Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Nikolay Qavriloviç Çernışevski (12 (24) iyul 1828, Saratov, Rusiya imperiyası – 17 (29) oktyabr 1889, Saratov, Rusiya imperiyası) – Rus inqilabçı və mütəfəkkiri, yazıçı, iqtisadçı, filosof.
| Nikolay Çernışevski | |
|---|---|
| rus. Николай Гаврилович Чернышевский | |
 | |
| Doğum tarixi | 12 (24) iyul 1828 |
| Doğum yeri | |
| Vəfat tarixi | 17 (29) oktyabr 1889(61 yaşında) |
| Vəfat yeri | |
| Vəfat səbəbi | insult |
| Təhsili | |
| Fəaliyyəti | filosof, jurnalist, roman yazıçısı, yazıçı, ədəbiyyat tənqidçisi, iqtisadçı, publisist |
| Əsərlərinin dili | rus dili |
 | |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Həyatı
Nikolay Qavriloviç Çernışevski 1828-ci il iyul ayının 24-də Saratov şəhərində keşiş ailəsində doğulmuşdur. 1853-cü ildə Peterburqa köçmüş, "Oteçestvennıe zapiski" jurnalında əməkdaşlıq etmişdir. Nikolay Qavriloviç 1853–1856-cı illərdə "Sovremennik" jurnalının redaktoru və ideya rəhbəri olmuşdur.
1850-ci ildə Peterburq Universitetinin Tarix filologiya fakültəsini bitirmişdir. 1861–1862-ci illərdə "Zemlə i volə" inqilabi təşkilatının ilhamçısı və məsləhətçisi olan Çernışevskinin daim artan nüfuzundan təşvişə düşən çar hökuməti onu 1862-ci ildə həbs edərək, Petropavlovsk qalasına salmış, sonra katorqaya Sibirə ömürlük sürgünə məhkum etmişdir. 1883-cü ildə Çernışevskiyə Həştərxanda yaşamağa, 1889-cu ildə isə Saratova qayıtmağa icazə vermişdir. Çernışevskinin dünyagörüşünün formalaşmasında A. I. Gertsen və V. Q. Belinskinin, həmçinin klassik alman fəlsəfəsinin (xüsusilə L. Feyerbaxın), ingilis siyasi-iqtisadının, fransız utopik sosializminin güclü təsiri olmuşdur. Çernışevski idrak məsələsində qəti materialist mövqedə durmuş, aqnostisizmi kəskin tənqid etmişdir. Çernışevski praktikaya böyük əhəmiyyət vermiş, onu həqiqətən əsl meyar adlandırmşdır.
Yaradıcılığı
1855-ci ildə "Sənətin varlığı estetik münasibətləri" adlı magistrlik dissertasiyası ilə Rusiyada materialist estetikanın əsasını qoymuş, incəsənəti "həyat dərsliyi" adlandıraraq "sənət, sənət üçün" nəzəriyyəsinə güclü zərbə vurmuşdur. Çernışevskinin publisistikası çarizmə, təhkimçiliyə qarşı mübarizəyə həsr olunmuşdur. Onun ədəbi-tənqidi məqalələri qabaqcıl rus ədəbiyyatı və incəsənətinin inkişafına böyük təsir göstərmişdir. Həbsdə olarkən Çernışevski 1862–1863-cü illərdə "Nə etməli?" romanını, 1863-cü ildə "Alferyev" povestini, 1864-cü ildə "Kiçik hekayələr" və sairə ədəbi-bədii əsərlərini yazmışdır.
K. Marks və F. Engels Çernışevskinin əsərlərini oxumuş, onu "böyük rus alimi və tənqidçisi " adlandırmışlar. Çernışevski Şərq, eləcə də Qafqaz, o cümlədən Azərbaycan mədəniyyətinə dərin maraq göstərmiş, onu təbliğ etmişdir. 1855-ci ildə Tiflisdə nəşr olunmuş "Zurna" almanaxı haqqında "Sovremennik" jurnalının həmin ilin 7-ci nömrəsində dərc olunmuş resenziyada Çernışevski almanaxın nəşrini müsbət qiymətləndirmiş, onun müəllifləri sırasında M. F. Axundovun adını ikinci çəkmişdir. Tədqiqatçılar S. S. Pencinin 1856-cı ildə rus dilində nəşr etdirdiyi "Koroğlu" eposu haqqında "Sovremennik "in həmin ilin 10-cu nömrəsində imzasız dərc olunmuş resenziyanın da Çernışevskiyə məxsusluğunu göstərirlər. Resenziyada "Koroğlu"dan Azərbaycan xalqının milli ədəbi abidəsi kimi bəhs edilir. Koroğlu xalqın müdafiəçisi kimi qiymətləndirilir, azərbaycanlıların "milli qəhrəmanı ", eyni zamanda "milli şairi" adlandırılır. Çernışevski məşhur şərqşünas alim Kazım bəylə tanış olmuş, ondan şərq dillərini öyrənmişdir. Hələ inqilabdan əvvəl qabaqcıl Azərbaycan ziyalıları Çernışevskinin yaradıcılığına dərin hörmət bəsləmiş, onun irsindən, ideyalarından bəhrələnmişlər.
Nikolay Qavriloviç Çernışevski 1889-cu ildə oktyabr ayının 29-da Saratov şəhərində vəfat etmişdir. Kitabxanalarda N. Q. Çernışevskinin yubileyi ilə əlaqədar geniş tədbirlər həyata keçirilməsini məsləhət görürük.
İstinadlar
- Bibliothèque nationale de France BnF identifikatoru (fr.): açıq məlumat platforması. 2011.
- Историческая энциклопедия Сибири (rus.). / под ред. В. А. Ламин Новосибирск: 2009.
- Чернышевский Николай Гаврилович // Большая советская энциклопедия (rus.): [в 30 т.]. / под ред. А. М. Прохоров 3-е изд. Москва: Советская энциклопедия, 1969.
- "Əlamətdar və tarixi günlər təqvimi" (PDF). 2022-03-08 tarixində (PDF). İstifadə tarixi: 2010-06-12.
Əsərləri
- Nə etməli?.-B.: Gənclik,1987.–705 s.
- Sənətin varlığa estetik münasibətləri.-B., 1956. –145 s.
Ədəbiyyat
- Köçərli F., Rüstəmov I. N. Q. Çernışevski və Azərbaycanda ictimai fikir.–B.: Azərnəşr,1979. – 62 s.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Nikolay Qavrilovic Cernisevski 12 24 iyul 1828 Saratov Rusiya imperiyasi 17 29 oktyabr 1889 Saratov Rusiya imperiyasi Rus inqilabci ve mutefekkiri yazici iqtisadci filosof Nikolay Cernisevskirus Nikolaj Gavrilovich ChernyshevskijDogum tarixi 12 24 iyul 1828Dogum yeri Saratov Rusiya imperiyasiVefat tarixi 17 29 oktyabr 1889 61 yasinda Vefat yeri Saratov Rusiya imperiyasiVefat sebebi insultTehsili Sankt Peterburq Dovlet UniversitetiFealiyyeti filosof jurnalist roman yazicisi yazici edebiyyat tenqidcisi iqtisadci publisistEserlerinin dili rus dili Vikianbarda elaqeli mediafayllarHeyatiNikolay Qavrilovic Cernisevski 1828 ci il iyul ayinin 24 de Saratov seherinde kesis ailesinde dogulmusdur 1853 cu ilde Peterburqa kocmus Otecestvennie zapiski jurnalinda emekdasliq etmisdir Nikolay Qavrilovic 1853 1856 ci illerde Sovremennik jurnalinin redaktoru ve ideya rehberi olmusdur 1850 ci ilde Peterburq Universitetinin Tarix filologiya fakultesini bitirmisdir 1861 1862 ci illerde Zemle i vole inqilabi teskilatinin ilhamcisi ve meslehetcisi olan Cernisevskinin daim artan nufuzundan tesvise dusen car hokumeti onu 1862 ci ilde hebs ederek Petropavlovsk qalasina salmis sonra katorqaya Sibire omurluk surgune mehkum etmisdir 1883 cu ilde Cernisevskiye Hesterxanda yasamaga 1889 cu ilde ise Saratova qayitmaga icaze vermisdir Cernisevskinin dunyagorusunun formalasmasinda A I Gertsen ve V Q Belinskinin hemcinin klassik alman felsefesinin xususile L Feyerbaxin ingilis siyasi iqtisadinin fransiz utopik sosializminin guclu tesiri olmusdur Cernisevski idrak meselesinde qeti materialist movqede durmus aqnostisizmi keskin tenqid etmisdir Cernisevski praktikaya boyuk ehemiyyet vermis onu heqiqeten esl meyar adlandirmsdir Yaradiciligi1855 ci ilde Senetin varligi estetik munasibetleri adli magistrlik dissertasiyasi ile Rusiyada materialist estetikanin esasini qoymus inceseneti heyat dersliyi adlandiraraq senet senet ucun nezeriyyesine guclu zerbe vurmusdur Cernisevskinin publisistikasi carizme tehkimciliye qarsi mubarizeye hesr olunmusdur Onun edebi tenqidi meqaleleri qabaqcil rus edebiyyati ve incesenetinin inkisafina boyuk tesir gostermisdir Hebsde olarken Cernisevski 1862 1863 cu illerde Ne etmeli romanini 1863 cu ilde Alferyev povestini 1864 cu ilde Kicik hekayeler ve saire edebi bedii eserlerini yazmisdir K Marks ve F Engels Cernisevskinin eserlerini oxumus onu boyuk rus alimi ve tenqidcisi adlandirmislar Cernisevski Serq elece de Qafqaz o cumleden Azerbaycan medeniyyetine derin maraq gostermis onu teblig etmisdir 1855 ci ilde Tiflisde nesr olunmus Zurna almanaxi haqqinda Sovremennik jurnalinin hemin ilin 7 ci nomresinde derc olunmus resenziyada Cernisevski almanaxin nesrini musbet qiymetlendirmis onun muellifleri sirasinda M F Axundovun adini ikinci cekmisdir Tedqiqatcilar S S Pencinin 1856 ci ilde rus dilinde nesr etdirdiyi Koroglu eposu haqqinda Sovremennik in hemin ilin 10 cu nomresinde imzasiz derc olunmus resenziyanin da Cernisevskiye mexsuslugunu gosterirler Resenziyada Koroglu dan Azerbaycan xalqinin milli edebi abidesi kimi behs edilir Koroglu xalqin mudafiecisi kimi qiymetlendirilir azerbaycanlilarin milli qehremani eyni zamanda milli sairi adlandirilir Cernisevski meshur serqsunas alim Kazim beyle tanis olmus ondan serq dillerini oyrenmisdir Hele inqilabdan evvel qabaqcil Azerbaycan ziyalilari Cernisevskinin yaradiciligina derin hormet beslemis onun irsinden ideyalarindan behrelenmisler Nikolay Qavrilovic Cernisevski 1889 cu ilde oktyabr ayinin 29 da Saratov seherinde vefat etmisdir Kitabxanalarda N Q Cernisevskinin yubileyi ile elaqedar genis tedbirler heyata kecirilmesini meslehet goruruk IstinadlarBibliotheque nationale de France BnF identifikatoru fr aciq melumat platformasi 2011 Istoricheskaya enciklopediya Sibiri rus pod red V A Lamin Novosibirsk 2009 ISBN 5 8402 0230 4 Chernyshevskij Nikolaj Gavrilovich Bolshaya sovetskaya enciklopediya rus v 30 t pod red A M Prohorov 3 e izd Moskva Sovetskaya enciklopediya 1969 Elametdar ve tarixi gunler teqvimi PDF 2022 03 08 tarixinde PDF Istifade tarixi 2010 06 12 EserleriNe etmeli B Genclik 1987 705 s Senetin varliga estetik munasibetleri B 1956 145 s EdebiyyatKocerli F Rustemov I N Q Cernisevski ve Azerbaycanda ictimai fikir B Azernesr 1979 62 s