Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Ümumi dilçilik kursu(əsər) — XX əsrin dilçilik elminə fundamental təsir göstərmiş və dilin öyrənilməsində yeni istiqamətlərin inkişafına səbəb olmuş əsər. Ferdinand de Sössür (1857–1913) dilçilik sahəsində əsaslı inqilab etmiş isveçrəli dilçidir. Onun ən mühüm əsəri olan "Ümumi Dilçilik Kursu" (Cours de linguistique générale) dilçiliyin nəzəri əsaslarını qoymuş və XX əsrin dilçilik tədqiqatlarına güclü təsir göstərmişdir. Kitab ilk dəfə 1916-cı ildə Sössürün tələbələri Çarlz Balli və Albert Seçeni tərəfindən onun mühazirə qeydləri əsasında çap edilmişdir.
| Ümumi dilçilik kursu | |
|---|---|
| fr. Cours de linguistique générale | |
| Müəllif | Ferdinand de Sossür |
| Janr | ictimai elmlər |
| Orijinalın dili | fransız dili |
| Ölkə | |
| Orijinalın nəşr ili | 1916 |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Əsərin məqsədi və mövzuları
"Ümumi Dilçilik Kursu"nun əsas məqsədi dilin mahiyyətini və onu elmi baxımdan necə öyrənmək lazım olduğunu müəyyənləşdirmək idi. Sössür dilçiliyə klassik yanaşmanı tənqid edərək yeni bir nəzəri sistem irəli sürdü və dilin struktur elementlərdən ibarət olduğunu vurğuladı. Sössür dil anlayışını iki əsas komponentə ayırır: Dil — cəmiyyətdə mövcud olan və fərdlərin ünsiyyət qurmaq üçün istifadə etdiyi sistemdir. Dil sosial xarakter daşıyır və müəyyən qaydalardan ibarət normativ sistemdir. Nitq — fərdlərin dili konkret ünsiyyət prosesində tətbiq etməsidir. Nitq fərdi və dəyişkəndir. Sössürə görə dil sosial və sabit, nitq isə fərdi və dəyişkəndir. Elmi dilçilik yalnız dillə məşğul olmalıdır. Dilçilikdə sinxron və diaxron yanaşma da mövcuddur. Sinxron dilçilik — dilin müəyyən bir dövrdə, yəni statik vəziyyətdə tədqiq edilməsini nəzərdə tutur. Diaxron dilçilik — dilin zaman keçdikcə keçirdiyi dəyişiklikləri araşdırır. Sössürə görə, dilin elmi tədqiqi ilk növbədə sinxron vəziyyətinə əsaslanmalıdır, çünki diaxron yanaşma daha çox tarixi xarakter daşıyır. Dilçilikdə Sössürün ən məşhur nəzəriyyəsi dil nişanı anlayışıdır. O, dil nişanını iki komponentdən ibarət bir vahid kimi təqdim edir: İfadə edən (signifiant) — sözün səs və ya yazılı forması. İfadə olunan (signifie) — həmin sözün yaratdığı məna. Bu iki komponent arasında əlaqə təsadüfi və konvensional (razılaşdırılmış) xarakter daşıyır. Məsələn, "ağac" sözünün ifadə etdiyi məna ilə onun səs forması arasında təbii bir əlaqə yoxdur. Bu əlaqə sosial razılaşma nəticəsində yaranmışdır.
Dil sistemi və strukturu
Sössür dilin öz daxilində elementlərin qarşılıqlı əlaqələrindən ibarət olan bir sistem olduğunu vurğulayır. O, bu elementlərin yalnız sistem daxilindəki fərqlər vasitəsilə müəyyənləşdiyini bildirir. Sintaqmatik əlaqə — sözlərin cümlə daxilində bir-biri ilə əlaqəsini təsvir edir. Paradiqmatik əlaqə — eyni funksiyanı yerinə yetirə biləcək sözlər arasında seçmə əlaqəsini göstərir.
Struktur dilçilik və Sössürün təsiri
"Ümumi Dilçilik Kursu" struktur dilçiliyin əsasını qoymuş və dilçiliyə yeni elmi yanaşmanı inkişaf etdirmişdir. Bu yanaşma dilin ayrı-ayrı hissələrini deyil, onların sistem daxilindəki qarşılıqlı əlaqələrini öyrənməyə yönəlmişdir. Sössürdən ilham alan dilçilər və nəzəriyyəçilər yeni istiqamətlər inkişaf etdirmişdir: Strukturizm: Sössürün ideyaları dilin, cəmiyyətin və mədəniyyətin strukturunu öyrənən digər elmlərə də tətbiq edilmişdir (məsələn, Claude Levi-Straussun antropologiya sahəsindəki tədqiqatları). Semiotika: Dil nişanı nəzəriyyəsi müasir semiotikanın inkişafına böyük təsir göstərmişdir. Roland Barthes və Umberto Eko kimi alimlər bu nəzəriyyədən istifadə edərək nişanların mədəni və ictimai mənalarını tədqiq etmişlər.
Sössürün dilçilik elminə verdiyi töhfələr
Strukturist yanaşmanın əsasını qoydu. Dil nişanı və onun xüsusiyyətləri haqqında yeni bir nəzəriyyə irəli sürdü. Sinxron və diaxron tədqiqat arasındakı fərqi izah etdi və dilin sinxron vəziyyətdə öyrənilməsinin daha vacib olduğunu göstərdi. Dilin təkcə sözlərdən ibarət deyil, həm də bu sözlər arasındakı münasibətlərdən ibarət sistem olduğunu vurğuladı.
Həmçinin bax
İstinadlar
- Harris, Roy. 1988. Language, Saussure and Wittgenstein. Routledge. p. ix.
- Klautke, Egbert. 2013. Mind Of The Nation Völkerpsychologie in Germany, 1851-1955. Berghahn.
- Scott, John. 2005. Social Theory: Central Issues in Sociology. Sage.
- This section of the article references the Roy Harris translation of the book.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Umumi dilcilik kursu eser XX esrin dilcilik elmine fundamental tesir gostermis ve dilin oyrenilmesinde yeni istiqametlerin inkisafina sebeb olmus eser Ferdinand de Sossur 1857 1913 dilcilik sahesinde esasli inqilab etmis isvecreli dilcidir Onun en muhum eseri olan Umumi Dilcilik Kursu Cours de linguistique generale dilciliyin nezeri esaslarini qoymus ve XX esrin dilcilik tedqiqatlarina guclu tesir gostermisdir Kitab ilk defe 1916 ci ilde Sossurun telebeleri Carlz Balli ve Albert Seceni terefinden onun muhazire qeydleri esasinda cap edilmisdir Umumi dilcilik kursufr Cours de linguistique generaleMuellif Ferdinand de SossurJanr ictimai elmlerOrijinalin dili fransiz diliOlke FransaOrijinalin nesr ili 1916 Vikianbarda elaqeli mediafayllarEserin meqsedi ve movzulariKitabdan illustrasiya Umumi Dilcilik Kursu nun esas meqsedi dilin mahiyyetini ve onu elmi baximdan nece oyrenmek lazim oldugunu mueyyenlesdirmek idi Sossur dilciliye klassik yanasmani tenqid ederek yeni bir nezeri sistem ireli surdu ve dilin struktur elementlerden ibaret oldugunu vurguladi Sossur dil anlayisini iki esas komponente ayirir Dil cemiyyetde movcud olan ve ferdlerin unsiyyet qurmaq ucun istifade etdiyi sistemdir Dil sosial xarakter dasiyir ve mueyyen qaydalardan ibaret normativ sistemdir Nitq ferdlerin dili konkret unsiyyet prosesinde tetbiq etmesidir Nitq ferdi ve deyiskendir Sossure gore dil sosial ve sabit nitq ise ferdi ve deyiskendir Elmi dilcilik yalniz dille mesgul olmalidir Dilcilikde sinxron ve diaxron yanasma da movcuddur Sinxron dilcilik dilin mueyyen bir dovrde yeni statik veziyyetde tedqiq edilmesini nezerde tutur Diaxron dilcilik dilin zaman kecdikce kecirdiyi deyisiklikleri arasdirir Sossure gore dilin elmi tedqiqi ilk novbede sinxron veziyyetine esaslanmalidir cunki diaxron yanasma daha cox tarixi xarakter dasiyir Dilcilikde Sossurun en meshur nezeriyyesi dil nisani anlayisidir O dil nisanini iki komponentden ibaret bir vahid kimi teqdim edir Ifade eden signifiant sozun ses ve ya yazili formasi Ifade olunan signifie hemin sozun yaratdigi mena Bu iki komponent arasinda elaqe tesadufi ve konvensional razilasdirilmis xarakter dasiyir Meselen agac sozunun ifade etdiyi mena ile onun ses formasi arasinda tebii bir elaqe yoxdur Bu elaqe sosial razilasma neticesinde yaranmisdir Dil sistemi ve strukturuSossur dilin oz daxilinde elementlerin qarsiliqli elaqelerinden ibaret olan bir sistem oldugunu vurgulayir O bu elementlerin yalniz sistem daxilindeki ferqler vasitesile mueyyenlesdiyini bildirir Sintaqmatik elaqe sozlerin cumle daxilinde bir biri ile elaqesini tesvir edir Paradiqmatik elaqe eyni funksiyani yerine yetire bilecek sozler arasinda secme elaqesini gosterir Struktur dilcilik ve Sossurun tesiri Umumi Dilcilik Kursu struktur dilciliyin esasini qoymus ve dilciliye yeni elmi yanasmani inkisaf etdirmisdir Bu yanasma dilin ayri ayri hisselerini deyil onlarin sistem daxilindeki qarsiliqli elaqelerini oyrenmeye yonelmisdir Sossurden ilham alan dilciler ve nezeriyyeciler yeni istiqametler inkisaf etdirmisdir Strukturizm Sossurun ideyalari dilin cemiyyetin ve medeniyyetin strukturunu oyrenen diger elmlere de tetbiq edilmisdir meselen Claude Levi Straussun antropologiya sahesindeki tedqiqatlari Semiotika Dil nisani nezeriyyesi muasir semiotikanin inkisafina boyuk tesir gostermisdir Roland Barthes ve Umberto Eko kimi alimler bu nezeriyyeden istifade ederek nisanlarin medeni ve ictimai menalarini tedqiq etmisler Sossurun dilcilik elmine verdiyi tohfelerStrukturist yanasmanin esasini qoydu Dil nisani ve onun xususiyyetleri haqqinda yeni bir nezeriyye ireli surdu Sinxron ve diaxron tedqiqat arasindaki ferqi izah etdi ve dilin sinxron veziyyetde oyrenilmesinin daha vacib oldugunu gosterdi Dilin tekce sozlerden ibaret deyil hem de bu sozler arasindaki munasibetlerden ibaret sistem oldugunu vurguladi Hemcinin baxFerdinand de SossurIstinadlarHarris Roy 1988 Language Saussure and Wittgenstein Routledge p ix Klautke Egbert 2013 Mind Of The Nation Volkerpsychologie in Germany 1851 1955 Berghahn Scott John 2005 Social Theory Central Issues in Sociology Sage This section of the article references the Roy Harris translation of the book