Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Əbu Bəkr Şəmsul-Əimmə Məhəmməd ibn Əhməd ibn Əbi Səhl Səraxsi (ərəbcə: أبوبكر محمد بن أحمد السرخسي), (1009, Sərəxs, Rəzəvi Xorasan ostanı – 1090 və ya 1096, Yeni Mərgilan) — Hənəfi məzhəbinin böyük fiqh alimi.
| İmam Səraxsi | |
|---|---|
| ərəbcə: أبوبكر محمد بن أحمد السرخسي | |
 | |
| Doğum tarixi | 1009 |
| Doğum yeri | |
| Vəfat tarixi | 1090 və ya 1096 |
| Vəfat yeri | |
| Fəaliyyəti | fəqih |
Həyatı və Təhsili
İslam alimlərinin məşhurlarından biri olan İmam Səraxsinin adı, Məhəmməd ibn Əhməd ibn Əbi Səhl Səraxsidir. Ləqəbləri "Əbu Bəkr" və "Şəmsül-Əimmə"dir. Türkistanda yetişən İslam alimlərindən olub, 1010-cu ildə Səraxsda dünyaya gəlmişdir. 1090-cı ildə vəfat etmişdir. Ona Səraxs şəhərinə izafədən Səraxsi deyilmişdir. Səraxs şəhəri, Türkmənistanda Məşhəd ilə Mərv arasında köhnə bir şəhər olub, bu gün İran və Türkmənistan sərhədi üzərindədir.
Əbu Bəkr Səraxsi təhsilini Buxarada aldı. Fiqh elmini zamanının ən məşhur alimlərindən olan Şəmsül-Əimmə Əbu Məhəmməd Əbdüləziz ibn Əhməd Hulvanidən öyrəndi. Uzun illər bu müəlliminin dərslərinə davam edib, fiqh elmində çox yaxşı yetişdi. Bu şəxsdən başqa, digər alimlərdən də dərs aldı. Dövlətlər hüququ barəsində alim və bu barədə imamı İmam Məhəmməd əş-Şeybani tərəfindən yazılan əsərlərdə mütəxəssis olan Əbu Həsən Əli ibn Məhəmməd bin Hüseyndən və Əbu Hafs Ömər ibn Mənsur əl-Bəzzardan dərs almışdır.
İmam Səraxsinin ən başda gələn müəllimi Şəmsül-Əimmə Hulvani Buxarada məşhur Hənəfi məzhəbi alimlərindən idi. Elmiylə, yaşayışıyla, tələbə yetişdirməsi ilə insanlığa çox xidmət edən bu müəllimindən sonra onun yerinə keçdi, elmdəki üstünlüyündən ötəri Səraxsiyə də Şəmsül-Əimmə (alimlərin, imamların günəşi) ləqəbi verilmişdir.
İmam Səraxsi, kəlam və münazərə elmində də alim olub, çox ibadət edən zahid bir şəxs idi. Ömürü elm öyrənmək, öyrətmək və dinə xidmət etməklə keçmişdir. Bu barədə çox çətinliklərə dözmüş və çox mükəmməl əsərlər yazmışdır. Osmanlı şeyxül-islamı Kamalpaşazadə, Səraxsinin müctəhid fil-məzhəb təbəqəsindən (Məzhəbdə müctəhid) olduğunu bildirmişdir.
Həbs edilməsi
İmam Səraxsinin həyatında əhəmiyyətli və çətin bir dövr olmuşdur. Bu dövr, çox sürən həbs həyatıdır. Zamanın xaqanı Şəmsmülk Nəsr xana nəsihət etmiş, nəsihətləri xaqanın xoşuna gəlmədiyindən Şəmsmülk Nəsr xan tərəfindən həbs edilmişdir. Atıldığı həbsxanada bir quyuya bağlanmışdır. Uzun müddət, həbs edildiyi quyuda qalmışdır. Dibində otaq kimi kiçik bir yer olan bu quyuda belə elmi işlərini davam etdirmişdir. Yanında heç bir kitab yox idi. Lakin o, on iki min cüz kitabı əzbərləmişdi. Tələbələrinə, bu quyudaykən dərs verdi. Tələbələri quyunun başına toplanar, o da aşağıdan onlara dərs verərdi. Otuz cildlik "Məbsut" adlı məşhur əsərini, bu həbsliyi əsnasında, quyunun içindən çöldə olan tələbələrinə söyləmək surətiylə yazdırmışdır. Bu kitabı yazdırarkən heç bir qaynağa müraciət etməmiş, daha əvvəl öyrənmiş və əzbərləmiş olduğu məlumatlarla yazdırmışdır.
İmam Səraxsi bir dəfə, soyuq səbəbi ilə elm oxumaq üçün dəstəmaz almayan tələbəsinə belə dedi:
"Allahu Təala səni bağışlasın. Bu qədər soyuq səbəbiylə dəstəmaz almaqdan imtina edilərmi? Mən Buxarada tələbəykən, bir gün qarın ağrısına tutulmuşdum. Gündə qırxa qədər tualetə getməyə məcbur qalırdım. Hər dəfə dəstəmazı təzələmək üçün çaya gedirdim, elə soyuq idi ki, otağıma gəldiyimdə mürəkkəbim donmuş olurdu. Sonra mürəkkəb qabını bir müddət sinəmə sürtürdüm və sinəmin hərarəti onu əridincə, qeydlərimi yazmağa davam edirdim."
Həbsinin son aylarında, məmləkəti vətəndaş müharibələri ilə qarışmışdı. Bu aralar, İmam Məhəmməd əş-Şeybaninin dövlətlərin ümumi hüququ ilə əlaqədar "Siyəri-Kəbir" adlı əsərini şərh etməyə başladı. Bu kitabı, dövlətlər hüququ sahəsində yazılan ilk əsərdir. 1087-ci il Rəbiül-əvvəlin 20-də həbsdən çıxarıldı. Həbsdən çıxaıldıqdan bir müddət sonra Fərqanəyə getdi. Fərqanə əmiri Əmir Həsən onu böyük bir məmnuniyyətlə qəbul etdi. Son illərini Fərqanədə keçirən Səraxsi, orada da alimlər və xalq tərəfindən çox sevilmiş, əhəmiyyətli məsələlər üçün müraciət qaynağı olmuşdur.
Tələbələri
İmam Səraxsidən Burhanul-Əimmə Əbdüləziz ibn Ömər ibn Mazə, Mahmud ibn Əbdüləziz Özcəndi, Rüknüddin Məsud ibn Həsən, Osman ibn Əli ibn Məhəmməd Beykəndi fiqh elmini öyrənmişlər.
Əsərləri
İmam Sərxasinin əsərləri bunlardır:
1. Kitabul Məbsut — 30 cildlik məşhur əsəridir. Fiqh elminə dairdir. Allamə Tarsusi demişdir:
"Səraxsinin "Məbsut"u elə bir kitabdır ki, onun müxalifi ilə əməl edilməz. Ancaq ona etibar edilir və onunla fətva verilər."
2. Əşratüs-saat. Bu əsərini tələbəliyi əsnasında müəllimi Şəmsül-Əimmə Hulvaninin qiyamət əlamətləri ilə əlaqədar dərsləri əsnasında tutduğu qeydlərdən yazmışdır.
3. Şərhi Ziyadat-üz-ziyadat.
4. Şərhi Məscidül-Kəbir.
5. Şərhi Məscid-əsas-sağir.
6. Şərhül-müxtəsər fil-fiqh.
7. Şərhi Siyəri Kəbir — İmam Məhəmməd əş-Şeybaninin "Siyəri Kəbir" adındakı məşhur əsərinə yazdığı şərhidir.
8. Müxtəsəri Təhavi şərhi.
9. Şərhi kitabün-nəfəqat.
10. Şərhi Ədəbül-Qazi.
11. Fəvaidül-fiqhiyyə və kitabül-hayz.
İstinadlar
- Mikail, Rəfail. Dəlilləri ilə İslam fiqhi (az.). Bakı: Şərq-Qərb. 2014. 216. ISBN .
- İbn Fəzlullah, əl-Öməri. Məsalikul Əbsar, cild VI (ərəb). 65–66.
- əl-Mərcani, Şəhabəddin. Qurfətul Havəkin (ərəb). 27.
- Mikail, Rəfail. Dəlilləri ilə İslam fiqhi (az.). Bakı: Şərq-Qərb. 2014. 217. ISBN .
- Şərhi Siyəri Kəbir (ərəb). Qahirə: nəşr edən: Səlahəddin əl-Munəccid. 1959.
Həmçinin bax
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Ebu Bekr Semsul Eimme Mehemmed ibn Ehmed ibn Ebi Sehl Seraxsi erebce أبوبكر محمد بن أحمد السرخسي 1009 Serexs Rezevi Xorasan ostani 1090 ve ya 1096 Yeni Mergilan Henefi mezhebinin boyuk fiqh alimi Imam Seraxsierebce أبوبكر محمد بن أحمد السرخسيDogum tarixi 1009Dogum yeri Serexs Serexs sehristani Rezevi Xorasan ostani IranVefat tarixi 1090 ve ya 1096Vefat yeri Yeni Mergilan OzbekistanFealiyyeti feqihHeyati ve TehsiliIslam alimlerinin meshurlarindan biri olan Imam Seraxsinin adi Mehemmed ibn Ehmed ibn Ebi Sehl Seraxsidir Leqebleri Ebu Bekr ve Semsul Eimme dir Turkistanda yetisen Islam alimlerinden olub 1010 cu ilde Seraxsda dunyaya gelmisdir 1090 ci ilde vefat etmisdir Ona Seraxs seherine izafeden Seraxsi deyilmisdir Seraxs seheri Turkmenistanda Meshed ile Merv arasinda kohne bir seher olub bu gun Iran ve Turkmenistan serhedi uzerindedir Ebu Bekr Seraxsi tehsilini Buxarada aldi Fiqh elmini zamaninin en meshur alimlerinden olan Semsul Eimme Ebu Mehemmed Ebduleziz ibn Ehmed Hulvaniden oyrendi Uzun iller bu muelliminin derslerine davam edib fiqh elminde cox yaxsi yetisdi Bu sexsden basqa diger alimlerden de ders aldi Dovletler huququ baresinde alim ve bu barede imami Imam Mehemmed es Seybani terefinden yazilan eserlerde mutexessis olan Ebu Hesen Eli ibn Mehemmed bin Huseynden ve Ebu Hafs Omer ibn Mensur el Bezzardan ders almisdir Imam Seraxsinin en basda gelen muellimi Semsul Eimme Hulvani Buxarada meshur Henefi mezhebi alimlerinden idi Elmiyle yasayisiyla telebe yetisdirmesi ile insanliga cox xidmet eden bu muelliminden sonra onun yerine kecdi elmdeki ustunluyunden oteri Seraxsiye de Semsul Eimme alimlerin imamlarin gunesi leqebi verilmisdir Imam Seraxsi kelam ve munazere elminde de alim olub cox ibadet eden zahid bir sexs idi Omuru elm oyrenmek oyretmek ve dine xidmet etmekle kecmisdir Bu barede cox cetinliklere dozmus ve cox mukemmel eserler yazmisdir Osmanli seyxul islami Kamalpasazade Seraxsinin muctehid fil mezheb tebeqesinden Mezhebde muctehid oldugunu bildirmisdir Hebs edilmesi Imam Seraxsinin heyatinda ehemiyyetli ve cetin bir dovr olmusdur Bu dovr cox suren hebs heyatidir Zamanin xaqani Semsmulk Nesr xana nesihet etmis nesihetleri xaqanin xosuna gelmediyinden Semsmulk Nesr xan terefinden hebs edilmisdir Atildigi hebsxanada bir quyuya baglanmisdir Uzun muddet hebs edildiyi quyuda qalmisdir Dibinde otaq kimi kicik bir yer olan bu quyuda bele elmi islerini davam etdirmisdir Yaninda hec bir kitab yox idi Lakin o on iki min cuz kitabi ezberlemisdi Telebelerine bu quyudayken ders verdi Telebeleri quyunun basina toplanar o da asagidan onlara ders vererdi Otuz cildlik Mebsut adli meshur eserini bu hebsliyi esnasinda quyunun icinden colde olan telebelerine soylemek suretiyle yazdirmisdir Bu kitabi yazdirarken hec bir qaynaga muraciet etmemis daha evvel oyrenmis ve ezberlemis oldugu melumatlarla yazdirmisdir Imam Seraxsi bir defe soyuq sebebi ile elm oxumaq ucun destemaz almayan telebesine bele dedi Allahu Teala seni bagislasin Bu qeder soyuq sebebiyle destemaz almaqdan imtina edilermi Men Buxarada telebeyken bir gun qarin agrisina tutulmusdum Gunde qirxa qeder tualete getmeye mecbur qalirdim Her defe destemazi tezelemek ucun caya gedirdim ele soyuq idi ki otagima geldiyimde murekkebim donmus olurdu Sonra murekkeb qabini bir muddet sineme surturdum ve sinemin herareti onu eridince qeydlerimi yazmaga davam edirdim Hebsinin son aylarinda memleketi vetendas muharibeleri ile qarismisdi Bu aralar Imam Mehemmed es Seybaninin dovletlerin umumi huququ ile elaqedar Siyeri Kebir adli eserini serh etmeye basladi Bu kitabi dovletler huququ sahesinde yazilan ilk eserdir 1087 ci il Rebiul evvelin 20 de hebsden cixarildi Hebsden cixaildiqdan bir muddet sonra Ferqaneye getdi Ferqane emiri Emir Hesen onu boyuk bir memnuniyyetle qebul etdi Son illerini Ferqanede keciren Seraxsi orada da alimler ve xalq terefinden cox sevilmis ehemiyyetli meseleler ucun muraciet qaynagi olmusdur TelebeleriImam Seraxsiden Burhanul Eimme Ebduleziz ibn Omer ibn Maze Mahmud ibn Ebduleziz Ozcendi Ruknuddin Mesud ibn Hesen Osman ibn Eli ibn Mehemmed Beykendi fiqh elmini oyrenmisler EserleriImam Serxasinin eserleri bunlardir 1 Kitabul Mebsut 30 cildlik meshur eseridir Fiqh elmine dairdir Allame Tarsusi demisdir Seraxsinin Mebsut u ele bir kitabdir ki onun muxalifi ile emel edilmez Ancaq ona etibar edilir ve onunla fetva veriler 2 Esratus saat Bu eserini telebeliyi esnasinda muellimi Semsul Eimme Hulvaninin qiyamet elametleri ile elaqedar dersleri esnasinda tutdugu qeydlerden yazmisdir 3 Serhi Ziyadat uz ziyadat 4 Serhi Mescidul Kebir 5 Serhi Mescid esas sagir 6 Serhul muxteser fil fiqh 7 Serhi Siyeri Kebir Imam Mehemmed es Seybaninin Siyeri Kebir adindaki meshur eserine yazdigi serhidir 8 Muxteseri Tehavi serhi 9 Serhi kitabun nefeqat 10 Serhi Edebul Qazi 11 Fevaidul fiqhiyye ve kitabul hayz IstinadlarMikail Refail Delilleri ile Islam fiqhi az Baki Serq Qerb 2014 216 ISBN 978 9952 489 89 7 Ibn Fezlullah el Omeri Mesalikul Ebsar cild VI ereb 65 66 el Mercani Sehabeddin Qurfetul Havekin ereb 27 Mikail Refail Delilleri ile Islam fiqhi az Baki Serq Qerb 2014 217 ISBN 978 9952 489 89 7 Serhi Siyeri Kebir ereb Qahire nesr eden Selaheddin el Muneccid 1959 Hemcinin baxHenefi mezhebi Kamalpasazade Ehmed Semseddin Efendi Semsmulk Nesr xan