu HicriDogum tarixi 1881Dogum yeri Kerkuk Mosul vilayetiVefat tarixi 11 dekabr 1952 1952 12 11 Vefat yeri Kerkuk Kerkuk muhafezesi IraqFealiyyeti sair yazici muellimHeyatiHicri Dede 1877 ci ilde Kerkukun Cay mehellesinde anadan olub Onun esl adi Mahmud leqebi Hicridir Atasi Muridzade Molla Eli babasi sair Naziri Dededir Ilk tehsilini Kerkukde Haci Mustafa Qirdar medresesinde Ocuslu Molla Mehemmed Efendiden alib Vaiz Molla Rza efendinin telebesi olub ve bir muddet Kerkukun taninmis ziyalilarindan olan Eli Hikmet efendiden de behrelenmisdir Hemcinin Molla Qabilzadeden edebiyyat dersleri alan Hicri Dede bos vaxtlarinda seirler de yazmisdir 1912 ci ilde Piryadi mehellesinde yerlesen mescidde erebce yazilan mescidin kitabini oxuyarken yazdigi Neme lazim seirini soyleyir ve medrese tehsilini yarimciq qoyaraq ozunu seir ve edebiyyata hesr edir Texminen 1920 1922 ci illerde aile heyati qurmus ve bu evlilikden iki qiz iki ogul ovladi dunyaya gelmisdir O 1952 ci il 11 dekabrda vefat etmisdir Vesiyyetine esasen Musalla qebiristanliginda defn olunub Olumunden sonra Memmed Sadiq Tercilli Omer aga Esad Naib ve s taninmis turkman sairleri mersiye yazmisdir FealiyyetiBirinci Dunya muharibesinden evvel Kerkuk sultanisinde 3 il pedaqoji fealiyyetle mesgul olmusdur Muharibenin baslamasi neticesinde mekteb baglanilir ve belelikle Hicri Dedenin muellimliyine son verilir Muharibeden sonra ise teyinatla Kerkuk Qala ibtidai mektebinde bir nece il islemisdir Bir muddet maddi baximdan cetinlik cekse de belediyyeye mexsus Bugda meydaninda iqtisadi sahede calisan memurlarin emek haqqindan sosial mudafie meqsedile mueyyen miqdar mebleg tutan vergi iscisi olaraq islemeye baslamisdir 1927 ci ilde Kerkuk qezetinin bas yazari teyin edilmisdir 1928 ci ilde Belediyye Meclisinin qerari ile sehiyye mufettisliyinde de calismisdir Bir muddet sonra yeniden qezete ise duzelen Hicri Dede yaslandiqdan sonra omrunun sonuna qeder belediyyenin ona teyin etdiyi muavinetle yasamisdir YaradiciligiHicri Dede esasen seire ustunluk vermisdir Bununla yanasi muxtelif qezetlerde meqaleleri de cixmisdir Eserleri haqqinda 1936 ci ilde xeste oglu Eli Qalib ucun yazdigi bir menzumede melumat vermisdir Burada 18 eserinin oldugu qeyd olunur Onlardan 6 si Hicri Dede heyatda iken cap olunmusdur Onun seirleri Havadis Kerkuk Afaq Qardasliq kimi qezet ve dergilerde cap edilmisdir Turkce ile yanasi fars dilinde seirler yazan muellifin eserlerinin bir hissesi isiq uzu gorse de onlarin en ehemiyyetli olanlari teessuf ki elyazma halinda olmusdur Onlar arasinda Kerkuk sairlerini ehate eden Riyaz El Suara esas yer tutur Cap olunmus eserleri Yadigari Hicri Terci Bend Intibahi Millet Guldestei Haz aliyye Irsadet Tuhfeyi Suleymani Movludi Nebevi Hicri Dededen Secmeler Canli Sozler XoyratlarCap olunmamis eserleri A Turkce Eserleri Meshudati Zevra Seir Pendi Hukema Seir Hadimi Insaniyet Seir Fenni Tibbi Seir Zevali Millet Seir Tercemeyi Gulustani Sadi Seir ve Nesr Turkce Seir Divani Habname Qumar ve Isret Kerkuk Tarixi seir ve Nesir Gazelha vu Kasaid Turkce ve Farsca Seirlerdir Riyazus Suera Kerkuk Erbil ve Kifride yasayan sairlerin heyatlari ve bezi eserleri yer alir B Farsca Eserleri Dilkusa Seir Seyahati Neyneva ve Musul Seir ve Nesr Farsca Seir Divani C Kurdce Eserleri Kurdce seir mecmuesiHemcinin baxMehemmed Mehdi Mehemmed Mehdi El Cevahiri Sami Honde Ehmed Medeni Qudsizade Cavad Hibeddin El SehristaniIstinadlarErebce Vikipediya 2003 Goran Fethi Kerkuk Sehri Kurt Akademisi Erbil 2013 s 280 2 Semsettin Kuzeci Kerkuk Sairleri T C Kultur Bakanligi Ankara 2006 s 259 3 Ata Terzibasi Kerkuk Sairleri Otuken Nesriyat Istanbul 2013 C 6 s 11 Dr Semseddin KUZECI IRAQ METBUAT TARIXI 1869 2019 Baki CBS seh 62 ISBN 978 9952 516 66 1 Aydin Abdulkadir Abdulcebbar Hicri Dede Secilmis Eserleri ve Hakkindaki Yazilar Dar Al Huriye Matbaasi Bagdat 1981 s 125 M K Saedgul Kerkuklu sair Hicri Dede heyati seneti ve eserleri Ankara 2015