Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
F-15 Qartal (ing. McDonnell Douglas F-15 Eagle) — ABŞ istehsalı olan IV nəsil taktiki-qırıcı təyyarə. İstənilən hava şərtlərində fəaliyyət göstərmək imkanına malik olan təyyarə havada üstünlük əldə etmək üçün yaradılmışdır.
| F-15 Qartal | |
|---|---|
 Təlim döyüşü zamanı 90 dərəcə dönüş | |
| Tipi | qırıcı-havada üstünlük əldə etmək |
| Hazırlayan | McDonnell Douglas |
| İstehsalçı |  ABŞ |
| Dizayner | Makdonnel Duqlas/Boinq |
| İlk uçuş | 27 iyul 1972 |
| İstismara verilmə tarixi | 9 yanvar 1976 |
| Status | İstismarı davam edir |
| İstismarçılar | ABŞ HHQ İsrail HHQ |
| Buraxılış sayı | 1500; bəzi mənbələrdə- 2030 |
| Hazırlanma dəyəri | 59 milyard ABŞ dolları |
| Vahidinin qiyməti | F-15A/B: 27.9 milyon ABŞ dolları F-15C/D: 29.9 milyon ABŞ dolları |
| Variantları | |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
1976-cı ildə silahlanmaya qəbul edilən F-15 Eagle zamanı, Yaxın Şərqdə və keçmiş Yuqoslaviya ərazisindəki konfliktlərdə geniş istifadə edilmişdir. 2025-ci ilə kimi ABŞ Hərbi Hava Qüvvələrinin silahlanmasında saxlanılması planlaşdırılan F-15 daha çox heç bir döyüşdə məhv edilməməsi ilə məşhurdur.
F-15 təcillənmə, silah təchizatı və inkişaf etmiş avionika avadanlığına (radar, istiqamət tapma sistemi və s.) görə, çox təkmil təyyarədir; elektronik sistem birdən çox düşmən təyyarəsini təsbit etmə, məlumat toplama, izləmə və hücum bacarığına malikdir.
ABŞ-la yanaşı İsrail, Səudiyyə Ərəbistanı və Yaponiya silahlı qüvvələri tərəfindən istifadə edilir.
2017-ci ilə olan məlumata əsasən bu döyüş təyyarəsinin müxtəlif variantlarının istehsalı 2022-ci ilə qədər davam edəcək.
Yaradılma tarixi
1960-cı illərin sonlarında ABŞ Hərbi Hava Qüvvələri tərəfindən aparılan tədqiqatlar, Vyetnam müharibəsində toplanılmış hava döyüşü təcrübələri nəticəsində havada üstünlük əldə edə biləcək qırıcı üçün tələblər hazırlandı. Yeni təyyarənin dizayn-konsepsiyasının hazırlanmasına başlayan 8 kompaniyadan 4-ü 500-ə yaxın dizayn konsepsiyası təqdim etdilər. Əksər konsepsiyalarda təyyarələrin qanadları dəyişkən bucaqlı, çəkisi 27,200 kq ətrafında, maksimal sürəti Mach 2.7, çəkmə gücünün çəkiyə nisbəti əmsalı 0,75-ə bərabər idi. Bu şərtlər təyyarənin qırıcı kimi effektivliyini azaltdığı üçün tərəfindən qəbul edilmədi. 1967-ci ildə yeni, Enerji-manevrlilik nəzəriyyəsinin qəbulu bu parametrlərdə köklü dəyişikliklər etməyə imkan yaratdı: çəki 18,100 kq hüdudlarına düşdü, maksimal sürət Mach 2,3–2,5 və gücün çəkiyə nisbəti 0,97-ə bərabərləşdi.
Bu dövrdə MiQ-25-lə bağlı ABŞ-nin əldə etdiyi məlumatlar onun ciddi marağına səbəb oldu. ABŞ MiQ-25-in təyinatının yüksək sürətli kəşfiyyat təyyarələrini tutmaq üçün hazırlandığını bilmədiyindən, onu havada üstünlük əldə etmək üçün hazırlanan qırıcı kimi qəbul etdi: MiQ-25-in xarici görünüşü bunu deməyə əsas verirdi. Lakin MiQ-25-də təyyarənin manevr qabiliyyətindən daha çox sürəti əsas götürülmüşdü. Belə təkmil təyyarələrə qarşı həmin dövrdə ABŞ Hərbi Hava Qüvvələrinin (USAF) və ABŞ hərbi donanmasının silahlanmasında olan F-4 "Phantom II"lər qismən mübarizə apara bilərdilər.
Qısa müddətdə yeni qırıcı təyyarə hazırlanmalı idi; F-X proqramına start verildi. Bu proqrama kimi isə ABŞ Hərbi-Dəniz Flotu VFX proqramı üzrə təyyarələrini hazırlamışdı. F-X proqramının nəticəsi kimi meydana çıxacaq təyyarə daha yüngül olub, F-4 Phantomları əvəzləməli idi.
Yeni qırıcıya tələblər bunlar idi: təkpilotlu, maksimal 18,100 kq çəki ilə qalxma, hava-hava döyüşlərində iştirak, maksimal sürət Mach 2,5 və çəkmə gücünün çəkiyə nisbəti 1 ətrafında. Dörd şirkət təkliflərini göndərsə də, ABŞ Hava Qüvvələri "General Dynamics"i kənarlaşdırıb, "", "" və "McDonnell Douglas" şirkətlərini layihəyə cəlb etdi. Qalib 1969-cu il 23 dekabr tarixində "McDonnell Douglas" şirkəti elan edildi. Son dizayn bənzəsə də, stabil qanadlı oldu; Gözlənildiyindən fərqli olaraq F-4-ləri əvəz etmək üçün kifayət qədər yüngül çıxmadı.
İki versiya- təkpilotlu F-15A və ikipilotlu F-15B üzərində iş başladı. F-15A-nın ilk uçuşu 1972-ci ilin iyulunda, F-15B-nin ilk uçuşu 1973-cü ilin iyulunda oldu.
Dövrünə görə inqilabi cihazları, kompüter texnologiyası F-15-in bir nəfər tərəfindən idarə edilməsinə, çəkinin nisbətən qorunmasına imkan verdi. və F-4-dən fərqli olaraq F-15 kabinəsinin bütöv şüşə örtüyü manesiz görünüş təmin edirdi. ABŞ Hava Qüvvələri F-15-i "F-86 "Sabre"dən sonra havada üstünlük əldə etmək üçün yaradılmış ilk ABŞ HQ qırıcısı" kimi təqdim etdi.
Təyyarənin avionika imkanları qısa zamanda İsrail Hərbi Hava Qüvvələri və diqqətini çəkdi. ABŞ-nin özündə isə iri (manevr imkanları gözlənildiyindən zəif) və bahalı (çoxlu sayda istehsala imkan verməmə) olmasına görə, ciddi tənqidə məruz qaldı. Narazılıqların nəticəsi olaraq, yüngül F-16 "Fighting Falcon" və orta çəkili (F/A-18 "Hornet") ( üçün) kimi yüksək manevrlilik qabiliyyətli qırıcıların hazırlanması proqramlarına start verildi.
Konstruksiya
F-15-in gövdəsi bütövlükdə metaldan (alüminium ərintilər-37%; titan ərintilər-26,7%; -5–7%-dən az olmayaraq; yüksəkdavamlı metallar-5%) hazırlanmış və yarım-monokokdur (yarım-ramasız). Qanadlar stabildir. Təyyarənin idarə edilməsini təmin edən hava dayaqları metal və kompozisiya materiallarından hazırlanmışdır. Tormozlanması üçün bel hissəsindəki hava tormozu ilə təmin edilir. Təyyarə Pratt&Vitni F 100 (Pratt&Whitney F 100) tipli ox kompressorlu, turbovintli, forsaj imkanlı və gövdədə yanaşı quraşdırılmış iki mühərriklə təchiz edilmişdir.
Qanad sahəsinin iriliyi (çəkinin qanad sahəsinə nisbəti) və gücün çəkiyə nisbəti təyyarəni manevrli olmasına, qəfil dönmələr zamanı sürət itirməməsinə imkan verir. 10,000 m yüksəkliyə 60 saniyədə çatır. Mühərrikin gücü təyyarəyə dik-şaquli qalxmalar zamanı təcillənməyə imkan verir.
B və D modelləri ikiyerli, təlim üçündür. E-modelində ikinci pilot bombardmançı/naviqator üçün nəzərdə tutulmuşdur.
Altı yanacaq çəni mövcuddur. Bunlardan 4-ü füzelyajda, 2-si qanadlarda yerləşir. Qanadlarda yerləşən, sərt materialdan olan çənlər ilkin növbədə sərf edilir. Yanacaq çənləri 12,7 mm-lik güllələrdən qorunurlar. Partlamanın qarşısını almaq üçün isə çənlər xüsusi penopoliuretan poroplastla doldurulmuşlar.
C və D modifikasiyaları əlavə yanacaq çənləri daşımaq imkanına da malikdir. Bu çənlərdən hər biri 2840 l yanacaq daşıya bilir. Lakin bu cür çənlər çox da geniş istifadə edilmir.
Avionika imkanları
Avionika cihazlarına məlumatların ön şüşədə əks olunmasını təmin edən sistem (HUD), təkmil radarlar, inersial naviqasiya sistemi (INS), uçma avadanlıqları, ultra-yüksək tezlikli əlaqə vasitələri (UHF), (TACAN) və təyyarənin avtomatik enməsini təmin edən sistem (ILS) daxildir. Bunlardan əlavə, dost-düşmən təyyarələri müəyyənləşdirən sistem (IFF), təyyarəni radioelektron dalğalar üçün görünməz edən sistem, mərkəzi kompüter və digər sistemlər təyyarənin döyüşə yararlığını, imkanlarını genişləndirir.
Yerdən dəstək almadan F-15-in çoxtərəfli APG-63/70 təyyarədən yüksəkdə və alçaqda uçan hədəfləri tapa bilər. Bu sistem ağac hündürlüyündə uçan təyyarələri, yüksəksürətli kiçik hədəfləri həm hədsiz yaxında, həm də görünüş məsafəsində olmayanda (max. 220 km uzaqlıq) təsbit edə və izləyə bilər. Mərmilərin hədəfi vurma effektivliyini artırmaq üçün radarın əldə etdiyi məlumatlar mərkəzi kompüterə ötürülür. 90 km uzaqlığı hədəfəalma bacarığı AİM-120 AMRAAM tipli raketlərlə hədəfləri görmədən də məhv etməyə imkan verir. Yaxın məsafəli döyüşlərdə radar pilotun iştirakı olmadan rəqib təyyarəni hədəfə alır və məlumatları ön şüşədə əks etdirir. Bundan əlavə, qırıcının radarları avtomatik olaraq təhlükəni bildirməklə yanaşı, təyyarəni radioelektron dalğalar üçün də görünməz edir.
Silahlanması
F-15 Qartallar əsasasən aşağıdakı raketlərlə silahlana bilər:
- AIM-7F/M "Sparrow" mərmiləri (orta məsafəli, hava-hava tipli);
- AIM-120 AMRAAM (təkmilləşdirilmiş, orta məsafəli, hava-hava tipli) ,
- AIM-9L/M "Sidewinder" (qısa məsafəli, istiliyə uçan, hava-hava tipli);
Bunlardan əlavə AGM-88 "HARM", CBU-52, CBU-59, CBU-71, CBU-87, CBU-89 və MK-20 yerinə yetirdiyi funksiyadan asılı olaraq F-15-in müxtəlif modifikasiyaları tərəfindən daşına bilər.
Qırıcının sağ qanadının gövdəyə birləşən hissəsində Qatlinq tipli 20 mm-lik pulemyotu quraşdırılmışdır.
İstifadəçilər
![image]()
İsrail: İsrail Hərbi Hava Qüvvələri 1977-ci ildən bəri F-15 istifadəçisidir. 2017-ci ilin noyabr ayına olan məlumata əsasən İsrail HHQ-nin silahlanmasına müxtəlif variantlardan olan 84 ədəd F-15 qırıcısı daxildir.![image]()
Yaponiya: 2016-cı ilə olan məlumata əsasən 201 ədəd F-15J
![image]()
Səudiyyə Ərəbistanı: 2017-ci ilin noyabr ayına olan məlumata əsasən müxtəlif variantlardan olan 170 ədəd F-15
![image]()
Cənubi Koreya: 60 ədəd F-15K![image]()
Sinqapur: 32 ədəd F-15SG![image]()
ABŞ: 2016-cı ilə olan məlumata əsasən 198 ədəd F-15C, 211 ədəd F-15E və 29 ədəd F-15D
Taktiki-Texniki Xarakteristikası (F-15C Eagle)
Ümumi parametrlər
- Heyət: 1
- Uzunluğu: 19,43 m
- Qanad eni: 13,05 m
- Hündürlük: 5,63 m
- Qanad sahəsi: 56,5 m2
- Boş çəki: 12,700 kq
- Yüklü çəki: 20,200 kq
- Maksimal qalxma çəkisi: 30,845 kq
- Güc təminatçısı: 2x Pratt & Whitney F100 və ya forsaj imkanlı truboventilli mühərrik F-220 (hər birinin forsajsız gücləri:77,62 kN; F-220-də hər birinin forsajla gücü 111.2 kN)
- Daxili yanacaq çənlərin tutumu: 6,100 kq
Uçuş keyfiyyətləri
- Maksimal sürət: Mach 2.5+ (2660+ km/s); Alçaq hündürlüklərdə: Mach 1.2 (1450 km/s)
- Döyüş radiusu(tam silahlı maksimal uçuş məsafəsi): 1,967 km
- Maksimal uçuş məsafəsi: 5,550 km (əlavə yanacaq çənləri də dolu olduqda)
- Uçuş tavanı: 20,000 m
- Yüksəkliyə qalxma sürəti: 254 m/s;
- Qanad yüklənməsi:358 kg/m2
- Çəkmə gücünün çəkiyə nisbəti: 1.12
Həmçinin bax
İstinadlar
- "Boeing: F-15K Republic of Korea — F-15K Facts". 2010-01-20 tarixində . İstifadə tarixi: 2011-02-16.
- "Deagel.com". 2016-09-04 tarixində . İstifadə tarixi: 2011-02-19.
- "F-15 Eagle". af.mil. United States Air Force. 2017-02-14 tarixində . İstifadə tarixi: 29 dekabr 2017.
- Jenkins 1998, pp. 5–7.
- Davies 2002, p. 10.
- Davies 2002, pp. 9–11.
- Spick 2000, pp. 130–131.
- "Chapter 5: Return of the Air Superiority Fighter." 2009-09-29 at the Wayback Machine A Half Century of U.S. Fighter Aircraft R&D. Santa Monica, CA: , 1998. .
- Jenkins 1998, pp. 97–104.
- . 2018-02-06 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2017-12-29.
- International Institute for Strategic Studies. The Military Balance 2016. London: Taylor&Francis. 2016. səh. 263. ISBN .
- International Institute for Strategic Studies. The Military Balance 2016. London: Taylor&Francis. 2016. səh. 352. ISBN .
- Duk-kun, Byun. "Air Force receives last shipment of F-15K fighter jet." 2016-03-04 at the Wayback Machine
- ""Speech by Deputy Prime Minister and Minister for Defence Teo Chee Hean at the Inauguration of the F-15SG 149 Squadron."". 2020-03-14 tarixində . İstifadə tarixi: 2017-12-29.
- International Institute for Strategic Studies. The Military Balance 2016. London: Taylor&Francis. 2016. səh. 47-48. ISBN .
Xarici keçidlər
- ABŞ Hərbi Hava Qüvvələrinin saytı[ölü keçid]
- F-15 Boeing.com
- F-15 Eagle Globalsecurity.org
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
F 15 Qartal ing McDonnell Douglas F 15 Eagle ABS istehsali olan IV nesil taktiki qirici teyyare Istenilen hava sertlerinde fealiyyet gostermek imkanina malik olan teyyare havada ustunluk elde etmek ucun yaradilmisdir F 15 QartalTelim doyusu zamani 90 derece donusTipi qirici havada ustunluk elde etmekHazirlayan McDonnell DouglasIstehsalci ABSDizayner Makdonnel Duqlas BoinqIlk ucus 27 iyul 1972Istismara verilme tarixi 9 yanvar 1976Status Istismari davam edirIstismarcilar ABS HHQ Israil HHQBuraxilis sayi 1500 bezi menbelerde 2030Hazirlanma deyeri 59 milyard ABS dollariVahidinin qiymeti F 15A B 27 9 milyon ABS dollari F 15C D 29 9 milyon ABS dollariVariantlari Vikianbarda elaqeli mediafayllar 1976 ci ilde silahlanmaya qebul edilen F 15 Eagle zamani Yaxin Serqde ve kecmis Yuqoslaviya erazisindeki konfliktlerde genis istifade edilmisdir 2025 ci ile kimi ABS Herbi Hava Quvvelerinin silahlanmasinda saxlanilmasi planlasdirilan F 15 daha cox hec bir doyusde mehv edilmemesi ile meshurdur F 15 tecillenme silah techizati ve inkisaf etmis avionika avadanligina radar istiqamet tapma sistemi ve s gore cox tekmil teyyaredir elektronik sistem birden cox dusmen teyyaresini tesbit etme melumat toplama izleme ve hucum bacarigina malikdir ABS la yanasi Israil Seudiyye Erebistani ve Yaponiya silahli quvveleri terefinden istifade edilir 2017 ci ile olan melumata esasen bu doyus teyyaresinin muxtelif variantlarinin istehsali 2022 ci ile qeder davam edecek Yaradilma tarixi1960 ci illerin sonlarinda ABS Herbi Hava Quvveleri terefinden aparilan tedqiqatlar Vyetnam muharibesinde toplanilmis hava doyusu tecrubeleri neticesinde havada ustunluk elde ede bilecek qirici ucun telebler hazirlandi Yeni teyyarenin dizayn konsepsiyasinin hazirlanmasina baslayan 8 kompaniyadan 4 u 500 e yaxin dizayn konsepsiyasi teqdim etdiler Ekser konsepsiyalarda teyyarelerin qanadlari deyisken bucaqli cekisi 27 200 kq etrafinda maksimal sureti Mach 2 7 cekme gucunun cekiye nisbeti emsali 0 75 e beraber idi Bu sertler teyyarenin qirici kimi effektivliyini azaltdigi ucun terefinden qebul edilmedi 1967 ci ilde yeni Enerji manevrlilik nezeriyyesinin qebulu bu parametrlerde koklu deyisiklikler etmeye imkan yaratdi ceki 18 100 kq hududlarina dusdu maksimal suret Mach 2 3 2 5 ve gucun cekiye nisbeti 0 97 e beraberlesdi Bu dovrde MiQ 25 le bagli ABS nin elde etdiyi melumatlar onun ciddi maragina sebeb oldu ABS MiQ 25 in teyinatinin yuksek suretli kesfiyyat teyyarelerini tutmaq ucun hazirlandigini bilmediyinden onu havada ustunluk elde etmek ucun hazirlanan qirici kimi qebul etdi MiQ 25 in xarici gorunusu bunu demeye esas verirdi Lakin MiQ 25 de teyyarenin manevr qabiliyyetinden daha cox sureti esas goturulmusdu Bele tekmil teyyarelere qarsi hemin dovrde ABS Herbi Hava Quvvelerinin USAF ve ABS herbi donanmasinin silahlanmasinda olan F 4 Phantom II ler qismen mubarize apara bilerdiler Qisa muddetde yeni qirici teyyare hazirlanmali idi F X proqramina start verildi Bu proqrama kimi ise ABS Herbi Deniz Flotu VFX proqrami uzre teyyarelerini hazirlamisdi F X proqraminin neticesi kimi meydana cixacaq teyyare daha yungul olub F 4 Phantomlari evezlemeli idi Yeni qiriciya telebler bunlar idi tekpilotlu maksimal 18 100 kq ceki ile qalxma hava hava doyuslerinde istirak maksimal suret Mach 2 5 ve cekme gucunun cekiye nisbeti 1 etrafinda Dord sirket tekliflerini gonderse de ABS Hava Quvveleri General Dynamics i kenarlasdirib ve McDonnell Douglas sirketlerini layiheye celb etdi Qalib 1969 cu il 23 dekabr tarixinde McDonnell Douglas sirketi elan edildi Son dizayn benzese de stabil qanadli oldu Gozlenildiyinden ferqli olaraq F 4 leri evez etmek ucun kifayet qeder yungul cixmadi Iki versiya tekpilotlu F 15A ve ikipilotlu F 15B uzerinde is basladi F 15A nin ilk ucusu 1972 ci ilin iyulunda F 15B nin ilk ucusu 1973 cu ilin iyulunda oldu Dovrune gore inqilabi cihazlari komputer texnologiyasi F 15 in bir nefer terefinden idare edilmesine cekinin nisbeten qorunmasina imkan verdi ve F 4 den ferqli olaraq F 15 kabinesinin butov suse ortuyu manesiz gorunus temin edirdi ABS Hava Quvveleri F 15 i F 86 Sabre den sonra havada ustunluk elde etmek ucun yaradilmis ilk ABS HQ qiricisi kimi teqdim etdi Teyyarenin avionika imkanlari qisa zamanda Israil Herbi Hava Quvveleri ve diqqetini cekdi ABS nin ozunde ise iri manevr imkanlari gozlenildiyinden zeif ve bahali coxlu sayda istehsala imkan vermeme olmasina gore ciddi tenqide meruz qaldi Naraziliqlarin neticesi olaraq yungul F 16 Fighting Falcon ve orta cekili F A 18 Hornet ucun kimi yuksek manevrlilik qabiliyyetli qiricilarin hazirlanmasi proqramlarina start verildi KonstruksiyaF 15 qalxma zamani tecillenerken F 15 in govdesi butovlukde metaldan aluminium erintiler 37 titan erintiler 26 7 5 7 den az olmayaraq yuksekdavamli metallar 5 hazirlanmis ve yarim monokokdur yarim ramasiz Qanadlar stabildir Teyyarenin idare edilmesini temin eden hava dayaqlari metal ve kompozisiya materiallarindan hazirlanmisdir Tormozlanmasi ucun bel hissesindeki hava tormozu ile temin edilir Teyyare Pratt amp Vitni F 100 Pratt amp Whitney F 100 tipli ox kompressorlu turbovintli forsaj imkanli ve govdede yanasi qurasdirilmis iki muherrikle techiz edilmisdir Qanad sahesinin iriliyi cekinin qanad sahesine nisbeti ve gucun cekiye nisbeti teyyareni manevrli olmasina qefil donmeler zamani suret itirmemesine imkan verir 10 000 m yuksekliye 60 saniyede catir Muherrikin gucu teyyareye dik saquli qalxmalar zamani tecillenmeye imkan verir B ve D modelleri ikiyerli telim ucundur E modelinde ikinci pilot bombardmanci naviqator ucun nezerde tutulmusdur Elave yanacaq cenleri qurasdirilmis F 15 Iraq semasinda doyus novbeciliyinde Alti yanacaq ceni movcuddur Bunlardan 4 u fuzelyajda 2 si qanadlarda yerlesir Qanadlarda yerlesen sert materialdan olan cenler ilkin novbede serf edilir Yanacaq cenleri 12 7 mm lik gullelerden qorunurlar Partlamanin qarsisini almaq ucun ise cenler xususi penopoliuretan poroplastla doldurulmuslar C ve D modifikasiyalari elave yanacaq cenleri dasimaq imkanina da malikdir Bu cenlerden her biri 2840 l yanacaq dasiya bilir Lakin bu cur cenler cox da genis istifade edilmir Avionika imkanlari Avionika cihazlarina melumatlarin on susede eks olunmasini temin eden sistem HUD tekmil radarlar inersial naviqasiya sistemi INS ucma avadanliqlari ultra yuksek tezlikli elaqe vasiteleri UHF TACAN ve teyyarenin avtomatik enmesini temin eden sistem ILS daxildir Bunlardan elave dost dusmen teyyareleri mueyyenlesdiren sistem IFF teyyareni radioelektron dalgalar ucun gorunmez eden sistem merkezi komputer ve diger sistemler teyyarenin doyuse yararligini imkanlarini genislendirir Yerden destek almadan F 15 in coxterefli APG 63 70 teyyareden yuksekde ve alcaqda ucan hedefleri tapa biler Bu sistem agac hundurluyunde ucan teyyareleri yukseksuretli kicik hedefleri hem hedsiz yaxinda hem de gorunus mesafesinde olmayanda max 220 km uzaqliq tesbit ede ve izleye biler Mermilerin hedefi vurma effektivliyini artirmaq ucun radarin elde etdiyi melumatlar merkezi komputere oturulur 90 km uzaqligi hedefealma bacarigi AIM 120 AMRAAM tipli raketlerle hedefleri gormeden de mehv etmeye imkan verir Yaxin mesafeli doyuslerde radar pilotun istiraki olmadan reqib teyyareni hedefe alir ve melumatlari on susede eks etdirir Bundan elave qiricinin radarlari avtomatik olaraq tehlukeni bildirmekle yanasi teyyareni radioelektron dalgalar ucun de gorunmez edir SilahlanmasiM61 Vulcan F 15 in sag qanadinda F 15 Qartallar esasasen asagidaki raketlerle silahlana biler AIM 7F M Sparrow mermileri orta mesafeli hava hava tipli AIM 120 AMRAAM tekmillesdirilmis orta mesafeli hava hava tipli AIM 9L M Sidewinder qisa mesafeli istiliye ucan hava hava tipli Bunlardan elave AGM 88 HARM CBU 52 CBU 59 CBU 71 CBU 87 CBU 89 ve MK 20 yerine yetirdiyi funksiyadan asili olaraq F 15 in muxtelif modifikasiyalari terefinden dasina biler Qiricinin sag qanadinin govdeye birlesen hissesinde Qatlinq tipli 20 mm lik pulemyotu qurasdirilmisdir IstifadecilerF 15 istifade eden olkeler F 15 aciq mavi F 15E qirmizi her iki teyyareden istifade eden olkeler tund mavi rengdeIsrail Israil Herbi Hava Quvveleri 1977 ci ilden beri F 15 istifadecisidir 2017 ci ilin noyabr ayina olan melumata esasen Israil HHQ nin silahlanmasina muxtelif variantlardan olan 84 eded F 15 qiricisi daxildir Yaponiya 2016 ci ile olan melumata esasen 201 eded F 15J Seudiyye Erebistani 2017 ci ilin noyabr ayina olan melumata esasen muxtelif variantlardan olan 170 eded F 15 Cenubi Koreya 60 eded F 15K Sinqapur 32 eded F 15SG ABS 2016 ci ile olan melumata esasen 198 eded F 15C 211 eded F 15E ve 29 eded F 15DTaktiki Texniki Xarakteristikasi F 15C Eagle F 15 in ucterefli gorunusuUmumi parametrler Heyet 1 Uzunlugu 19 43 m Qanad eni 13 05 m Hundurluk 5 63 m Qanad sahesi 56 5 m2 Bos ceki 12 700 kq Yuklu ceki 20 200 kq Maksimal qalxma cekisi 30 845 kq Guc teminatcisi 2x Pratt amp Whitney F100 ve ya forsaj imkanli truboventilli muherrik F 220 her birinin forsajsiz gucleri 77 62 kN F 220 de her birinin forsajla gucu 111 2 kN Daxili yanacaq cenlerin tutumu 6 100 kqUcus keyfiyyetleri Maksimal suret Mach 2 5 2660 km s Alcaq hundurluklerde Mach 1 2 1450 km s Doyus radiusu tam silahli maksimal ucus mesafesi 1 967 km Maksimal ucus mesafesi 5 550 km elave yanacaq cenleri de dolu olduqda Ucus tavani 20 000 m Yuksekliye qalxma sureti 254 m s Qanad yuklenmesi 358 kg m2 Cekme gucunun cekiye nisbeti 1 12Hemcinin baxSu 27 F 16 MiQ 29Istinadlar Boeing F 15K Republic of Korea F 15K Facts 2010 01 20 tarixinde Istifade tarixi 2011 02 16 Deagel com 2016 09 04 tarixinde Istifade tarixi 2011 02 19 F 15 Eagle af mil United States Air Force 2017 02 14 tarixinde Istifade tarixi 29 dekabr 2017 Jenkins 1998 pp 5 7 Davies 2002 p 10 Davies 2002 pp 9 11 Spick 2000 pp 130 131 Chapter 5 Return of the Air Superiority Fighter 2009 09 29 at the Wayback Machine A Half Century of U S Fighter Aircraft R amp D Santa Monica CA 1998 ISBN 0 8330 2595 3 Jenkins 1998 pp 97 104 2018 02 06 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2017 12 29 International Institute for Strategic Studies The Military Balance 2016 London Taylor amp Francis 2016 seh 263 ISBN 9781857438352 International Institute for Strategic Studies The Military Balance 2016 London Taylor amp Francis 2016 seh 352 ISBN 9781857438352 Duk kun Byun Air Force receives last shipment of F 15K fighter jet 2016 03 04 at the Wayback Machine Speech by Deputy Prime Minister and Minister for Defence Teo Chee Hean at the Inauguration of the F 15SG 149 Squadron 2020 03 14 tarixinde Istifade tarixi 2017 12 29 International Institute for Strategic Studies The Military Balance 2016 London Taylor amp Francis 2016 seh 47 48 ISBN 9781857438352 Xarici kecidlerABS Herbi Hava Quvvelerinin sayti olu kecid F 15 Boeing com F 15 Eagle Globalsecurity org