Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
F-100 Super Sabre (Super Qılınc); ilk prototip uçuşu 25 may 1953-cü ildə reallaşdırılmış, North American firması tərəfindən yaradılmış və dizaynı North American F-86 Sabre modelinə əsaslanan bir qırıcı-bombardmançı təyyarədir. SSRİ rəqibi Mikoyan-Gurevich MiG-19 olmuşdur.
| North American F-100 Super Sabre | |
|---|---|
 | |
| Tipi | Döyüşçü-bombardmançı təyyarə |
| Hazırlayan | North American Aviation |
| İstehsalçı | North American Aviation |
| İlk uçuş | 25 may 1953 |
| İstismara verilmə tarixi | 27 sentyabr 1954 |
| İstimarının bitmə tarixi | 1979 |
| İstismarçılar | |
| Buraxılış sayı | 2.294 |
| Baza modeli | North American F-86 Sabre |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
F-100C modellərinə əlavə olaraq qırıcı-bombardmançı tip olan F-100D modelləri də yaradılmış və çox geniş istifadə sahəsinə malik olmuşdur. Qırıcı qabiliyyətləri inkişaf etdirilmiş, 4 ədəd AIM-9 hava-hava tipli döyüş raketi ilə təchiz edilmiş və taktiki bombardmançı təyyarə olaraq gövdə altında M-61 nüvə silahı daşıya biləcək vəziyyətə gətirilmişdir. Ayrıca olaraq iki nəfərlik təlim təyyarəsi versiyası olan F-100F modeli də, mövcuddur. Türkiyə Hərbi Hava Qüvvələri tərəfindən də, bu təyyarələrdən geniş şəkildə istifadə edilmişdir. 1953–1959-cu illər arasında 2294 ədəd istehsal edilmişdir ki, bunların da 1274 ədədi F-100D modeli olmuşdur. Bu təyyarələrdə Pratt & Whitney şirkəti tərəfindən F-86 təyyarələri üçün istehsal edilmiş olan J47 reaktiv mühərriklərinin təkmilləşdirilmiş versiyası olan J57 modelləri istifadə edilmişdir. "Afterburner"li olan bu mühərriklər 10.000lb gücündə itələmə gücü istehsal edən ilk ABŞ turbojetidir. F-100 təyyarələrinin ləqəbi "Super Sabre" olmuşdur.
1958-ci ildən etibarən Türkiyə Hərbi Hava Qüvvələri F-100 döyüş təyyarələrini MAP proqramı daxilində təslim almağa başlamışdır. İlk gələnlər F-100D və F-100F modelləri olub, ABŞ Hərbi Hava Qüvvələrinin (USAF) arsenalından göndərilmişdir. Bu təyyarələrdən ümumi olaraq 163 ədəd alınmışdır. Bunların arasında çox az miqdarda Danimarkadan gələnlər də vardır. Bu tədarükü 1972-ci ildən başlayaraq F-100C modelləri izləmişdir. Bunlardan 115 ədəd göndərilmişdir. Bu təyyarələrin ən azı Türkiyə Hərbi Hava Qüvvələrinin beş aviabazası tərəfindən istifadə edildiyi məlumdur.
Türkiyə F-100 təyyarələrindən Kipr Sülh Hərəkatı zamanında da, aktiv və təsirli bir şəkildə istifadə etmişdir. Türkiyə Hərbi Hava Qüvvələrinin arsenalından sonuncu F-100 modelləri 1988-ci ildə çıxarılmışdır.
Koreya müharibəsi zamanı istifadə olunan North American F-86 Sabre təyyarələrinin varisi kimi yaradılmış F-100 ABŞ Hərbi Hava Qüvvələrinin (USAF) ilk düz uçuşda səsdən sürətli uçmağı bacaran təyyarəsi idi. İlk prototip uçuşu 25 may 1953-cü ildə olmuşdur. İlk kütləvi istehsal təyyarəsi isə 1953-cü ilin oktyabr ayında hazır olmuşdur. İstehsalı 1959-cu ildə dayandırılana kimi North American şirkəti ümumi olaraq 2,294 ədəd F-100 istehsal etmişdir. Bunlardan 1274 ədədi F-100D, 339 ədədi isə F-100F modeli olmuşdur. Əvvələr hava döyüşlərində düşmən təyyarələrini məhv etmək üçün nəzərdə tutulmuş, daha sonraları qırıcı-bombardmançı təyyarə versiyası hazırlanmışdır. Qırıcı-bombardmançı modeli ilk əməliyyat vəzifəsini Vyetnam müharibəsi zamanı həyata keçirmişdir. Burada körpüləri, çay gəmilərini, magistral yolları və düşmənin sızmış olduğu məhəllələri bombardman etmək vəzifəsini almışdır.
F-100C. İlk əməliyyat modelidir və ilk uçuşunu 1955-ci ildə həyata keçirmişdir. Havada yanacaq qəbulu, əlavə yanacaq drop çənləri və elektron bombardman təchizatı kimi bir çox yenilikləri özündə cəmləşdirmişdir.
Qırıcı-bombardmançı modeli olan F-100D ilk uçuşunu 24 yanvar 1956-cı ildə həyata keçirmişdir və seriyanın ən inkişaf etdirilmiş istehsal modeli olmuşdur. Supersonik reaktiv avtopilotu və aşağı hündürlükdə bombardman sistemi kimi yenilikləri özündə əks etdirirdi. USAF Aviasiya Akrobatikası Qrupu ("Thunderbirds") tərəfindən 1964–1968-ci illərdə istifadə edilmişdir.
F-100F əslində F-100D modelinin iki nəfərlik ekipaj üçün uzadılmış modelidir. USAF supersonik təlim təyyarəsi tələb etdikdən sonra bir ədəd F-100C modeli North American şirkəti tərəfindən qiymətləndirilməsi üçün nəzarətə götürüldü. TF-100C olaraq adlandırılan bu təyyarə 1956-cı ilin avqust ayında uçmuşdur, ancaq 9 aprel 1957-ci ildə qəzaya uğradı. İlk uçuşu 7 mart 1957-ci ildə həyata keçirilən F-100F modelinin silah yükünün azaldılmasına baxmayaraq, F-100D modelinin müharibə zamanı havada üstünlük və qırıcı-bombardmançı xüsusiyyətlərini özündə saxlamağı bacarmışdı. F-100F modellərinin bir qismi anti-radar modeli olaraq inkişaf etdirilmiş yer-hava tipli döyüş raketləri (SAM) ilə raket bazalarına, radar komandanlı zenit batareyalarına qarşı hücum edə biləcək səviyyəyə gətirilmişdir.
Hər üç model də Türkiyənin daxil olduğu müttəfiq dövlətlərdə və NATO qüvvələrində xidmət etmişdir.
Taktiki-texniki xüsusiyyətləri
Ümumi xüsusiyyətləri
- Ekipaj: 1
- Yükləmə limiti: ()
- Uzunluq: 50 ft (15.2 m)
- Qanad uzunluğu: 38 ft 9 in (11.81 m)
- Hündürlük: 16 ft 2¾ in (4.95 m)
- Qanad sahəsi: 400 ft² (37 m²)
- Boş çəkisi: 21,000 lb (9,500 kq)
- Yük ilə birlikdə çəkisi: 28,847 lb (13,085 kq)
- Maksimum yükgötürmə qabiliyyəti: 34,832 lb (15,800 kq)
- Güc mənbəyi: 1ədəd Pratt & Whitney J57-P-21/21A turbojet
- Quru itələmə: 10,200 lbf (45 kN)
- Artyanacaq ilə birgə itələmə: 16,000 lbf (71 kN)
- Sıfır qaldırma sürtünmə qatsayısı: 0.0130
- Sürtünmə sahəsi: 5.0 ft² (0.46 m²)
- Əyilmə nisbəti: 3.76
Performans
- Maksimum sürət: 750 kn (864 mph, 1,390 km/h)
- Mənzil: 1,733 NM (1,995 mi, 3,210 km)
- Xidmət tavanı: 50,000 ft (15,000 m)
- Dırmanma nisbəti: 22,400 ft/min (114 m/s)
- Qanad yüklənməsi: 72.1 lb/ft² (352 kq/m²)
- İtələmə/Ağırlıq: 0.55
- Qaldırma-sürüklənmə nisbəti: 13.9
Silahlar
- Silahlar: 4 ədəd 20 mm-lik (0.787 in) M39 topu:
- Döyüş raketi
- 4 ədəd AIM-9 Sidewinder və ya
- GAM-83 Bullpup
- Bombalar: 7,040 lb (3,190 kq) silah, uyğun silahlar:
Bombalar və ya
- Mark 7 nüvə silahı və ya
- Mk 28 nüvə silahı və ya
- Mk 43 nüvə silahı və ya
- Mk 57 nüvə silahı və ya
- Mk 61 nüvə silahı
Avioniklər
- Minneapolis-Honeywell MB-3 avtomatik pilot
- AN/AJB-1B aşağı hündürlükdə bombardman sistemi
F-100D modelinin xüsusiyyətləri
- Ekipaj: 1
- Mühərrik: Pratt& Whitney J-57-P-21
- İtələmə gücü: 71 kN
- Eni: 11.81 m
- Uzunluq: 16.47 m
- Hündürlük: 4.91 m
- Maksimum çəkisi: 17.200 kq
- Maksimum sürət: 1530 km/saat
- Kreyser sürəti: 970 km/saat
- Mənzili: 3250 km
- Xidmət tavanı: 16700 m
- Silah təchizatı: 4 ədəd 20 mm-lik M-39 topu və ya MG pulemyotu, 2 ədəd GAM-83A Bulldog döyüş raketi, 4 ədəd GAR-8 Sidewinder döyüş raketi, raketlər, maksimum 3200 kq ağırlığında bombalar.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
F 100 Super Sabre Super Qilinc ilk prototip ucusu 25 may 1953 cu ilde reallasdirilmis North American firmasi terefinden yaradilmis ve dizayni North American F 86 Sabre modeline esaslanan bir qirici bombardmanci teyyaredir SSRI reqibi Mikoyan Gurevich MiG 19 olmusdur North American F 100 Super SabreTipi Doyuscu bombardmanci teyyareHazirlayan North American AviationIstehsalci North American AviationIlk ucus 25 may 1953Istismara verilme tarixi 27 sentyabr 1954Istimarinin bitme tarixi 1979Istismarcilar ABS Herbi Hava Quvveleri Fransa Herbi Hava Quvveleri Turk Hava QuvveleriBuraxilis sayi 2 294Baza modeli North American F 86 Sabre Vikianbarda elaqeli mediafayllarSuper Sabre modelinin pilot kabinesi F 100C modellerine elave olaraq qirici bombardmanci tip olan F 100D modelleri de yaradilmis ve cox genis istifade sahesine malik olmusdur Qirici qabiliyyetleri inkisaf etdirilmis 4 eded AIM 9 hava hava tipli doyus raketi ile techiz edilmis ve taktiki bombardmanci teyyare olaraq govde altinda M 61 nuve silahi dasiya bilecek veziyyete getirilmisdir Ayrica olaraq iki neferlik telim teyyaresi versiyasi olan F 100F modeli de movcuddur Turkiye Herbi Hava Quvveleri terefinden de bu teyyarelerden genis sekilde istifade edilmisdir 1953 1959 cu iller arasinda 2294 eded istehsal edilmisdir ki bunlarin da 1274 ededi F 100D modeli olmusdur Bu teyyarelerde Pratt amp Whitney sirketi terefinden F 86 teyyareleri ucun istehsal edilmis olan J47 reaktiv muherriklerinin tekmillesdirilmis versiyasi olan J57 modelleri istifade edilmisdir Afterburner li olan bu muherrikler 10 000lb gucunde iteleme gucu istehsal eden ilk ABS turbojetidir F 100 teyyarelerinin leqebi Super Sabre olmusdur F 100 1958 ci ilden etibaren Turkiye Herbi Hava Quvveleri F 100 doyus teyyarelerini MAP proqrami daxilinde teslim almaga baslamisdir Ilk gelenler F 100D ve F 100F modelleri olub ABS Herbi Hava Quvvelerinin USAF arsenalindan gonderilmisdir Bu teyyarelerden umumi olaraq 163 eded alinmisdir Bunlarin arasinda cox az miqdarda Danimarkadan gelenler de vardir Bu tedaruku 1972 ci ilden baslayaraq F 100C modelleri izlemisdir Bunlardan 115 eded gonderilmisdir Bu teyyarelerin en azi Turkiye Herbi Hava Quvvelerinin bes aviabazasi terefinden istifade edildiyi melumdur Istanbul Aviasiya Muzeyinde numayis etdirilen F 100 Super Sabre Turkiye F 100 teyyarelerinden Kipr Sulh Herekati zamaninda da aktiv ve tesirli bir sekilde istifade etmisdir Turkiye Herbi Hava Quvvelerinin arsenalindan sonuncu F 100 modelleri 1988 ci ilde cixarilmisdir F 100 teyyaresi Napalm Bombasi atarken Koreya muharibesi zamani istifade olunan North American F 86 Sabre teyyarelerinin varisi kimi yaradilmis F 100 ABS Herbi Hava Quvvelerinin USAF ilk duz ucusda sesden suretli ucmagi bacaran teyyaresi idi Ilk prototip ucusu 25 may 1953 cu ilde olmusdur Ilk kutlevi istehsal teyyaresi ise 1953 cu ilin oktyabr ayinda hazir olmusdur Istehsali 1959 cu ilde dayandirilana kimi North American sirketi umumi olaraq 2 294 eded F 100 istehsal etmisdir Bunlardan 1274 ededi F 100D 339 ededi ise F 100F modeli olmusdur Evveler hava doyuslerinde dusmen teyyarelerini mehv etmek ucun nezerde tutulmus daha sonralari qirici bombardmanci teyyare versiyasi hazirlanmisdir Qirici bombardmanci modeli ilk emeliyyat vezifesini Vyetnam muharibesi zamani heyata kecirmisdir Burada korpuleri cay gemilerini magistral yollari ve dusmenin sizmis oldugu mehelleleri bombardman etmek vezifesini almisdir F 100C Ilk emeliyyat modelidir ve ilk ucusunu 1955 ci ilde heyata kecirmisdir Havada yanacaq qebulu elave yanacaq drop cenleri ve elektron bombardman techizati kimi bir cox yenilikleri ozunde cemlesdirmisdir F 100C Havada yanacaq qebulu zamani 1964 North American F 100C Super Sabre muzeyde121 ci Taktiki Qirici Eskadronunun terkibinde xidmet eden F 100C Qirici bombardmanci modeli olan F 100D ilk ucusunu 24 yanvar 1956 ci ilde heyata kecirmisdir ve seriyanin en inkisaf etdirilmis istehsal modeli olmusdur Supersonik reaktiv avtopilotu ve asagi hundurlukde bombardman sistemi kimi yenilikleri ozunde eks etdirirdi USAF Aviasiya Akrobatikasi Qrupu Thunderbirds terefinden 1964 1968 ci illerde istifade edilmisdir F 100D modelinin pilot kabinesiUSAF Aviasiya Akrobatikasi Qrupunun Thunderbirds F 100C ile cixisi 1956 USAF Aviasiya Akrobatikasi Qrupu Thunderbirds ucusda 1956 North American TF 100C F 100F eslinde F 100D modelinin iki neferlik ekipaj ucun uzadilmis modelidir USAF supersonik telim teyyaresi teleb etdikden sonra bir eded F 100C modeli North American sirketi terefinden qiymetlendirilmesi ucun nezarete goturuldu TF 100C olaraq adlandirilan bu teyyare 1956 ci ilin avqust ayinda ucmusdur ancaq 9 aprel 1957 ci ilde qezaya ugradi Ilk ucusu 7 mart 1957 ci ilde heyata kecirilen F 100F modelinin silah yukunun azaldilmasina baxmayaraq F 100D modelinin muharibe zamani havada ustunluk ve qirici bombardmanci xususiyyetlerini ozunde saxlamagi bacarmisdi F 100F modellerinin bir qismi anti radar modeli olaraq inkisaf etdirilmis yer hava tipli doyus raketleri SAM ile raket bazalarina radar komandanli zenit batareyalarina qarsi hucum ede bilecek seviyyeye getirilmisdir Danimarka Herbi Hava Quvvelerinin arsenalinda olmus North American TF 100F Super Sabre356 ci Taktiki Qirici Eskadronunun terkibinde xidmet eden F 100F Her uc model de Turkiyenin daxil oldugu muttefiq dovletlerde ve NATO quvvelerinde xidmet etmisdir ABS Herbi Hava Quvvelerine mexsus olan North American QF 100F Super SabreTaktiki texniki xususiyyetleriTurkiye Herbi Hava Quvveleri terefinden istifade edilmis olan North American F 100 Super SabreUmumi xususiyyetleri Ekipaj 1 Yukleme limiti Uzunluq 50 ft 15 2 m Qanad uzunlugu 38 ft 9 in 11 81 m Hundurluk 16 ft 2 in 4 95 m Qanad sahesi 400 ft 37 m Bos cekisi 21 000 lb 9 500 kq Yuk ile birlikde cekisi 28 847 lb 13 085 kq Maksimum yukgoturme qabiliyyeti 34 832 lb 15 800 kq Guc menbeyi 1eded Pratt amp Whitney J57 P 21 21A turbojet Quru iteleme 10 200 lbf 45 kN Artyanacaq ile birge iteleme 16 000 lbf 71 kN Sifir qaldirma surtunme qatsayisi 0 0130 Surtunme sahesi 5 0 ft 0 46 m Eyilme nisbeti 3 76Performans Maksimum suret 750 kn 864 mph 1 390 km h Menzil 1 733 NM 1 995 mi 3 210 km Xidmet tavani 50 000 ft 15 000 m Dirmanma nisbeti 22 400 ft min 114 m s Qanad yuklenmesi 72 1 lb ft 352 kq m Iteleme Agirliq 0 55 Qaldirma suruklenme nisbeti 13 9Silahlar Silahlar 4 eded 20 mm lik 0 787 in M39 topu Doyus raketi 4 eded AIM 9 Sidewinder ve ya GAM 83 Bullpup Bombalar 7 040 lb 3 190 kq silah uygun silahlar Bombalar ve ya Mark 7 nuve silahi ve ya Mk 28 nuve silahi ve ya Mk 43 nuve silahi ve ya Mk 57 nuve silahi ve ya Mk 61 nuve silahiAvionikler Minneapolis Honeywell MB 3 avtomatik pilot AN AJB 1B asagi hundurlukde bombardman sistemiTurk Hava Quvveleri terefinden istifade edilmis olan North American F 100C Super SabreF 100D modelinin xususiyyetleri118 ci Taktiki Qirici Eskadronunun terkibinde yer almis F 100DEkipaj 1 Muherrik Pratt amp Whitney J 57 P 21 Iteleme gucu 71 kN Eni 11 81 m Uzunluq 16 47 m Hundurluk 4 91 m Maksimum cekisi 17 200 kq Maksimum suret 1530 km saat Kreyser sureti 970 km saat Menzili 3250 km Xidmet tavani 16700 m Silah techizati 4 eded 20 mm lik M 39 topu ve ya MG pulemyotu 2 eded GAM 83A Bulldog doyus raketi 4 eded GAR 8 Sidewinder doyus raketi raketler maksimum 3200 kq agirliginda bombalar