Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu məqalədəki məlumatların olması üçün əlavə mənbələrə ehtiyac var. |
Bu məqaləni lazımdır. |
Bu məqalənin şübhə doğurur. |
Zeyd ibn Əli (ərəb. زَيْد ٱبْن عَلِيّ) — Əli ibn Hüseynin oğlu və Hüseyn ibn Əlinin nəvəsi idi. Öldürüldüyü Əməvilər xilafətinə qarşı uğursuz bir qiyama başçılıq etdi. Bu hadisə Əli ibn Hüseyndən sonrakı imam olaraq qəbul edən Şiə İslamın Zeydilik məzhəbinin yaranmasına səbəb oldu. Buna qarşılıq olaraq böyük qardaşı Məhəmməd əl-Baqir On iki imam şiəliyi və İsmaili şiələrinin sonrakı imamıdır. Buna baxmayaraq, o, şiələr tərəfindən mühüm inqilabçı şəxs və İslamın bütün məktəbləri, sünnilər və şiələr tərəfindən şəhid hesab olunur. Onun ölümünə və bədəninin vəhşicəsinə göstərilməsinə görə qisas çağırışı Abbasilərin inqilabına kömək etdi.
| Zeyd ibn Əli | |
|---|---|
| زيد بن علي | |
 | |
 | |
| Əvvəlki | Zeynülabidin |
| Sonrakı | Yəhya ibn Zeyd |
| Şəxsi məlumatlar | |
| Doğum tarixi | |
| Doğum yeri | Mədinə |
| Vəfat tarixi | |
| Vəfat yeri | |
| Vəfat səbəbi | döyüşdə ölüm |
| Dəfn yeri | |
| Fəaliyyəti | imam, ilahiyyatçı, fəqih, mühəddis, müfəssir, inqilabçı |
| Atası | Əli ibn Hüseyn Zeynülabidin |
| Anası | Cayda əl-Sindhi |
| Həyat yoldaşı | Rayta binti Abdullah ibn Məhəmməd ibn əl-Hənəfiyyə |
| Uşaqları | Həsən ibn Zeyd, Yəhya ibn Zeyd, Hüseyn ibn Zeyd, İsa Məvtamul İsball, Məhəmməd ibn Zeyd |
| Dini | İslam |
| Elmi fəaliyyəti | |
| Elm sahəsi | fiqh, təfsir |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Zeyd din alimi idi. Ona müxtəlif əsərlər, o cümlədən Musnad əl İmam Zeyd, bəlkə də İslam hüquq qanunlarının ən erkən bilinən əsəridir. Ancaq təyinatı mübahisəlidir; bunlar, ehtimal ki, erkən Kufə qanunu ənənəsini təmsil edir.
Ailəsi
Onun nəsil şəcərəsi Məhəmməd peyğəmbərə (s) qədər yüksəlir. Zeydin atası Əli Zeynul-Abidin, babası isə Həzrət Peyğəmbərin (s) nəvəsi və Raşidi xəlifə Əli ibn Əbu Talibin (ə) oğlu Hüseyn ibn Əli (ə) olmuşdur. Buna görə müsəlmanların çoxu (o cümlədən zeydilər) onu peyğəmbərin ailə üzvünün nümayəndəsi (əhli-beyt) kimi tanıyırlar.
Onun atası Əli Zeynül-Abidin zamanəsinin ən savadlı adamlarından biri, fiqh və hədislərin mükəmməl bilicisi idi. Zeyd də bu elmləri gənc yaşlarından öyrənməyə başlamışdır. Onun elmlə maraqlanması hər şeydən əvvəl ailə ənənəsindən irəli gəlirdi. Bundan başqa, Mədinədə Həzrət Məhəmməd peyğəmbərin (s) səhabələri də yaşayırdı və Zeyd onlarla görüşürdü. Bu amil də onun seçiminə təsir etmişdir. Peyğəmbər ailəsindən olduğuna görə o, çoxlu hədis bilicisi və ötürücüsü olmuşdur.
Təhsili
Zeyd ibn Əlinin dünyagörüşü təkcə Mədinədə formalaşmamışdır. O, səyahət edir, başqa yerlərdə də elm öyrənirdi. Məsələn, Bəsrədə olarkən mötəzililiyin yaradıcısı Vasil ibn Əta ilə görüşmüşdür.
Zeyd ibn Əli peyğəmbər nəslinin başqa üzvləri kimi xalq arasında böyük hörmət qazana bilmişdir. Hakim sülalənin idarəçiliyi ilə razılaşmayan bir çox adamlar özlərini onların tərəfdarları (şiələri) hesab edirdilər. Lakin bəzi hallarda peyğəmbər ailə üzvlərinin yaşadıqları Mədinədən uzaqda və onlarla bilavasitə ünsiyyətdə olmadıqlarına görə, bu adamların şiə olduqları haqqında bəyanatları yalnız sözdə idi, deklarativ xarakter daşıyırdı. Bəzən isə onlar özlərini şiə adlandırsalar da, peyğəmbər ailə üzvlərinin əqidəsinə zidd baxışlarla çıxış edir, öz fikirlərini əhli-beytin mülahizələri kimi qələmə verirdilər. Məhz bu cür olaylar Əməvilərin peyğəmbər nəslinə qarşı təqiblər etməsinə gətirib çıxarmışdır.
Xəlifə (105/724-125/743) hakimiyyəti dövründə şiə təbliğatı Məvarənnəhr və Xorasanda güclənmişdi. Bu da öz növbəsində peyğəmbər nəslinə qarşı hakimiyyətin təqiblərini gücləndirmişdi. Əməvilərin cəsusları Zeyd ibn Əlindən də çox şübhələnirdilər. Amma bu şübhələr əsassız idi, çünki Zeyd Xilafətin siyasi həyatında iştirak etməyib günlərini elmi fəaliyyətdə keçirirdi. Buna baxmayaraq, o, xəlifənin canişinləri tərəfindən təhqirlərə məruz qalırdı. Sonda şübhələrdən və təhqirlərdən doymuş Zeyd, xəlifə Hişamın hüzuruna gedib öz mövqeyini açıqlamaq istəmişdir. Amma xəlifə onu dinləməkdən boyun qaçırmışdır.
Üsyan etməsi
Bundan sonra Zeyd, Hişam istibdadına qarşı açıq çıxış etməkdən başqa heç bir yolun qalmadığı qərarına gəlmişdir. Bu məqsədlə onu dəstəkləyən Kufə şiələrinin yanına getmişdir. Bəzi mənbələrə görə, orada təxminən 15 min insan ona sədaqət andı içmişdir. Eyni zamanda, tarixçilər yazırlar ki, peyğəmbər nəslinin bir çox üzvləri Zeydi üsyan fikrindən çəkindirmək istəmiş, babası Hüseynə (ə) xəyanət etmiş kufəlilərə etibarsızlıq göstərməyə çağırmışlar. Lakin qorxmaz Zeyd fikrindən dönməmişdir.
Zeyd ibn Əli tərəfdarları ilə söhbətlərində peyğəmbər ailə üzvlərindən heç kimin Raşidi xəlifələr Əbu Bəkr (r.a) və Ömər (r.a) haqqında pis fikirdə olmadıqlarını açıq bildirmişdir[]. Zeyd demişdir ki, onlar xalq tərəfindən sevilən və dəstəklənən qanuni xəlifələr olmuşlar[]. Amma onun sözlərinə görə, peyğəmbər ailəsinin nümayəndələri hakimiyyətə onlardan daha çox layiq idi. Bu tipli söhbətlərdə kufəlilər ona peyğəmbər ailəsindən olmayanların hakimiyyətlərini qanuni hesab etdiyi təqdirdə, niyə Əməvilərə qarşı qiyam qaldırmışdır sualını verəndə isə, Zeyd, Əməvilərin ilk Raşidi xəlifələrdən fərqli olaraq, zülmkarlıqlarını əsas gətirmişdir. Bu söhbətdən sonra kufəlilərin çoxu ondan ayrılaraq, Cəfər Sadiqi imam elan etmişlər. Beləliklə, küfəlilər növbəti dəfə verdikləri sözdən qaçmış, babası Hüseyn ibn Əlidən (ə) yayındıqları kimi Zeyddən də ayrılmışlar.
Ölümü
Son məqamda onunla yalnız 400 nəfər qalmışdı; o bu kiçik güvvə ilə Kufəyə yaxınlaşan Əməvi ordusuna qarşı çıxmışdır. Doyüş zamanı dəstə məğlub olmuş, Zeyd ibn Əli şəhid düşmüşdür. Xəlifə Hişamın əmri ilə onun meyiti qəbrdən çıxarılıb Kufədə dirəkdən asılmışdır. Dirəkdə bir-neçə gün asılı qalandan sonra cəsəd yandırılmış, külü isə havaya sovrulmuşdur.
Əhəmiyyəti
İslam əxlaqına zidd olan bu cür hədsiz qəddarlıq xalq arasında böyük narazılığa səbəb olmuşdur. Zeydin faciəli ölümündən sonra Əməvilərin nüfuzu sürətlə enməyə başlamışdır. Eyni zamanda, bu hadisədən siyasi məqsədləri üçün istifadə etmiş Abbasilərin təbliğatı güclənmişdir. Zeydin babası Həzrət Hüseynin (ə) faciəli ölümü də Əməvilərin Süfyanilər qolunun enməsi ilə nəticələnmişdir. O zaman hakimiyyət Əməvilərin başqa bir qoluna – Mərvanilərin əlinə keçmişdir. Zeydin ölümü isə Əməvi sülaləsinin hakimiyyətdən kənarlaşdırılması prosesini sürətləndirmişdir. Onun ölümündən on il sonra Əməvi hakimiyyəti devrilmişdir. Bununla kifayətlənməyən qiyamçılar ölən Əməvilərin cəsədlərini (o cümlədən xəlifə Hişamın cəsədini) qəbirlərindən çıxarıb yandırmışlar.
Əqidəsi
Qeyd edildiyi kimi Zeyd ibn Əli Xilafətdə peyğəmbər ailəsindən olmayanların da hakimiyyətlərini qanuni saymışdır. Bununla belə o deyirdi ki, xəlifənin əhli-beyt nümayəndələrindən seçilməsi daha yaxşıdır. Xəlifənin qanuniliyini təsdiqləyən əsas şərt onun xalq tərəfindən dəstəklənməsi və ədalət tərəfdarı olmasıdır.
Zeyd ibn Əli imami şiələrdən fərqli olaraq ilk xəlifələr: Əbu Bəkr və Ömərin hakimiyyətlərini şəriətə uyğun hesab etmiş, amma Əli ibn Əbu Talibin xəlifə kimi Məhəmməd peyğəmbər tərəfindən təyin edilməsini təsdiqləməmişdir. Zeydə görə, Həzrət Əli və Həzrət Fatimənin uşaqları olan Həzrət Həsən və Həzrət Hüseynin nəslindən hər bir ləyaqətli şəxs xəlifə seçilə bilər; bu seçim başqalarının seçilməsindən daha yaxşıdır. Lakin başqa adam seçilsə də, onun hakimiyyəti qanuni olur.
Şiələrin çoxu əhli-beytin günahsız olmasına inanırlar. Lakin Zeydin bunu təsdiq etməsi haqqında heç bir məlumat yoxdur. Amma bəzi zeydi qrupları gələcəkdə Həzrət Əlinin, onun həyat yoldaşı Həzrət Fatimənin və övladları Həzrət Həsən və Həzrət Hüseynin günahsız olduqlarına inanmışdılar.
Zeyd ibn Əli Qiyamət hadisələrindən öncə dünyanı xilas edən "gizli" imamın (qaimin) gəlişi haqqında da heç bir şey söyləməmişdir. Amma şiələrin çoxu buna inandıqlarına görə, bəzi zeydi qrupları da sonralar bu inancı qəbul etmişlər.
Zeyd İlahi qərarın (bədə) "dəyişməsini" də qəbul etməmişdir. Lakin bu da bir çox şiə qrupları arasında yayılmışdır. Onlar deyirdilər ki, əgər imam eyni şey haqqında fərqli qərar verirdisə, deməli onları ilhamlandıran Allah qərarını "dəyişdirmişdir".
Zeyd ibn Əli böyük günah etmiş müsəlmanların küfrlə iman arasında olduqları fikrini dəstəkləmiş, bununla da mütəzililərin mövqelərinə yaxınlaşmışdır. Amma mütəzililərdən fərqli olaraq o, tövbə etməyən günahkarların əbədi olaraq Cəhənnəmdə qalması inancını qəbul etməmişdir. İlahi tale və insanın iradə azadlığı probleminə gəldikdə, Zeydin fikrincə, hər kəs etdiyi əməllərə görə məsuliyyət daşımalıdır. İnsan isə öz əməllərini Allahın ona verdiyi qüdrət vasitəsə ilə reallaşdırır. Etdiyi yaxşı işləri Allah dəstəkləyir, pisləri isə dəstəkləmir.
Mənbə
- "Cəmiyyət və Din" qəzeti - Aydın Əlizadə
İstinadlar
- , redaktorZayd ibn Ali // The Oxford Dictionary of Islam. Oxford University Press. 2003. ISBN .
- . Zayd b. ʿAlī b. al-Ḥusayn // P. Bearman, Th. Bianquis, C.E. Bosworth, E. van Donzel, W.P. Heinrichs (redaktorlar ). Encyclopaedia of Islam, Second Edition. Oxford University Press. 2012. ISBN . 2022-07-11 tarixində . İstifadə tarixi: 2020-06-05.
- Katz, Stanley N., redaktorIslamic Schools of Sacred Law: Shiʿi Schools: The Zaydi School of Law // The Oxford International Encyclopedia of Legal History. Oxford University Press. 2009. ISBN . 2022-07-12 tarixində . İstifadə tarixi: 2020-06-05.
Xarici keçidlər
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Bu meqaledeki melumatlarin yoxlanilabiler olmasi ucun elave menbelere ehtiyac var Daha etrafli melumat ve ya meqaledeki problemlerle bagli muzakire aparmaq ucun diqqet yetire bilersiniz Lutfen meqaleye etibarli menbeler elave ederek bu meqaleni tekmillesdirmeye komek edin Menbesiz mezmun problemler yarada ve siline biler Problemler hell edilmemis sablonu meqaleden cixarmayin Bu meqaleni vikilesdirmek lazimdir Lutfen meqaleni umumvikipediya ve redakte qaydalarina uygun sekilde tertib edin Bu meqalenin neytralligi subhe dogurur Meqalede teref tutma ve ya pislemek meqsedi dasiyan ve dogrulugu subut edilmeyen fikirlerin oldugu iddia edilir Xahis olunur bu mesele ile elaqedar istirak edesiniz Zeyd ibn Eli ereb ز ي د ٱب ن ع ل ي Eli ibn Huseynin oglu ve Huseyn ibn Elinin nevesi idi Oldurulduyu Emeviler xilafetine qarsi ugursuz bir qiyama basciliq etdi Bu hadise Eli ibn Huseynden sonraki imam olaraq qebul eden Sie Islamin Zeydilik mezhebinin yaranmasina sebeb oldu Buna qarsiliq olaraq boyuk qardasi Mehemmed el Baqir On iki imam sieliyi ve Ismaili sielerinin sonraki imamidir Buna baxmayaraq o sieler terefinden muhum inqilabci sexs ve Islamin butun mektebleri sunniler ve sieler terefinden sehid hesab olunur Onun olumune ve bedeninin vehsicesine gosterilmesine gore qisas cagirisi Abbasilerin inqilabina komek etdi Zeyd ibn Eliزيد بن علي Zeydiliyin 5 ci imamiEvvelkiZeynulabidinSonrakiYehya ibn ZeydSexsi melumatlarDogum tarixi 698Dogum yeri MedineVefat tarixi 740Vefat yeri Kufe IraqVefat sebebi doyusde olumDefn yeri KufeFealiyyeti imam ilahiyyatci feqih muheddis mufessir inqilabciAtasi Eli ibn Huseyn ZeynulabidinAnasi Cayda el SindhiHeyat yoldasi Rayta binti Abdullah ibn Mehemmed ibn el HenefiyyeUsaqlari Hesen ibn Zeyd Yehya ibn Zeyd Huseyn ibn Zeyd Isa Mevtamul Isball Mehemmed ibn ZeydDini IslamElmi fealiyyetiElm sahesi fiqh tefsir Vikianbarda elaqeli mediafayllar Zeyd din alimi idi Ona muxtelif eserler o cumleden Musnad el Imam Zeyd belke de Islam huquq qanunlarinin en erken bilinen eseridir Ancaq teyinati mubahiselidir bunlar ehtimal ki erken Kufe qanunu enenesini temsil edir Ailesi Onun nesil seceresi Mehemmed peygembere s qeder yukselir Zeydin atasi Eli Zeynul Abidin babasi ise Hezret Peygemberin s nevesi ve Rasidi xelife Eli ibn Ebu Talibin e oglu Huseyn ibn Eli e olmusdur Buna gore muselmanlarin coxu o cumleden zeydiler onu peygemberin aile uzvunun numayendesi ehli beyt kimi taniyirlar Onun atasi Eli Zeynul Abidin zamanesinin en savadli adamlarindan biri fiqh ve hedislerin mukemmel bilicisi idi Zeyd de bu elmleri genc yaslarindan oyrenmeye baslamisdir Onun elmle maraqlanmasi her seyden evvel aile enenesinden ireli gelirdi Bundan basqa Medinede Hezret Mehemmed peygemberin s sehabeleri de yasayirdi ve Zeyd onlarla gorusurdu Bu amil de onun secimine tesir etmisdir Peygember ailesinden olduguna gore o coxlu hedis bilicisi ve oturucusu olmusdur Tehsili Zeyd ibn Elinin dunyagorusu tekce Medinede formalasmamisdir O seyahet edir basqa yerlerde de elm oyrenirdi Meselen Besrede olarken motezililiyin yaradicisi Vasil ibn Eta ile gorusmusdur Zeyd ibn Eli peygember neslinin basqa uzvleri kimi xalq arasinda boyuk hormet qazana bilmisdir Hakim sulalenin idareciliyi ile razilasmayan bir cox adamlar ozlerini onlarin terefdarlari sieleri hesab edirdiler Lakin bezi hallarda peygember aile uzvlerinin yasadiqlari Medineden uzaqda ve onlarla bilavasite unsiyyetde olmadiqlarina gore bu adamlarin sie olduqlari haqqinda beyanatlari yalniz sozde idi deklarativ xarakter dasiyirdi Bezen ise onlar ozlerini sie adlandirsalar da peygember aile uzvlerinin eqidesine zidd baxislarla cixis edir oz fikirlerini ehli beytin mulahizeleri kimi qeleme verirdiler Mehz bu cur olaylar Emevilerin peygember nesline qarsi teqibler etmesine getirib cixarmisdir Xelife 105 724 125 743 hakimiyyeti dovrunde sie tebligati Mevarennehr ve Xorasanda guclenmisdi Bu da oz novbesinde peygember nesline qarsi hakimiyyetin teqiblerini guclendirmisdi Emevilerin cesuslari Zeyd ibn Elinden de cox subhelenirdiler Amma bu subheler esassiz idi cunki Zeyd Xilafetin siyasi heyatinda istirak etmeyib gunlerini elmi fealiyyetde kecirirdi Buna baxmayaraq o xelifenin canisinleri terefinden tehqirlere meruz qalirdi Sonda subhelerden ve tehqirlerden doymus Zeyd xelife Hisamin huzuruna gedib oz movqeyini aciqlamaq istemisdir Amma xelife onu dinlemekden boyun qacirmisdir Usyan etmesi Bundan sonra Zeyd Hisam istibdadina qarsi aciq cixis etmekden basqa hec bir yolun qalmadigi qerarina gelmisdir Bu meqsedle onu destekleyen Kufe sielerinin yanina getmisdir Bezi menbelere gore orada texminen 15 min insan ona sedaqet andi icmisdir Eyni zamanda tarixciler yazirlar ki peygember neslinin bir cox uzvleri Zeydi usyan fikrinden cekindirmek istemis babasi Huseyne e xeyanet etmis kufelilere etibarsizliq gostermeye cagirmislar Lakin qorxmaz Zeyd fikrinden donmemisdir Zeyd ibn Eli terefdarlari ile sohbetlerinde peygember aile uzvlerinden hec kimin Rasidi xelifeler Ebu Bekr r a ve Omer r a haqqinda pis fikirde olmadiqlarini aciq bildirmisdir menbe gosterin Zeyd demisdir ki onlar xalq terefinden sevilen ve desteklenen qanuni xelifeler olmuslar menbe gosterin Amma onun sozlerine gore peygember ailesinin numayendeleri hakimiyyete onlardan daha cox layiq idi Bu tipli sohbetlerde kufeliler ona peygember ailesinden olmayanlarin hakimiyyetlerini qanuni hesab etdiyi teqdirde niye Emevilere qarsi qiyam qaldirmisdir sualini verende ise Zeyd Emevilerin ilk Rasidi xelifelerden ferqli olaraq zulmkarliqlarini esas getirmisdir Bu sohbetden sonra kufelilerin coxu ondan ayrilaraq Cefer Sadiqi imam elan etmisler Belelikle kufeliler novbeti defe verdikleri sozden qacmis babasi Huseyn ibn Eliden e yayindiqlari kimi Zeydden de ayrilmislar Olumu Son meqamda onunla yalniz 400 nefer qalmisdi o bu kicik guvve ile Kufeye yaxinlasan Emevi ordusuna qarsi cixmisdir Doyus zamani deste meglub olmus Zeyd ibn Eli sehid dusmusdur Xelife Hisamin emri ile onun meyiti qebrden cixarilib Kufede direkden asilmisdir Direkde bir nece gun asili qalandan sonra cesed yandirilmis kulu ise havaya sovrulmusdur Ehemiyyeti Islam exlaqina zidd olan bu cur hedsiz qeddarliq xalq arasinda boyuk naraziliga sebeb olmusdur Zeydin facieli olumunden sonra Emevilerin nufuzu suretle enmeye baslamisdir Eyni zamanda bu hadiseden siyasi meqsedleri ucun istifade etmis Abbasilerin tebligati guclenmisdir Zeydin babasi Hezret Huseynin e facieli olumu de Emevilerin Sufyaniler qolunun enmesi ile neticelenmisdir O zaman hakimiyyet Emevilerin basqa bir qoluna Mervanilerin eline kecmisdir Zeydin olumu ise Emevi sulalesinin hakimiyyetden kenarlasdirilmasi prosesini suretlendirmisdir Onun olumunden on il sonra Emevi hakimiyyeti devrilmisdir Bununla kifayetlenmeyen qiyamcilar olen Emevilerin cesedlerini o cumleden xelife Hisamin cesedini qebirlerinden cixarib yandirmislar Eqidesi Qeyd edildiyi kimi Zeyd ibn Eli Xilafetde peygember ailesinden olmayanlarin da hakimiyyetlerini qanuni saymisdir Bununla bele o deyirdi ki xelifenin ehli beyt numayendelerinden secilmesi daha yaxsidir Xelifenin qanuniliyini tesdiqleyen esas sert onun xalq terefinden desteklenmesi ve edalet terefdari olmasidir Zeyd ibn Eli imami sielerden ferqli olaraq ilk xelifeler Ebu Bekr ve Omerin hakimiyyetlerini seriete uygun hesab etmis amma Eli ibn Ebu Talibin xelife kimi Mehemmed peygember terefinden teyin edilmesini tesdiqlememisdir Zeyde gore Hezret Eli ve Hezret Fatimenin usaqlari olan Hezret Hesen ve Hezret Huseynin neslinden her bir leyaqetli sexs xelife secile biler bu secim basqalarinin secilmesinden daha yaxsidir Lakin basqa adam secilse de onun hakimiyyeti qanuni olur Sielerin coxu ehli beytin gunahsiz olmasina inanirlar Lakin Zeydin bunu tesdiq etmesi haqqinda hec bir melumat yoxdur Amma bezi zeydi qruplari gelecekde Hezret Elinin onun heyat yoldasi Hezret Fatimenin ve ovladlari Hezret Hesen ve Hezret Huseynin gunahsiz olduqlarina inanmisdilar Zeyd ibn Eli Qiyamet hadiselerinden once dunyani xilas eden gizli imamin qaimin gelisi haqqinda da hec bir sey soylememisdir Amma sielerin coxu buna inandiqlarina gore bezi zeydi qruplari da sonralar bu inanci qebul etmisler Zeyd Ilahi qerarin bede deyismesini de qebul etmemisdir Lakin bu da bir cox sie qruplari arasinda yayilmisdir Onlar deyirdiler ki eger imam eyni sey haqqinda ferqli qerar verirdise demeli onlari ilhamlandiran Allah qerarini deyisdirmisdir Zeyd ibn Eli boyuk gunah etmis muselmanlarin kufrle iman arasinda olduqlari fikrini desteklemis bununla da mutezililerin movqelerine yaxinlasmisdir Amma mutezililerden ferqli olaraq o tovbe etmeyen gunahkarlarin ebedi olaraq Cehennemde qalmasi inancini qebul etmemisdir Ilahi tale ve insanin irade azadligi problemine geldikde Zeydin fikrince her kes etdiyi emellere gore mesuliyyet dasimalidir Insan ise oz emellerini Allahin ona verdiyi qudret vasitese ile reallasdirir Etdiyi yaxsi isleri Allah destekleyir pisleri ise desteklemir Menbe Cemiyyet ve Din qezeti Aydin ElizadeIstinadlar redaktorZayd ibn Ali The Oxford Dictionary of Islam Oxford University Press 2003 ISBN 9780199891207 Zayd b ʿAli b al Ḥusayn P Bearman Th Bianquis C E Bosworth E van Donzel W P Heinrichs redaktorlar Encyclopaedia of Islam Second Edition Oxford University Press 2012 ISBN 9789004161214 2022 07 11 tarixinde Istifade tarixi 2020 06 05 Katz Stanley N redaktorIslamic Schools of Sacred Law Shiʿi Schools The Zaydi School of Law The Oxford International Encyclopedia of Legal History Oxford University Press 2009 ISBN 9780195336511 2022 07 12 tarixinde Istifade tarixi 2020 06 05 Xarici kecidler