Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Ələsgər Kazım oğlu Ələkbərov — Azərbaycan sovet arxeoloqu və etnoqrafı, ölkəşünas və folklorşünas.
| ƏLƏSGƏR ƏLƏKBƏROV | |
|---|---|
| Ələsgər Kazım oğlu Ələkbərov | |
 Ələsgər Ələkbərov, 1930-cu illər. | |
| Doğum tarixi | |
| Doğum yeri | Bakı |
| Vəfat tarixi | |
| Elm sahəsi | arxeologiya |
| Elmi dərəcəsi | Etnoqrafiya bolməsi üzrə ictimai elmlər namizədi |
| İş yerləri | SSRİ EA Azərbaycan filialının Tarix, arxeologiya və etnoqrafiya institutunda Maddi mədəniyyət tarixi bölməsinin rəhbəri |
| Təhsili | Azərbaycan Dövlət Univeristetinin tarix-filologiya fakültəsi |
| Tanınır | Ə.K.Ələkbərov, yaxud rus. Алекперов А. К. |
Həyat və fəaliyyəti
Ələsgər Ələkbərov 1895-ci ildə Bakı şəhərində, xırda sənətkar ailəsində anadan olmuşdu. Uşaq yaşlarında ata-anasını itirir. Əvvəlcə mollaxanada, sonra Bakı rus-tatar məktəbində, 1906–1914-cü illərdə isə pansionunda təhsil alır. 1914-cü ildə Kiyev Ticarət İnstitutuna daxil olur, lakin xəstəliyi səbəbindən, orada təhsilini başa vura bilmir. Sonralar təhsilini Azərbaycan Dövlət Universiteti Tarix və lisanə (filologiya) fakültəsinin Şərq şöbəsində davam etdirir. 1926-cı ildə təhsilini müvəffəqiyyətlə başa vurur. Universitetdə oxuyarkən V.V.Bartold, N.Y.Marr və İ.Meşaninov kimi görkəmli şərqşünas alimlərin mühazirələrini dinləmiş, sonuncunun rəhbərlik etdiyi etnoqrafik və arxeoloji ekspedisiyalarda iştirak etmişdi.
1927-ci ildən isə özü ekspedisiyalara rəhbərlik edir (1928-ci ildə Talışda və Gəncə rayonunda, 1931-ci ildə Qarabağda və Kürdüstanda, 1935–1937-ci illərdə Naxçıvanda). Örənqala qazıntılarının ilk təşkilatçılarından və tədqiqatçılarından biri olur, – qazıntıların nəticələri sonralar onun "Örənqala qazıntıları" adlı məqaləsində geniş şərh edilmişdi. Azərbaycan arxeologiyasında Küp qəbirləri mədəniyyətinin öyrənilməsi işi Ələsgər Ələkbərovun adı ilə bağlıdır; o, bu mövzuda çıxış etmişdi.
O dövrlərdə Azərbaycanda bir çox muzeylərin yaradılmasında, müxtəlif sərgilərin təşkilində, bir sıra konfrans və əlamətdar günlərin keçirilməsində Ələsgər Ələkbərovun az və ya çox dərəcədə xidməti vardı. O, 1926-cı ildə Bakıda keçirilmiş məsul katibin köməkçisi, 1926–1928-ci illərdə Azərbaycanı Tədqiq və Tətəbbö Cəmiyyətində mərkəzi şuranın katibi, 1927-ci ildən dərnəyin üzvü, – orada paleontologiya magiya və din məsələləri mövzusunda mühazirələrlə çıxış edirdi, – 1929-cu ildən Azərbaycan Dövlət Elmi-Tədqiqat İnstitutunun elmi əməkdaşı, 1931-ci ildən arxeologiya şöbəsinin, 1933-cü ildən isə SSRİ EA Azərbaycan filialının Tarix, arxeologiya və etnoqrafiya institutundakı Maddi mədəniyyət tarixi bölməsinin rəhbəri olmuşdu.
Ələsgər Ələkbərov Azərbaycanda yaşayan ayrımların və kürdlərin məişət, təsərrüfat və maddi mədəniyyət məsələlərini də tədqiq etmişdi.
Azərbaycanın ilk etnoqrafik xəritəsinin (xəritəyə 5 mindən çox yaşayış yerinin adı salınmışdır) tərtibçisi idi.
Moskvada çıxan (ru) jurnalı redaksiya heyətinin üzvü olmuşdu.
O, azərbaycan xalq teatrına dair materiallar da toplayırdı, – yazdığı "Azərbaycanda kukla teatrı və oyunlar" məqaləsi, onu həm də folklorşünas kimi tanıdır.
1934-cü ildə Şərqin böyük şairi və mütəfəkkiri Firdovsinin 1000 illiyi münasibətilə Bakıda keçirilən geniş tədbirlərin təşkilində yaxından iştirak etmişdir. 1935-ci ildə Ə. Ələsgərzadə Azərbaycan ərazisində keçirilən bir çox etnoqrafik ekspedisiyasına həvəslə qoşulan rus rəssamı İvan Şeblıkinlə birlikdə islamqədərki inancları öyrənmək məqsədilə Qubanın Digah, Yerfi, Zizik kəndlərində etnoqrafik tədqiqatlar apararaq yerli pirlər haqqında maraqlı elmi məlumatlar toplamışdı. Azərbaycanlı etnoqrafın ölkəmizin bir sıra bölgərərində aparılan etnoqrafik ekspedisiyalar zamanı əldə etdiyi zəngin material "Azərbaycan arxeologiya və etnoqrafiyasına dair tədqiqatlar" adlı məqalələr məcmusunda əksini tapdı. Yazıların müəllifi ötən əsrin 20–30-cu illərində məişətdə qorunub saxlanılan qədim inanclar, pirlər, mövcud olan islam təriqətləridin xadimlərinin fəaliyyəti və bir çox digər məsələlər sovet ideologiyası nöqteyi-nəzərindən araşdırılmışdır.
Yeri gəlmişkən qeyd etməliyik ki, o, qadın hüquqları uğrunda mübarizəyə fəal qoşulmuşdur. Azərbaycan qadınının ailə-məişət münasibətlərində kölə vəziyyətində olduğunu, cəmiyyətdə hökm sürən mövhumat və ətalətli adətlər səbəbindən ictimai həyatdan təcrid edildiyini kəskin qınayaraq yazırdı: "Əgər yaşmaq qadının ağzını bağlayırsa, bu həmişə onu yada salır ki, qadın kişi ilə söhbət etməməlidir, sifəti və bədəni örtən çadra isə qadının kişiyə görünə bilməməsi haqqında şəriət qaydalarını daim xatırladır" 1933-cü ildə isə SSRİ EA Azərbaycan filialının Tarix, arxeologiya və etnoqrafiya institutundakı Maddi mədəniyyət tarixi bölməsinin rəhbəri vəzifəsini tutmuşdur.
1936-cı ildə isə namizədlik dissertasiyası müdafiə etmədən etnoqrafiya bölməsi üzrə ictimai elmlər namizədi elmi dərəcəsi almışdı.
1937-ci ildə Ə.Ələkbərova SSRI EA-nın Azərbaycan filialının tarix, dil və ədəbiyyat institutunda "Maddi mədəniyyət bölməsi"nə başçılıq etmək həvalə olunmuşdur. Lakin artıq xəbər verdiyimiz kimi, fitri istedadlı alim yaradıcılığının ən məhsuldar çağında sevimli işindən zorla uzaqlaşdırılmışdır. Respublikamızın özündə və onun sərhədlərdən kənarda da böyük alimə qarşı iftiralar, təqiblər başlamışdı.
Lakin Ələsgər Ələkbərov Böyük terror dövründə — 1937-ci il dekabrın 30-da, "xalq düşməni" adı ilə həbs edildi və cəmi bir il sonra, 1938-ci ildə həbsxanada dünyasını dəyişdi. 1960-cı ildə, Azərbaycan SSR EA-sı Ələsgər Ələkbərovun məqalələrini kitab şəklində çap etdirdi.
Milli Azərbaycan Tarixi Muzeyinin Sənədli Mənbələr Fondunda Ələsgər Ələkbərovun iştirak etdiyi elmi ekspedisiyalar zamanı hasil olunan əyani illüstrativ material mühafizə edilir. Söhbət onun Şəmkir, Qarabağ, Lənkəran, Şəki, Gəncə, Zaqatala, Şuşa, Şamaxı, o zaman "Qırmızı Kürdüstan" adlandırılan Laçin-Kəlbəcər bölgələrinə tədqiqat səfərləri zamanı çəkdiyi arxeoloji və etnoqrafik məzmunlu fotoşəkillər albomundur.
Çap olunmuş məqalələri
- rus. Соч.: Поездка в Зангезур и Нахичеванский край // ИООИАз. 1927. № 4. С. 210-216;
- rus. Материалы по археологии и этнографии Азербайджана // Там же. С. 242-244; У айрумов // Там же. № 5. С. 230-258;
- rus. Новейшие археологические раскопки в Азербайджане // НВ. 1927. № 18. С. 218-224; К истории Азербайджана // Маариф ва маданийят. 1927. № 9. С. 35-37 (на азерб. яз.);
- rus. По искусству Азербайджана. 1: Могильные памятники в Бузовнах // ИООИАз.;
- rus. 1928. № 5. С. 227-229; Задачи этнографии в Азербайджане // СЭ. 1932. № 5/6. С. 187-195 (совм. с А. Вардапетовым);
- rus. История материальной культуры за 15 лет // Труды АзФАН СССР. 1936. Т. 30. С. 133-151 (совм. с И. И. Мещаниновым);
- rus. Крашеная керамика Нахичеванского края и Ванское царство // СА. 1937. № 4. С. 249-263;
Çap olunmuş kitabı
- rus. Исследования по археологии и этнографии Азербайджана. Баку, 1960.
Mənbələr
- rus. Халилов Д. А. Памяти Алескера Казым Оглы Алекперова // Советская археология, 1966. № 3 стр. 122
- ASE, IV cild, 1980, səh. 163.
- Bakupages.com, Энциклопедия, "Неизвестные" бакинцы.
- Arxeoloji turizm portalı.
Xarici keçidlər
- Vəli Baxşəli oğlu Baxşəliyev. Azərbaycan arxeologiyası (Ali məktəb tələbələri üçün vəsait). –Bakı: Elm, 2007, 239 s..
- [Mehriban Əliyeva https://www.academia.edu/38282328/II_respublika_elmi_konfrans%C4%B1n%C4%B1n_materiallar%C4%B1_-2018.pdf] Arxeoloq-etnoqraf Ələsgər Ələkbərovun fotoşəkillər albomu etnoqrafik mənbə kimi]
- Mehriban Əliyeva [1] 2021-07-09 at the Wayback Machine Arxeoloq-etnoqraf Ələsgər Ələkbərovun fotoşəkillər albomu etnoqrafik mənbə kimi
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Vikipediyada bu ad soyadli diger sexsler haqqinda da meqaleler var bax Elesger Elekberov Elesger Kazim oglu Elekberov Azerbaycan sovet arxeoloqu ve etnoqrafi olkesunas ve folklorsunas ELESGER ELEKBEROVElesger Kazim oglu ElekberovElesger Elekberov 1930 cu iller Dogum tarixi 1895Dogum yeri BakiVefat tarixi 1938Elm sahesi arxeologiyaElmi derecesi Etnoqrafiya bolmesi uzre ictimai elmler namizediIs yerleri SSRI EA Azerbaycan filialinin Tarix arxeologiya ve etnoqrafiya institutunda Maddi medeniyyet tarixi bolmesinin rehberiTehsili Azerbaycan Dovlet Univeristetinin tarix filologiya fakultesiTaninir E K Elekberov yaxud rus Alekperov A K Heyat ve fealiyyetiElesger Elekberov 1895 ci ilde Baki seherinde xirda senetkar ailesinde anadan olmusdu Usaq yaslarinda ata anasini itirir Evvelce mollaxanada sonra Baki rus tatar mektebinde 1906 1914 cu illerde ise pansionunda tehsil alir 1914 cu ilde Kiyev Ticaret Institutuna daxil olur lakin xesteliyi sebebinden orada tehsilini basa vura bilmir Sonralar tehsilini Azerbaycan Dovlet Universiteti Tarix ve lisane filologiya fakultesinin Serq sobesinde davam etdirir 1926 ci ilde tehsilini muveffeqiyyetle basa vurur Universitetde oxuyarken V V Bartold N Y Marr ve I Mesaninov kimi gorkemli serqsunas alimlerin muhazirelerini dinlemis sonuncunun rehberlik etdiyi etnoqrafik ve arxeoloji ekspedisiyalarda istirak etmisdi 1927 ci ilden ise ozu ekspedisiyalara rehberlik edir 1928 ci ilde Talisda ve Gence rayonunda 1931 ci ilde Qarabagda ve Kurdustanda 1935 1937 ci illerde Naxcivanda Orenqala qazintilarinin ilk teskilatcilarindan ve tedqiqatcilarindan biri olur qazintilarin neticeleri sonralar onun Orenqala qazintilari adli meqalesinde genis serh edilmisdi Azerbaycan arxeologiyasinda Kup qebirleri medeniyyetinin oyrenilmesi isi Elesger Elekberovun adi ile baglidir o bu movzuda cixis etmisdi Azerbaycan Dovlet Muzeyinin elmi kollektivi Sirvansahlar sarayinda tex XX esrin 30 cu illeri 1 ci sira sagdan Y Paxomov 1 2 ci sira sagdan P Fridolin 2 A Bukspan 3 Q Qubaydullun 4 I Messaninov 5 I Seblikin 7 S Asurbeyli 8 3 cu sira sagdan E Elekberov 3 O dovrlerde Azerbaycanda bir cox muzeylerin yaradilmasinda muxtelif sergilerin teskilinde bir sira konfrans ve elametdar gunlerin kecirilmesinde Elesger Elekberovun az ve ya cox derecede xidmeti vardi O 1926 ci ilde Bakida kecirilmis mesul katibin komekcisi 1926 1928 ci illerde Azerbaycani Tedqiq ve Tetebbo Cemiyyetinde merkezi suranin katibi 1927 ci ilden derneyin uzvu orada paleontologiya magiya ve din meseleleri movzusunda muhazirelerle cixis edirdi 1929 cu ilden Azerbaycan Dovlet Elmi Tedqiqat Institutunun elmi emekdasi 1931 ci ilden arxeologiya sobesinin 1933 cu ilden ise SSRI EA Azerbaycan filialinin Tarix arxeologiya ve etnoqrafiya institutundaki Maddi medeniyyet tarixi bolmesinin rehberi olmusdu Elesger Elekberov Azerbaycanda yasayan ayrimlarin ve kurdlerin meiset teserrufat ve maddi medeniyyet meselelerini de tedqiq etmisdi Azerbaycanin ilk etnoqrafik xeritesinin xeriteye 5 minden cox yasayis yerinin adi salinmisdir tertibcisi idi Moskvada cixan ru jurnali redaksiya heyetinin uzvu olmusdu O azerbaycan xalq teatrina dair materiallar da toplayirdi yazdigi Azerbaycanda kukla teatri ve oyunlar meqalesi onu hem de folklorsunas kimi tanidir 1934 cu ilde Serqin boyuk sairi ve mutefekkiri Firdovsinin 1000 illiyi munasibetile Bakida kecirilen genis tedbirlerin teskilinde yaxindan istirak etmisdir 1935 ci ilde E Elesgerzade Azerbaycan erazisinde kecirilen bir cox etnoqrafik ekspedisiyasina hevesle qosulan rus ressami Ivan Seblikinle birlikde islamqederki inanclari oyrenmek meqsedile Qubanin Digah Yerfi Zizik kendlerinde etnoqrafik tedqiqatlar apararaq yerli pirler haqqinda maraqli elmi melumatlar toplamisdi Azerbaycanli etnoqrafin olkemizin bir sira bolgererinde aparilan etnoqrafik ekspedisiyalar zamani elde etdiyi zengin material Azerbaycan arxeologiya ve etnoqrafiyasina dair tedqiqatlar adli meqaleler mecmusunda eksini tapdi Yazilarin muellifi oten esrin 20 30 cu illerinde meisetde qorunub saxlanilan qedim inanclar pirler movcud olan islam teriqetleridin xadimlerinin fealiyyeti ve bir cox diger meseleler sovet ideologiyasi noqteyi nezerinden arasdirilmisdir Yeri gelmisken qeyd etmeliyik ki o qadin huquqlari ugrunda mubarizeye feal qosulmusdur Azerbaycan qadininin aile meiset munasibetlerinde kole veziyyetinde oldugunu cemiyyetde hokm suren movhumat ve etaletli adetler sebebinden ictimai heyatdan tecrid edildiyini keskin qinayaraq yazirdi Eger yasmaq qadinin agzini baglayirsa bu hemise onu yada salir ki qadin kisi ile sohbet etmemelidir sifeti ve bedeni orten cadra ise qadinin kisiye gorune bilmemesi haqqinda seriet qaydalarini daim xatirladir 1933 cu ilde ise SSRI EA Azerbaycan filialinin Tarix arxeologiya ve etnoqrafiya institutundaki Maddi medeniyyet tarixi bolmesinin rehberi vezifesini tutmusdur 1936 ci ilde ise namizedlik dissertasiyasi mudafie etmeden etnoqrafiya bolmesi uzre ictimai elmler namizedi elmi derecesi almisdi 1937 ci ilde E Elekberova SSRI EA nin Azerbaycan filialinin tarix dil ve edebiyyat institutunda Maddi medeniyyet bolmesi ne basciliq etmek hevale olunmusdur Lakin artiq xeber verdiyimiz kimi fitri istedadli alim yaradiciliginin en mehsuldar caginda sevimli isinden zorla uzaqlasdirilmisdir Respublikamizin ozunde ve onun serhedlerden kenarda da boyuk alime qarsi iftiralar teqibler baslamisdi Lakin Elesger Elekberov Boyuk terror dovrunde 1937 ci il dekabrin 30 da xalq dusmeni adi ile hebs edildi ve cemi bir il sonra 1938 ci ilde hebsxanada dunyasini deyisdi 1960 ci ilde Azerbaycan SSR EA si Elesger Elekberovun meqalelerini kitab seklinde cap etdirdi Milli Azerbaycan Tarixi Muzeyinin Senedli Menbeler Fondunda Elesger Elekberovun istirak etdiyi elmi ekspedisiyalar zamani hasil olunan eyani illustrativ material muhafize edilir Sohbet onun Semkir Qarabag Lenkeran Seki Gence Zaqatala Susa Samaxi o zaman Qirmizi Kurdustan adlandirilan Lacin Kelbecer bolgelerine tedqiqat seferleri zamani cekdiyi arxeoloji ve etnoqrafik mezmunlu fotosekiller albomundur Cap olunmus meqalelerirus Soch Poezdka v Zangezur i Nahichevanskij kraj IOOIAz 1927 4 S 210 216 rus Materialy po arheologii i etnografii Azerbajdzhana Tam zhe S 242 244 U ajrumov Tam zhe 5 S 230 258 rus Novejshie arheologicheskie raskopki v Azerbajdzhane NV 1927 18 S 218 224 K istorii Azerbajdzhana Maarif va madanijyat 1927 9 S 35 37 na azerb yaz rus Po iskusstvu Azerbajdzhana 1 Mogilnye pamyatniki v Buzovnah IOOIAz rus 1928 5 S 227 229 Zadachi etnografii v Azerbajdzhane SE 1932 5 6 S 187 195 sovm s A Vardapetovym rus Istoriya materialnoj kultury za 15 let Trudy AzFAN SSSR 1936 T 30 S 133 151 sovm s I I Meshaninovym rus Krashenaya keramika Nahichevanskogo kraya i Vanskoe carstvo SA 1937 4 S 249 263 Cap olunmus kitabirus Issledovaniya po arheologii i etnografii Azerbajdzhana Baku 1960 Menbelerrus Halilov D A Pamyati Aleskera Kazym Ogly Alekperova Sovetskaya arheologiya 1966 3 str 122 ASE IV cild 1980 seh 163 Bakupages com Enciklopediya Neizvestnye bakincy Arxeoloji turizm portali Xarici kecidlerVeli Baxseli oglu Baxseliyev Azerbaycan arxeologiyasi Ali mekteb telebeleri ucun vesait Baki Elm 2007 239 s Mehriban Eliyeva https www academia edu 38282328 II respublika elmi konfrans C4 B1n C4 B1n materiallar C4 B1 2018 pdf Arxeoloq etnoqraf Elesger Elekberovun fotosekiller albomu etnoqrafik menbe kimi Mehriban Eliyeva 1 2021 07 09 at the Wayback Machine Arxeoloq etnoqraf Elesger Elekberovun fotosekiller albomu etnoqrafik menbe kimi