Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu məqalədə yalnız ilkin və ya onunla əlaqəli mənbələrdən istifadə olunur. Məlumatlar müstəqil ikinci mənbələrə əsaslanmalıdır, əks halda məqalənin neytrallığı və ya əhəmiyyəti ilə bağlı şübhələr yarana, bunun nəticəsində də silinə bilər. Məqaləyə istinad və mənbələr əlavə etməklə onu təkmilləşdirə bilərsiniz. |
Fətəli xan — Şəki xanı. Məhəmmədhüseyn xanın ikinci oğlu. "Möhnəti" təxəllüsü ilə şeirlər də yazıb.
| Fətəli xan | |
|---|---|
| Fətəli xan | |
 Şəki şəhəri, Şəki Xan qəbiristanlığı, Fətəli xanın qəbri üstündəki başdaşı | |
| 1805-ci il yanvar ayı – 1805-ci il fevral ayı | |
| Əvvəlki | Məhəmmədhəsən xan |
| Sonrakı | Səlim xan |
X Şəki xanı (Məmməd bəy ilə birlikdə) | |
| 1806-cı il noyabr – 1806-cı il yanvar | |
| Əvvəlki | Səlim xan |
| Sonrakı | Cəfərqulu xan Xoyski |
| Şəxsi məlumatlar | |
| Vəfat tarixi | |
| Vəfat yeri | Nuxa |
| Dəfn yeri | Şəki xan qəbiristanlığı |
| Atası | Məhəmmədhüseyn xan |
| Həyat yoldaşı | qubalı Xurşid xanım |
| Uşağı | Kərim ağa Şəkixanov |
| Dini | İslam, sünni |
Haqqında
1780-cı ilin avqust ayında atası Məhəmmədhüseyn xan öz iqamətgahı Nuxa qalasında ikən, qala qəfildən Məhəmmədhüseyn xanın əmisi Hacı Əbdülqadirin adamları tərəfindən tutulur. Məhəmmədhüseyn xan özü tikdirdiyi Qurğuşunlu otaqda oğlu Fətəli ağa ilə birlikdə basqınçılara müqavimət göstərir,
"yanında ikinci oğlu Fətəli xan uşaq, tüfəng doldurub verir imiş. Bir neçə saat atışmadan və bir neçəsini qətlə yetirəndən sonra, özünə yara yerləşib, ixtiyardan düşür.".
Məhəmmədhüseyn xan silahı yerə qoyub təslim olur, onu 1 həftə saxlayıb, sonra edam edirlər, Şəki xanlığı Məhəmmədhüseyn xanın əmisi Hacı Əbdülqadirin əlinə keçir. Bir neçə il sonra Məhəmmədhüseyn xanın əvvəllər ölmüş hesab edilən oğlu Məmmədhəsən ağa Qarabağda peyda olur. O, özünə qoşun toplayıb, tezliklə Şəkini ələ keçirir, Hacı Əbdülqadir xanı tutub öldürtdürür və Şəki xanı olur.
Məhəmmədhəsən xanın qardaşı Fətəli xanın oğlu Kərim ağa Şəkixanov yazır ki,
"Məhəmmədhəsən xan bir iki il xanlıq edəndən sonra, mənim atam Fətəli xan Məhəmmədhəsən xanın qardaşıdır, onun anası Ərəş sultanının qızıdır. Ərəş sultanı oğlanları o vaxtda Ərəşdə böyük və sikkəli və güclü bəylərmiş ki, Fətəli xanın anasının qardaşlarıdır; Məhəmmədhəsən xan , Fətəli xanın qohumları böyük və çox olmaq və özü də Hüseyn xanın istəgi (istəkli) oğlu olmaq səbəbindən ehtiyat elər ki, bəlkə xarab eləyə, tutub Fətəli xanın gözlərin çıxarıb, özü də evində dustaq elər.".
1795-ci ilin sonunda isə İran şahı Ağa Məhəmməd şah Qacarın göstərişi ilə Məhəmmədhəsən xanın özünün gözləri çıxardılır, onun özünü dustaq edirlər və İrana göndərirlər. Bu fürsətdən isə Məhəmmədhəsən xan digər qardaşı Səlim xan yararlanır, necə ki o, xan olması üçün daha əvvəldən qardaşı ilə vuruşurdu, hadisədən xəbərdar olan kimi, bir dəstə ilə gəlib Şəkini tutur və özünü xan elan edir. Məhəmmədhəsən xan isə yalnız 2 ildən sonra İrandan qayıda bilir və xanlığı qardaşı Səlim xanın əlindən geri alır.
Bundan 8 il sonra - 1805-ci ildə, Səlim xan Şamaxı xanı Mustafa xanın köməyi ilə qardaşı Məhəmmədhəsən xanı devirmək və təkrarən Şəki xanı olmaq fikrinə düşür. Mustafa xan isə Səlim xanın təklifindən öz məqsədi üçün istifadə etmək istəyirdi. Rus polkovniki Karyagin tərəfindən 1805-ci ilin əvvəllərində tərtib edilmiş raporta əsasən, raport yazılan vaxtdan bir müddət əvvəl,
Mustafa xan guya Səlim xanın sifarişini yerinə yetirirmiş kimi, Şirvan ordusu ilə Şəki xanlığının sərhədlərinə doğru hərəkət edib. Məhəmmədhəsən xan da Şəki ordusunu götürüb vuruşmaq əzmiylə əvvəl Mustafa xanın qarşısına - vuruşmağa, gedib, lakin sonda, vuruşmaq fikrindən vaz keçib, ordusunu buraxıb və özünü təkcənə Mustafa xana təslim edib. Mustafa xan Məhəmmədhəsən xanı əsir kimi Şamaxıya göndərib, Səlim xana isə deyib ki ona inanmır, bu şərtlə onu Şəkidə xan edə bilər ki, oğlunu və qızını əvvəlcə "əmanət" kimi ona versin. Səlim xan o saat Mustafa xanın tələbini yerinə yetirib. Amma Mustafa xan ürəyində istəyirmiş ki Şəki xanlığını özü ələ keçirsin və buna görə də öz naiblərini gizlincə Nuxa şəhərinə göndəribmiş ki şəhəri idarə etsinlər və Məhəmmədhəsən xanın adından onun bütün xəzinəsini tələb etsinlər. Səlim xan isə bunu və özünün aldadıldığını bilən kimi, naiblərin göndərilməsi barədə Nuxadakı kor qardaşı Fətəli ağaya xəbər ötürə bilib. Nuxa adamları ayağa qalxıb Mustafa xanın naiblərini qovublar və Fətəli ağanı müvəqqəti xan seçiblər. Mustafa xan nuxalıların seçimi ilə razılaşmağa məcbur olub və yeni Şəki xanı seçilmiş Fətəli xana məktub yazıb oğlunu "əmanət" kimi Şamaxıya göndərəcəyi təqdirdə onu Şəki xanı kimi tanıyacağını bildirib. Fətəli xan həmin saat oğlunu Mustafa xanın yanına yollayıb. Bundan sonra Mustafa xan Səlim xana onu Şəkidə xan edəcəyi barədə verdiyi vədindən imtina edib və bildirib ki əvəzində ona Şirvanda yaxşı bir mahal verə bilər. Səlim xan əvvəlcə bu təkliflə razılaşıb, lakin Mustafa xanın yanından ayrılan kimi, birbaşa Nuxaya gedib və hamı tərəfindən, o cümlədən qardaşı Fətəli xan tərəfindən Şəki xanı kimi qəbul olunub.
Lakin raportda yazılanların əksinə olaraq, bu hadisələr heç də 1-2 gün ərzində baş verməmişdir. Belə ki Fətəli xanın oğlu Kərim ağa Şəkixanovun yazdığına görə onun atası "iki-üç ay" xanlıq etmişdir. Səlim xan isə Nuxaya heç də təntənəli şəkildə yox, əslində gizlincə gəlmiş və gecə vaxtı Nuxa qalasını qoruyan bəylərin Fətəli xana xəyanəti nəticəsində xəlvəti qalaya daxil olmuşdu!
Dəqiqi isə budur ki, Knyaz Sisianov, Səlim xana yazdığı 28 yanvar 1805-ci il tarixli məktubunda Mustafa xanın Nuxaya öz naiblərini göndərməsi, Şəki xanlığını Səlim xana vermək istəməməsi, Fətəli xanın Şəkidə xan olması barədə yayılan şayiələrdən təəssüfləndiyini və bu şayiələrin doğru olmaması üçün dua etdiyini, növbəti - 25 fevral 1805-ci il tarixli məktubunda isə Səlim xanın yenidən Şəkdə xan olmasına görə sevindiyini və bu münasibətlə onu təbrik etdiyini bildirmişdir. Buna görə də güman etmək mümkündür ki, bu hadisələr, o cümlədən Fətəli xanın xanlıq etdiyi dövr, raportda təsvir edildiyi kimi heç də 1-2 günə başa çatmadığı kimi, bu, Kərim ağa Şəkixanovun yazdığı kimi 2-3 ay da yox, olsa-olsa, cəmi 1 ay davam etmişdir.
Fətəli xan Şəki xanlığının siyasi həyatında bir daha 1806-cı ilin noyabrında - amma yenə də cəmi 1 ay, əsas şəxslərdən biri olmuşdur. Belə ki 1806-cı ilin 4 noyabrında rus qoşunları Nuxanı tutduqdan sonra əhalinin xahişinə uyğun olaraq xanlığın idarəsi Fətəli xan ilə Məmməd adlı bir bəydən ibarət ikinəfərlik şuraya verilmişdi. Lakin Cənubi Qafqazdakı rus qoşunlarının Tiflisdə oturan baş komandanı Qraf Qudoviç dekabr ayında, keçmiş Xoy xanı Cəfərqulu xanı - hansı ki Tiflisdə elə öz yanında idi, məhz ona Şəki xanı olmağı təklif etmiş və onu Şəki xanı etmişdir.
Bəzi mənbələrə, o cümlədən, Fətəli xanın oğlu Kərim ağa Şəkixanov yazdığına görə, 1806-cı ilin 4 noyabrında rus qoşunları Nuxanı tutduqdan sonra Cəfərqulu xanın Şəki xanı təyin edilməsinədək olan müddətdə, guya Fətəli xan Şəki xanı olmuşdur?! - amma yuxarıda qeyd edildiyi kimi, bu doğru deyil, Fətəli xan 1806-cı ilin noyabr ayından həmin il dekabrın ortalarına qədər olsa-olsa yalnız idarə şurasının iki üzvündən biri idi. Hətta o vaxt Cənubi Qafqazdakı rus qoşunlarının Tiflisdə oturan baş komandanı Qraf Qudoviç Şəki xanlığındakı rus generalı Nebolsinə məsləhət görmüşdür ki, şuraya daha 2 bəyi əlavə etsin, lakin generalı Nebolsin cavabında buna ehtiyac olmadığını bildirmiş və həm də qeyd etmişdir ki, aparıcı bəylərin hamısı Səlim xanın qohumlarıdır, ona görə də onları şuraya yaxın buraxmaq olmaz. Fətəli xan isə həm Məhəmmədhəsən xanın və həm də Səlim xanın qardaşı olsa da, hər ikisindən zəhləsi gedir, - birincisi onu kor etdirmiş, ikincisi isə xan ola-ola onun gündəlik yeməyini belə könülsüz vermişdi, yəni heç vermək istəmirmiş.
İstinadlar
Bu məqalədəki istinadlar müvafiq ilə göstərilməlidir. |
- Daha əvvəl Hacı Əbdülqadir xanın arvadı olub.
- "Məhəmmədiyyə təriqətinə məxsus kitabdan anonim şəxsin qələmə aldığı hekayət, Əlyazmaları İnstitutu, şifrə B-589/10505, səh.: 51b – 52a". 2022-03-29 tarixində . İstifadə tarixi: 2012-11-17.
- "Şəki xanlığının tarixindən; Kərim ağa Fateh. Şəki xanlarının müxtəsər tarixi, Bakı, 1993, səh.: 13". 2012-02-25 tarixində . İstifadə tarixi: 2012-11-17.
- "Дубровин Николай Федорович. История войны и владычества русских на Кавказе, том IV, С.-Петербург, 1886, стр.: 426-427". 2022-07-13 tarixində . İstifadə tarixi: 2012-11-17.
- "Акты, собранные Кавказской археографической комиссией, том II, Тифлис, 1868, стр.: 643, №1291". 2021-05-10 tarixində . İstifadə tarixi: 2012-11-17.
- Şəki xanlığının tarixindən; Kərim ağa Fateh. Şəki xanlarının müxtəsər tarixi, Bakı, 1993, səh.: 15. 2012-02-25 at the Wayback Machine.
- Məktubda tarix Yuli təqvimi ilə göstərilir: 16 yanvar.
- "Акты, собранные Кавказской археографической комиссией, том II, Тифлис, 1868, стр.: 642, 1288". 2021-05-10 tarixində . İstifadə tarixi: 2012-11-16.
- Məktubda tarix Yuli təqvimi ilə göstərilir: 13 fevral.
- "Акты, собранные Кавказской археографической комиссией, том II, Тифлис, 1868, стр. 642, 1289". 2021-05-10 tarixində . İstifadə tarixi: 2012-11-16.
- . 2016-03-26 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2012-11-17.
- "Şəki xanlığının tarixindən; Kərim ağa Fateh. Şəki xanlarının müxtəsər tarixi, Bakı, 1993, səh. 15". 2012-02-25 tarixində . İstifadə tarixi: 2012-11-17.
- . 2016-03-26 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2012-11-17.
Həmçinin bax
Xarici keçidlər
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Bu meqalede yalniz ilkin ve ya onunla elaqeli menbelerden istifade olunur Melumatlar musteqil ikinci menbelere esaslanmalidir eks halda meqalenin neytralligi ve ya ehemiyyeti ile bagli subheler yarana bunun neticesinde de siline biler Meqaleye etibarli istinad ve menbeler elave etmekle onu tekmillesdire bilersiniz Feteli xan Seki xani Mehemmedhuseyn xanin ikinci oglu Mohneti texellusu ile seirler de yazib Feteli xanFeteli xanSeki seheri Seki Xan qebiristanligi Feteli xanin qebri ustundeki basdasiVIII Seki xani1805 ci il yanvar ayi 1805 ci il fevral ayiEvvelkiMehemmedhesen xanSonrakiSelim xanX Seki xani Memmed bey ile birlikde 1806 ci il noyabr 1806 ci il yanvarEvvelkiSelim xanSonrakiCeferqulu xan XoyskiSexsi melumatlarVefat tarixi 12 may 1815Vefat yeri NuxaDefn yeri Seki xan qebiristanligiAtasi Mehemmedhuseyn xanHeyat yoldasi qubali Xursid xanimUsagi Kerim aga SekixanovDini Islam sunniHaqqinda1780 ci ilin avqust ayinda atasi Mehemmedhuseyn xan oz iqametgahi Nuxa qalasinda iken qala qefilden Mehemmedhuseyn xanin emisi Haci Ebdulqadirin adamlari terefinden tutulur Mehemmedhuseyn xan ozu tikdirdiyi Qurgusunlu otaqda oglu Feteli aga ile birlikde basqincilara muqavimet gosterir yaninda ikinci oglu Feteli xan usaq tufeng doldurub verir imis Bir nece saat atismadan ve bir necesini qetle yetirenden sonra ozune yara yerlesib ixtiyardan dusur Mehemmedhuseyn xan silahi yere qoyub teslim olur onu 1 hefte saxlayib sonra edam edirler Seki xanligi Mehemmedhuseyn xanin emisi Haci Ebdulqadirin eline kecir Bir nece il sonra Mehemmedhuseyn xanin evveller olmus hesab edilen oglu Memmedhesen aga Qarabagda peyda olur O ozune qosun toplayib tezlikle Sekini ele kecirir Haci Ebdulqadir xani tutub oldurtdurur ve Seki xani olur Mehemmedhesen xanin qardasi Feteli xanin oglu Kerim aga Sekixanov yazir ki Mehemmedhesen xan bir iki il xanliq edenden sonra menim atam Feteli xan Mehemmedhesen xanin qardasidir onun anasi Eres sultaninin qizidir Eres sultani oglanlari o vaxtda Eresde boyuk ve sikkeli ve guclu beylermis ki Feteli xanin anasinin qardaslaridir Mehemmedhesen xan Feteli xanin qohumlari boyuk ve cox olmaq ve ozu de Huseyn xanin istegi istekli oglu olmaq sebebinden ehtiyat eler ki belke xarab eleye tutub Feteli xanin gozlerin cixarib ozu de evinde dustaq eler 1795 ci ilin sonunda ise Iran sahi Aga Mehemmed sah Qacarin gosterisi ile Mehemmedhesen xanin ozunun gozleri cixardilir onun ozunu dustaq edirler ve Irana gonderirler Bu fursetden ise Mehemmedhesen xan diger qardasi Selim xan yararlanir nece ki o xan olmasi ucun daha evvelden qardasi ile vurusurdu hadiseden xeberdar olan kimi bir deste ile gelib Sekini tutur ve ozunu xan elan edir Mehemmedhesen xan ise yalniz 2 ilden sonra Irandan qayida bilir ve xanligi qardasi Selim xanin elinden geri alir Bundan 8 il sonra 1805 ci ilde Selim xan Samaxi xani Mustafa xanin komeyi ile qardasi Mehemmedhesen xani devirmek ve tekraren Seki xani olmaq fikrine dusur Mustafa xan ise Selim xanin teklifinden oz meqsedi ucun istifade etmek isteyirdi Rus polkovniki Karyagin terefinden 1805 ci ilin evvellerinde tertib edilmis raporta esasen raport yazilan vaxtdan bir muddet evvel Mustafa xan guya Selim xanin sifarisini yerine yetirirmis kimi Sirvan ordusu ile Seki xanliginin serhedlerine dogru hereket edib Mehemmedhesen xan da Seki ordusunu goturub vurusmaq ezmiyle evvel Mustafa xanin qarsisina vurusmaga gedib lakin sonda vurusmaq fikrinden vaz kecib ordusunu buraxib ve ozunu tekcene Mustafa xana teslim edib Mustafa xan Mehemmedhesen xani esir kimi Samaxiya gonderib Selim xana ise deyib ki ona inanmir bu sertle onu Sekide xan ede biler ki oglunu ve qizini evvelce emanet kimi ona versin Selim xan o saat Mustafa xanin telebini yerine yetirib Amma Mustafa xan ureyinde isteyirmis ki Seki xanligini ozu ele kecirsin ve buna gore de oz naiblerini gizlince Nuxa seherine gonderibmis ki seheri idare etsinler ve Mehemmedhesen xanin adindan onun butun xezinesini teleb etsinler Selim xan ise bunu ve ozunun aldadildigini bilen kimi naiblerin gonderilmesi barede Nuxadaki kor qardasi Feteli agaya xeber oture bilib Nuxa adamlari ayaga qalxib Mustafa xanin naiblerini qovublar ve Feteli agani muveqqeti xan secibler Mustafa xan nuxalilarin secimi ile razilasmaga mecbur olub ve yeni Seki xani secilmis Feteli xana mektub yazib oglunu emanet kimi Samaxiya gondereceyi teqdirde onu Seki xani kimi taniyacagini bildirib Feteli xan hemin saat oglunu Mustafa xanin yanina yollayib Bundan sonra Mustafa xan Selim xana onu Sekide xan edeceyi barede verdiyi vedinden imtina edib ve bildirib ki evezinde ona Sirvanda yaxsi bir mahal vere biler Selim xan evvelce bu teklifle razilasib lakin Mustafa xanin yanindan ayrilan kimi birbasa Nuxaya gedib ve hami terefinden o cumleden qardasi Feteli xan terefinden Seki xani kimi qebul olunub Lakin raportda yazilanlarin eksine olaraq bu hadiseler hec de 1 2 gun erzinde bas vermemisdir Bele ki Feteli xanin oglu Kerim aga Sekixanovun yazdigina gore onun atasi iki uc ay xanliq etmisdir Selim xan ise Nuxaya hec de tenteneli sekilde yox eslinde gizlince gelmis ve gece vaxti Nuxa qalasini qoruyan beylerin Feteli xana xeyaneti neticesinde xelveti qalaya daxil olmusdu Deqiqi ise budur ki Knyaz Sisianov Selim xana yazdigi 28 yanvar 1805 ci il tarixli mektubunda Mustafa xanin Nuxaya oz naiblerini gondermesi Seki xanligini Selim xana vermek istememesi Feteli xanin Sekide xan olmasi barede yayilan sayielerden teessuflendiyini ve bu sayielerin dogru olmamasi ucun dua etdiyini novbeti 25 fevral 1805 ci il tarixli mektubunda ise Selim xanin yeniden Sekde xan olmasina gore sevindiyini ve bu munasibetle onu tebrik etdiyini bildirmisdir Buna gore de guman etmek mumkundur ki bu hadiseler o cumleden Feteli xanin xanliq etdiyi dovr raportda tesvir edildiyi kimi hec de 1 2 gune basa catmadigi kimi bu Kerim aga Sekixanovun yazdigi kimi 2 3 ay da yox olsa olsa cemi 1 ay davam etmisdir Feteli xan Seki xanliginin siyasi heyatinda bir daha 1806 ci ilin noyabrinda amma yene de cemi 1 ay esas sexslerden biri olmusdur Bele ki 1806 ci ilin 4 noyabrinda rus qosunlari Nuxani tutduqdan sonra ehalinin xahisine uygun olaraq xanligin idaresi Feteli xan ile Memmed adli bir beyden ibaret ikineferlik suraya verilmisdi Lakin Cenubi Qafqazdaki rus qosunlarinin Tiflisde oturan bas komandani Qraf Qudovic dekabr ayinda kecmis Xoy xani Ceferqulu xani hansi ki Tiflisde ele oz yaninda idi mehz ona Seki xani olmagi teklif etmis ve onu Seki xani etmisdir Bezi menbelere o cumleden Feteli xanin oglu Kerim aga Sekixanov yazdigina gore 1806 ci ilin 4 noyabrinda rus qosunlari Nuxani tutduqdan sonra Ceferqulu xanin Seki xani teyin edilmesinedek olan muddetde guya Feteli xan Seki xani olmusdur amma yuxarida qeyd edildiyi kimi bu dogru deyil Feteli xan 1806 ci ilin noyabr ayindan hemin il dekabrin ortalarina qeder olsa olsa yalniz idare surasinin iki uzvunden biri idi Hetta o vaxt Cenubi Qafqazdaki rus qosunlarinin Tiflisde oturan bas komandani Qraf Qudovic Seki xanligindaki rus generali Nebolsine meslehet gormusdur ki suraya daha 2 beyi elave etsin lakin generali Nebolsin cavabinda buna ehtiyac olmadigini bildirmis ve hem de qeyd etmisdir ki aparici beylerin hamisi Selim xanin qohumlaridir ona gore de onlari suraya yaxin buraxmaq olmaz Feteli xan ise hem Mehemmedhesen xanin ve hem de Selim xanin qardasi olsa da her ikisinden zehlesi gedir birincisi onu kor etdirmis ikincisi ise xan ola ola onun gundelik yemeyini bele konulsuz vermisdi yeni hec vermek istemirmis IstinadlarBu meqaledeki istinadlar muvafiq istinad sablonlari ile gosterilmelidir Daha evvel Haci Ebdulqadir xanin arvadi olub Mehemmediyye teriqetine mexsus kitabdan anonim sexsin qeleme aldigi hekayet Elyazmalari Institutu sifre B 589 10505 seh 51b 52a 2022 03 29 tarixinde Istifade tarixi 2012 11 17 Seki xanliginin tarixinden Kerim aga Fateh Seki xanlarinin muxteser tarixi Baki 1993 seh 13 2012 02 25 tarixinde Istifade tarixi 2012 11 17 Dubrovin Nikolaj Fedorovich Istoriya vojny i vladychestva russkih na Kavkaze tom IV S Peterburg 1886 str 426 427 2022 07 13 tarixinde Istifade tarixi 2012 11 17 Akty sobrannye Kavkazskoj arheograficheskoj komissiej tom II Tiflis 1868 str 643 1291 2021 05 10 tarixinde Istifade tarixi 2012 11 17 Seki xanliginin tarixinden Kerim aga Fateh Seki xanlarinin muxteser tarixi Baki 1993 seh 15 2012 02 25 at the Wayback Machine Mektubda tarix Yuli teqvimi ile gosterilir 16 yanvar Akty sobrannye Kavkazskoj arheograficheskoj komissiej tom II Tiflis 1868 str 642 1288 2021 05 10 tarixinde Istifade tarixi 2012 11 16 Mektubda tarix Yuli teqvimi ile gosterilir 13 fevral Akty sobrannye Kavkazskoj arheograficheskoj komissiej tom II Tiflis 1868 str 642 1289 2021 05 10 tarixinde Istifade tarixi 2012 11 16 2016 03 26 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2012 11 17 Seki xanliginin tarixinden Kerim aga Fateh Seki xanlarinin muxteser tarixi Baki 1993 seh 15 2012 02 25 tarixinde Istifade tarixi 2012 11 17 2016 03 26 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2012 11 17 Hemcinin baxSeki xanlarinin siyahisi Seki xanligi Seki tarixi erazi Xarici kecidler