Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Ceyms Prays (ing. James Price) və ya əsl adı ilə Ceyms Higinbottom (ing. James Higginbottom; 1752[…], London – 3 avqust 1783, Qilford[d]) — İngiltərə kimyaçısı və əlkimyaçısı. O, civəni gümüşə və ya qızıla çevirə bildiyini iddia etmişdir. Prays etibarlı şahidlərin önündə ikinci dəfə bunu icra etməli idi, lakin bunun əvəzinə pruss turşusu (hidrogen sianid) içərək özünü öldürmüşdür.
| Ceyms Prays | |
|---|---|
 | |
| Doğum tarixi | 1752[…] |
| Doğum yeri | |
| Vəfat tarixi | 3 avqust 1783 |
| Vəfat yeri |
|
| Vəfat səbəbi | sianiddən zəhərlənmə[d] |
| Elmi dərəcələri |
|
| Təhsili | |
| Üzvlüyü | |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Erkən həyatı
Ceyms Higinbottom 1752-ci ildə Londonda anadan olmuşdur. O, vəfat edən və ona miras qoyan bir qohumunun istəyinə uyğun olaraq soyadını Prays qoymuşdur. O, Oksford Universitetində oxumuşdur. Praysın erkən təhsili və ya Oksfordda apardığı tədqiqatlar haqqında heç bir qeyd yoxdur, lakin onun orada uğurlu karyerası olduğu məlumdur. O, 25 yaşında incəsənət magistri olmuş və 1778-ci ildə, xüsusən də kimya sahəsindəki işinə görə tibb elmləri doktoru olmuşdur. 1781-ci ildə 29 yaşında Kral Cəmiyyətinin üzvü seçilmişdir.
Transmutasiya işi
Ceyms Prays 1782-ci ildə əsas metalların qiymətli metallara çevrilməsi üzərində işləməyə başlamışdır. 6 may 1782-ci ildə tapıntılarını bir neçə dostuna açıqladıqdan sonra yerləşən laboratoriyasında bir sıra ictimai təcrübələr keçirmişdir. O, natrium tetraboratı, nitrini, qırmızı və ya ağ tozunu (o bunu istehsal tozu adlandırırdı) öz çəkisinin əlli misli civə ilə qarışdıraraq və bu qarışığı dəmir çubuqla bir tige ilə qarışdıraraq qiymətli metallar istehsal edə biləcəyini iddia edirdi. Qırmızı tozu qarışdıraraq qızıl çıxardığını, ağ tozla isə gümüş əldə etdiyini iddia etmişdir. O, həmyaşıdlarının, din xadimlərinin, hüquqşünasların və kimyaçıların iştirak etdiyi yeddi ictimai nümayiş həyata keçirmişdir. Bunlardan sonuncusu 25 may 1782-ci ildə keçirilmişdir. Praysın sınaqlar zamanı hasil edildiyini iddia etdiyi qızılın bir hissəsi Kral III Georqa təqdim edilmişdir.
Kral Cəmiyyətinin üzvləri buna daha az inanırdılar və ondan təcrübələri cəmiyyətin bəzi üzvlərinin iştirakı ilə təkrarlamasını istəmişdilər. Prays bunu etməkdən çəkinmişdi. O, tozlarının tükəndiyini və yeni nümunələrin hazırlanmasının ona vaxt və pul bahasına başa gələcəyini, sağlamlığına ziyan vuracağını iddia etmişdir. O, həmçinin qızılın və ya gümüşün bu üsulla hazırlanmasının xərcinin qənaətcil olmadığına etiraz etmişdir. Buna əsas o idi ki, qızılın unsiyasının hazırlanması 17 funt sterlinqə başa gəlirdi, qızıl özü isə yalnız 4 funt-sterlinqdir. Kral Cəmiyyəti təcrübələrin təkrarlanmasında israr etmiş və Prays bir üzv olaraq cəmiyyətin şərəfini şübhə altına aldığını xatırlatmışdır. Prays onları məzəmmət etmiş və iddia etmişdir ki, onun nüfuzu və cəmiyyətdəki mövqeyi onun iddialarının doğruluğuna hər hansı bir şübhə işarəsinin yaranmasının qarşısını almalıdır, lakin o, sonda boyun əymək məcburiyyətində qalmışdır.
1783-cü ilin yanvarında Prays Gildforddakı laboratoriyasına qayıtmış və bu tozların istehsalına başlamışdır. Əslində, o, dəfnə suyunun (tərkibində adətən pruss turşusu kimi tanınan hidrogen siyanidi olan) distillə edilməsiylə məşğul olmuşdu. O, eyni vaxtda vəsiyyətini yazmış, lakin altı aydan sonra, yəni 3 avqustda Gildforddakı laboratoriyasında eksperimentin şahidi olmaları üçün Kral Cəmiyyətinin üzvlərini dəvət etmək məqsədilə Londona qayıtmışdır.
İlk nümayişlərinin iddia edilən uğurlarına və onların səbəb olduğu qəzəbinə baxmayaraq, təyin olunmuş gündə Gildfordda yalnız üç üzv gəlmişdi. Gələnlərin sayının zəif olmasından açıq-aydın məyus olsa da, Prays üç nəfəri qarşılamış və sonra bir tərəfə çəkilərək, hazırladığı dəfnə suyu kolbasını içərək intihar etmişdir. Qonaqlar dərhal onun xarici görünüşünün dəyişdiyini görmüş, lakin onlar heç nə edə bilməmişdir. Prays sianidlə zəhərlənərək vəfat etmişdir.
İstinadlar
- James Price // Faceted Application of Subject Terminology.
- James Price // CERL Thesaurus (ing.). Consortium of European Research Libraries.
- Oxford Dictionary of National Biography (ing.). / C. Matthew Oxford: OUP, 2004.
- Denis Duveen. "James Price (1752–1783) Chemist and Alchemist". Isis. 41 (3/4). December 1950: 281–3. doi:10.1086/349194.
- W and R Chambers (Eds.). "Chambers Book of Days — The Last of the Alchemists". 1869. 2024-08-27 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2024-08-27. ([[:Category:|link]])[[Category:]]
Əlavə ədəbiyyat
- New Scientist, Dec 24–31, 1987
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Ceyms Prays ing James Price ve ya esl adi ile Ceyms Higinbottom ing James Higginbottom 1752 London 3 avqust 1783 Qilford d Ingiltere kimyacisi ve elkimyacisi O civeni gumuse ve ya qizila cevire bildiyini iddia etmisdir Prays etibarli sahidlerin onunde ikinci defe bunu icra etmeli idi lakin bunun evezine pruss tursusu hidrogen sianid icerek ozunu oldurmusdur Ceyms PraysDogum tarixi 1752 Dogum yeri London Ingiltere Boyuk Britaniya kralligiVefat tarixi 3 avqust 1783 1783 08 03 Vefat yeri Qilford d Surrey Ingiltere Boyuk Britaniya kralligiVefat sebebi sianidden zeherlenme d Elmi dereceleri tibb doktoru d tibb elmleri doktoruTehsili Oksford UniversitetiUzvluyu London Kral Cemiyyeti Vikianbarda elaqeli mediafayllarErken heyatiCeyms Higinbottom 1752 ci ilde Londonda anadan olmusdur O vefat eden ve ona miras qoyan bir qohumunun isteyine uygun olaraq soyadini Prays qoymusdur O Oksford Universitetinde oxumusdur Praysin erken tehsili ve ya Oksfordda apardigi tedqiqatlar haqqinda hec bir qeyd yoxdur lakin onun orada ugurlu karyerasi oldugu melumdur O 25 yasinda incesenet magistri olmus ve 1778 ci ilde xususen de kimya sahesindeki isine gore tibb elmleri doktoru olmusdur 1781 ci ilde 29 yasinda Kral Cemiyyetinin uzvu secilmisdir Transmutasiya isiCeyms Prays 1782 ci ilde esas metallarin qiymetli metallara cevrilmesi uzerinde islemeye baslamisdir 6 may 1782 ci ilde tapintilarini bir nece dostuna aciqladiqdan sonra yerlesen laboratoriyasinda bir sira ictimai tecrubeler kecirmisdir O natrium tetraborati nitrini qirmizi ve ya ag tozunu o bunu istehsal tozu adlandirirdi oz cekisinin elli misli cive ile qarisdiraraq ve bu qarisigi demir cubuqla bir tige ile qarisdiraraq qiymetli metallar istehsal ede bileceyini iddia edirdi Qirmizi tozu qarisdiraraq qizil cixardigini ag tozla ise gumus elde etdiyini iddia etmisdir O hemyasidlarinin din xadimlerinin huquqsunaslarin ve kimyacilarin istirak etdiyi yeddi ictimai numayis heyata kecirmisdir Bunlardan sonuncusu 25 may 1782 ci ilde kecirilmisdir Praysin sinaqlar zamani hasil edildiyini iddia etdiyi qizilin bir hissesi Kral III Georqa teqdim edilmisdir Kral Cemiyyetinin uzvleri buna daha az inanirdilar ve ondan tecrubeleri cemiyyetin bezi uzvlerinin istiraki ile tekrarlamasini istemisdiler Prays bunu etmekden cekinmisdi O tozlarinin tukendiyini ve yeni numunelerin hazirlanmasinin ona vaxt ve pul bahasina basa geleceyini saglamligina ziyan vuracagini iddia etmisdir O hemcinin qizilin ve ya gumusun bu usulla hazirlanmasinin xercinin qenaetcil olmadigina etiraz etmisdir Buna esas o idi ki qizilin unsiyasinin hazirlanmasi 17 funt sterlinqe basa gelirdi qizil ozu ise yalniz 4 funt sterlinqdir Kral Cemiyyeti tecrubelerin tekrarlanmasinda israr etmis ve Prays bir uzv olaraq cemiyyetin serefini subhe altina aldigini xatirlatmisdir Prays onlari mezemmet etmis ve iddia etmisdir ki onun nufuzu ve cemiyyetdeki movqeyi onun iddialarinin dogruluguna her hansi bir subhe isaresinin yaranmasinin qarsisini almalidir lakin o sonda boyun eymek mecburiyyetinde qalmisdir 1783 cu ilin yanvarinda Prays Gildforddaki laboratoriyasina qayitmis ve bu tozlarin istehsalina baslamisdir Eslinde o defne suyunun terkibinde adeten pruss tursusu kimi taninan hidrogen siyanidi olan distille edilmesiyle mesgul olmusdu O eyni vaxtda vesiyyetini yazmis lakin alti aydan sonra yeni 3 avqustda Gildforddaki laboratoriyasinda eksperimentin sahidi olmalari ucun Kral Cemiyyetinin uzvlerini devet etmek meqsedile Londona qayitmisdir Ilk numayislerinin iddia edilen ugurlarina ve onlarin sebeb oldugu qezebine baxmayaraq teyin olunmus gunde Gildfordda yalniz uc uzv gelmisdi Gelenlerin sayinin zeif olmasindan aciq aydin meyus olsa da Prays uc neferi qarsilamis ve sonra bir terefe cekilerek hazirladigi defne suyu kolbasini icerek intihar etmisdir Qonaqlar derhal onun xarici gorunusunun deyisdiyini gormus lakin onlar hec ne ede bilmemisdir Prays sianidle zeherlenerek vefat etmisdir IstinadlarJames Price Faceted Application of Subject Terminology James Price CERL Thesaurus ing Consortium of European Research Libraries Oxford Dictionary of National Biography ing C Matthew Oxford OUP 2004 Denis Duveen James Price 1752 1783 Chemist and Alchemist Isis 41 3 4 December 1950 281 3 doi 10 1086 349194 W and R Chambers Eds Chambers Book of Days The Last of the Alchemists 1869 2024 08 27 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2024 08 27 Category link Category Elave edebiyyatNew Scientist Dec 24 31 1987