Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Əbu Cəfər ət-Tahavi (19 avqust 853, Misir – 935, Qahirə) — Hənəfi məzhəbinin fəqihlərindən biri.
| Əbu Cəfər ət-Tahavi | |
|---|---|
| ərəb. أبو جعفر الطحاوي | |
 | |
| Doğum tarixi | 19 avqust 853 |
| Doğum yeri | |
| Vəfat tarixi | 935 |
| Vəfat yeri | |
| Fəaliyyəti | mühəddis, fəqih |
Həyatı
Əbu Cəfər ət-Tahavi 853-cü ildə Uşmunəynin Taha kəndində dünyaya gəlmiş, 933-cü ildə Qahirədə vəfat etmişdir. İmam Tahavi, "Altı kitab" müəlliflərinin dövründə yaşamış, və bunların bir qismi ilə hədis rəvayət etmişdir. Səhihi Buxarinin müəllifi Əbu Abdullah Məhəmməd ibn İsmayıl əl-Buxari vəfat etdiyində ət-Tahavi on yeddi yaşında idi. Səhihi Müslimin müəllifi Müslim ibn əl-Haccac vəfat etdiyində iyirmi iki, Sünən sahibləri Əbu Davud əs-Sicistani vəfat etdiyində otuz altı, Əbu İsa ət-Tirmizi vəfat etdiyində qırx, Əhməd ibn Şuayb ən-Nəsai vəfat etdiyində altmış dörd yaşında idi. Digər Sünən sahibi Məhəmməd ibn Yezid ibn Macə vəfat etdiyində də otuz dord yaşında idi.
İmam ət-Tahavinin dayısı imam əl-Muzəni, imam Şafi fiqhini ən yaxşı bilən, imam Şafinin elmini təbliğ edən biri idi. Qurani-Kərimi Əbu Zəkəriyya Yəhya ibn Məhəmməd ibn Amrusdan öyrəndi. Bu ustadı haqqında, "Məsciddə yanında Quranı xətm etmədiyi heç bir dirək yoxdur", deyilmişdir.
Daha sonra dayısı əl-Muzənidən fiqh öyrənmiş, əl-Muzəninin, şafii fiqhinə dair yazdığı əl-Müxtəsəri ondan dinləmişdir. ət-Tahavi bu kitab ilə fiqh öyrənən ilk şəxsdir.
Şafii məzhəbindən Hənəfi məzhəbinə keçməsi
İmam Tahavi iyirmi yaşına gəlincə, əvvəlki fikirlərini tərk etmiş, fiqh sahəsində Əbu Hənifənin üsuluna keçmişdir. Bunun müxtəlif səbəbləri vardır:
1. O, dayısının Əbu Hənifənin əsərlərini mütaliə etdiyini, onları davamlı oxuduğunu, onlardan təsirləndiyini görürdü. əl-Xəlili belə deyir:
"Hafiz Abdullah ibn Məhəmmədi belə deyərkən dinlədim: "Mən Məhəmməd ibn Əhməd əş-Şərrutini belə deyərkən dinlədim: "Tahaviyə: "Nə üçün dayının məzhəbinə müxalif çıxıb Əbu Hənifənin məzhəbini seçdin?" deyə soruşdum. O: "Çünki mən dayımın da Əbu Hənifənin kitablarını çox mütaliə etdiyini gördüm. Bu səbəbdən mən də Hənəfi məzhəbinə keçdim", cavabını verdi".
2. İmam Şafinin tələbələri ilə Əbu Hənifə məzhəbinə mənsub elm adamları arasında gözü qarşısında cərəyan edən və şəxsən qulaq asdığı elmi müzakirələr.
3. Hər iki məzhəb ilə əlaqədar yazılmış əsərlər. Bu əsərlərin har birisi, haqqında ixtilaf edilmiş məsələlərlə əlaqədar olaraq, birinin digərinə verdiyi cavablar da iştirak etməkdədir. Məsələn əl-Muzəni, əl-Müxtəsər adlı əsərini təlif edərək çeşitli məsələlərdə Əbu Hənifənin görüşlərini rədd etmiş, daha sonra Qazı Bəkkar ibn Kuteybə onun bu görüşlərini rədd edən bir başqa əsər təlif etmişdir.
4. Bəkkar ibn Kuteybə, İbn Əbi İmran və Əbu Həzim kimi, qazılıq vəzifəsinə gəlmələri səbəbiylə Misir və Şam bölgələrinə gələn elm adamları arasında Əbu Hənifənin məzhəbini mənimsəyən elm adamları. İbn Əsakirin "Dəməşq Tarixi"ndə (11, 177-178) Tahavinin belə dediyini nəql etməkdədir:
"Elm yazdığım ilk adam əl-Muzənidir. İmam Şafinin fikirlərini mənimsəmişdim. Aradan illər keçdikdən sonra Əhməd ibn Əbi İmran Misirə qazı olaraq gəldi. Onunla birlikdə oturub-durmağa başladım və onun fikirlərini mənimsədim. Özü kufəlilərin üsuluna görə fiqh sahəsində alim idi. Beləliklə mən də ilk məzhəbimi tərk etdim. (Dayım) əl-Muzənini yuxumda gördüm. Mənə: "(Bu adam) səni qəsb etdi, ey Əbu Cəfər, səni qəsb etdi, ey Əbu Cəfər, deyirdi".
Müəllimləri
1. Böyük elm adamı, imam, İslam ümmətinin fəqihi, zahidlərin öndəri İsmail ibn Yəhya ibn İsmail ibn Əmr ibn əl-Muzəni əl-Misri. İmam Şafinin tələbəsi, "əl-Müxtəsər", "əl-Camiul-Kəbir", "əl-Camius-Sağir", "əl-Mənsur" və bənzəri bir çox əsərin müəllifi olub, müctəhid biri idi.
2. İmam, böyük elm adamı, Hənəfi məzhəbinin ən böyük ustadı Əbu Cəfər Əhməd ibn Əbu İmran Musa ibn İsa əl-Bağdadi. Fəqih, mühəddis. Bu müəllimi Əbu Yusif və İmam Məhəmməd ibn əl-Həsən əş-Şeybaninin tələbələrindən fiqh öyrənmiş. İmam Tahavi də onunla eyni ləqəbə sahib Əhməd ibn Əbu İmran ilə bilikdə oturub-durmağa başlamış və iyirmi ilə yaxın ondan fiqh öyrənmişdir. Əbu Süleyman ibn Zəbərin Təhavidən nəql etdiyinə görə, Hənəfi məzhəbinə keçməsində bu müəlliminin böyük bir təsiri olmuşdur. Əbu Cəfər bu müəllimiylə öyünür və ondan çox rəvayət edərdi.
3. Böyük fiqh alimi, böyük elm adamı, qazılar qazısı Əbu Həzzim Abdulhəmid ibn Əbdüləziz əs-Səkuni əl-Bəsri əl-Hənəfi. Bu şəxs Şam, Kufə, Kərx və qazılıq vəzifəsində olmuş. Tahavi Şama gəldiyində ondan fiqh öyrəndi.
4. Böyük qazı, böyük elm adamı, mühəddis Əbu Bəkrə Bəkkar ibn Kuteybə əl-Bəsri. Misir qazılar qazısı idi. Bu müəllimi, İmam Şafinin, Əbu Hənifənin görüşlərini rədd edən qənaətlərinə cavab verən bir əsər təlif etmişdir.
5. Qazı, böyük elm adamı, mühəddis, qazılər qazısı Əbu Ubeyd Əli ibn əl-Hüseyn ibn Hərb ibn İsa əl-Bağdadi. Şafii məzhəbi alimlərindəndir.
6. İmam, hafiz, rəvayəti siqa (sağlam) Əbu Əbdürrəhman Əhməd ibn Şuayb Əli ibn Sinan ibn Bəhr əl-Xorasani ən-Nəsai. Elm təhsili üçün Xorasan, Hicaz, Misir, İraq, Cəzirə və Şama səyahətlər etmiş, daha sonra Misirə yerləşmişdir. İmam Tahavinin “Şərhul Müşkilil-Əsar” adlı əsərində Nəsaidən etdiyi rəvayətləri olduqca çoxdur.
Əsərləri
İmam Tahavinin əsərləri bunlardır:
1. Şərhu Məanil-Əsar: Onun ilk yazdığı əsərdir. Əsərin əvvəlində elm əhlinin istəyinə görə kitabın yazılma səbəbini belə ifadə etməkdədir:
"Əhkama dair mövzularda zikr edilmiş bu rəvayətlər haqqında bəzi inkarcılarla, bəzi məlumatı qıt müsəlman kəslər, bunların nasix (hökmü ortadan qaldıran) ilə mənsuxlarını (hökmü ortadan qalxmış) və lazımınca əməl edilməsinin lazım gəldiyini kifayət qədər bilmədiklərindən ötəri dəlillər arasında bəzi uyğunsuzluqlar olduğunu düşünməkdədirlər. Bu səbəbdən burada hər bir bölümdə hansılarının nasix, hansılarının mənsux olduğunu, elm adamlarının mövzu ilə əlaqədar şərhlərini, bir-birlərinə qarşı gətirdikləri dəlillərini və bunlar arasında mənə görə kimin dəlilinin səhih olduğunu zikr etməyim istəndi. Bu barədə düşündüm və çox ciddi şəkildə araşdırdım. Onun istədiyinə uyğun müxtəlif mövzulara dair məlumatları ortaya çıxartdım, bunları kitablara (ana hissələrə) ayır dim va har bir ana hissada bu barədə nə varsa zikr etdim".
2. İxtilaful-Fuqaha: Bu əsərdən İbn Həllikan, ibn Kəsir, Süyuti kimi bir çox elm adamları bəhs etmişdir.
3. Hənəfi fiqhinə dair "Müxtəsərul-Tahavi": Bu da şafii məzhəbində əl-Müzəninin Müxtəsər mahiyyətindədir. Bu Müxtəsərin də bir çox şərhi olmaqla bərabər ən əhəmiyyətlisi isə "Əhkamul-Quran" adlı əsərin müəllifi Əbu Bəkr əl-Cəssasın yazdığı şərhdir.
4. Sünənüş-Şafii: Tahavi bu əsərində dayısı əl-Muzənidən, onun da əş-Şafiidən eşitdiyi hədisləri rəvayət etmişdir.
5. Əl-Əqidatut-Tahaviyya: Tahavi bu əsərində sələfin mənimsədiyi etiqadı zikr etmiş və bu mövzuda İmam Əbu Hənifədən, iki tələbəsi Əbu Yusif ilə Məhəmməd ibn Həsəndən, onların dinin əsaslarına dair mənimsədikləri əqidəni qeyd etmişdir.
6. Əş-Şurutus-Sağir.
7. Əş-Şurutul-Əvsat: Bu əsəri şeyx Abdulqadir əl-Quraşi ilə Əli əl-Qari zikr etmişdir.
8. Əş-Şurutul-Kəbir.
9. Ət-Tarixul-Kabir.
10. Əhkamul-Quran.
11. Ən-Nəvadirul-Fiqhiyyə.
12. Ən-Nəvadir vəl-hekayət.
Haqqındakı fikirlər
İbn Yunus onun haqqında:
"O, siqa (etibarlı), rəvayəti sağlam, fəqih və özü kimi birini yerinə qoymadan vəfat edən bir şəxsdir".
Məsləmə ibn əl-Qasım, əs-Sıla bunları deməkdədir:
"O, siqa (etibarlı), rəvayəti sağlam, üstün, dəyərli, olduqca fəqih, alimlərin fərqli görüşlərini və təsnif qaydasını çox yaxşı bilən biri idi".
İbnun-Nədim:
"O zamanın ən alimi və ən çox zühd sahibi olanı idi."
"əl-Cəvahirul-Mudiyyə" adlı əsərdə İbn Abdilbərr belə deyir:
"Kufəlilərin sirətini, xəbərlərini və fiqhlərini insanlar arasında ən yaxşı bilən kimsə idi. Bununla birlikdə bütün fəqihlərin məzhəbini də bilərdi".
İmam Səmani, Tahavi haqqında deyir ki, İmam, siqa (etibarlı), rəvayəti sağlam, fəqih, alim, geriyə özü kimi birini qoymadan ölən biri idi.
İbn Cövzi deyir ki, o rəvayəti sağlam, üstün anlayışlı, yaxşı bir fəqih və çox ağıllı biri idi.
İbnul-Əsir:
"O, imam və Hənəfi məzhəbində fəqih biri idi. Siqa (güvənilən) və sağlam idi."
Zəhəbi deyir ki, "İmam, çox böyük elm adamı, çox böyük hafiz, Misirin mühəddisi və fəqihi... Bu imamın təlif etdiyi əsərləri araşdıran bir şəxs, onun elmi dərəcəsini və üstünlüyünü anlayar.
İbn Kəsir deyir ki, Hənəfi fəqihi, çox faydalı əsərlərin, dolub daşan faydalı elmin sahibi, sağlam, siqa (güvənilən) ravilərdən, çox üstün dahi hafizlərdən biridir.
İstinadlar
- Türkiye Diyanet Vakfı Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi (türk.). Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı.
- https://islamansiklopedisi.org.tr/tahavi.
- Deutsche Nationalbibliothek Record #119311917 // Ümumi tənzimləmə nəzarəti (GND) (alm.). 2012—2016.
- İbn Əsakir. Tarixu Dəməşq (az.). Beyrut: Amiri. 1995. 367.
- Mikail, Rəfail. Dəlilləri ilə İslam fiqhi (az.). Bakı: Şərq-Qərb. 2014. 200. ISBN .
- Mikail, Rəfail. Dəlilləri ilə İslam fiqgi (az.). Bakı: Şərq-Qərb. 2014. 201. ISBN .
- Mikail, Rəfail. Dəlilləri ilə İslam fiqhi (az.). Bakı: Şərq-Qərb. 2014. 201–202. ISBN .
- Mikail, Rəfail. Dəlilləri ilə İslam fiqhi (az.). Bakı: Şərq-Qərb. 2014. 203–204. ISBN .
- İbn Əsakir. Tarixi Dəməşq, cild VII (ərəb). 368.
- İbn Həcər. Lisanul-Mizan, cild I (ərəb). 276.
- əl-Fihrist (ərəb). 260.
- əl-Ənsab, cild VIII (ərəb). 218.
- əl-Müntəzəm, cild VI (ərəb). 250.
- əl-Lubab, cild II (ərəb). 276.
- Siyəru Aləmin Nubəla, cild XV (ərəb). 27.
- əl-Bidayə, cild XI (ərəb). 186.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Ebu Cefer et Tahavi 19 avqust 853 Misir 935 Qahire Henefi mezhebinin feqihlerinden biri Ebu Cefer et Tahaviereb أبو جعفر الطحاوي Dogum tarixi 19 avqust 853Dogum yeri MisirVefat tarixi 935Vefat yeri QahireFealiyyeti muheddis feqihHeyatiEbu Cefer et Tahavi 853 cu ilde Usmuneynin Taha kendinde dunyaya gelmis 933 cu ilde Qahirede vefat etmisdir Imam Tahavi Alti kitab muelliflerinin dovrunde yasamis ve bunlarin bir qismi ile hedis revayet etmisdir Sehihi Buxarinin muellifi Ebu Abdullah Mehemmed ibn Ismayil el Buxari vefat etdiyinde et Tahavi on yeddi yasinda idi Sehihi Muslimin muellifi Muslim ibn el Haccac vefat etdiyinde iyirmi iki Sunen sahibleri Ebu Davud es Sicistani vefat etdiyinde otuz alti Ebu Isa et Tirmizi vefat etdiyinde qirx Ehmed ibn Suayb en Nesai vefat etdiyinde altmis dord yasinda idi Diger Sunen sahibi Mehemmed ibn Yezid ibn Mace vefat etdiyinde de otuz dord yasinda idi Imam et Tahavinin dayisi imam el Muzeni imam Safi fiqhini en yaxsi bilen imam Safinin elmini teblig eden biri idi Qurani Kerimi Ebu Zekeriyya Yehya ibn Mehemmed ibn Amrusdan oyrendi Bu ustadi haqqinda Mescidde yaninda Qurani xetm etmediyi hec bir direk yoxdur deyilmisdir Daha sonra dayisi el Muzeniden fiqh oyrenmis el Muzeninin safii fiqhine dair yazdigi el Muxteseri ondan dinlemisdir et Tahavi bu kitab ile fiqh oyrenen ilk sexsdir Safii mezhebinden Henefi mezhebine kecmesiImam Tahavi iyirmi yasina gelince evvelki fikirlerini terk etmis fiqh sahesinde Ebu Henifenin usuluna kecmisdir Bunun muxtelif sebebleri vardir 1 O dayisinin Ebu Henifenin eserlerini mutalie etdiyini onlari davamli oxudugunu onlardan tesirlendiyini gorurdu el Xelili bele deyir Hafiz Abdullah ibn Mehemmedi bele deyerken dinledim Men Mehemmed ibn Ehmed es Serrutini bele deyerken dinledim Tahaviye Ne ucun dayinin mezhebine muxalif cixib Ebu Henifenin mezhebini secdin deye sorusdum O Cunki men dayimin da Ebu Henifenin kitablarini cox mutalie etdiyini gordum Bu sebebden men de Henefi mezhebine kecdim cavabini verdi 2 Imam Safinin telebeleri ile Ebu Henife mezhebine mensub elm adamlari arasinda gozu qarsisinda cereyan eden ve sexsen qulaq asdigi elmi muzakireler 3 Her iki mezheb ile elaqedar yazilmis eserler Bu eserlerin har birisi haqqinda ixtilaf edilmis meselelerle elaqedar olaraq birinin digerine verdiyi cavablar da istirak etmekdedir Meselen el Muzeni el Muxteser adli eserini telif ederek cesitli meselelerde Ebu Henifenin goruslerini redd etmis daha sonra Qazi Bekkar ibn Kuteybe onun bu goruslerini redd eden bir basqa eser telif etmisdir 4 Bekkar ibn Kuteybe Ibn Ebi Imran ve Ebu Hezim kimi qaziliq vezifesine gelmeleri sebebiyle Misir ve Sam bolgelerine gelen elm adamlari arasinda Ebu Henifenin mezhebini menimseyen elm adamlari Ibn Esakirin Demesq Tarixi nde 11 177 178 Tahavinin bele dediyini neql etmekdedir Elm yazdigim ilk adam el Muzenidir Imam Safinin fikirlerini menimsemisdim Aradan iller kecdikden sonra Ehmed ibn Ebi Imran Misire qazi olaraq geldi Onunla birlikde oturub durmaga basladim ve onun fikirlerini menimsedim Ozu kufelilerin usuluna gore fiqh sahesinde alim idi Belelikle men de ilk mezhebimi terk etdim Dayim el Muzenini yuxumda gordum Mene Bu adam seni qesb etdi ey Ebu Cefer seni qesb etdi ey Ebu Cefer deyirdi Muellimleri1 Boyuk elm adami imam Islam ummetinin feqihi zahidlerin onderi Ismail ibn Yehya ibn Ismail ibn Emr ibn el Muzeni el Misri Imam Safinin telebesi el Muxteser el Camiul Kebir el Camius Sagir el Mensur ve benzeri bir cox eserin muellifi olub muctehid biri idi 2 Imam boyuk elm adami Henefi mezhebinin en boyuk ustadi Ebu Cefer Ehmed ibn Ebu Imran Musa ibn Isa el Bagdadi Feqih muheddis Bu muellimi Ebu Yusif ve Imam Mehemmed ibn el Hesen es Seybaninin telebelerinden fiqh oyrenmis Imam Tahavi de onunla eyni leqebe sahib Ehmed ibn Ebu Imran ile bilikde oturub durmaga baslamis ve iyirmi ile yaxin ondan fiqh oyrenmisdir Ebu Suleyman ibn Zeberin Tehaviden neql etdiyine gore Henefi mezhebine kecmesinde bu muelliminin boyuk bir tesiri olmusdur Ebu Cefer bu muellimiyle oyunur ve ondan cox revayet ederdi 3 Boyuk fiqh alimi boyuk elm adami qazilar qazisi Ebu Hezzim Abdulhemid ibn Ebduleziz es Sekuni el Besri el Henefi Bu sexs Sam Kufe Kerx ve qaziliq vezifesinde olmus Tahavi Sama geldiyinde ondan fiqh oyrendi 4 Boyuk qazi boyuk elm adami muheddis Ebu Bekre Bekkar ibn Kuteybe el Besri Misir qazilar qazisi idi Bu muellimi Imam Safinin Ebu Henifenin goruslerini redd eden qenaetlerine cavab veren bir eser telif etmisdir 5 Qazi boyuk elm adami muheddis qaziler qazisi Ebu Ubeyd Eli ibn el Huseyn ibn Herb ibn Isa el Bagdadi Safii mezhebi alimlerindendir 6 Imam hafiz revayeti siqa saglam Ebu Ebdurrehman Ehmed ibn Suayb Eli ibn Sinan ibn Behr el Xorasani en Nesai Elm tehsili ucun Xorasan Hicaz Misir Iraq Cezire ve Sama seyahetler etmis daha sonra Misire yerlesmisdir Imam Tahavinin Serhul Muskilil Esar adli eserinde Nesaiden etdiyi revayetleri olduqca coxdur EserleriImam Tahavinin eserleri bunlardir 1 Serhu Meanil Esar Onun ilk yazdigi eserdir Eserin evvelinde elm ehlinin isteyine gore kitabin yazilma sebebini bele ifade etmekdedir Ehkama dair movzularda zikr edilmis bu revayetler haqqinda bezi inkarcilarla bezi melumati qit muselman kesler bunlarin nasix hokmu ortadan qaldiran ile mensuxlarini hokmu ortadan qalxmis ve laziminca emel edilmesinin lazim geldiyini kifayet qeder bilmediklerinden oteri deliller arasinda bezi uygunsuzluqlar oldugunu dusunmekdedirler Bu sebebden burada her bir bolumde hansilarinin nasix hansilarinin mensux oldugunu elm adamlarinin movzu ile elaqedar serhlerini bir birlerine qarsi getirdikleri delillerini ve bunlar arasinda mene gore kimin delilinin sehih oldugunu zikr etmeyim istendi Bu barede dusundum ve cox ciddi sekilde arasdirdim Onun istediyine uygun muxtelif movzulara dair melumatlari ortaya cixartdim bunlari kitablara ana hisselere ayir dim va har bir ana hissada bu barede ne varsa zikr etdim 2 Ixtilaful Fuqaha Bu eserden Ibn Hellikan ibn Kesir Suyuti kimi bir cox elm adamlari behs etmisdir 3 Henefi fiqhine dair Muxteserul Tahavi Bu da safii mezhebinde el Muzeninin Muxteser mahiyyetindedir Bu Muxteserin de bir cox serhi olmaqla beraber en ehemiyyetlisi ise Ehkamul Quran adli eserin muellifi Ebu Bekr el Cessasin yazdigi serhdir 4 Sunenus Safii Tahavi bu eserinde dayisi el Muzeniden onun da es Safiiden esitdiyi hedisleri revayet etmisdir 5 El Eqidatut Tahaviyya Tahavi bu eserinde selefin menimsediyi etiqadi zikr etmis ve bu movzuda Imam Ebu Henifeden iki telebesi Ebu Yusif ile Mehemmed ibn Hesenden onlarin dinin esaslarina dair menimsedikleri eqideni qeyd etmisdir 6 Es Surutus Sagir 7 Es Surutul Evsat Bu eseri seyx Abdulqadir el Qurasi ile Eli el Qari zikr etmisdir 8 Es Surutul Kebir 9 Et Tarixul Kabir 10 Ehkamul Quran 11 En Nevadirul Fiqhiyye 12 En Nevadir vel hekayet Haqqindaki fikirlerIbn Yunus onun haqqinda O siqa etibarli revayeti saglam feqih ve ozu kimi birini yerine qoymadan vefat eden bir sexsdir Mesleme ibn el Qasim es Sila bunlari demekdedir O siqa etibarli revayeti saglam ustun deyerli olduqca feqih alimlerin ferqli goruslerini ve tesnif qaydasini cox yaxsi bilen biri idi Ibnun Nedim O zamanin en alimi ve en cox zuhd sahibi olani idi el Cevahirul Mudiyye adli eserde Ibn Abdilberr bele deyir Kufelilerin siretini xeberlerini ve fiqhlerini insanlar arasinda en yaxsi bilen kimse idi Bununla birlikde butun feqihlerin mezhebini de bilerdi Imam Semani Tahavi haqqinda deyir ki Imam siqa etibarli revayeti saglam feqih alim geriye ozu kimi birini qoymadan olen biri idi Ibn Covzi deyir ki o revayeti saglam ustun anlayisli yaxsi bir feqih ve cox agilli biri idi Ibnul Esir O imam ve Henefi mezhebinde feqih biri idi Siqa guvenilen ve saglam idi Zehebi deyir ki Imam cox boyuk elm adami cox boyuk hafiz Misirin muheddisi ve feqihi Bu imamin telif etdiyi eserleri arasdiran bir sexs onun elmi derecesini ve ustunluyunu anlayar Ibn Kesir deyir ki Henefi feqihi cox faydali eserlerin dolub dasan faydali elmin sahibi saglam siqa guvenilen ravilerden cox ustun dahi hafizlerden biridir IstinadlarTurkiye Diyanet Vakfi Turkiye Diyanet Vakfi Islam Ansiklopedisi turk Ankara Turkiye Diyanet Vakfi https islamansiklopedisi org tr tahavi Deutsche Nationalbibliothek Record 119311917 Umumi tenzimleme nezareti GND alm 2012 2016 Ibn Esakir Tarixu Demesq az Beyrut Amiri 1995 367 Mikail Refail Delilleri ile Islam fiqhi az Baki Serq Qerb 2014 200 ISBN 978 9952 489 89 7 Mikail Refail Delilleri ile Islam fiqgi az Baki Serq Qerb 2014 201 ISBN 978 9952 489 89 7 Mikail Refail Delilleri ile Islam fiqhi az Baki Serq Qerb 2014 201 202 ISBN 978 9952 489 89 7 Mikail Refail Delilleri ile Islam fiqhi az Baki Serq Qerb 2014 203 204 ISBN 978 9952 489 89 7 Ibn Esakir Tarixi Demesq cild VII ereb 368 Ibn Hecer Lisanul Mizan cild I ereb 276 el Fihrist ereb 260 el Ensab cild VIII ereb 218 el Muntezem cild VI ereb 250 el Lubab cild II ereb 276 Siyeru Alemin Nubela cild XV ereb 27 el Bidaye cild XI ereb 186