Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Şonqar düşərgəsi — Qobustan ərazisində arxeoloji abidə.
| Qobustan dövlət tarixi-bədii qoruğu | |
|---|---|
 | |
| Ölkə |  Azərbaycan |
| Yerləşir | Qaradağ və Abşeron rayonları |
| Əsas tarixlər | 1966 - Qoruq idarəsi yaradılıb |
| Üslubu | ibtidai incəsənət |
| Sahəsi | 3096 ha |
| Vəziyyəti | stabil, muzey kimi fəaliyyət göstərir |
| Rəsmi adı: Gobustan Rock Art Cultural Landscape | |
| Tipi | Mədəni |
| Kriteriya | iii |
| Təyin edilib | 2007 |
| İstinad nöm. | 1076 |
| Dövlət | Azərbaycan |
| Region | Avropa |
| İstinad nöm. | 26 |
| Əhəmiyyəti | Dünya əhəmiyyətli |
| | |
Etimologiyası
"Şonqar" Bakıdan cənub-qərbdə, Kəpəz dağından Kəpəz və Qızıldaş qəsəbələrindən qərbdə bu ərazidə ən yüksək zirvəyə malik əhəngdaşı örtüklü dağın adıdır. Bu dağların qartal cinsli quşların adı ilə şonqar kəpəz adlandırılması, ehtimal ki, atəşpərəstliklə bağlıdır. Eyni adlı quşlara Qobustanın ərazisində də hazırda rast gəlmək olur. Təqdim olunan düşərgəyə də yaxınlıqdakı Şonqar dağın adı verilmişdir.
Arxeoloji tədqiqi
Şonqar dağın ətrafında 4 qrup qayaüstü təsvir və bir sığınacaq tipli düşərgə “Şonqar” qeydə alınıb tədqiq olunmuşdur. "Şonqar" düşərgəsi Qızıldaş qəsəbəsindən 1 km qərbdə, Qaradağ daş karxanasına gedən yolun sağında, insanın yaşaması üçün əlverişli, örtülü kamera – sığınacaqda aşkar olunmuşdur. İçəridən sığınacağın şərq tərəfi çox iri, dikinə divar təşkil edən qaya, qərb tərəfini "Şonqar-1" qədim qayaüstü təsvirlər kolleksiyasının 2, 3, 4 və 5 №-li şəkilli daşları tutur. Üstünü isə uzunsov, eni 6 m, qalınlığı 2,5 m-ə qədər yastı qaya parçası örtür. Düşərgədə 1978 və 1983-cü illərdə arxeoloji qazıntı aparılmışdır. Qazılmış 20 kv. m sahənin orta hissəsində 95-100 sm dərinlik səviyyəsində kiçik bir sahə (4-5 kv.m) 2-5 sm qalınlığında torpağı bir qədər qəhvəyiyə çalan əhəngdaşı əziyi qarışıqlı mədəni təbəqə aşkar olunmuşdur.
Maddi mədəniyyət tapıntıları
"Şonqar" düşərgəsindən çaxmaqdaşı və çaydaşından 182 ədəd qəlpə tullantıları və 26 ədəd əmək aləti tapılmışdır. Sonunculardan çoxu (6 ədədi) uclu, yanlı, gəzli qaşov, 3 ədəd yığma alət dişli, 5 ədəd iskənə tipli alət, 4 ədəd dişəkli qəlpə və lövhədən ibarətdir. Nukleus yoxdur, seqmentlər bir ədəddir, trapes yoxdur və s. qazıntılardan az miqdarda pis saxlanılmış sümük qalığı da əldə edilmişdir. Onlar iri öküz, ceyran, bir ədədi keçi və bir ədədi isə tülkü və ya çaqqala aiddir. Sığınacağın divarlarını təşkil etmiş daşlar üzərində də öküz və keçi (ceyran) şəkilləri və sonuncuda ov səhnəsi təsvirləri vardır. Öküz şəkillərindən biri üst Paleolit əlamətli öküzün yalnız sağ hissəsindən ibarətdir. Qobustanda öküzün yalnız baş hissəsinin təsvirinə "Ovçular zağası", "Öküzlər-2" düşərgəsində 43 №-li daşın torpaq basmış aşağı hissəsində, "Kənizə" düşərgəsində, "Qayaarası" düşərgəsində, 2,5 m dərinlikdə aşkar edilmiş daş üzərində və onun yanında Qayaaltı kolleksiyasının 8 №-li daşında da təsadüf olunur.
"Şonqar" düşərgəsinin daş məmulatı arasında nüvələr, eləcə də tam hazırlanmış və müəyyən dövrün göstəricisi olan daş alət nümunəsinin tapılmaması, təbəqənin nazikliyi və cəmi 4-5 kv.m sahədə aşkar olunması sığınacaqdan yalnız ov zamanı qısa müddətdə istifadə olunduğunu göstərir. Düşərgədən tapılmış sümük qalığının əsasən iri ibtidai öküz və ceyrana aid olması, daş materialı arasında yığma alət dişlərinin olması düşərgənin Daş dövrünə — Paleolitin sonuna aid olduğunu söyləməyə əsas verir.
İstinadlar
Mənbə
- Azərbaycan arxeologiyası. İ cild. Bakı,2008.
- Rüstəmov C.N. Qobustan dünyası. Bakı,1994.
- Rüstəmov C.N. Oobustan petroqlifləri. Bakı,2003.
- Rüstəmov C.N., Muradova F.M. Oobustan petroqlifləri. Bakı,2003.
Xarici keçidlər
- Qobustan qaya rəsmləri
- Səda - Qobustan Dövlət Tarixi Bədii Qoruğuna səyahət
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Sonqar dusergesi Qobustan erazisinde arxeoloji abide Qobustan dovlet tarixi bedii qoruguOlke AzerbaycanYerlesir Qaradag ve Abseron rayonlariEsas tarixler 1966 Qoruq idaresi yaradilibUslubu ibtidai incesenetSahesi 3096 haVeziyyeti stabil muzey kimi fealiyyet gosterirUNESCO Umumdunya IrsiResmi adi Gobustan Rock Art Cultural LandscapeTipiMedeniKriteriyaiiiTeyin edilib2007Istinad nom 1076DovletAzerbaycanRegionAvropaAzerbaycandaki tarixi abidelerin milli qeydiyyatiIstinad nom 26EhemiyyetiDunya ehemiyyetliQobustanEtimologiyasi Sonqar Bakidan cenub qerbde Kepez dagindan Kepez ve Qizildas qesebelerinden qerbde bu erazide en yuksek zirveye malik ehengdasi ortuklu dagin adidir Bu daglarin qartal cinsli quslarin adi ile sonqar kepez adlandirilmasi ehtimal ki atesperestlikle baglidir Eyni adli quslara Qobustanin erazisinde de hazirda rast gelmek olur Teqdim olunan dusergeye de yaxinliqdaki Sonqar dagin adi verilmisdir Arxeoloji tedqiqiSonqar dagin etrafinda 4 qrup qayaustu tesvir ve bir siginacaq tipli duserge Sonqar qeyde alinib tedqiq olunmusdur Sonqar dusergesi Qizildas qesebesinden 1 km qerbde Qaradag das karxanasina geden yolun saginda insanin yasamasi ucun elverisli ortulu kamera siginacaqda askar olunmusdur Iceriden siginacagin serq terefi cox iri dikine divar teskil eden qaya qerb terefini Sonqar 1 qedim qayaustu tesvirler kolleksiyasinin 2 3 4 ve 5 li sekilli daslari tutur Ustunu ise uzunsov eni 6 m qalinligi 2 5 m e qeder yasti qaya parcasi ortur Dusergede 1978 ve 1983 cu illerde arxeoloji qazinti aparilmisdir Qazilmis 20 kv m sahenin orta hissesinde 95 100 sm derinlik seviyyesinde kicik bir sahe 4 5 kv m 2 5 sm qalinliginda torpagi bir qeder qehveyiye calan ehengdasi eziyi qarisiqli medeni tebeqe askar olunmusdur Maddi medeniyyet tapintilari Sonqar dusergesinden caxmaqdasi ve caydasindan 182 eded qelpe tullantilari ve 26 eded emek aleti tapilmisdir Sonunculardan coxu 6 ededi uclu yanli gezli qasov 3 eded yigma alet disli 5 eded iskene tipli alet 4 eded disekli qelpe ve lovheden ibaretdir Nukleus yoxdur seqmentler bir ededdir trapes yoxdur ve s qazintilardan az miqdarda pis saxlanilmis sumuk qaligi da elde edilmisdir Onlar iri okuz ceyran bir ededi keci ve bir ededi ise tulku ve ya caqqala aiddir Siginacagin divarlarini teskil etmis daslar uzerinde de okuz ve keci ceyran sekilleri ve sonuncuda ov sehnesi tesvirleri vardir Okuz sekillerinden biri ust Paleolit elametli okuzun yalniz sag hissesinden ibaretdir Qobustanda okuzun yalniz bas hissesinin tesvirine Ovcular zagasi Okuzler 2 dusergesinde 43 li dasin torpaq basmis asagi hissesinde Kenize dusergesinde Qayaarasi dusergesinde 2 5 m derinlikde askar edilmis das uzerinde ve onun yaninda Qayaalti kolleksiyasinin 8 li dasinda da tesaduf olunur Sonqar dusergesinin das memulati arasinda nuveler elece de tam hazirlanmis ve mueyyen dovrun gostericisi olan das alet numunesinin tapilmamasi tebeqenin nazikliyi ve cemi 4 5 kv m sahede askar olunmasi siginacaqdan yalniz ov zamani qisa muddetde istifade olundugunu gosterir Dusergeden tapilmis sumuk qaliginin esasen iri ibtidai okuz ve ceyrana aid olmasi das materiali arasinda yigma alet dislerinin olmasi dusergenin Das dovrune Paleolitin sonuna aid oldugunu soylemeye esas verir IstinadlarMenbeAzerbaycan arxeologiyasi I cild Baki 2008 Rustemov C N Qobustan dunyasi Baki 1994 Rustemov C N Oobustan petroqlifleri Baki 2003 Rustemov C N Muradova F M Oobustan petroqlifleri Baki 2003 Xarici kecidlerQobustan qaya resmleri Seda Qobustan Dovlet Tarixi Bedii Qoruguna seyahet