Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Sərdrud döyüşü — 21 aprel 1408-ci ildə Qara Yusif rəhbərliyi altındaki Qaraqoyunlu ordusu ilə Sultan Miranşah rəhbərliyi altındaki Teymuri ordusu arasında baş verən qanlı vuruşma.Qaraqoyunlular qələbə qazanaraq Teymuriləri Şərqi Anadolu, Azərbaycan və Qərbi İrandan qovdu. Bu qələbə ilə Teymurilər dövləti qərbə heç bir təsir edə bilmədi və Fətrət dövrünə girən Osmanlılar və Məmlük dövləti yenidən güclənməyə başladı.
| Sərdrud döyüşü | |||
|---|---|---|---|
| Teymurilərin Azərbaycana yürüşləri | |||
 Qara Yusifin Qaraqoyunlu ordusu ilə teymuri ordusunun qarşılaşması , Mirxond Rawzat al Tavarih (1408) | |||
| Tarix | 21 aprel 1408 | ||
| Yeri | Təbriz şəhəri yaxınlığı, Sərdrud ovası | ||
| Səbəbi | Qara Yusifin Azərbaycanı Teymurilərdən qurtarma çabaları | ||
| Nəticəsi | Mütləq Qaraqoyunlu qələbəsi | ||
| Münaqişə tərəfləri | |||
| | |||
| Komandan(lar) | |||
| |||
| Tərəflərin qüvvəsi | |||
| |||
| İtkilər | |||
| |||
Döyüşdən öncə
1406-cı ildə Naxçıvan döyüşündəki məğlubiyyətinin intiqamını almaq üçün hazırlanan Əbu Bəkirin ordusuna Cevani Qurbani, Əmir Tahir, Əmir Novruz, Əbdurrəhman kimi əmirlərin 5 minlik ordusunun qatılması ilə dahada gəcləndi. Əbu bəkir Qara Yusiflə vuruşmaq üçün möhkəm hazırlıqlar görürdü. Bu səfər üçün Azərbaycan və ətrafındaki əmirlərin ona kömək etməsini istəyirdi. Yeni qatılan ordu və əmirlər ilə Mirzə Əbu bəkir iştifarə qurultay qurdu. Beləliklə qurultay əsasında Çağataylar Qara Yusif və Türkmənləri üzərinə yürüməyə qərar verildi. Qısa müddət sonra bu planı yerinə yetirmək üçün Təbrizdən yola çıxdı
Döyüşə hazırlıq
Qara Yusif Mirzə Əbu bəkirin bu planından xəbərdar oldu və mövcud mövqeyini qoruyaraq Mirzə Əbu bəkiri dəf etmək üçün hazırlıqlara başladı.807/13 aprel 1408-ci ildə Sərdrud'a gəldi. Əsgərlərinə burda xəndəklər qazmağı əmr etdi.İki gün sonra 15 apreldə Əmir Bistam, Ahi Fərəc, Əmir Məsum, Pir Hüseyin və qardaşı Pir Mehmed Qara Yusifə qatıldı.Qara Yusif məşvərət toplayaraq döyüşüb döyüşməmək haqqında İraq və Türkmən əmirləri ilə danışdı.Qara Yusif İraq əmirlərinə :
Mən Türkmən qəbiləsindənəm, yaylağım aladağ, qışlağım diyarbəkir və fərat sahilləridir. Səltənət işləri oqədərdə məni maraqlandırmır. İndi Mirzə Əbu bəkir ər meydadına gəlməktədir. Onun sizin üstünüzdə haqqı var, onun tərəfinə keçsəniz sizə hörmət edərəm
dedi və İraq Əmirləri isə Qara Yusifə :
Biz bu xanədanın düşmənlərini qətiyyətlə pərişan edəcəyik.
dedi, Qara Yusif isə bu sözlərdən təsirlənərək döyüşə hazırlanmalarını əmr etdi.
Döyüş
Qara Yusif onu dəstəkləyən əmirlərə hədiyyələr verdi və dahada həvəsləndilər. Gələn əmirlər ilə Qara Yusifin ordusu 20.000 süvariyə çatdı.Teymuri ordusu ikə bundan iki dəfə çox idi, yəni 40.000 əsgər idi.Tərəflər Sərdrud adlı yerdə üz üzə gəldi.Qara Yusif atına minərək sağ qanadda idi. Nəhayət döyüş başladı, Qaraqoyunlular sürətli həmlələr edərək ilk həmlədəcə Teymuri ordusunu pərən-pərən saldı. Vəziyyətin ağır olduğunu görən Mirzə Əbu Bəkir Əmir Cəlaəddin dizəkə hücum etdi. Əmir Dizək saxta geri çəkilmə edərək Mirzə Əbu Bəkiri döyüş meydanından uzaqlaşdırdı. Mirzə Əbu Bəkir Əmir Dizək ilə Əmir Pizək'i təqib etməyi buraxdı. O hətta Dizək ilə Pizəki öldürmüşdü. Ancaq geri döndüyündə o dəhşətli mənzərə ilə qarşılaşdı. Döğər Musa'nın nökərlərindən birisi (əsgər) Miranşahı öldürmüş, Teymuri ordusu darmadağın edilmişdi.Mirzə Əbu Bəkir anladı ki Qara Yusif ağıllıca bir taktika ilə onu tora salmışdı.Qara Yusif rəqibin Mərkəzə hücum edəcəyini bilərək sağ qanada keçmiş, bundan sonra isə Əmir Bistam ilə sağ və sol cinahdan Teymuri ordusunu mühasirəyə almışdı.Teymurilərin əsas qüvvəsini təşkil edən Cəvani Qurbani və ordusu isə bu təzyiqə tab gətirməyərək dağılmış və ağır itkilər vermişdir.Qara Yusif bunu görərək ordunu ikiyə ayırmış, özü çağatay mərkəzinə hücum etmiş, Hacı baba bəyin gəvərudlarını darmadağın etmişdi. Əmir Bistam isə Çağatayların arxasına keçərək onları sıxışdırmağa başladı. Bununlada Miranşahın əmrindəki arxa ordunun nizamı pozuldu, Miranşah isə öldürüldü. Əkbər Nəcəfə görə, Sərdrud döyüşündə sadəcə 3 saat içində Qaraqoyunlular böyük qələbə qazanmışdılar.
Sərdrud döyüşünün önəmi
Bu döyüşün tarixdə önəmli bir yeri vardır. Tarixci K. Erola görə Sərdrud, Şərq tarixinin ən önəmli döyüşlərindəndir.Sərdrud döyüşü ilə Teymurilərin qərb tərəfindəki fəthlərinin nəticəsi ortadan qalxır, Əmir Teymurun ölümündən 4 il sonra Qərbi irandan Teymurilər qovulurdular və Qaraqoyunlular üstünlük qururdular.
Qara Yusif dövrü Qaraqoyunlular 1408–1420
Qara Yusifin şücayəti
Qaraqoyunlu hökmdarı Qara Yusif bu döyüşdə çox böyek qəhrəmanlıqlar göstərmişdi.Qara Yusif özü şəxsən Teymurilərin ordusuna hücum edərək manevrlar ilə onların nizamını pozurdu. Hətta Teymurilər belə ona heyran qalmışdı.Şahruxun saray tarixcisi Hafız-î Əbru, Qara Yusifin cəsarətinə heyran qalaraq bunları demişdi :
Qara Yusif adlı igid, İsfəndiyar kimi döyüş meydanına girdi,
Ata minən yeriyən dağ kimi,
yüz əsgərin canını aldı
İstinadlar
- Kırzıoğlu, Kars Tarihi, I, s.484
- İsmail Aka, Mirza Şahruh ve Zamanı, s.51-55
- Colophons, (1301-1480), nşr Avedis Sanjian, s.131
- Erol Keleş, Doğu Anadoluda Karakoyunlu Timurlu mücadelesi, s.225
- Peter B.Golden, s.377
- Mustafa Yasin, Kara Yusuf ve dönemi, s.76
- Kazanasmaz, Kara Yusuf ve zamanı, s.77
- Yohannes, Türkler ve Tatarlar arasında nşr:Turgut Akpınar, s.62
- Timurlu Devleti'nin askeri teşkilatı s.5
- Feridun Emecen, Ilk osmanlı ve batı beylikleri s.49
- İsmail Aka, Şahruh'un Karakoyunlular üzerine seferleri s.20
- Enver Konukçu, Kara ve Akkoyunluların yurdunda, İstanbul 1993, s.7
- Bouvat, Şahruh Mirza, s.286
- Kazanasmaz, Kara Yusuf ve Zamanı, s.77
- Mirhand, Ravzatu's sâfa I/4–6, s.1137
- Faruk Sümer, Karakoyunlular, I, s.75
- Hasan-ı rumlu, Ahsanüt Tevarih, s.62
- Arayancan, Karakoyunlu Hükümdarlarından Cihanşah ve dönemi, s.85
- İsmail Aka, İranda Türkmen Hakimiyyeti, s.6
- Əkbər Nəcəf, Qara Yusif, s.80
- İsmail Aka, Timur ve Devleti, s.44
- Schiltberger, Türkler ve Tatarlar arasında, s.86
- Əkbər Nəcəf, Qara Yusif, s.81
- Əkbər Nəcəf, Qara Yusif, s.82
- Əkbər Nəcəf, Qara Yusif, s.82
- Erol Keleş, Doğu Anadoluda Karakoyunlu Timurlu mücadelesi, s.226
- Bünyadov, 1994 s.363
- Mahmudov, 2011 s.23
- İran kralının adıdır, Fars mitologiyasına görə əfsanəvidir.
- Hafız-î Ebru Zübdet'üt Tevarih Neşr : Seyyid Kemal Hacı Seyyid Cevadi, Tahran 1372, c. I s. 422
Həmçinin bax
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Serdrud doyusu 21 aprel 1408 ci ilde Qara Yusif rehberliyi altindaki Qaraqoyunlu ordusu ile Sultan Miransah rehberliyi altindaki Teymuri ordusu arasinda bas veren qanli vurusma Qaraqoyunlular qelebe qazanaraq Teymurileri Serqi Anadolu Azerbaycan ve Qerbi Irandan qovdu Bu qelebe ile Teymuriler dovleti qerbe hec bir tesir ede bilmedi ve Fetret dovrune giren Osmanlilar ve Memluk dovleti yeniden guclenmeye basladi Serdrud doyusuTeymurilerin Azerbaycana yurusleriQara Yusifin Qaraqoyunlu ordusu ile teymuri ordusunun qarsilasmasi Mirxond Rawzat al Tavarih 1408 Tarix 21 aprel 1408Yeri Tebriz seheri yaxinligi Serdrud ovasiSebebi Qara Yusifin Azerbaycani Teymurilerden qurtarma cabalariNeticesi Mutleq Qaraqoyunlu qelebesi Azerbaycan Qaraqoyunlularin eline kecdi Teymuriler Serqi Anadolu Azerbaycan Qerbi Irandan qovulduMunaqise terefleriQaraqoyunlular Teymuri ImperiyasiKomandan lar Sag cinah Qara Yusif Qara Isgender Emir Isfahan Pirbudaq Pir Huseyin Emir Busat Celaleddin Emir pizek Sol cinah Pir Omer Emir Bistam Doger Musa Ehmed Qaramanli Pir Mehmed Sag cinah Miransah Ebu Bekir Caveni Qurbani Emir Nesir Mirek Mincan Sol cinah Emir Doladay Sir Bey Igu Teymur Haci Baba GeverudiTereflerin quvvesi20 000 40 000 42 000Itkileryungul agirDoyusden once1406 ci ilde Naxcivan doyusundeki meglubiyyetinin intiqamini almaq ucun hazirlanan Ebu Bekirin ordusuna Cevani Qurbani Emir Tahir Emir Novruz Ebdurrehman kimi emirlerin 5 minlik ordusunun qatilmasi ile dahada geclendi Ebu bekir Qara Yusifle vurusmaq ucun mohkem hazirliqlar gorurdu Bu sefer ucun Azerbaycan ve etrafindaki emirlerin ona komek etmesini isteyirdi Yeni qatilan ordu ve emirler ile Mirze Ebu bekir istifare qurultay qurdu Belelikle qurultay esasinda Cagataylar Qara Yusif ve Turkmenleri uzerine yurumeye qerar verildi Qisa muddet sonra bu plani yerine yetirmek ucun Tebrizden yola cixdiDoyuse hazirliqQara Yusif Mirze Ebu bekirin bu planindan xeberdar oldu ve movcud movqeyini qoruyaraq Mirze Ebu bekiri def etmek ucun hazirliqlara basladi 807 13 aprel 1408 ci ilde Serdrud a geldi Esgerlerine burda xendekler qazmagi emr etdi Iki gun sonra 15 aprelde Emir Bistam Ahi Ferec Emir Mesum Pir Huseyin ve qardasi Pir Mehmed Qara Yusife qatildi Qara Yusif mesveret toplayaraq doyusub doyusmemek haqqinda Iraq ve Turkmen emirleri ile danisdi Qara Yusif Iraq emirlerine Men Turkmen qebilesindenem yaylagim aladag qislagim diyarbekir ve ferat sahilleridir Seltenet isleri oqederde meni maraqlandirmir Indi Mirze Ebu bekir er meydadina gelmektedir Onun sizin ustunuzde haqqi var onun terefine kecseniz size hormet ederem dedi ve Iraq Emirleri ise Qara Yusife Biz bu xanedanin dusmenlerini qetiyyetle perisan edeceyik dedi Qara Yusif ise bu sozlerden tesirlenerek doyuse hazirlanmalarini emr etdi DoyusQara Yusif onu destekleyen emirlere hediyyeler verdi ve dahada heveslendiler Gelen emirler ile Qara Yusifin ordusu 20 000 suvariye catdi Teymuri ordusu ike bundan iki defe cox idi yeni 40 000 esger idi Terefler Serdrud adli yerde uz uze geldi Qara Yusif atina minerek sag qanadda idi Nehayet doyus basladi Qaraqoyunlular suretli hemleler ederek ilk hemledece Teymuri ordusunu peren peren saldi Veziyyetin agir oldugunu goren Mirze Ebu Bekir Emir Celaeddin dizeke hucum etdi Emir Dizek saxta geri cekilme ederek Mirze Ebu Bekiri doyus meydanindan uzaqlasdirdi Mirze Ebu Bekir Emir Dizek ile Emir Pizek i teqib etmeyi buraxdi O hetta Dizek ile Pizeki oldurmusdu Ancaq geri donduyunde o dehsetli menzere ile qarsilasdi Doger Musa nin nokerlerinden birisi esger Miransahi oldurmus Teymuri ordusu darmadagin edilmisdi Mirze Ebu Bekir anladi ki Qara Yusif agillica bir taktika ile onu tora salmisdi Qara Yusif reqibin Merkeze hucum edeceyini bilerek sag qanada kecmis bundan sonra ise Emir Bistam ile sag ve sol cinahdan Teymuri ordusunu muhasireye almisdi Teymurilerin esas quvvesini teskil eden Cevani Qurbani ve ordusu ise bu tezyiqe tab getirmeyerek dagilmis ve agir itkiler vermisdir Qara Yusif bunu gorerek ordunu ikiye ayirmis ozu cagatay merkezine hucum etmis Haci baba beyin geverudlarini darmadagin etmisdi Emir Bistam ise Cagataylarin arxasina kecerek onlari sixisdirmaga basladi Bununlada Miransahin emrindeki arxa ordunun nizami pozuldu Miransah ise olduruldu Ekber Necefe gore Serdrud doyusunde sadece 3 saat icinde Qaraqoyunlular boyuk qelebe qazanmisdilar Serdrud doyusunun onemiBu doyusun tarixde onemli bir yeri vardir Tarixci K Erola gore Serdrud Serq tarixinin en onemli doyuslerindendir Serdrud doyusu ile Teymurilerin qerb terefindeki fethlerinin neticesi ortadan qalxir Emir Teymurun olumunden 4 il sonra Qerbi irandan Teymuriler qovulurdular ve Qaraqoyunlular ustunluk qururdular Qara Yusif dovru Qaraqoyunlular 1408 1420Qara Yusifin sucayetiQaraqoyunlu hokmdari Qara Yusif bu doyusde cox boyek qehremanliqlar gostermisdi Qara Yusif ozu sexsen Teymurilerin ordusuna hucum ederek manevrlar ile onlarin nizamini pozurdu Hetta Teymuriler bele ona heyran qalmisdi Sahruxun saray tarixcisi Hafiz i Ebru Qara Yusifin cesaretine heyran qalaraq bunlari demisdi Qara Yusif adli igid Isfendiyar kimi doyus meydanina girdi Ata minen yeriyen dag kimi yuz esgerin canini aldiIstinadlarKirzioglu Kars Tarihi I s 484 Ismail Aka Mirza Sahruh ve Zamani s 51 55 Colophons 1301 1480 nsr Avedis Sanjian s 131 Erol Keles Dogu Anadoluda Karakoyunlu Timurlu mucadelesi s 225 Peter B Golden s 377 Mustafa Yasin Kara Yusuf ve donemi s 76 Kazanasmaz Kara Yusuf ve zamani s 77 Yohannes Turkler ve Tatarlar arasinda nsr Turgut Akpinar s 62 Timurlu Devleti nin askeri teskilati s 5 Feridun Emecen Ilk osmanli ve bati beylikleri s 49 Ismail Aka Sahruh un Karakoyunlular uzerine seferleri s 20 Enver Konukcu Kara ve Akkoyunlularin yurdunda Istanbul 1993 s 7 Bouvat Sahruh Mirza s 286 Kazanasmaz Kara Yusuf ve Zamani s 77 Mirhand Ravzatu s safa I 4 6 s 1137 Faruk Sumer Karakoyunlular I s 75 Hasan i rumlu Ahsanut Tevarih s 62 Arayancan Karakoyunlu Hukumdarlarindan Cihansah ve donemi s 85 Ismail Aka Iranda Turkmen Hakimiyyeti s 6 Ekber Necef Qara Yusif s 80 Ismail Aka Timur ve Devleti s 44 Schiltberger Turkler ve Tatarlar arasinda s 86 Ekber Necef Qara Yusif s 81 Ekber Necef Qara Yusif s 82 Ekber Necef Qara Yusif s 82 Erol Keles Dogu Anadoluda Karakoyunlu Timurlu mucadelesi s 226 Bunyadov 1994 s 363 Mahmudov 2011 s 23 Iran kralinin adidir Fars mitologiyasina gore efsanevidir Hafiz i Ebru Zubdet ut Tevarih Nesr Seyyid Kemal Haci Seyyid Cevadi Tahran 1372 c I s 422Hemcinin baxSenbi Qazan doyusu