Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Kamaləddin Şahverdi sultan Ziyadoğlu-Qacar (1508, Gəncə – 1568, Gəncə) — Qarabağın ilk bəylərbəyi. XVI əsrin I yarısında I Təhmasib tərəfindən təyin olunmuş görkəmli siyasi xadim və Qızılbaş sərkərdəsi. “Böyük Sultan, Qacar sülaləsinin və bütün Qarabağ qüdrətinin banisi" Kəmaləddin Şahverdi Sultan Ziyadoğlu Qacardır (1568-ci ildə vəfat etmişdir).
| Şahverdi sultan Ziyadoğlu-Qacar | |
|---|---|
| Kamaləddin Şahverdi sultan Ümmət bəy oğlu Ziyadoğlu-Qacar | |
 rəssam:Rizvan Qarabağlı | |
| 1554 – 1568 | |
| Sonrakı | İbrahim sultan Ziyadoğlu-Qacar |
| Şəxsi məlumatlar | |
| Doğum tarixi | 1508 |
| Doğum yeri | Gəncə, Səfəvilər dövləti |
| Vəfat tarixi | |
| Vəfat yeri | Gəncə, Səfəvilər dövləti |
| Uşaqları | İbrahim sultan, Yusif хəlifə, Xəlil sultan Ziyadoğlu-Qacar, Süleyman sultan, Peykər Ziyadoğlu Qacar, Məhəmməd xan Ziyadoğlu |
| Rütbəsi | general |
Həyatı
Şahverdi bəy Ümmət bəy oğlu I Şah Təhmasib Səfəviyə qulluq etmişdi. Şah ona sultan ünvanı vermişdi. O, Qacar Qızılbaş tayfasının və bu tayfaya daxil olan doğma Ziyadlı oymağının başçısı təyin edilmişdi. Tayfanın əyanlarına və Şahverdi Sultanın özünə Qarabağda otlaqlar və torpaqlar verilmişdi. Məşhur rus tarixçisi İ.P.Petruşevski Şahverdi Sultanı “Böyük” adlandırırdı, çünki o, İranın və Azərbaycanın tarixində silinməz izlər buraxmışdı. Onun birbaşa gələcək nəsli Qarabağ və Çuxursəəd bəylərbəyliklərini, Gəncə, İrəvan və Astrabad xanlıqlarını idarə etmiş və yüz otuz ilə yaxın İran şahı, bir çox vilayət və şəhərlərin hakimləri olmuşdur. Məhəmməd Məsum özünün “Xülasam as-siyar” kitabında yazır ki, bu nəslin başında Xəzər bəy dururdu. Ziyadoğlu adı (titulu) isə ilk dəfə olaraq Şahverdi xanın atası Hümmət xan Qacara verilmişdi. Qarabağdan və Gəncədən əlavə Şəmşəddil və Qazax da Şahverdi Sultana tabe idi. Osmanlılara qarşı Ərzurum savaşında göstərdiyi mərdliyə və müvəffəqiyyətə görə Danqı mahalının ilbəil gəliri ilə ödüllənmişdi. Danqı mahalı öncə Şəki vilayətinə bağlı idi.
Şahverdi sultan Qarabağ ordusunun başında cızığından çıxmış Gürcüstan valilərini cəzalandırmışdı.
Kəmaləddin Şahverdi sultan 1568-ci ildə vəfat edib.
I Şah Təhmasibin silahdaşı və sərkərdəsi
Sultan Əlinin və onun qardaşı Şah İsmayılın görkəmli silahdaşlarından biri Qacar nəslinin nümayəndəsi olan Qara Piri bəy Qacar idisə, I Şah Təhmasibin silahdaşı Qara Piri bəyin nəvəsi, ya da nəticəsi, görkəmli sərkərdə və dövlət xadimi, qeyri-adi igidliyi və cəsurluğu ilə məşhur olan Kəmaləddin Şahverdı Sultan Ziyadoğlu Qacar idi. Özünün Qarabağ qoşunu ilə Şahverdi Sultan onu "Müsahib"adlandıran I Şah Təhmasibin uzun, təxminən iyirmi illik türk-səfəvi müharibələrində ön sıralarda dayanmışdır. Ağır günlərdə o I Şah Təhmasibin həmişə yanında olmuşdur. Şahverdi Sultanın Qarabağ bəylərbəyi təyin edilməsinin dəqiq tarixini müəyyənləşdirmək mümkün deyil. Yalnız məlumdur ki, I Şah Tabmasib Gürcüstandan səfərdən qayıdarkən Gəncədə Şahverdi sultanın evində qalmışdır. Şahverdi Sultan həmin vaxt artıq Qarabağın hakimi idi. Buradan I Şah Təhmasib onu Şırvana - üsyan edən oğlu Alxas Mirzəyə qarşı hərbi səfərə göndərir. Samur çayı sahilində baş verən döyüş həlledici rol oynayır. Məğlub olan Alxas Mirzə Türkiyəyə qaçmalı olur. Oradan Təbriz üzərinə yeriyən Sultan Süleymanın qoşunlarının tərkibində geri qayıdır. Onun qarşısına yenə də Şahverdi sultan çıxır. mərənd döyüşündə Şahverdi sultan böyük şücaət göstərir.
Ərzurum yaxınlığında türklərlə döyüşdə göstərdiyi igidliyə və uğurlara görə Şahverdi Sultanın əlahiddə xidmətləri I Şah Təhmasib tərəfindən xususı qeyd olunmuşdur. Qarabağ bəylərbəyinə (burada onun adı artıq bəylərbəyi kimi çəkilir) əlavə vilayətlər və illik pul mükafatı verilir. Qarabağ bəylərbəyi, Ziyadoğlu oymağının igid oğlu Şahverdi Sultan 1556-cı, 1557-ci və 1560-1561-ci illərdə Gürcüstana üç uğurlu hərbi səfər etmişdi. Səfərlərin birində Gürcüstanın istiqlaliyyəti uğrunda barışmaz mübarizlərdən biri olan çar Luarsab həlak olmuş, çar Simon əsir götürülmüş, Şahverdi Sultanın qoşunları isə Tiflisdə qalmışdı. Tiflis hakimi Georgi Dadianini (1548-1582) də cəzalandırmışdı. Şahverdi Sultanın bəylərbəyliyinin nütuzu çox yüksək idi. Bütün tarixi xronikalar həmin illərin qızğın hadisələrinin zəncirində həlledici həlqələrdən biri kimi Qarabağ bəylərbəyliyini daim qeyd edir.
Şahverdi Sultanın nəsli - Qarabağ bəylərbəyləri
Sonra Qarabağda hakimiyyətə Şahverdi Sultanın oğlanları İbrahim Sultan Ziyadoğlu Qacar, Yusif Xəlifə Sultan Ziyadoğlu Qacar, Astrabad bəylərbəyi Xəlil Sultan Ziyadoğlu Qacar, daha sonra Peykər Ziyadoğlu Qacar və bu nəslin ən görkəmli nümayəndələrindən biri İmamqulu xan Ziyadoğlu Qacar, Məhəmməd xan Ziyadoğlu Qacar (Kaxetiya çan I Teymurazla müharibədə həlak olmuşdu) gəlmişlər. Məhəmməd xanın davamçısı onun oğlu Mürşüdqulu xan oldu. Sonra Qarabağ bəylərbəyi vəzifəsinə onun kiçik qardaşı Məhəmmədqulu xan (1625-ci ildə vəzifəsindən çıxarılmışdı), ondan sonra onun oğlu Murtuzaqulu xan, daha sonra əmisi oğlu, istedadlı şair, elm və mədəniyyət hamisi Uğurlu xan Ziyadoğlu Qacar təyin olunur. Şahverdi Sultanın oğlanlarından biri Xəlil Sultan pəhləvan cüssəli igid idi. Astrabadın hakimi olarkən o, türkmən tayfaları ilə uğurlu müharibələr aparmışdı.
Qarabağ və Gəncə bəylərbəyliyi 1736-ci ildə Azərbaycanın şimalında, Muğanda Nadir şahın tacqoyma mərasimindən sonra parçalandı. Azərbaycanın hərbi əyanları özünün yüksəlişi ilə səfəvilərə borclu idi və əlbəttə, sülalənin dəyişməsinə qarşı çıxırdı. Yalnız Qarabağ və Gəncə bəylərbəyi Uğurlu xan Ziyadoğlu Qacar Nadir şahın əleyhinə açıq çıxış edir. Elə buna görə də o, sonralar torpaqlarının böyük bir hissəsindən məhrum oldu. Uğurlu xanın ixtiyarında yalnız Gəncə qaldı. Gəncə bəylərbəyi titulu saxlanıldı. Qarabağ qacarlarının böyük bir hissəsi Xorasana sürgün edildi.
Nadir şah Əfşarın ölümündən sonra Azərbaycanda bəylərbəyiliklərin yerini müstəqil xanlıqlar tutanda Gəncə xanlığının hakimləri yenə də həmin nəslin qacarları qalır. Bu xanlığın ilk hakimi yenə Şahverdi xan Ziyadoğlu Qacar (1747-1760) olur, lakin artıq II Şahverdi xan Şahverdi Sultanın nəslindən olan sonuncu Gəncə xanı Cavad xan Ziyadoğlu Qacar 1804-cü il yanvarın 3-də rus generalı, knyaz Sisianov tərəfindən Gəncə qalasının alınması zamanı həlak olur.
Qarabağda hakimiyyətə Pənahəli xan Cavanşir gəlir, bəzi Qarabağ Qacar ailələri isə Xorasandan vətənə qayıdır. Mirzə Adıgözəl bəy öz “Qarabağnamə”sində yazırdı:
 | Qarabağınyeni hakimi Pənahəli xan qayıdanlar! sığınacaqla təmin etdi, onlardan öz mərhəmətini əsirgəmədi, onların ehtiyaclarını ödəyərək öz qanadları altına aldı. |  |
Həmçinin bax
İstinadlar
- Chingiz Qajar. Old Shusha. Baku: Şərq-Qərb. 2014. səh. 36. ISBN .
- Çingiz Qacar. Köhnə Şuşa (#bad_url) (PDF) (300 nüs.). Bakı: Şərq-Qərb. 2019. 37.
Mənbə
- Ənvər Çingizoğlu. Qacarlar və Qacar kəndi. Bakı: Şuşa, 2008, 334 səh.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Kamaleddin Sahverdi sultan Ziyadoglu Qacar 1508 Gence 1568 Gence Qarabagin ilk beylerbeyi XVI esrin I yarisinda I Tehmasib terefinden teyin olunmus gorkemli siyasi xadim ve Qizilbas serkerdesi Boyuk Sultan Qacar sulalesinin ve butun Qarabag qudretinin banisi Kemaleddin Sahverdi Sultan Ziyadoglu Qacardir 1568 ci ilde vefat etmisdir Sahverdi sultan Ziyadoglu QacarKamaleddin Sahverdi sultan Ummet bey oglu Ziyadoglu Qacarressam Rizvan QarabagliQarabag beylerbeyliyi1554 1568SonrakiIbrahim sultan Ziyadoglu QacarSexsi melumatlarDogum tarixi 1508Dogum yeri Gence Sefeviler dovletiVefat tarixi 1568Vefat yeri Gence Sefeviler dovletiUsaqlari Ibrahim sultan Yusif helife Xelil sultan Ziyadoglu Qacar Suleyman sultan Peyker Ziyadoglu Qacar Mehemmed xan ZiyadogluRutbesi generalHeyatiSahverdi bey Ummet bey oglu I Sah Tehmasib Sefeviye qulluq etmisdi Sah ona sultan unvani vermisdi O Qacar Qizilbas tayfasinin ve bu tayfaya daxil olan dogma Ziyadli oymaginin bascisi teyin edilmisdi Tayfanin eyanlarina ve Sahverdi Sultanin ozune Qarabagda otlaqlar ve torpaqlar verilmisdi Meshur rus tarixcisi I P Petrusevski Sahverdi Sultani Boyuk adlandirirdi cunki o Iranin ve Azerbaycanin tarixinde silinmez izler buraxmisdi Onun birbasa gelecek nesli Qarabag ve Cuxurseed beylerbeyliklerini Gence Irevan ve Astrabad xanliqlarini idare etmis ve yuz otuz ile yaxin Iran sahi bir cox vilayet ve seherlerin hakimleri olmusdur Mehemmed Mesum ozunun Xulasam as siyar kitabinda yazir ki bu neslin basinda Xezer bey dururdu Ziyadoglu adi titulu ise ilk defe olaraq Sahverdi xanin atasi Hummet xan Qacara verilmisdi Qarabagdan ve Genceden elave Semseddil ve Qazax da Sahverdi Sultana tabe idi Osmanlilara qarsi Erzurum savasinda gosterdiyi merdliye ve muveffeqiyyete gore Danqi mahalinin ilbeil geliri ile odullenmisdi Danqi mahali once Seki vilayetine bagli idi Sahverdi sultan Qarabag ordusunun basinda cizigindan cixmis Gurcustan valilerini cezalandirmisdi Kemaleddin Sahverdi sultan 1568 ci ilde vefat edib I Sah Tehmasibin silahdasi ve serkerdesi Sultan Elinin ve onun qardasi Sah Ismayilin gorkemli silahdaslarindan biri Qacar neslinin numayendesi olan Qara Piri bey Qacar idise I Sah Tehmasibin silahdasi Qara Piri beyin nevesi ya da neticesi gorkemli serkerde ve dovlet xadimi qeyri adi igidliyi ve cesurlugu ile meshur olan Kemaleddin Sahverdi Sultan Ziyadoglu Qacar idi Ozunun Qarabag qosunu ile Sahverdi Sultan onu Musahib adlandiran I Sah Tehmasibin uzun texminen iyirmi illik turk sefevi muharibelerinde on siralarda dayanmisdir Agir gunlerde o I Sah Tehmasibin hemise yaninda olmusdur Sahverdi Sultanin Qarabag beylerbeyi teyin edilmesinin deqiq tarixini mueyyenlesdirmek mumkun deyil Yalniz melumdur ki I Sah Tabmasib Gurcustandan seferden qayidarken Gencede Sahverdi sultanin evinde qalmisdir Sahverdi Sultan hemin vaxt artiq Qarabagin hakimi idi Buradan I Sah Tehmasib onu Sirvana usyan eden oglu Alxas Mirzeye qarsi herbi sefere gonderir Samur cayi sahilinde bas veren doyus helledici rol oynayir Meglub olan Alxas Mirze Turkiyeye qacmali olur Oradan Tebriz uzerine yeriyen Sultan Suleymanin qosunlarinin terkibinde geri qayidir Onun qarsisina yene de Sahverdi sultan cixir merend doyusunde Sahverdi sultan boyuk sucaet gosterir Erzurum yaxinliginda turklerle doyusde gosterdiyi igidliye ve ugurlara gore Sahverdi Sultanin elahidde xidmetleri I Sah Tehmasib terefinden xususi qeyd olunmusdur Qarabag beylerbeyine burada onun adi artiq beylerbeyi kimi cekilir elave vilayetler ve illik pul mukafati verilir Qarabag beylerbeyi Ziyadoglu oymaginin igid oglu Sahverdi Sultan 1556 ci 1557 ci ve 1560 1561 ci illerde Gurcustana uc ugurlu herbi sefer etmisdi Seferlerin birinde Gurcustanin istiqlaliyyeti ugrunda barismaz mubarizlerden biri olan car Luarsab helak olmus car Simon esir goturulmus Sahverdi Sultanin qosunlari ise Tiflisde qalmisdi Tiflis hakimi Georgi Dadianini 1548 1582 de cezalandirmisdi Sahverdi Sultanin beylerbeyliyinin nutuzu cox yuksek idi Butun tarixi xronikalar hemin illerin qizgin hadiselerinin zencirinde helledici helqelerden biri kimi Qarabag beylerbeyliyini daim qeyd edir Sahverdi Sultanin nesli Qarabag beylerbeyleri Sonra Qarabagda hakimiyyete Sahverdi Sultanin oglanlari Ibrahim Sultan Ziyadoglu Qacar Yusif Xelife Sultan Ziyadoglu Qacar Astrabad beylerbeyi Xelil Sultan Ziyadoglu Qacar daha sonra Peyker Ziyadoglu Qacar ve bu neslin en gorkemli numayendelerinden biri Imamqulu xan Ziyadoglu Qacar Mehemmed xan Ziyadoglu Qacar Kaxetiya can I Teymurazla muharibede helak olmusdu gelmisler Mehemmed xanin davamcisi onun oglu Mursudqulu xan oldu Sonra Qarabag beylerbeyi vezifesine onun kicik qardasi Mehemmedqulu xan 1625 ci ilde vezifesinden cixarilmisdi ondan sonra onun oglu Murtuzaqulu xan daha sonra emisi oglu istedadli sair elm ve medeniyyet hamisi Ugurlu xan Ziyadoglu Qacar teyin olunur Sahverdi Sultanin oglanlarindan biri Xelil Sultan pehlevan cusseli igid idi Astrabadin hakimi olarken o turkmen tayfalari ile ugurlu muharibeler aparmisdi Qarabag ve Gence beylerbeyliyi 1736 ci ilde Azerbaycanin simalinda Muganda Nadir sahin tacqoyma merasiminden sonra parcalandi Azerbaycanin herbi eyanlari ozunun yukselisi ile sefevilere borclu idi ve elbette sulalenin deyismesine qarsi cixirdi Yalniz Qarabag ve Gence beylerbeyi Ugurlu xan Ziyadoglu Qacar Nadir sahin eleyhine aciq cixis edir Ele buna gore de o sonralar torpaqlarinin boyuk bir hissesinden mehrum oldu Ugurlu xanin ixtiyarinda yalniz Gence qaldi Gence beylerbeyi titulu saxlanildi Qarabag qacarlarinin boyuk bir hissesi Xorasana surgun edildi Nadir sah Efsarin olumunden sonra Azerbaycanda beylerbeyiliklerin yerini musteqil xanliqlar tutanda Gence xanliginin hakimleri yene de hemin neslin qacarlari qalir Bu xanligin ilk hakimi yene Sahverdi xan Ziyadoglu Qacar 1747 1760 olur lakin artiq II Sahverdi xan Sahverdi Sultanin neslinden olan sonuncu Gence xani Cavad xan Ziyadoglu Qacar 1804 cu il yanvarin 3 de rus generali knyaz Sisianov terefinden Gence qalasinin alinmasi zamani helak olur Qarabagda hakimiyyete Penaheli xan Cavansir gelir bezi Qarabag Qacar aileleri ise Xorasandan vetene qayidir Mirze Adigozel bey oz Qarabagname sinde yazirdi Qarabaginyeni hakimi Penaheli xan qayidanlar siginacaqla temin etdi onlardan oz merhemetini esirgemedi onlarin ehtiyaclarini odeyerek oz qanadlari altina aldi Hemcinin baxQacarlarIstinadlarChingiz Qajar Old Shusha Baku Serq Qerb 2014 seh 36 ISBN 978 9952 448 82 5 Cingiz Qacar Kohne Susa bad url PDF 300 nus Baki Serq Qerb 2019 37 MenbeEnver Cingizoglu Qacarlar ve Qacar kendi Baki Susa 2008 334 seh