Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Şəki Xan qəbiristanlığındakı epiqrafik abidələr hal-hazırda orada mövcud olan, yaxud vaxtilə orada mövcud olmuş yazılı başdaşılardan, yazılı başdaşı qəlpələrindən və bir yazılı qəbirüstü abidədən ibarətdir.
| Qəbiristanlıq | |
| Xan qəbiristanlığı | |
|---|---|
 Şəki şəhərindəki Xan məscidi və Xan qəbiristanlığı | |
| Ölkə |  Azərbaycan |
| Şəhər |  Şəki |
| İlk məlumat | 1815 |
| Dini tərkib | İslam (sünni) |
| | |
| | |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Ümumi məlumat
Şəki Xan məscidinın şərq tərəfində yerləşən Şəki Xan qəbiristanlığında vaxtilə 15-20-yə qədər yazılı başdaşı olmuşdur. Hal-hazırda orada cəmi 10 yazılı başdaşı və bir yazılı qəbirüstü abidə var.
Qəbiristanlıqdakı 9 başdaşının kitabəsi haqqında Məşədixanım Nemət 1961-ci ildə elmi nəşrdə dərc olunmuş məqaləsində, bir neçə başdaşı haqqında isə 1984-cü və 2001-ci ildə çap olunmuş kitablarında məlumat vermişdir. Bir başdaşı hissəsi üzərindəki kitabəni 2009-cu ildə oxumuş və həmin başdaşının İsmayıl xanın qızı Saadət bəyimə aid olduğunu ilk dəfə müəyyənləşdirmişdir. 2018-ci ilin sonlarında isə AMEA Şəki Regional Elmi Mərkəzi qəbristanlıqdakı epiqrafik abidələrin kompleks tədqiqinə başlayıb.
Qəbiristanlıqda Şəki xanlarından cəmi birinin — Fətəli xanın, qəbrinin üzərində başdaşı var. Onun 1831-ci ildə Həştərxanda dünyasını dəyişmiş qardaşı Məhəmmədhəsən xanın da bu qəbiristanlıqda torpağa tapşırılması, atası Məhəmmədhüseyn xanın isə Xan məscidinin mehrabı içində dəfn edilməsi məlum olsa da başdaşıları aşkar edilməmişdir.
Heç bir şübhə yoxdur ki, gəncəli Cavad xanın arvadının da qəbri buradadır; mənbədə göstərilir ki, Cavad xan ruslarla döyüşdə öldürüldükdən sonra onun arvadı Nuxaya qayıtmış (Məhəmmədhəsən xanın bacısı idi) və 1830-cu ildə burada dünyasını dəyişmişdir.
2022-ci ildə aparılmış "Yuxarı Baş" Milli Tarix-Memarlıq Qoruğunun apardığı elmi tədqiqat işlərinin nəticəsində məlum olmuşdur ki, Şəki Tarix-Diyarşünaslıq muzeyinin topladığı və fondunda saxlanılan və dövlət mühafizəsinə götürülmüş dekorativ-tətbiqi sənət nümunəsi olan baş daşlarından bəziləri Şəki Xan qəbirstanlığında vaxtı ilə mövcud olmuş qəbirüstü abidələrdir. Qoruğun apardığı elmi təqdiqat işləri nəticəsində məlum olmuşdur ki, bu baş daşlarından biri Məhəmmədhüseyn xanın Xanlar adlı gənc yaşında vəfat etmiş oğluna məxsus olmuşdur. Bu fakt Şəki xan qəbirstanlığını tədqiq edən əvvəlki dövr mütəxəssislərinə məlum olmayan bir faktdır.
Bəzi müəlliflərin fikrincə 2010-cu ilin əvvəllərində salamat vəziyyətdə olan bir bütöv başdaşı və bir neçə başdaşı hissəsi qəbristanlıqdan götürülmüş və muzeyə aparılmışdır. Xan qəbristanlığından götürülmüş bütöv başdaşı Azərbaycanın görkəmli dövlət xadimi Fətəli xan Xoyskinin atabir bacısı Səltənət bəyimə, başdaşı qəlpələrindən biri isə Səltənət bəyimin anası Səadət bəyimə (İsmayıl xan Xoyskinin qızı) aid idi.
Siyahı
 | ||||
| Şəkil | Adı, atasının adı, və familiyası | Anadan olduğu il | Vəfat tarixi | Əlavə qeyd |
|---|---|---|---|---|
| Mustafa ağanın başdaşı | ||||
 | Mustafa ağa Kərim ağa oğlu Şəkixanov | ≈1831 | 1895, 5 noyabr (Hicri 1313, cəmadiyəl-əvvəl ayının 17-si) | |
| Göyçək xanımın başdaşı | ||||
 | Göyçək xanım Məhəmmədhüseyn xan qızı | 1849, may/iyun ayı (Hicri 1265-ci il ilin rəcəb ayı) | ||
| Güllü xanımın başdaşı | ||||
 | Güllü xanım Kərim ağa qızı Şəkixanova | 19.11.1858-ci il (Hicri 12.04.1275-ci il) | ||
| Fətəli xanın başdaşı | ||||
 | Fətəli xan Məhəmmədhüseyn xan oğlu | 11.05.1815-ci il (Hicri 02.05.1230-cu il) | ||
| Kərim ağa Şəkixanovun başdaşı | ||||
 | Kərim ağa Fətəli xan oğlu Şəkixanov | ≈1788 | 10.12.1858-ci il (Hicri 14.05.1275-ci il) | |
| Cəmilə xanımın başdaşı | ||||
 | Cəmilə xanım Məhəmmədhüseyn xan qızı | 26.07.1835-ci il (Hicri 02.01.1251-ci il) | ||
| Telli bəyimin başdaşı | ||||
 | Telli bəyim Əbdülhəmid ağa qızı | 1899/1900-ci il (Hicri 1317-ci il) | ||
| Əbdülhəmid ağanın başdaşı | ||||
 | Əbdülhəmid ağa Əbdülhəşım ağa oğlu | 1854/55-ci il (Hicri 1271-ci il) | ||
| Tutu ağanın başdaşı | ||||
 | Tutu ağa Məhəmmədhəsən xan qızı | 23.11.1859-ci il (Hicri 23.04. 1276-cı il) | ||
| Hacı Ağa Nigarın/Zeynəbin başdaşı | ||||
 | Hacı Ağa Nigarın/ Zeynəbin başdaşı | 1817/1818 (Hicri 1233) | Meşədixanım Neymət 2001-ci ildə çap olunmuş kitabında başdaşı üzərindəki adı "şəkili Hacı Ağa bəyin qızı Zeynəb" kimi göstərsə də, 1981-ci ildə çap olunan kitabında bu adı "Hacı Ağa Nigar Hacı qızı" kimi təqdim edib. | |
| Səltənət bəyimin başdaşı | ||||
 | Səltənət bəyim İskəndər xan qızı | 05.01.1869-cu il (Hicri 22.09.1285-cı il) | 2010-cu ilin əvvəllərində salamat vəziyyətdə olan bu başdaşı bir neçə başdaşı hissəsi ilə birlikdə qəbristanlıqdan götürülərək R.b.əfəndiyev adına Şəki Tarix-Diyarşünaslıq muzeyinə aparılmış və indiyə qədər orada saxlanılmaqdadır. Səltənət bəyim Azərbaycanın görkəmli dövlət xadimi Fətəli xan Xoyskinin atabir bacısı idi. | |
| Səadət xanımın başdaşı | ||||
 | Səadət xanım İsmayıl xan qızı | 1819 | 24.07.1892-cu il (Hicri 28.12.1309 -cu il) | 2010-cu ilin əvvəllərində qəbristanlıqdan götürülərək R.b.əfəndiyev adına Şəki Tarix-Diyarşünaslıq muzeyinə aparılmış və indiyə qədər orada saxlanılmaqdadır. Saadət xanımın anası Tuti ağa idi. |
| Bulaq kitabəsi | ||||
 | Məhəmməd paşa Əhməd xan oğlu | 20 may 1859 (Hicri 17 şəvval 1275-ci il) | 5 oktyabr 1920-ci il (Hicri 21 məhərrəm 1339-cu il) | Bulaq daşı üzərinə həkk olunmuş kitabə |
İstinadlar
- Nemətova M.S., 1961. səh. 18-37
- Нейматова М.С., 1981. səh. Нейматова М.С.
- Нейматова М.С., 2001. səh. 108
- Məmmədov A.S., 2009. səh. 4
- Tahirzadə Ə.Ş., 2005. səh. 277
- Salman Mümtaz, 1925
- AKAK, səh.: 905,, 1875
- Məmmədov A.S., 2010
- Нейматова М.С., 1981. səh. 27
İstifadə edilmiş mənbələr
- Nemətova M.S. Nuxa "Xan qəbiristanlığı"ndakı başdaşıların kitabələri haqqında // Azərbaycan SSR Elmlər Akademiyasının Xəbərləri (İctimai elmlər seriyası). № 6. Bakı. 1961.
- Tahirzadə Ə.Ş. Şəkinin tarixi qaynaqlarda. Bakı: “Master” nəşriyyatı. 2005.
- Нейматова М.С. Мемориальные памятники Азербайджана: XII-XIX века (PDF). Элм. 1981.
- Неймат М.С. Корпус эпиграфических памятников Азербайджана. II : Арабо-персо-тюркоязычные надписи Шеки-Закатальской зоны : ХIV век (1000 nüs.). Баку: XXI-YNE. ред. З. М. Буниятов. 2001.
- Mətnin linki // Акты, собранные Кавказской археографической комиссией. VI, часть вторая. Тифлис. под редакцией: А. П. Берже. 1875. 905.
- F. x. Xoyskinin bacısının baş daşı Şəki Xan qəbristanlığından "yığışdırılmış"dır!. (“İpəkçi” qəzetinin saytı). 2010.
- Məmmədov A.S. Ədalət Tahirzadənin "Şəkinin tarixi qaynaqlarda" kitabı. (“İpəkçi” qəzetinin saytı). 2006.
- Məmmədov A.S. Şəki Xan qəbiristanlığı. (). № 3 (436). 2009.
- Məhəmmədhüseyn xan Müştaq (Azərbaycanı tədqiq və təəbbö cəmiyyəti). Bakı. Salman Mümtazın redaktəsi ilə. 1925.
Həmçinin bax
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Seki Xan qebiristanligindaki epiqrafik abideler hal hazirda orada movcud olan yaxud vaxtile orada movcud olmus yazili basdasilardan yazili basdasi qelpelerinden ve bir yazili qebirustu abideden ibaretdir QebiristanliqXan qebiristanligiSeki seherindeki Xan mescidi ve Xan qebiristanligiOlke AzerbaycanSeher Seki SekiIlk melumat 1815Dini terkib Islam sunni 41 12 09 sm e 47 11 30 s u Xan qebiristanligiXan qebiristanligi Vikianbarda elaqeli mediafayllarUmumi melumatSeki Xan mescidinin serq terefinde yerlesen Seki Xan qebiristanliginda vaxtile 15 20 ye qeder yazili basdasi olmusdur Hal hazirda orada cemi 10 yazili basdasi ve bir yazili qebirustu abide var Qebiristanliqdaki 9 basdasinin kitabesi haqqinda Mesedixanim Nemet 1961 ci ilde elmi nesrde derc olunmus meqalesinde bir nece basdasi haqqinda ise 1984 cu ve 2001 ci ilde cap olunmus kitablarinda melumat vermisdir Bir basdasi hissesi uzerindeki kitabeni 2009 cu ilde oxumus ve hemin basdasinin Ismayil xanin qizi Saadet beyime aid oldugunu ilk defe mueyyenlesdirmisdir 2018 ci ilin sonlarinda ise AMEA Seki Regional Elmi Merkezi qebristanliqdaki epiqrafik abidelerin kompleks tedqiqine baslayib Qebiristanliqda Seki xanlarindan cemi birinin Feteli xanin qebrinin uzerinde basdasi var Onun 1831 ci ilde Hesterxanda dunyasini deyismis qardasi Mehemmedhesen xanin da bu qebiristanliqda torpaga tapsirilmasi atasi Mehemmedhuseyn xanin ise Xan mescidinin mehrabi icinde defn edilmesi melum olsa da basdasilari askar edilmemisdir Hec bir subhe yoxdur ki genceli Cavad xanin arvadinin da qebri buradadir menbede gosterilir ki Cavad xan ruslarla doyusde olduruldukden sonra onun arvadi Nuxaya qayitmis Mehemmedhesen xanin bacisi idi ve 1830 cu ilde burada dunyasini deyismisdir 2022 ci ilde aparilmis Yuxari Bas Milli Tarix Memarliq Qorugunun apardigi elmi tedqiqat islerinin neticesinde melum olmusdur ki Seki Tarix Diyarsunasliq muzeyinin topladigi ve fondunda saxlanilan ve dovlet muhafizesine goturulmus dekorativ tetbiqi senet numunesi olan bas daslarindan bezileri Seki Xan qebirstanliginda vaxti ile movcud olmus qebirustu abidelerdir Qorugun apardigi elmi teqdiqat isleri neticesinde melum olmusdur ki bu bas daslarindan biri Mehemmedhuseyn xanin Xanlar adli genc yasinda vefat etmis ogluna mexsus olmusdur Bu fakt Seki xan qebirstanligini tedqiq eden evvelki dovr mutexessislerine melum olmayan bir faktdir Bezi muelliflerin fikrince 2010 cu ilin evvellerinde salamat veziyyetde olan bir butov basdasi ve bir nece basdasi hissesi qebristanliqdan goturulmus ve muzeye aparilmisdir Xan qebristanligindan goturulmus butov basdasi Azerbaycanin gorkemli dovlet xadimi Feteli xan Xoyskinin atabir bacisi Seltenet beyime basdasi qelpelerinden biri ise Seltenet beyimin anasi Seadet beyime Ismayil xan Xoyskinin qizi aid idi SiyahiSeki Xan qebiristanliginin umumi gorunusuSekil Adi atasinin adi ve familiyasi Anadan oldugu il Vefat tarixi Elave qeydMustafa aganin basdasiMustafa aga Kerim aga oglu Sekixanov 1831 1895 5 noyabr Hicri 1313 cemadiyel evvel ayinin 17 si Goycek xanimin basdasiGoycek xanim Mehemmedhuseyn xan qizi 1849 may iyun ayi Hicri 1265 ci il ilin receb ayi Gullu xanimin basdasiGullu xanim Kerim aga qizi Sekixanova 19 11 1858 ci il Hicri 12 04 1275 ci il Feteli xanin basdasiFeteli xan Mehemmedhuseyn xan oglu 11 05 1815 ci il Hicri 02 05 1230 cu il Kerim aga Sekixanovun basdasiKerim aga Feteli xan oglu Sekixanov 1788 10 12 1858 ci il Hicri 14 05 1275 ci il Cemile xanimin basdasiCemile xanim Mehemmedhuseyn xan qizi 26 07 1835 ci il Hicri 02 01 1251 ci il Telli beyimin basdasiTelli beyim Ebdulhemid aga qizi 1899 1900 ci il Hicri 1317 ci il Ebdulhemid aganin basdasiEbdulhemid aga Ebdulhesim aga oglu 1854 55 ci il Hicri 1271 ci il Tutu aganin basdasiTutu aga Mehemmedhesen xan qizi 23 11 1859 ci il Hicri 23 04 1276 ci il Haci Aga Nigarin Zeynebin basdasiHaci Aga Nigarin Zeynebin basdasi 1817 1818 Hicri 1233 Mesedixanim Neymet 2001 ci ilde cap olunmus kitabinda basdasi uzerindeki adi sekili Haci Aga beyin qizi Zeyneb kimi gosterse de 1981 ci ilde cap olunan kitabinda bu adi Haci Aga Nigar Haci qizi kimi teqdim edib Seltenet beyimin basdasiSeltenet beyim Iskender xan qizi 05 01 1869 cu il Hicri 22 09 1285 ci il 2010 cu ilin evvellerinde salamat veziyyetde olan bu basdasi bir nece basdasi hissesi ile birlikde qebristanliqdan goturulerek R b efendiyev adina Seki Tarix Diyarsunasliq muzeyine aparilmis ve indiye qeder orada saxlanilmaqdadir Seltenet beyim Azerbaycanin gorkemli dovlet xadimi Feteli xan Xoyskinin atabir bacisi idi Seadet xanimin basdasiSeadet xanim Ismayil xan qizi 1819 24 07 1892 cu il Hicri 28 12 1309 cu il 2010 cu ilin evvellerinde qebristanliqdan goturulerek R b efendiyev adina Seki Tarix Diyarsunasliq muzeyine aparilmis ve indiye qeder orada saxlanilmaqdadir Saadet xanimin anasi Tuti aga idi Bulaq kitabesiMehemmed pasa Ehmed xan oglu 20 may 1859 Hicri 17 sevval 1275 ci il 5 oktyabr 1920 ci il Hicri 21 meherrem 1339 cu il Bulaq dasi uzerine hekk olunmus kitabeIstinadlarNemetova M S 1961 seh 18 37 Nejmatova M S 1981 seh Nejmatova M S Nejmatova M S 2001 seh 108 Memmedov A S 2009 seh 4 Tahirzade E S 2005 seh 277 Salman Mumtaz 1925 AKAK seh 905 1875 Memmedov A S 2010 Nejmatova M S 1981 seh 27Istifade edilmis menbelerNemetova M S Nuxa Xan qebiristanligi ndaki basdasilarin kitabeleri haqqinda Azerbaycan SSR Elmler Akademiyasinin Xeberleri Ictimai elmler seriyasi 6 Baki 1961 Tahirzade E S Sekinin tarixi qaynaqlarda Baki Master nesriyyati 2005 Nejmatova M S Memorialnye pamyatniki Azerbajdzhana XII XIX veka PDF Elm 1981 Nejmat M S Korpus epigraficheskih pamyatnikov Azerbajdzhana II Arabo perso tyurkoyazychnye nadpisi Sheki Zakatalskoj zony HIV vek 1000 nus Baku XXI YNE red Z M Buniyatov 2001 Metnin linki Akty sobrannye Kavkazskoj arheograficheskoj komissiej VI chast vtoraya Tiflis pod redakciej A P Berzhe 1875 905 F x Xoyskinin bacisinin bas dasi Seki Xan qebristanligindan yigisdirilmis dir Ipekci qezetinin sayti 2010 Memmedov A S Edalet Tahirzadenin Sekinin tarixi qaynaqlarda kitabi Ipekci qezetinin sayti 2006 Memmedov A S Seki Xan qebiristanligi 3 436 2009 Mehemmedhuseyn xan Mustaq Azerbaycani tedqiq ve teebbo cemiyyeti Baki Salman Mumtazin redaktesi ile 1925 Hemcinin baxXan mescidi Seki