Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Süryani dili və ya Suriya dili (ܠܫܢܐ ܣܘܪܝܝܐ leššānā sūryāyā) – Mesopotamiya və Şərqi Ərəbistanda tarixən danışılan, Orta Arami dilinin bir dialekti. I əsrdən öncə əlifbası yox idi lakin 5 əsr boyu danışıq dili olmuşdur. IV-VIII əsrlər arasında Yaxın Şərqin əsas dili olmuşdur. ilə yazılır.
| Süryani dili | |
|---|---|
| Orijinal adı | ܠܫܢܐ ܣܘܪܝܝܐ |
| Ölkə | |
| Təsnifatı | |
| |
| Yazı | süryani əlifbası[d] |
| Dil kodları | |
| QOST 7.75–97 | сир 602 |
| ISO 639-1 | — |
| ISO 639-2 | syc |
| ISO 639-3 | syc |
| syc | |
| IETF | syc |
| Glottolog | clas1252 |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Xristianlıqda rolu
Süryani dili şərq xristianlığının qorunmasında əsas faktor olmuş, kilsə dili halına gəlmişdir. Süryani Pravoslav Kilsəsi, , , , və kilsə dilidir. İlk dəfə Assuriya və Akkad imperiyaları bölgəsində yayılmış və Assuriya kilsəsi sayəsində indiki halına gəlib çıxmışdır. Məhz xristianlıq sayəsində Hindistanın Kerala bölgəsinə, Orta Asiyaya və Yaxın Şərqə yayılmışdır. Böyük Britaniyada, Adrian divarında Romalı assuriya əsilli əsgərlərin Süryani dilində yazdığı yazılar tapılmışdır.
Tarixi
Süryani dilinin inkişafı mərhələləri:
- Qədim Arami dili - Assuriya, Aşşur, Hatra, , Osroena kimi dövlətlərin dili olmuşdur.
- Orta Arami dili (ܟܬܒܢܝܐ - Xatabanaya - Ədəbi Süryani dili)
- Şərqi Süryani dili - , , və kilsə dilidir.
- Qərbi Süryani dili - Süryani Pravoslav Kilsəsi, və Maruni Kilsəsinin kilsə dilidir.
İlk dəfə Qədim Arami dilinin dialekti olaraq Assuriya hökmdarı III Tiqlatpalasar dövründə (e.ə. 745-727) , dövlət dili olaraq isə ilk dəfə e.ə.132-ci ildə Osroenada istifadə olunmağa başlanmışdı.
Ədəbi Süryani dili
III əsrdən başlayaraq artıq Edessa kilsələrində Süryani dili kilsə dili olaraq istifadə olunurdu. Süryani dilində yazılmış Bibliya versiyasının adı (ܦܫܝܛܬܐ) adlanır. Süryani dilində toplu dini əsərlərin ən məşhur müəllifidir. Nestorian küfrünün baş verməsindən sonra dil zamanla Şərqi Süryani dili və Qərbi Süryani dili olaraq ayrılmışdır. İslamın yayılması ilə əlaqədar olaraq ərəb dili onu əvəz etmiş, danışıq dili olaraq sadəcə Şimali İraqda qalmışdı.
Hazırkı vəziyyəti
Hazırda İraqda rəsmi statusa malik azlıq dili kimi tanınır.İraq, İsrail, İsveç və Keralada məktəblərdə tədris olunur.Türkiyədə Süryani dilində tədris verən uşaq bağçası fəaliyyət göstərir. Azərbaycanda da danışılır.
İstinadlar
- ScriptSource - Turkey.
- "Dialect, Culture, and Society in Eastern Arabia: Glossary". Clive Holes. 2001. pp. XXIV–XXVI.
- "Antik yazılar - Suriya dili". 2017-07-16 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2015-04-20.
- Beyer, Klaus; John F. Healey (1986). Arami dili: yayılması və hissələri. Göttingen: Vandenhoeck und Ruprecht. p. 44. .
- "When Syrians, Algerians and Iraqis patrolled Hadrian's Wall - Telegraph". 2022-05-16 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2015-04-20.
- Abbas Ənbari. "The Comprehensive Policy to Manage the Ethnic Languages in Iraq Arxivləşdirilib 2013-02-13 at the Wayback Machine" .səh. 4–5. (İngiliscə)
- The Ben Yehudas of Aramaic Arxivləşdirilib 2015-09-25 at the Wayback Machine - Haaretz.com (İngiliscə)
- "Mor Efrem Süryani Anaokulu". 2021-10-27 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2015-04-20.
- "Ağstafada assurların yadigarları - kultura.az". 2015-04-07 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2015-04-20.
Xarici keçidlər
Dil ilə əlaqədar bu məqalə . Məqaləni redaktə edərək Vikipediyanı zənginləşdirin. |
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Suryani dili ve ya Suriya dili ܠܫܢܐ ܣܘܪܝܝܐ lessana suryaya Mesopotamiya ve Serqi Erebistanda tarixen danisilan Orta Arami dilinin bir dialekti I esrden once elifbasi yox idi lakin 5 esr boyu danisiq dili olmusdur IV VIII esrler arasinda Yaxin Serqin esas dili olmusdur ile yazilir Suryani diliOrijinal adi ܠܫܢܐ ܣܘܪܝܝܐOlke TurkiyeTesnifati vd sami dilleri vd vd vd Arami dilisuryani dili dd dd dd dd dd dd Yazi suryani elifbasi d Dil kodlariQOST 7 75 97 sir 602ISO 639 1 ISO 639 2 sycISO 639 3 sycsycIETF sycGlottolog clas1252 Vikianbarda elaqeli mediafayllarXristianliqda roluSuryani dili serq xristianliginin qorunmasinda esas faktor olmus kilse dili halina gelmisdir Suryani Pravoslav Kilsesi ve kilse dilidir Ilk defe Assuriya ve Akkad imperiyalari bolgesinde yayilmis ve Assuriya kilsesi sayesinde indiki halina gelib cixmisdir Mehz xristianliq sayesinde Hindistanin Kerala bolgesine Orta Asiyaya ve Yaxin Serqe yayilmisdir Boyuk Britaniyada Adrian divarinda Romali assuriya esilli esgerlerin Suryani dilinde yazdigi yazilar tapilmisdir TarixiSuryani dilinde Incil 5 8 ܛܘ ܒ ܝܗܘ ܢ ܠܐ ܝܠ ܝܢ ܕ ܕ ܟ ܝܢ ܒܠ ܒ ܗܘ ܢ ܕܗ ܢ ܘ ܢ ܢ ܚܙܘ ܢ ܠܐ ܠ ܗ ܐ Ne bextiyardir ureyi temiz olanlar Cunki onlar Tanrini gorecek Suryani dilinin inkisafi merheleleri Qedim Arami dili Assuriya Assur Hatra Osroena kimi dovletlerin dili olmusdur Orta Arami dili ܟܬܒܢܝܐ Xatabanaya Edebi Suryani dili Serqi Suryani dili ve kilse dilidir Qerbi Suryani dili Suryani Pravoslav Kilsesi ve Maruni Kilsesinin kilse dilidir Ilk defe Qedim Arami dilinin dialekti olaraq Assuriya hokmdari III Tiqlatpalasar dovrunde e e 745 727 dovlet dili olaraq ise ilk defe e e 132 ci ilde Osroenada istifade olunmaga baslanmisdi Edebi Suryani diliIII esrden baslayaraq artiq Edessa kilselerinde Suryani dili kilse dili olaraq istifade olunurdu Suryani dilinde yazilmis Bibliya versiyasinin adi ܦܫܝܛܬܐ adlanir Suryani dilinde toplu dini eserlerin en meshur muellifidir Nestorian kufrunun bas vermesinden sonra dil zamanla Serqi Suryani dili ve Qerbi Suryani dili olaraq ayrilmisdir Islamin yayilmasi ile elaqedar olaraq ereb dili onu evez etmis danisiq dili olaraq sadece Simali Iraqda qalmisdi Hazirki veziyyetiHazirda Iraqda resmi statusa malik azliq dili kimi taninir Iraq Israil Isvec ve Keralada mekteblerde tedris olunur Turkiyede Suryani dilinde tedris veren usaq bagcasi fealiyyet gosterir Azerbaycanda da danisilir IstinadlarScriptSource Turkey Dialect Culture and Society in Eastern Arabia Glossary Clive Holes 2001 pp XXIV XXVI Antik yazilar Suriya dili 2017 07 16 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2015 04 20 Beyer Klaus John F Healey 1986 Arami dili yayilmasi ve hisseleri Gottingen Vandenhoeck und Ruprecht p 44 ISBN 3 525 53573 2 When Syrians Algerians and Iraqis patrolled Hadrian s Wall Telegraph 2022 05 16 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2015 04 20 Abbas Enbari The Comprehensive Policy to Manage the Ethnic Languages in Iraq Arxivlesdirilib 2013 02 13 at the Wayback Machine seh 4 5 Ingilisce The Ben Yehudas of Aramaic Arxivlesdirilib 2015 09 25 at the Wayback Machine Haaretz com Ingilisce Mor Efrem Suryani Anaokulu 2021 10 27 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2015 04 20 Agstafada assurlarin yadigarlari kultura az 2015 04 07 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2015 04 20 Xarici kecidlerDil ile elaqedar bu meqale qaralama halindadir Meqaleni redakte ederek Vikipediyani zenginlesdirin