Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Teymurilərin Azərbaycana yürüşləri — 1387-1469 illəri arasında Teymuri İmperiyasının Azərbaycan üzərinə etdiyi hərbi yürüşlər :
Teymurun I Azərbaycan yürüşü
Şəki üzərinə yürüş
- Əmir Teymur ilk yürüşü zamanı (1386-1387) Şəki vilayətinə gəldi , dağlıq ərazilərində yaşayan camaat qarət edildi , Şəki hakimi Seyid Əli Orlat Əmir Teymurun Azərbaycanda olmadığı dövrdə itaətdən boyun qaçırdı . (1387-1392) sonra
Çapaqcur döyüşü və Teymurilərin ağır məğlubiyyəti
1387-ci ildə Qaraqoyunlular öz varlıqlarını təhdid edən böyük təhlükə ilə üz-üzə qaldılar.Bu təhlükə Teymurilər idi.Əslində Əmir Teymur 1386-cı ilin əvvəlində başlayan və 1388-ci ilin sonunda başa çatan 3 illik səfərə Luristan bölgəsindəki dağlıların ziyarət karvanını qarət etməsindən sonra getdi.Əmir Teymur bu dəfə Əhməd Cəlayırə, ilk olaraq Cəlayır sülaləsinin hakim olduğu İraq-i Acem'e girdi. Qardaşı Hüseyn Cəlayırı və digər qardaşlarını məhv edib Cəlayır ölkəsinə hücum edib ələ keçirdikdən sonra şimala Təbrizə, oradan da Naxçıvandan keçərək Gürcüstana üz tutdu.Gürcüstan ölkəsini tapdaladıqdan sonra qışlamaq üçün Qarabağa və Aşağı Kür bölgəsinə çəkilib.Sonra Ermənistanı işğal etməyə cəhd etdi.Həmin dövrdə erməni bölgəsi qismən türkmən əmirləri arasında bölünmüşdü.Bu əmirlərin ən böyüyü Qaraqoyunlu hökmdarı Qara Məhəmməd idi.Əmir Teymur Qara Məhəmmədi ziyarət qruplarını və ticarət karvanlarını zorlamaqda günahlandırdı.Əsl səbəb Qara Məhəmmədin Teymura tabe olmaması idi.Naxçıvan üzərindən Doğu Bəyazıta gələn Teymur 1387-ci ilin yazında buraya gəlir.Burada olarkən Ərzincan əmiri Mütəhhərtenin itaət xəbərini aldı.Teymuri ordusu əvvəlcə qala sərkərdəsi Bəyəzidi (Aydın) əsir götürdü və Aydın tayfasının qaçarkən qoyub getdiyi sürüləri qarət etdi. Daha sonra ordu əməliyyatlarına davam etdi və Qara Məhəmmədin oğlu Misir Xocanın nəzarəti altında oldu.Avnik qalasının qarşısına gəldi.Lakin qalanın gücünə və əzəmətinə görə Mühasirədən əl çəkib Ərzuruma çatdı.Sonra Çapaqcur suyu yaxınlığında düşərgə salaraq oğlu Miranşah, Mehmed Mir, Şeyx Əli, İkbalşah və Tilek Kavçinlə birlikdə ordusuna rəhbərlik etdi.Onları öz tabeliyində 3 qola bölərək Qara Məhəmmədin üzərinə göndərdi.Teymura qarşı müqavimət göstərdi. Hazırlanan Qara Məhəmməd Çapaqcura çəkildi və dik və dar keçidləri tutdu.Qara Məhəmməd sıldırım bölgədə güclü müdafiə sistemi qurdu.Miranşahın rəhbərlik etdiyi diviziya qalib gəlsə də,Teymuri ordusu Qara Məhəmmədin uğurlu müdafiəsi qarşısında itki verərək geri çəkilməli oldu.Bu yolla Qara Məhəmmədi tuta bilməyən Teymur Muş vasitəsilə Əhlətə və Əhlətə getdi.Adilcevaza gəlib Van gölü hövzəsinə enmiş, Van qalasını ələ keçirib yerlə-yeksan etmişdir.
Metzoplu Toma da əsərində bu mövzu haqqında məlumat verir. Onun sözlərinə görə,
1387-ci ildə Teymur Türkmənlər Qara Məhəmmədi tutmaq üçün hərəkətə keçəndə Qara Məhəmməd Çapaqcura çəkildi, Teymuri ordusu yetişəndə isə Qara Məhəmməd qəfil geri qayıdıb Teymuri ordusunu qaçmağa məcbur etdi. Müharibə zamanı Teymuri ordusunun sərkərdələrindən olan Lökməkan və onun tabeliyində olan bir çox əsgər şəhid oldu. Geri qayıdan Teymur Muşa, daha sonra Ercişə doğru yol aldı.
- Nuriyeva, Azərbaycan Tarixi, s.96
- Faruk Sümer,“Karakoyunlular”, İA, s.295
- Mustafa, “Timur”, İA, Cilt 12/1, MEB Yayınları, Eskişehir 1997, səh. 341.
- Erol, “Şərqi Anadoluda Karakoyunlu-Teymuri Mübarizəsi”, səh. 222
- Mustafa Yasin, Karakoyunlu Kara Yusif və onun dövrü s.30
- Mustafa, “Timur”, İA, Cilt 12/1, MEB Yayınları, Eskişehir 1997, səh. 341.
- Metsopski, Tamerlanın və Onun Xələflərinin Tarixi, 16.
Əmir Teymurun II yürüşü və Aki döyüşü
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Teymurilerin Azerbaycana yurusleri 1387 1469 illeri arasinda Teymuri Imperiyasinin Azerbaycan uzerine etdiyi herbi yurusler Teymurun I Azerbaycan yurusuSeki uzerine yurus Emir Teymur ilk yurusu zamani 1386 1387 Seki vilayetine geldi dagliq erazilerinde yasayan camaat qaret edildi Seki hakimi Seyid Eli Orlat Emir Teymurun Azerbaycanda olmadigi dovrde itaetden boyun qacirdi 1387 1392 sonraCapaqcur doyusu ve Teymurilerin agir meglubiyyeti 1387 ci ilde Qaraqoyunlular oz varliqlarini tehdid eden boyuk tehluke ile uz uze qaldilar Bu tehluke Teymuriler idi Eslinde Emir Teymur 1386 ci ilin evvelinde baslayan ve 1388 ci ilin sonunda basa catan 3 illik sefere Luristan bolgesindeki daglilarin ziyaret karvanini qaret etmesinden sonra getdi Emir Teymur bu defe Ehmed Celayire ilk olaraq Celayir sulalesinin hakim oldugu Iraq i Acem e girdi Qardasi Huseyn Celayiri ve diger qardaslarini mehv edib Celayir olkesine hucum edib ele kecirdikden sonra simala Tebrize oradan da Naxcivandan kecerek Gurcustana uz tutdu Gurcustan olkesini tapdaladiqdan sonra qislamaq ucun Qarabaga ve Asagi Kur bolgesine cekilib Sonra Ermenistani isgal etmeye cehd etdi Hemin dovrde ermeni bolgesi qismen turkmen emirleri arasinda bolunmusdu Bu emirlerin en boyuyu Qaraqoyunlu hokmdari Qara Mehemmed idi Emir Teymur Qara Mehemmedi ziyaret qruplarini ve ticaret karvanlarini zorlamaqda gunahlandirdi Esl sebeb Qara Mehemmedin Teymura tabe olmamasi idi Naxcivan uzerinden Dogu Beyazita gelen Teymur 1387 ci ilin yazinda buraya gelir Burada olarken Erzincan emiri Mutehhertenin itaet xeberini aldi Teymuri ordusu evvelce qala serkerdesi Beyezidi Aydin esir goturdu ve Aydin tayfasinin qacarken qoyub getdiyi suruleri qaret etdi Daha sonra ordu emeliyyatlarina davam etdi ve Qara Mehemmedin oglu Misir Xocanin nezareti altinda oldu Avnik qalasinin qarsisina geldi Lakin qalanin gucune ve ezemetine gore Muhasireden el cekib Erzuruma catdi Sonra Capaqcur suyu yaxinliginda duserge salaraq oglu Miransah Mehmed Mir Seyx Eli Ikbalsah ve Tilek Kavcinle birlikde ordusuna rehberlik etdi Onlari oz tabeliyinde 3 qola bolerek Qara Mehemmedin uzerine gonderdi Teymura qarsi muqavimet gosterdi Hazirlanan Qara Mehemmed Capaqcura cekildi ve dik ve dar kecidleri tutdu Qara Mehemmed sildirim bolgede guclu mudafie sistemi qurdu Miransahin rehberlik etdiyi diviziya qalib gelse de Teymuri ordusu Qara Mehemmedin ugurlu mudafiesi qarsisinda itki vererek geri cekilmeli oldu Bu yolla Qara Mehemmedi tuta bilmeyen Teymur Mus vasitesile Ehlete ve Ehlete getdi Adilcevaza gelib Van golu hovzesine enmis Van qalasini ele kecirib yerle yeksan etmisdir Metzoplu Toma da eserinde bu movzu haqqinda melumat verir Onun sozlerine gore 1387 ci ilde Teymur Turkmenler Qara Mehemmedi tutmaq ucun herekete kecende Qara Mehemmed Capaqcura cekildi Teymuri ordusu yetisende ise Qara Mehemmed qefil geri qayidib Teymuri ordusunu qacmaga mecbur etdi Muharibe zamani Teymuri ordusunun serkerdelerinden olan Lokmekan ve onun tabeliyinde olan bir cox esger sehid oldu Geri qayidan Teymur Musa daha sonra Ercise dogru yol aldi Nuriyeva Azerbaycan Tarixi s 96 Faruk Sumer Karakoyunlular IA s 295 Mustafa Timur IA Cilt 12 1 MEB Yayinlari Eskisehir 1997 seh 341 Erol Serqi Anadoluda Karakoyunlu Teymuri Mubarizesi seh 222 Mustafa Yasin Karakoyunlu Kara Yusif ve onun dovru s 30 Mustafa Timur IA Cilt 12 1 MEB Yayinlari Eskisehir 1997 seh 341 Metsopski Tamerlanin ve Onun Xeleflerinin Tarixi 16 Emir Teymurun II yurusu ve Aki doyusu