Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Lazlar (meqrel ლაზეფი lazepi, gürc. ლაზები lazebi) — ana dili Laz dili olan, Kartvel dil ailəsinə daxil olan xalq.
 | |||||||||
| Lazlar, 1900-cu il | |||||||||
| Ümumi sayı | |||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 250 000 | |||||||||
| Yaşadığı ərazilər | |||||||||
| |||||||||
| Dili | |||||||||
| Qohum xalqlar | |||||||||
Sayları
SSRİ və Rusiya FR linqvisti, qafqazşünası Georgi Andreyeviç Klimovun 1986-cı ildə Moskvada nəşr etdirdiyi "Qafqaz dilçiliyinə giriş" adlı kitabında verdiyi məlumata əsasən Türkiyə Lazistanında həmçinin bu ölkənin digər hissələrində anklavlar şəkilndə və Gürcüstanla sərhəddə yayılmış laz dilində təxminən 45 min nəfər danışırdı.
Müəllifi Deyvid Levinson olan və 1998-ci ildə ABŞ-nin Arizona ştatının Finiks şəhərində nəşr edilmiş "Bütün dünyada etnik qruplar: hazır istinadlar kitabı"ına görə Gürcüstanda 1.500 nəfər, Türkiyədə isə 200.000 nəfər laz yaşayırdı.
Türkiyədə
Türkiyədə lazların sayına dair bütün hazırkı rəqəmlər müəyyən hesablamalar əsasında alınmış təxminlərdən ibarətdir.
- 1965-ci ildə aparılmış siyahıyaalmada laz dilini ana dili kimi 26.007 nəfər (ana dilini laz dili olaraq qeyd edənlərin 3.943 nəfəri laz dilindən başqa dil bilməmişdir), "ikinci ən yaxşı bildiyi dil" kimi isə 55.158 nəfər göstərmişdir, yəni Türkiyənin qeyd edilən iki göstəriciyə əsasən laz dilini bilən əhalisi 81.165 nəfər olmuşdur. Beləliklə, 1965-ci ildə 31.391.421 nəfər olan Türkiyə əhalisinin ən yüksək ehtimalla 0,26%-ni lazlar təşkil edirdi.
| Lazca danışanlar | 1935 sa. | 1945 sa. | 1950 sa. | 1955 sa. | 1960 sa. | 1965 sa. |
|---|---|---|---|---|---|---|
| Ana dili kimi | 63 253 | 46 987 | 70 423 | 27 016 | 21 703 | 26 007 |
| İkinci dil kimi | 5 061 | 4 956 | … | 22 667 | 38 267 | 59 101 |
| Birlikdə | 68 314 | 51 943 | 70 423 | 49 683 | 59 970 | 85 108 |
| Türkiyə əhalisi | 16 158 567 | 18 790 987 | 20 947 155 | 24 065 544 | 27 755 532 | 31 391 651 |
- Türkiyə Statistika Qurumunun 31 dekabr 2013-cü il tarixinə olan rəsmi təxminə əsasən Türkiyə Cümhuriyyəti əhalisi 76.667.864 nəfərdir . Əgər 1965-ci ildəki nisbət payı (0.26%) olduğu kimi qalsaydı onda 2013-cü ilin sonuna olan təxmini hesablamalara əsasən Türkiyədə ən çoxu 198.2 min nəfər laz yaşamalıdır.
- Konda : Araştırma ve Danışmanlık tərəfindən Türkiyə hökumətinin sifarişi ilə 1993-cü ildə Türkiyə Respublikasının etnik və sosial quruluşunu öyrənmək məqsədiylə apardığı araşdırmanın yekunları əsasında 2006-cı ilə verdiyi təxminə əsasən 73.975 milyon nəfər qəbul edilən Türkiyə əhalisinin 220 min nəfərinin (0.297%) etnik laz olması təxmin edilmişdir. Bu təxmini (0.297%) doğru qəbul etsək onda 2013-cü ilin sonuna olan təxmini hesablamalara əsasən Türkiyədə ən çoxu 228 min nəfər laz yaşamalıdır.
Mənbə
- Türkiyenin Etnik Yapısı: Halkımızın Kökenleri ve Gerçekler. Yazar: Ali Tayyar Önder. Araştırma & İnceleme Serisi: 1, Yayın No: 1. Genişletilmiş 16. Baskı. Ankara: Fark Yayınları, 2007, 407 sayfa.
İstinadlar
- Language Policy, Volume 3: Union 2023-07-26 at the Wayback Machine by Lenore A. Grenoble 2015-03-02 at the Wayback Machine. Dartmouth College, Hanover, New Hampshire, U.S.A. Kluwer Academic Publishers New York, Boston, Dordrecht, London, Moscow: Contents—>5. Caucasus—>2. The Georgian SSR, Table. 15. Languages and Speakers in Georgia, page 116
- [2010 Census: Ethnic composition of the population] (rus). . 6 September 2018 tarixində orijinalından (PDF) arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 31 January 2015.
- "Картвельская семья языков". 2022-03-28 tarixində . İstifadə tarixi: 2014-02-03.
- // Энциклопедический словарь Брокгауза и Ефрона: В 86 томах (82 т. и 4 доп.). СПб.. 1890–1907.Orijinal mətn (rus.)
Лазы: народ кавказской расы, занимающий Лазистан (древнюю Лазику или Колхиду). Византийские писатели называли его как Л. (Λαζοί), так и колхами. Первые известия о Лазике относятся к 65 г. до Р. Хр. В 528 г. начинается борьба Византии с Персией из-за обладания Лазикой; сами Л., управляемые своими царями, склонялись в этой борьбе более на сторону Византии, откуда они восприняли христианство. Во время занятия Константинополя крестоносцами, Алексей, из рода Комненов, основал в г. Трапезунде новое царство (1204). Царей этого государства визант. писатели называют то царями Лазов, то царями Колхиды. В 1461 г. турки овладели Лазикой. После этого среди Л. утвердился ислам, вытеснивший христианство. В начале нынешнего столетия Лазистан делился на 11 владений, управлявшихся так наз. деребеями, которые лишь номинально признавали власть султана. Своеволие деребеев было сломано лишь в 1820-х гг., после чего турки, для упрочения своей власти, отменили зависимость народа от бегов. Хотя Л. утратили прежнюю воинственность, но и поныне никогда не расстаются с оружием. Л. — мирные трудолюбивые земледельцы, предприимчивые мореходцы и торговцы. Они приходят на заработки в Гурию, Мингрелию и Карталинию. Общее число их определялось в 68000 чел. Л. родственны грузинам. Лазский язык принадлежит к группе южно-кавказских языков (см.). Ср. Г. Казбек, "Три месяца в турецкой Грузии" (Тифл., 1875); К. Ган, "Известия древних греч. и рим. писателей о Кавказе. Лазика и Иберия" (Тифл., 1890).
- Академия наук СССР, Институт языкознания. Георгий Андреевич Климов. Введение в кавказское языкознание. Ответственный редактор академик Борис Александрович Серебренников. Москва, Наука, 1986 год: Оглавление—>Глава III. Картвельские языки, стр. 56Orijinal mətn (rus.)
...мегрельский язык (около 400 тыс. говорящих) распространен в северо-западной Грузии, а лазский (около 45 тыс. говорящих) компактно представлен в турецком Лазистане и изолированными анклавами в других частях Турции и сопредельных районах Грузии...
- David H. Levinson. "Ethnic Groups Worldwide: a ready reference handbook" 2023-07-26 at the Wayback Machine
- & Grant McConnel, Linguistic composition of the nations of the world, vol,5, Europe and USSR, Québec, Presses de l'Université Laval, 1984,
- Escarré International Centre for Ethnic Minorities and Nations 2012-12-22 at the Wayback Machine: Recent Changes in Turkey’s Language Legislation
- Türkiye İstatistik Kurumu:
- Türkiye İstatistik Kurumu : Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi Sonuçları, 2013 2012-07-19 at the Wayback MachineOrijinal mətn tərcümədə ing. — "{{{1}}}"
...Türkiye nüfusu 31 Aralık 2013 tarihi itibarıyla 76 667 864 kişi oldu. Türkiye’de ikamet eden nüfus 2013 yılında, bir önceki yıla göre 1 040 480 kişi arttı. Erkek nüfusun oranı %50,2 (38 473 360 kişi), kadın nüfusun oranı ise %49,8 (38 194 504 kişi) olarak gerçekleşti. Türkiye’nin yıllık nüfus artış hızı, 2013 yılında ‰13,7 olarak gerçekleşti. Yıllık nüfus artış hızı 2012 yılında ‰12 iken, 2013 yılında ‰13,7’ye yükseldi....
- Milliyyet Qazetesi : 55 milyon kişi 'etnik olarak' Türk 2007-03-28 at the Wayback MachineOrijinal mətn tərcümədə ing. — "{{{1}}}"
...Anadil kontrolüyle sağlanan dolaylı bilgininde katılmasıyla ortaya çıkan tabloda Türkiye'de yetişkinlerin (18 yaş ve üstündekilerin) etnik kimliklerin dağılımı, yüzde 78.1 Türk, yüzde 13.4 Kürt, yüzde 1.5 "Laz" ve "Türkmen" gibi yerel kimlikler, yüzde 0.1 Asya Türkü, yüzde 0.3 Kafkas kökenli, yüzde 0.2 Balkan kökenli, yüzde 0.4 göçmen, yüzde 0.9 Müslüman Türk, yüzde 0.2 Alevi, yüzde 0.3 "Türkiyeliyim, dünyalıyım" vs. diyenleri ifade eden genel tanımlayan, yüzde 0.7 Arap, yüzde 0.1 gayrimüslim, yüzde 0.03 Roman, yüzde 0.05 diğer ülkelerden ve yüzde 3.8 TC vatandaşı şeklindedir..."Deneklerin cevaplarına göre Türkiye'de yetişkinlerin kimliklerinin dağılımı" bulgularına 18 yaşın altındaki gruba ilişkin veriler de eklendiğinde, Arapların nüfusu 550 bin olarak hesaplandı. Aynı çalışmada göçmenlerin 310 bin, Lazların 220 bin, Kafkasya kökenlilerin (Çerkez, Çeçen, Gürcü) 210 bin, Romanların 30 bin kişi olabileceği görüldü....
- (PDF). 2010-10-30 tarixində orijinalından (PDF) arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2014-02-03.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Lazlar meqrel ლაზეფი lazepi gurc ლაზები lazebi ana dili Laz dili olan Kartvel dil ailesine daxil olan xalq Lazlar Lazlar 1900 cu ilUmumi sayi250 000Yasadigi erazilerTurkiye 228 000 2013 Gurcustan 2 000 1982 Rusiya 160 2010 DiliLaz diliQohum xalqlarmeqrellerSaylariSSRI ve Rusiya FR linqvisti qafqazsunasi Georgi Andreyevic Klimovun 1986 ci ilde Moskvada nesr etdirdiyi Qafqaz dilciliyine giris adli kitabinda verdiyi melumata esasen Turkiye Lazistaninda hemcinin bu olkenin diger hisselerinde anklavlar sekilnde ve Gurcustanla serhedde yayilmis laz dilinde texminen 45 min nefer danisirdi Muellifi Deyvid Levinson olan ve 1998 ci ilde ABS nin Arizona statinin Finiks seherinde nesr edilmis Butun dunyada etnik qruplar hazir istinadlar kitabi ina gore Gurcustanda 1 500 nefer Turkiyede ise 200 000 nefer laz yasayirdi Turkiyede Esas meqale Turkiye ehalisi Turkiyede lazlarin sayina dair butun hazirki reqemler mueyyen hesablamalar esasinda alinmis texminlerden ibaretdir 1965 ci ilde aparilmis siyahiyaalmada laz dilini ana dili kimi 26 007 nefer ana dilini laz dili olaraq qeyd edenlerin 3 943 neferi laz dilinden basqa dil bilmemisdir ikinci en yaxsi bildiyi dil kimi ise 55 158 nefer gostermisdir yeni Turkiyenin qeyd edilen iki gostericiye esasen laz dilini bilen ehalisi 81 165 nefer olmusdur Belelikle 1965 ci ilde 31 391 421 nefer olan Turkiye ehalisinin en yuksek ehtimalla 0 26 ni lazlar teskil edirdi 1935 1965 ehali sayimlarinda laz dili Lazca danisanlar 1935 sa 1945 sa 1950 sa 1955 sa 1960 sa 1965 sa Ana dili kimi 63 253 46 987 70 423 27 016 21 703 26 007Ikinci dil kimi 5 061 4 956 22 667 38 267 59 101Birlikde 68 314 51 943 70 423 49 683 59 970 85 108Turkiye ehalisi 16 158 567 18 790 987 20 947 155 24 065 544 27 755 532 31 391 651Turkiye Statistika Qurumunun 31 dekabr 2013 cu il tarixine olan resmi texmine esasen Turkiye Cumhuriyyeti ehalisi 76 667 864 neferdir Eger 1965 ci ildeki nisbet payi 0 26 oldugu kimi qalsaydi onda 2013 cu ilin sonuna olan texmini hesablamalara esasen Turkiyede en coxu 198 2 min nefer laz yasamalidir Konda Arastirma ve Danismanlik terefinden Turkiye hokumetinin sifarisi ile 1993 cu ilde Turkiye Respublikasinin etnik ve sosial qurulusunu oyrenmek meqsediyle apardigi arasdirmanin yekunlari esasinda 2006 ci ile verdiyi texmine esasen 73 975 milyon nefer qebul edilen Turkiye ehalisinin 220 min neferinin 0 297 etnik laz olmasi texmin edilmisdir Bu texmini 0 297 dogru qebul etsek onda 2013 cu ilin sonuna olan texmini hesablamalara esasen Turkiyede en coxu 228 min nefer laz yasamalidir MenbeTurkiyenin Etnik Yapisi Halkimizin Kokenleri ve Gercekler Yazar Ali Tayyar Onder Arastirma amp Inceleme Serisi 1 Yayin No 1 Genisletilmis 16 Baski Ankara Fark Yayinlari 2007 407 sayfa ISBN 9789756424049IstinadlarLanguage Policy Volume 3 Union 2023 07 26 at the Wayback Machine by Lenore A Grenoble 2015 03 02 at the Wayback Machine Dartmouth College Hanover New Hampshire U S A Kluwer Academic Publishers New York Boston Dordrecht London Moscow Contents gt 5 Caucasus gt 2 The Georgian SSR Table 15 Languages and Speakers in Georgia page 116 2010 Census Ethnic composition of the population rus 6 September 2018 tarixinde orijinalindan PDF arxivlesdirilib Istifade tarixi 31 January 2015 Kartvelskaya semya yazykov 2022 03 28 tarixinde Istifade tarixi 2014 02 03 Lazy Enciklopedicheskij slovar Brokgauza i Efrona V 86 tomah 82 t i 4 dop SPb 1890 1907 Orijinal metn rus Lazy narod kavkazskoj rasy zanimayushij Lazistan drevnyuyu Laziku ili Kolhidu Vizantijskie pisateli nazyvali ego kak L Lazoi tak i kolhami Pervye izvestiya o Lazike otnosyatsya k 65 g do R Hr V 528 g nachinaetsya borba Vizantii s Persiej iz za obladaniya Lazikoj sami L upravlyaemye svoimi caryami sklonyalis v etoj borbe bolee na storonu Vizantii otkuda oni vosprinyali hristianstvo Vo vremya zanyatiya Konstantinopolya krestonoscami Aleksej iz roda Komnenov osnoval v g Trapezunde novoe carstvo 1204 Carej etogo gosudarstva vizant pisateli nazyvayut to caryami Lazov to caryami Kolhidy V 1461 g turki ovladeli Lazikoj Posle etogo sredi L utverdilsya islam vytesnivshij hristianstvo V nachale nyneshnego stoletiya Lazistan delilsya na 11 vladenij upravlyavshihsya tak naz derebeyami kotorye lish nominalno priznavali vlast sultana Svoevolie derebeev bylo slomano lish v 1820 h gg posle chego turki dlya uprocheniya svoej vlasti otmenili zavisimost naroda ot begov Hotya L utratili prezhnyuyu voinstvennost no i ponyne nikogda ne rasstayutsya s oruzhiem L mirnye trudolyubivye zemledelcy predpriimchivye morehodcy i torgovcy Oni prihodyat na zarabotki v Guriyu Mingreliyu i Kartaliniyu Obshee chislo ih opredelyalos v 68000 chel L rodstvenny gruzinam Lazskij yazyk prinadlezhit k gruppe yuzhno kavkazskih yazykov sm Sr G Kazbek Tri mesyaca v tureckoj Gruzii Tifl 1875 K Gan Izvestiya drevnih grech i rim pisatelej o Kavkaze Lazika i Iberiya Tifl 1890 Akademiya nauk SSSR Institut yazykoznaniya Georgij Andreevich Klimov Vvedenie v kavkazskoe yazykoznanie Otvetstvennyj redaktor akademik Boris Aleksandrovich Serebrennikov Moskva Nauka 1986 god Oglavlenie gt Glava III Kartvelskie yazyki str 56Orijinal metn rus megrelskij yazyk okolo 400 tys govoryashih rasprostranen v severo zapadnoj Gruzii a lazskij okolo 45 tys govoryashih kompaktno predstavlen v tureckom Lazistane i izolirovannymi anklavami v drugih chastyah Turcii i sopredelnyh rajonah Gruzii David H Levinson Ethnic Groups Worldwide a ready reference handbook 2023 07 26 at the Wayback Machine amp Grant McConnel Linguistic composition of the nations of the world vol 5 Europe and USSR Quebec Presses de l Universite Laval 1984 ISBN 2 7637 7044 4 Escarre International Centre for Ethnic Minorities and Nations 2012 12 22 at the Wayback Machine Recent Changes in Turkey s Language Legislation Turkiye Istatistik Kurumu Turkiye Istatistik Kurumu Adrese Dayali Nufus Kayit Sistemi Sonuclari 2013 2012 07 19 at the Wayback MachineOrijinal metn tercumede ing 1 Turkiye nufusu 31 Aralik 2013 tarihi itibariyla 76 667 864 kisi oldu Turkiye de ikamet eden nufus 2013 yilinda bir onceki yila gore 1 040 480 kisi artti Erkek nufusun orani 50 2 38 473 360 kisi kadin nufusun orani ise 49 8 38 194 504 kisi olarak gerceklesti Turkiye nin yillik nufus artis hizi 2013 yilinda 13 7 olarak gerceklesti Yillik nufus artis hizi 2012 yilinda 12 iken 2013 yilinda 13 7 ye yukseldi Milliyyet Qazetesi 55 milyon kisi etnik olarak Turk 2007 03 28 at the Wayback MachineOrijinal metn tercumede ing 1 Anadil kontroluyle saglanan dolayli bilgininde katilmasiyla ortaya cikan tabloda Turkiye de yetiskinlerin 18 yas ve ustundekilerin etnik kimliklerin dagilimi yuzde 78 1 Turk yuzde 13 4 Kurt yuzde 1 5 Laz ve Turkmen gibi yerel kimlikler yuzde 0 1 Asya Turku yuzde 0 3 Kafkas kokenli yuzde 0 2 Balkan kokenli yuzde 0 4 gocmen yuzde 0 9 Musluman Turk yuzde 0 2 Alevi yuzde 0 3 Turkiyeliyim dunyaliyim vs diyenleri ifade eden genel tanimlayan yuzde 0 7 Arap yuzde 0 1 gayrimuslim yuzde 0 03 Roman yuzde 0 05 diger ulkelerden ve yuzde 3 8 TC vatandasi seklindedir Deneklerin cevaplarina gore Turkiye de yetiskinlerin kimliklerinin dagilimi bulgularina 18 yasin altindaki gruba iliskin veriler de eklendiginde Araplarin nufusu 550 bin olarak hesaplandi Ayni calismada gocmenlerin 310 bin Lazlarin 220 bin Kafkasya kokenlilerin Cerkez Cecen Gurcu 210 bin Romanlarin 30 bin kisi olabilecegi goruldu PDF 2010 10 30 tarixinde orijinalindan PDF arxivlesdirilib Istifade tarixi 2014 02 03