Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Əlkimya və ya kimyagərlik — elmi biliklər sisteminə əsaslanmayan 4-16 əsrlər kimyasının adı. Əlkimya, Fəlsəfə daşı adlanan mövhumi daş vasitəsilə ucuz mis və qurğuşun metallarını qızıl və gümüşə çevirməyin mümkün olması kimi yanlış ideya üzərində qurulmuşdu. Orta əsrlərdə kimya elmi yaranana qədər elmin, magiyanın və dinin əcaib qarşığından ibarət olan əlikimya mövcud olmuşdur.Əlkimya ilə məşğul olan kimyagərlər öz yanlış ideyalarına nail ola bilməsələr də, tətbiqi kimyanın inkişafına müəyyən dərəcədə xidmət göstərmiş və istifadə etdikləri kimyəvi prosesləri tədriclə təkmilləşdirmişlər. Əlkimya III - IV əsrlərdə Misirdə meydana gəlmişdi. Orta əsrlərdə Avropada geniş yayılmışdı. Əlkimyaçıların (kimyagərlərin) əsas məqsədi oksidləşən (qeyri-nəcib) metalların qızıl və gümüşə (nəcib metallara) çevrilməsinə yardım edəcək “fəlsəfə daşı”nın, eləcə də “əbədi həyat iksiri”nin tapılmasından ibarət idi. Kimyagərlərin tədqiqatlarının praktiki nəticəsi bir çox qiymətli məhsulların - qarışıq metalların - xəlitələrin, mineral və bitki yağlarının, şirlərin (minaların), şüşə, dərman və s. alınmasına, eləcə də yeni kimyəvi cihazların yaradılmasına səbəb olmuşdur.
Əlkimyada qovma
Əlkimyada qovma çox inkişaf etmişdi.Onlar qovma və ya distillə haqqında kitablar belə dərc edirdilər.Və hətta fosfor da sidiyin qovulması nəticəsində alınmışdı.Orta əsrlərə qədər qovma da müqəddəs sənət hesab olunurdu.
Fəlsəfə daşı
Fəlsəfə daşı əlkimyanın anası hesab olunur.Belə ki dəmir və ya misdən fəlsəfə daşı vasitəsi ilə Qızılın alınması əsaslanan bu fikir mümkünsüz olsa da, uzun müddət əlkimyaçılar bunu axtarmışlar.Bu axtarışların nəticəsində çox şey (məsələn, Fosfor) kəşf olunmuşdur.Əlkimya ilk dəfə Zosima Panapolitanski tərəfindən işlənmiş Kemiya sözünə Al şəkilçisi artırılmaqla (lat.Alchemia) yaranmışdır.Amma əlkimya kimyailə deyil bu daş ilə əlaqəli idi.Bu daş haqqında əlkimyəvi komiks - "Lal kitab" mövcuddur.Burada işlənən fəlsəfi civə və fəlsəfi kükürd cisim haqqında deyil fəlsəfə məzmunludur.Belə ki,civə ilə kükürd ana və ata kimi də təhrif olunur.Bir çox mənbələrdə fəlsəfə daşını qırmızı və bəzən də sarı toza bənzədirlər.Amma fəlsəfə daşının nə olduğu və necə alındığı hələ də mübahisə doğurmağa davam edir.
Əlkimya sözünün mənşəyi
Əlkimya bir sıra mənbələrə görə I - XVIII əsrləri əhatə edir. Digər metallardan qızıl almaq ideyası həqiqətən də, I -III əsrlərdə misirdə meydana çıxmışdır.Əlkimya sözü isə bu düşüncələr ərəblərə keçdikdə yaranmışdır.Onlar kimya sözünə "Əl-" ərəb qoşmasını artırmış və bu söz də avropaya belə keçdiyindən iş belə gətirdi ki, belə düşüncələr "Əlkimya" adı atında məşhurlaşdı.Təbii ki, Avropa dillərində "ə" hərfi olmadığından, onlar bu sözü müxtəlif cür mənimsədilər (Lat.Alchemia;ing.Alchemy).Amma "Əl-" ön şəkilçisi də avropa dillərində yox idi. Lakin hansısa səbəbdən onlar bu ön şəkilçini "Al-" formasında sözün tərkibində saxladılar. XVII əsrdə isə insanlar artıq kimyanı əlkimyadan ayırmışdılar.
Əlkimya ideyaları
Əlkimyada müxtəlif dövrlərdə müxtəlif dövrlərdə müxtəlif ideyalar altında hökm sürmüşdür.Maddələrin üç əsası, Atomistlik, nəcibləşmə belə fikirlərdəndir.
Nəcibləşmə
Nəcibləşmə metallarla bağlı fikir idi.Əlkimyaçılar həyat iksiri və fəlsəfə daşını da bu məqsədlə axtarırdılar.Onlar bütün metallar arasında yalnız qızıl, bəzən isə gümüşü nəcib hesab edirdilər.Buna görə də metalların çevrilməsinə dair əsərlər də yazırdılar. Qədim və orta əsr əlkimya kitablarının bəlkə də yarısından çoxu bu mövzuda idi.
Maddələrin üç əsası
Bütün metalların və yaxud metalların üçəsası - Duz, Civə və kükürd anlayışı əlkimyaya Ər - Razi tərəfindən daxil edilmişdir.
Ədəbiyyatda əlkimya
M. F. Axundzadənin "Molla İbrahimxəlil kimyagər" əsəri əlkimya mövzusundadır.
Mənbə
- Uşaqlar üçün ensiklopediya. Kimya. Bakı, Şərq- Qərb, 2009.
İstinadlar
- "Əlkimya" (az== İstinadlar == ). https://wikipedia.anarim. 13 may 2019. İstifadə tarixi: 7 mart2021.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Elkimya ve ya kimyagerlik elmi bilikler sistemine esaslanmayan 4 16 esrler kimyasinin adi Elkimya Felsefe dasi adlanan movhumi das vasitesile ucuz mis ve qurgusun metallarini qizil ve gumuse cevirmeyin mumkun olmasi kimi yanlis ideya uzerinde qurulmusdu Orta esrlerde kimya elmi yaranana qeder elmin magiyanin ve dinin ecaib qarsigindan ibaret olan elikimya movcud olmusdur Elkimya ile mesgul olan kimyagerler oz yanlis ideyalarina nail ola bilmeseler de tetbiqi kimyanin inkisafina mueyyen derecede xidmet gostermis ve istifade etdikleri kimyevi prosesleri tedricle tekmillesdirmisler Elkimya III IV esrlerde Misirde meydana gelmisdi Orta esrlerde Avropada genis yayilmisdi Elkimyacilarin kimyagerlerin esas meqsedi oksidlesen qeyri necib metallarin qizil ve gumuse necib metallara cevrilmesine yardim edecek felsefe dasi nin elece de ebedi heyat iksiri nin tapilmasindan ibaret idi Kimyagerlerin tedqiqatlarinin praktiki neticesi bir cox qiymetli mehsullarin qarisiq metallarin xelitelerin mineral ve bitki yaglarinin sirlerin minalarin suse derman ve s alinmasina elece de yeni kimyevi cihazlarin yaradilmasina sebeb olmusdur Elkimyada qovmaElkimyada qovma cox inkisaf etmisdi Onlar qovma ve ya distille haqqinda kitablar bele derc edirdiler Ve hetta fosfor da sidiyin qovulmasi neticesinde alinmisdi Orta esrlere qeder qovma da muqeddes senet hesab olunurdu Zosima Panapolitansinin kulliyatindan goturulmus qovma aparati miniaturu Felsefe dasi Kisi ve qadin Kukurd ve Cive Felsefe dasi elkimyanin anasi hesab olunur Bele ki demir ve ya misden felsefe dasi vasitesi ile Qizilin alinmasi esaslanan bu fikir mumkunsuz olsa da uzun muddet elkimyacilar bunu axtarmislar Bu axtarislarin neticesinde cox sey meselen Fosfor kesf olunmusdur Elkimya ilk defe Zosima Panapolitanski terefinden islenmis Kemiya sozune Al sekilcisi artirilmaqla lat Alchemia yaranmisdir Amma elkimya kimyaile deyil bu das ile elaqeli idi Bu das haqqinda elkimyevi komiks Lal kitab movcuddur Burada islenen felsefi cive ve felsefi kukurd cisim haqqinda deyil felsefe mezmunludur Bele ki cive ile kukurd ana ve ata kimi de tehrif olunur Bir cox menbelerde felsefe dasini qirmizi ve bezen de sari toza benzedirler Amma felsefe dasinin ne oldugu ve nece alindigi hele de mubahise dogurmaga davam edir Elkimya sozunun menseyiElkimya bir sira menbelere gore I XVIII esrleri ehate edir Diger metallardan qizil almaq ideyasi heqiqeten de I III esrlerde misirde meydana cixmisdir Elkimya sozu ise bu dusunceler ereblere kecdikde yaranmisdir Onlar kimya sozune El ereb qosmasini artirmis ve bu soz de avropaya bele kecdiyinden is bele getirdi ki bele dusunceler Elkimya adi atinda meshurlasdi Tebii ki Avropa dillerinde e herfi olmadigindan onlar bu sozu muxtelif cur menimsediler Lat Alchemia ing Alchemy Amma El on sekilcisi de avropa dillerinde yox idi Lakin hansisa sebebden onlar bu on sekilcini Al formasinda sozun terkibinde saxladilar XVII esrde ise insanlar artiq kimyani elkimyadan ayirmisdilar Elkimya ideyalariElkimyada muxtelif dovrlerde muxtelif dovrlerde muxtelif ideyalar altinda hokm surmusdur Maddelerin uc esasi Atomistlik neciblesme bele fikirlerdendir Neciblesme Neciblesme metallarla bagli fikir idi Elkimyacilar heyat iksiri ve felsefe dasini da bu meqsedle axtarirdilar Onlar butun metallar arasinda yalniz qizil bezen ise gumusu necib hesab edirdiler Buna gore de metallarin cevrilmesine dair eserler de yazirdilar Qedim ve orta esr elkimya kitablarinin belke de yarisindan coxu bu movzuda idi Maddelerin uc esasi Butun metallarin ve yaxud metallarin ucesasi Duz Cive ve kukurd anlayisi elkimyaya Er Razi terefinden daxil edilmisdir Edebiyyatda elkimyaM F Axundzadenin Molla Ibrahimxelil kimyager eseri elkimya movzusundadir MenbeUsaqlar ucun ensiklopediya Kimya Baki Serq Qerb 2009 ISBN 9952 34 195 9IstinadlarVikianbarda Elkimya ile elaqeli mediafayllar var Elkimya az Istinadlar https wikipedia anarim 13 may 2019 Istifade tarixi 7 mart2021