Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu məqaləni lazımdır. |
Bu məqalədəki məlumatların olması üçün əlavə mənbələrə ehtiyac var. |
İmamət (ərəb. إمامة İmāma; ing. Imamah) - İslam dininin şiə qanadında qəbul edilən dini rəhbərlik və siyasi idarə üsulu. İmamət düşüncəsi İslamda siyasi rəhbərliyin yalnız Məhəmməd peyğəmbərin ailə davamçısı olan imamlara aid olduğunu qəbul edir. Şiəliyin 12-imam və İsmayili təriqətləri isə imamların Əhl əl-Beyt (peyğəmbər ailəsinin) üzvləri olduğu üçün qeyri adi biliyə, məsumluğa və aliliyə malik olduğuna inanır .
İmamət ərəb sözü olub, rəhbərlik mənasını daşıyır. Dini terminologiyada isə "İmamət" sözü belə izah edilir: "İmamət, peyğəmbər canişinliyi olub, dini və dünyəvi işlərdə xalqa rəhbərlik etmək və onları ziyanlı və azğın işlərdən çəkindirib doğru yola dəvət etmək deməkdir. Hamının da belə bir imama tabe olması vacib və zəruri sayılır".
Əhli-beyt məktəbinə görə imamətin bir neçə xüsusiyyəti vardır ki, onların bəzisi aşağıdakılardan ibarətdir:
1-İmamın Allah tərəfindən təyin olunması:
Sünnilərdən fərqli olaraq şiələr imamın seçkilər (müsəlmanlar icması) yolu ilə deyil, məhz Allah tərəfindən təyin edilməsinə əqidə bəsləyir.
2-İmamın ilahi biliklərə yiyələnməsi:
Həzrət peyğəmbər səlləllahu ələyhi və Alihi və səlləm ilahi biliklərə malik olduğu kimi, ondan sonra gələn ümmət rəhbəri də ilahi mənbələrlə rabitəli və xalqın ən bilicisi olmalıdır.
3-İmamın məsum olması:
Həzrət Peyğəmbərin günah və səhvlərdən mə'sum olması zəruri olduğu kimi, xalqa rəhbərlik edən imamın da mə'sum olması vacibdir. Əks təqdirdə, xalqın azğınlığa çəkilib hidayət yolundan kənarlaşması kimi acı nəticələr verə bilər. Nəticədə isə insanların hidayəti üçün göndərilmiş din və şəriət təhrif olub, öz dəyərini itirər.
4-İmamın ədalətli olması:
Xalqın İslam dininin də'vət etdiyi qanunlara riayət edib, cəmiyyətdə ədaləti bərpa etməsi, ədalətsiz imamın rəhbərliyi ilə mümkün deyildir.
5-İmamın xalqdan təmənnasız olması:
İlahi peyğəmbərlər öz vəzifələrinin əvəzində xalqdan bir şey istəmədikləri kimi, onların ardıcılları olan imamlar da öz rəhbərliyi üçün xalqdan heç bir şey istəməməli və öz ilahi risalətini təmənnasız olaraq yerinə yetirməlidir.
İmamın təyin olunması
İslam ümməti üçün rəhbərin lazımlığı çox aydın və aşkar bir məsələdir. Lakin əsas məsələ müsəlman millətləri üçün rəhbərin kim tərəfindən tə'yin olunmasıdır ki, bu haqda müsəlmanlar arasında iki növ əqidə mövcuddur.
Onlardan biri əhli-sünnət qardaşlarımıza aiddir ki, onlar islam ümməti üçün rəhbərin (xəlifənin) seçkilər və şura vasitəsi ilə təyin olunmasının tərəfdarıdır.
Digər əqidə isə Əhli-beyt məktəbi ardıcıllarına aiddir ki, onlar ümmət üçün rəhbərin yalnız Allah tərəfindən təyin olunmasını qəbul edir və məhz bu yolu ağıl və məntiqə uyğun hesab edirdilər.
Bu məktəbin əqidəsinə görə xalq tərəfindən seçilmiş rəhbər yalnız bir sıra zahiri işləri idarə edə bilər və xalqın ilahi rəhbərliyi heç vaxt şura və seçki vasitəsilə təyin ola bilməz.
Çünki belə bir üslubun tətbiqi, bir sıra xoşagəlməz işlərin yaranması və son dərəcə həyati olan vəzifənin təsadüfi şəxslərin əlinə düşməsinə səbəb ola bilər. Məsələn; xalq arasında böyük mənsəb sahibi olanlar, var-dövlət və qüdrət sahibləri çox asanlıqla bu ilahi rəhbərliyi ələ keçirib, xalqı və islam ümmətini Allahın dediyi kimi deyil, öz istəyi və nəzəri ilə idarə edə bilərlər.
Bu isə İslam şəriəti və ümməti üçün ən böyük təhlükədir.
Bunu da qeyd etmək lazımdır ki, Əməvi və Abbasi xilafətləri zamanı uzun müddətli bir siyasət nəticəsində xilafət və ilahi rəhəbrlik məsələsi sü'ni şəkildə dəyişdirilmiş, əvəzində isə padşahlıq, varislik və dünyəvilik əsasında hökm edən hökumətlərə gətirilmişdir.
İmamət və rəhbərlik məsələsi, həqiqətdə İslam peyğəmbəri Həzrət Mühəmməd səlləllahu ələyhi və Alihi və səlləmin ümmət üzərində olan ilahi rəhbərliyinin davamıdır. Həzrət Peyğəmbərin (s) isə xalq tərəfindən deyil, yalnız Allah tərəfindən bu mühüm iş üçün tə'yin olunması hamıya aydındır.
Unutmaq olmaz ki, islam ümməti üçün rəhbərin şura və seçkilər vasitəsilə deyil, məhz Allah tərəfindən tə'yin olunması, məntiqlə uyğun gələn bir əqidədir.
İlahi rəhbərin vəzifələri
İslam peyğəmbəri Həzrət Mühəmməd səlləllahu əleyhi və Alihi və səlləmin canişini olan ilahi rəhbərlərin bir neçə vəzifəsi vardır ki, onlar aşağıdakılardan ibarətdir:
1-Qurani-Kərimin mənalarını xalq üçün aydınlaşdırıb onlara aid olan məsələləri izah etmək;
2-Dini hökmləri xalqa çatdırıb, bəyan etmək;
3-Ümmət arasında etiqadi azğınlığın qarşısını almaq;
4-Öz sözləri və rəftarı ilə cəmiyyəti islah etmək və tərbiyələndirmək;
5-Cəmiyyətdə təhlükəsizlik, əminəmanlıq və ədaləti yaratmaq;
6-Düşmənlər qarşısında islamın sərhəd, sərvət və varlığını müdafiə etmək;
Gördüyünüz kimi hər hansı bir ilahi rəhbərin boynunda belə ağır vəzifələr vardır. Bu vəzifələrin öhdəsindən gələn şəxsi, yalnız Allah-taala tə'yin edə bilər və adi camaat belə bir şəxsi tanıyıb onu özü üçün imam seçə bilməz.
Qeyd etdiyimiz vəzifələr ilk növbədə Həzrət Peyğəmbərin (s) öhdəsində olmuş və o həzrətdən sonra isə ilahi rəhbərlərə (imamlara) tapşırılmışdır. Lakin həzrət peyğəmbərimizin ayrı bir vəzifəsi də var idi ki, o vəzifə imamlara aid deyildir.
Həzrət Peyğəmbərin istisna olan bu vəzifəsi vəhy yolu ilə Allah göstərişlərini alıb ümmətə çatdırmaq və başqa sözlə desək, Allah izni ilə qanunvericilik ixtiyarına malik olması idi. İlahi rəhbərlərə (imamlara) isə vəhy olunmaz və yeni bir şəriət göndərilməz.
İstinadlar
- Nasr, S.V.R. The Shia Revival: How Conflicts Within Islam Will Shape the Future. Norton. 2006. 28. ISBN .[ölü keçid]
- Bəqərə surəsi, 124-cü ayə: (Ya Rəsulum!) Yadına sal ki, İbrahimi öz Rəbbi bir neçə sözlə (bəzi əmrləri ilə) imtahana çəkdiyi zaman o, (Allahın əmrlərini) tamamilə yerinə yetirdi. (Belə olduqda Allah ona: ) "Səni insanlara imam (dini rəhbər, başçı) təyin edəcəyəm", -dedi. (İbrahim isə: ) "Nəslimdən necə?" – deyə soruşdu. (Allah onun cavabında: ) "(Sənin nəslindən olan) zalımlar mənim əhdimə (imamlığıma) nail olmazlar", -buyurdu. /V.Məmmədəliyev və Z.Bünyadov tərcüməsi
Həmçinin bax
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Bu meqaleni vikilesdirmek lazimdir Lutfen meqaleni umumvikipediya ve redakte qaydalarina uygun sekilde tertib edin Bu meqaledeki melumatlarin yoxlanilabiler olmasi ucun elave menbelere ehtiyac var Daha etrafli melumat ve ya meqaledeki problemlerle bagli muzakire aparmaq ucun diqqet yetire bilersiniz Lutfen meqaleye etibarli menbeler elave ederek bu meqaleni tekmillesdirmeye komek edin Menbesiz mezmun problemler yarada ve siline biler Problemler hell edilmemis sablonu meqaleden cixarmayin Imamet ereb إمامة Imama ing Imamah Islam dininin sie qanadinda qebul edilen dini rehberlik ve siyasi idare usulu Imamet dusuncesi Islamda siyasi rehberliyin yalniz Mehemmed peygemberin aile davamcisi olan imamlara aid oldugunu qebul edir Sieliyin 12 imam ve Ismayili teriqetleri ise imamlarin Ehl el Beyt peygember ailesinin uzvleri oldugu ucun qeyri adi biliye mesumluga ve aliliye malik olduguna inanir Imamet ereb sozu olub rehberlik menasini dasiyir Dini terminologiyada ise Imamet sozu bele izah edilir Imamet peygember canisinliyi olub dini ve dunyevi islerde xalqa rehberlik etmek ve onlari ziyanli ve azgin islerden cekindirib dogru yola devet etmek demekdir Haminin da bele bir imama tabe olmasi vacib ve zeruri sayilir Ehli beyt mektebine gore imametin bir nece xususiyyeti vardir ki onlarin bezisi asagidakilardan ibaretdir 1 Imamin Allah terefinden teyin olunmasi Sunnilerden ferqli olaraq sieler imamin seckiler muselmanlar icmasi yolu ile deyil mehz Allah terefinden teyin edilmesine eqide besleyir 2 Imamin ilahi biliklere yiyelenmesi Hezret peygember sellellahu eleyhi ve Alihi ve sellem ilahi biliklere malik oldugu kimi ondan sonra gelen ummet rehberi de ilahi menbelerle rabiteli ve xalqin en bilicisi olmalidir 3 Imamin mesum olmasi Hezret Peygemberin gunah ve sehvlerden me sum olmasi zeruri oldugu kimi xalqa rehberlik eden imamin da me sum olmasi vacibdir Eks teqdirde xalqin azginliga cekilib hidayet yolundan kenarlasmasi kimi aci neticeler vere biler Neticede ise insanlarin hidayeti ucun gonderilmis din ve seriet tehrif olub oz deyerini itirer 4 Imamin edaletli olmasi Xalqin Islam dininin de vet etdiyi qanunlara riayet edib cemiyyetde edaleti berpa etmesi edaletsiz imamin rehberliyi ile mumkun deyildir 5 Imamin xalqdan temennasiz olmasi Ilahi peygemberler oz vezifelerinin evezinde xalqdan bir sey istemedikleri kimi onlarin ardicillari olan imamlar da oz rehberliyi ucun xalqdan hec bir sey istememeli ve oz ilahi risaletini temennasiz olaraq yerine yetirmelidir Imamin teyin olunmasiIslam ummeti ucun rehberin lazimligi cox aydin ve askar bir meseledir Lakin esas mesele muselman milletleri ucun rehberin kim terefinden te yin olunmasidir ki bu haqda muselmanlar arasinda iki nov eqide movcuddur Onlardan biri ehli sunnet qardaslarimiza aiddir ki onlar islam ummeti ucun rehberin xelifenin seckiler ve sura vasitesi ile teyin olunmasinin terefdaridir Diger eqide ise Ehli beyt mektebi ardicillarina aiddir ki onlar ummet ucun rehberin yalniz Allah terefinden teyin olunmasini qebul edir ve mehz bu yolu agil ve mentiqe uygun hesab edirdiler Bu mektebin eqidesine gore xalq terefinden secilmis rehber yalniz bir sira zahiri isleri idare ede biler ve xalqin ilahi rehberliyi hec vaxt sura ve secki vasitesile teyin ola bilmez Cunki bele bir uslubun tetbiqi bir sira xosagelmez islerin yaranmasi ve son derece heyati olan vezifenin tesadufi sexslerin eline dusmesine sebeb ola biler Meselen xalq arasinda boyuk menseb sahibi olanlar var dovlet ve qudret sahibleri cox asanliqla bu ilahi rehberliyi ele kecirib xalqi ve islam ummetini Allahin dediyi kimi deyil oz isteyi ve nezeri ile idare ede bilerler Bu ise Islam serieti ve ummeti ucun en boyuk tehlukedir Bunu da qeyd etmek lazimdir ki Emevi ve Abbasi xilafetleri zamani uzun muddetli bir siyaset neticesinde xilafet ve ilahi rehebrlik meselesi su ni sekilde deyisdirilmis evezinde ise padsahliq varislik ve dunyevilik esasinda hokm eden hokumetlere getirilmisdir Imamet ve rehberlik meselesi heqiqetde Islam peygemberi Hezret Muhemmed sellellahu eleyhi ve Alihi ve sellemin ummet uzerinde olan ilahi rehberliyinin davamidir Hezret Peygemberin s ise xalq terefinden deyil yalniz Allah terefinden bu muhum is ucun te yin olunmasi hamiya aydindir Unutmaq olmaz ki islam ummeti ucun rehberin sura ve seckiler vasitesile deyil mehz Allah terefinden te yin olunmasi mentiqle uygun gelen bir eqidedir Ilahi rehberin vezifeleriIslam peygemberi Hezret Muhemmed sellellahu eleyhi ve Alihi ve sellemin canisini olan ilahi rehberlerin bir nece vezifesi vardir ki onlar asagidakilardan ibaretdir 1 Qurani Kerimin menalarini xalq ucun aydinlasdirib onlara aid olan meseleleri izah etmek 2 Dini hokmleri xalqa catdirib beyan etmek 3 Ummet arasinda etiqadi azginligin qarsisini almaq 4 Oz sozleri ve reftari ile cemiyyeti islah etmek ve terbiyelendirmek 5 Cemiyyetde tehlukesizlik eminemanliq ve edaleti yaratmaq 6 Dusmenler qarsisinda islamin serhed servet ve varligini mudafie etmek Gorduyunuz kimi her hansi bir ilahi rehberin boynunda bele agir vezifeler vardir Bu vezifelerin ohdesinden gelen sexsi yalniz Allah taala te yin ede biler ve adi camaat bele bir sexsi taniyib onu ozu ucun imam sece bilmez Qeyd etdiyimiz vezifeler ilk novbede Hezret Peygemberin s ohdesinde olmus ve o hezretden sonra ise ilahi rehberlere imamlara tapsirilmisdir Lakin hezret peygemberimizin ayri bir vezifesi de var idi ki o vezife imamlara aid deyildir Hezret Peygemberin istisna olan bu vezifesi vehy yolu ile Allah gosterislerini alib ummete catdirmaq ve basqa sozle desek Allah izni ile qanunvericilik ixtiyarina malik olmasi idi Ilahi rehberlere imamlara ise vehy olunmaz ve yeni bir seriet gonderilmez IstinadlarNasr S V R The Shia Revival How Conflicts Within Islam Will Shape the Future Norton 2006 28 ISBN 0393062112 9780393062113 olu kecid Beqere suresi 124 cu aye Ya Resulum Yadina sal ki Ibrahimi oz Rebbi bir nece sozle bezi emrleri ile imtahana cekdiyi zaman o Allahin emrlerini tamamile yerine yetirdi Bele olduqda Allah ona Seni insanlara imam dini rehber basci teyin edeceyem dedi Ibrahim ise Neslimden nece deye sorusdu Allah onun cavabinda Senin neslinden olan zalimlar menim ehdime imamligima nail olmazlar buyurdu V Memmedeliyev ve Z Bunyadov tercumesiHemcinin baxIslam Sielik Ceferilik On iki imam Zeydilik Ismaililik