Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Süni kəllə deformasiyası insan kəlləsinin məqsədli şəkildə deformasiyaya uğradıldığı bədən modifikasiyasıdır. Bu uşaq kəlləsinə qüvvə ilə təsir edərək onun normal böyüməsinin qarşısını almaqla edilir. Yastı, uzadılmış (iki odun arasında bağlanaraq), yuvarlaqlaşdırılmış (parçada bağlanaraq) və konus formasında olur. Əsasən, bu əməliyyat uşaq üzərində aparılır. Çünki bu vaxt kəllə elastik olur. Başın bağlanması təqribən doğumdan bir ay sonra başlayır və təqribən 6 ay davam edir.
Tarixi
Məqsədli şəkildə edilən kəllə deformasiyası coğrafi mövqeylərinə və mövcud olduqları dövrlərə görə fərqlənən bir çox mədəniyyətlərdə təcrübədən keçirilib və bu təcrübə hələ də Vanuatu kimi bəzi yerlərdə müşahidə edilir.
Məqsədli şəkildə edilən insan kəlləsi deformasiyasının yazılı tarixdən əvvəl mövcud olduğu fikirləşilir. İlk nümunələrə İraqdakı Şanidar mağarasından olan ön Neolit Homo sapiens (eramızdan əvvəl IX minillik) tərkib hissəsi daxildir və həmçinin Cənub-qərbi Asiyadakı neolit insanları arasında da müşahidə edilib.. İlk əvvəl Şanidar mağarasının neandertal tərkib hissəsində tapılmış neandertal kəllələrinin on min illərcə edilən təcrübələrin ən qədimi olduğu və süni şəkildə formasının dəyişdirildiyi fikirləşilirdi, ancaq daha sonra bunun doğru olmadığı sübut edildi. Şanidar 5-in kəllə qalıqları 1999-cu ildə antropoloji komanda tərəfindən yenidən quraşdırıldı. Burada kəşf edildi ki, kəllənin ilk quraşdırılması səhvdir. Nəticə kimi komanda qeyd etdi ki, "biz bundan belə hesab edə bilmərik ki, süni kəllə deformasiyası bu nümunəyə aid edilə bilər".
Kəllə deformasiyasının ilk dəfə yazılı şəkildə qeydə alınması eramızdan əvvəl 400-cü ilə təsadüf edir və Hippokrat tərəfindən Makrofali və ya Uzun başlıların təsvir edilməsidir. Onlar adlarını kəllə deformasiyası təcrübələrindən alırlar.
Köhnə dünyada hunlar oxşar kəllə deformasiyası təcrübəsinə malik olmaqları ilə bilinirdilər və Qədim yunan və Roma dünyasının son dövründə (b. e. 300-600) alanlar , hunlar tərəfindən idarə edilən şərqi alman qəbilələri, gepidlər, ostrogotlar, Heruli, Ruqi və burqonlular bu adəti mənimsəmişdilər. Qərbi alman qəbilələrində süni kəllə deformasiyaları nadir hallarda rast gəlinir.
Amerikada maya, ink və Şimali Amerika yerlilərinin müəyyən qəbilələrində bu adət müşahidə edilir. Şimali Amerikaya, xüsusilə şimal-qərbin çinuk qəbilələri və cənub-şərqin çoktaularına bu təcrübə məlum idi. Düzbaş hindilər kimi bilinən Şimali Amerika qrupunda başın hamarlaşdırılması görünməyib, ancaq başlarını yuvarlaqlaşdırmaq üçün kəllə modifikisiyasını istifadə edən ayrı saliş xalqlarından fərqli olaraq düzbaş hindilər adı onlara verilib. Çoktau , çehalis və nuksak hindilərinin də daxil olduğu başqa qəbilələr uşağın başının bağlanması yolu ilə başın düzləşdirilməsini təcrübədən keçiriblər.
Baham adalarının Lukayan xalqı bu adəti tətbiq edib. Süni kəllə deformasiyası Avstraliya aborigenləri arasında da bilinirdi.
1896-cı ildə bəşəriyyətin tarixi kitabında Fridrix Ratsel qeyd edir ki, kəllənin deformasiyası (həm düzləşdirərək, həm də təpəyə doğru gərərək) Taiti, Samoa, Havay və Paumotu qrupu kimi təcrid olunmuş yerlərdə tapılıb və bu ən çox kəllənin qəribə şəkildə sıxıldığı Yeni Hebraydlardakı Mallikolloda (hal-hazırda Malakula, Vanuatu) tapılıb.
Tuluza ərazisində belə kəllə deformasiyaları aralıqlarla XX əsrin əvvəllərinə qədər mövcud olub. Ancaq bunun bəzi erkən Avropa mədəniyyətləri kimi qəsdən edilməsi yerinə Tuluzadakı deformasiya fransız kəndliləri arasında bandeau olaraq bilinən qədim tibbi təcrübənin arzuedilməyən nəticəsi idi. Bandeau təcrübəsində körpənin başı doğumdan sonra baş verə biləcək hər hansı bir təsirdən və ya hadisədən qorumaq üçün sıx bükülür və örtülür. Əslində deformasiyanın erkən müasir dövr müşahidələrinin çoxu bunu kəndli uşaqları yazıq vəziyyətə gətirəcək bir şəkildə qeydə alınıb və bu kəndli uşaqları qədim Avropa ənənələri davam etdiyi üçün ağıldan kəm hesab edilirdilər.
Metodlar və növlər
Deformasiya adətən doğumdan sonra başlayır və növbəti iki il istənilən forma əldə edilənə qədər və ya uşaq aparatdan imtina edənə qədər proses davam edir.
Kəllə deformasiyasının xüsusi qurulmuş bir sistemi yoxdur. Bir çox alimlər öz sistemlərini inkişaf etdiriblər, ancaq onlar bütün formaların olduğu sadə sistem də razılaşa bilməyiblər.
Avropa və Asiyada Jirov tərəfindən süni kəllə deformasiyasının üç əsas növü müəyyən edilib:
- dairəvi
- fronto-oksipital (ön )
- saqital
Səbəbləri
Kəllə deformasiyası hansı qrupa mənsub olmağı bildirmək və ya sosial statusu göstərmək üçün yerinə yetirilə bilərdi. Bu Maya cəmiyyətində önəmli rol oynaya bilərdi. Süni kəllə deformasiyasının məqsədi estetik cəhətdən daha cəlbedici olan və ya rəmzlərlə əlaqələndirilən kəllə forması yaratmaq ola bilər.
Sağlamlığa təsirləri
Peru nümunələrində süni şəkildə deformasiyaya uğramış kəllələr və normal kəllələr arasında beyinin xüsusi bir statistik fərqi yoxdur.
Həmçinin bax
İstinadlar
- "Persﾃｩe". persee.fr. 2015-09-24 tarixində . İstifadə tarixi: 2015-01-26.
- Trinkaus, Erik. "Artificial Cranial Deformation in the in Shanidar 1 and 5 Neandertals". Current Anthropology. 23 (2). April 1982: 198–199. doi:10.1086/202808. JSTOR 2742361.
- A. Agelarakis, "The Shanidar Cave Proto-Neolithic Human Population: Aspects of Demography and Paleopathology", Human Evolution, volume 8, no. 4 (1993), pp. 235-253.
- Christopher Meiklejohn, , Ralph Solecki, Philip Smith, Canada), Peter Akkerman , "On the Origins of Cranial Artificial Deformation in SW Asia", Paleorient, Volume 18 (1992), pp. 83-97; K.O. Lorentz, Ubaid headshaping, in R.A. Carter and G. Philip, Beyond the Ubaid (2010), pp. 125-148.
- "Persﾃｩe". persee.fr. 2015-09-24 tarixində . İstifadə tarixi: 2015-01-26.
- Hippocrates upon Air, Water, and Situation: upon Epidemical Diseases, trans. Francis Clifton (1734), pp. 22-23.
- Facial reconstruction of a Hunnish woman 2020-11-11 at the Wayback Machine, Das Historische Museum der Pfalz,
- , A history of the Alans in the West: from their first appearance in the sources of classical antiquity through the early Middle Ages, U of Minnesota Press (1973), pp. 67-69
- Doris Pany and Karin Wiltschke-Schrotta, Artificial cranial deformation in a migration period burial of Schwarzenbach, Lower Austria, VIAVIAS, no. 2 (Vienna Institute for Archaeological Science 2008), pp. 18-23.
- "Choctaw Indian History". Accessgenealogy.com. 2013-09-22 tarixində . İstifadə tarixi: 2013-06-06.
- "Lucayan–Taíno burials from Preacher's cave, Eleuthera, Bahamas - Schaffer - 2010 - International Journal of Osteoarchaeology - Wiley Online Library". Onlinelibrary.wiley.com. 2018-02-20 tarixində . İstifadə tarixi: 2013-06-06.
- Ratzel, Friedrich. . MacMillan, London. 1896. 6 July 2011 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 4 October 2009.
- Delaire MMJ, Billet J (1964) Considérations sur les déformations crâniennes intentionnelles. Rev Stomatol 69: 535–541
- Janot, F, Strazielle, C, Awazu Pereira Da Silva, M, Cussenot, O (1993). Adaptation of facial architecture in the Toulouse deformity. Surgical and Radiologic Anatomy, 0930-1038, http://dx.doi.org/10.1007/BF01629867
- (PDF). Bioanth.org. 2014-09-12 tarixində orijinalından (PDF) arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2014-03-05.
- Dingwall, 1931
- Trinkaus, 1982
- Anton and Weinstein, 1999
- Hoshower et al., 1995
- E.V. Zhirov (1941, p. 82)
- Gerszten and Gerszten, 1995; Hoshower et al., 1995; Tubbs, Salter, and Oaks, 2006.
- Gerszten and Gerszten, 1995
- Martin Frieß, Michel Baylac. "Exploring artificial cranial deformation using elliptic Fourier analysis of procrustes aligned outlines". American Journal of Physical Anthropology. 2003. səh. 18. 2018-02-07 tarixində . İstifadə tarixi: 2014-03-05.
Mənbələr
- Ellen FitzSimmons, Jack H. Prost, Sharon Peniston, "Infant Head Molding, A Cultural Practice", Arch Fam Med, Vol 7, Jan/Feb 1998
- Adebonojo, F. O., "Infant head shaping". JAMA, 1991;265:1179.
- Henshen F. The Human Skull: A Cultural History . New York, NY: Frederick A Praeger, 1966
Xarici keçidlər
- Why early humans reshaped their children's skulls
- Mathematical Analysis of Artificial Cranial Deformation
- Reconstruction of an woman from a skull (intentionally deformed), discovered in (, ) : [1] 2012-03-25 at the Wayback Machine, [2], [3] 2012-03-25 at the Wayback Machine, [4] 2012-03-25 at the Wayback Machine, [5] 2012-03-25 at the Wayback Machine.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Suni kelle deformasiyasi insan kellesinin meqsedli sekilde deformasiyaya ugradildigi beden modifikasiyasidir Bu usaq kellesine quvve ile tesir ederek onun normal boyumesinin qarsisini almaqla edilir Yasti uzadilmis iki odun arasinda baglanaraq yuvarlaqlasdirilmis parcada baglanaraq ve konus formasinda olur Esasen bu emeliyyat usaq uzerinde aparilir Cunki bu vaxt kelle elastik olur Basin baglanmasi teqriben dogumdan bir ay sonra baslayir ve teqriben 6 ay davam edir On Naska kellesi eramizdan evvel teqriben 200 100 cu illerTarixiPaul Keynin resmi Cinuk usagi basin duzlesdirilmesi prosesinde ve yetkin adam prosesden sonra Meqsedli sekilde edilen kelle deformasiyasi cografi movqeylerine ve movcud olduqlari dovrlere gore ferqlenen bir cox medeniyyetlerde tecrubeden kecirilib ve bu tecrube hele de Vanuatu kimi bezi yerlerde musahide edilir Meqsedli sekilde edilen insan kellesi deformasiyasinin yazili tarixden evvel movcud oldugu fikirlesilir Ilk numunelere Iraqdaki Sanidar magarasindan olan on Neolit Homo sapiens eramizdan evvel IX minillik terkib hissesi daxildir ve hemcinin Cenub qerbi Asiyadaki neolit insanlari arasinda da musahide edilib Ilk evvel Sanidar magarasinin neandertal terkib hissesinde tapilmis neandertal kellelerinin on min illerce edilen tecrubelerin en qedimi oldugu ve suni sekilde formasinin deyisdirildiyi fikirlesilirdi ancaq daha sonra bunun dogru olmadigi subut edildi Sanidar 5 in kelle qaliqlari 1999 cu ilde antropoloji komanda terefinden yeniden qurasdirildi Burada kesf edildi ki kellenin ilk qurasdirilmasi sehvdir Netice kimi komanda qeyd etdi ki biz bundan bele hesab ede bilmerik ki suni kelle deformasiyasi bu numuneye aid edile biler Kelle deformasiyasinin ilk defe yazili sekilde qeyde alinmasi eramizdan evvel 400 cu ile tesaduf edir ve Hippokrat terefinden Makrofali ve ya Uzun baslilarin tesvir edilmesidir Onlar adlarini kelle deformasiyasi tecrubelerinden alirlar Kohne dunyada hunlar oxsar kelle deformasiyasi tecrubesine malik olmaqlari ile bilinirdiler ve Qedim yunan ve Roma dunyasinin son dovrunde b e 300 600 alanlar hunlar terefinden idare edilen serqi alman qebileleri gepidler ostrogotlar Heruli Ruqi ve burqonlular bu adeti menimsemisdiler Qerbi alman qebilelerinde suni kelle deformasiyalari nadir hallarda rast gelinir Amerikada maya ink ve Simali Amerika yerlilerinin mueyyen qebilelerinde bu adet musahide edilir Simali Amerikaya xususile simal qerbin cinuk qebileleri ve cenub serqin coktaularina bu tecrube melum idi Duzbas hindiler kimi bilinen Simali Amerika qrupunda basin hamarlasdirilmasi gorunmeyib ancaq baslarini yuvarlaqlasdirmaq ucun kelle modifikisiyasini istifade eden ayri salis xalqlarindan ferqli olaraq duzbas hindiler adi onlara verilib Coktau cehalis ve nuksak hindilerinin de daxil oldugu basqa qebileler usagin basinin baglanmasi yolu ile basin duzlesdirilmesini tecrubeden keciribler Baham adalarinin Lukayan xalqi bu adeti tetbiq edib Suni kelle deformasiyasi Avstraliya aborigenleri arasinda da bilinirdi 1896 ci ilde beseriyyetin tarixi kitabinda Fridrix Ratsel qeyd edir ki kellenin deformasiyasi hem duzlesdirerek hem de tepeye dogru gererek Taiti Samoa Havay ve Paumotu qrupu kimi tecrid olunmus yerlerde tapilib ve bu en cox kellenin qeribe sekilde sixildigi Yeni Hebraydlardaki Mallikolloda hal hazirda Malakula Vanuatu tapilib Tuluza erazisinde bele kelle deformasiyalari araliqlarla XX esrin evvellerine qeder movcud olub Ancaq bunun bezi erken Avropa medeniyyetleri kimi qesden edilmesi yerine Tuluzadaki deformasiya fransiz kendlileri arasinda bandeau olaraq bilinen qedim tibbi tecrubenin arzuedilmeyen neticesi idi Bandeau tecrubesinde korpenin basi dogumdan sonra bas vere bilecek her hansi bir tesirden ve ya hadiseden qorumaq ucun six bukulur ve ortulur Eslinde deformasiyanin erken muasir dovr musahidelerinin coxu bunu kendli usaqlari yaziq veziyyete getirecek bir sekilde qeyde alinib ve bu kendli usaqlari qedim Avropa eneneleri davam etdiyi ucun agildan kem hesab edilirdiler Metodlar ve novlerDeformasiya adeten dogumdan sonra baslayir ve novbeti iki il istenilen forma elde edilene qeder ve ya usaq aparatdan imtina edene qeder proses davam edir Kelle deformasiyasinin xususi qurulmus bir sistemi yoxdur Bir cox alimler oz sistemlerini inkisaf etdiribler ancaq onlar butun formalarin oldugu sade sistem de razilasa bilmeyibler Avropa ve Asiyada Jirov terefinden suni kelle deformasiyasinin uc esas novu mueyyen edilib dairevi fronto oksipital on saqitalSebebleriKelle deformasiyasi hansi qrupa mensub olmagi bildirmek ve ya sosial statusu gostermek ucun yerine yetirile bilerdi Bu Maya cemiyyetinde onemli rol oynaya bilerdi Suni kelle deformasiyasinin meqsedi estetik cehetden daha celbedici olan ve ya remzlerle elaqelendirilen kelle formasi yaratmaq ola biler Saglamliga tesirleriPeru numunelerinde suni sekilde deformasiyaya ugramis kelleler ve normal kelleler arasinda beyinin xususi bir statistik ferqi yoxdur Hemcinin baxAyagin sarinmasiIstinadlar Persﾃｩe persee fr 2015 09 24 tarixinde Istifade tarixi 2015 01 26 Trinkaus Erik Artificial Cranial Deformation in the in Shanidar 1 and 5 Neandertals Current Anthropology 23 2 April 1982 198 199 doi 10 1086 202808 JSTOR 2742361 A Agelarakis The Shanidar Cave Proto Neolithic Human Population Aspects of Demography and Paleopathology Human Evolution volume 8 no 4 1993 pp 235 253 Christopher Meiklejohn Ralph Solecki Philip Smith Canada Peter Akkerman On the Origins of Cranial Artificial Deformation in SW Asia Paleorient Volume 18 1992 pp 83 97 K O Lorentz Ubaid headshaping in R A Carter and G Philip Beyond the Ubaid 2010 pp 125 148 Persﾃｩe persee fr 2015 09 24 tarixinde Istifade tarixi 2015 01 26 Hippocrates upon Air Water and Situation upon Epidemical Diseases trans Francis Clifton 1734 pp 22 23 Facial reconstruction of a Hunnish woman 2020 11 11 at the Wayback Machine Das Historische Museum der Pfalz A history of the Alans in the West from their first appearance in the sources of classical antiquity through the early Middle Ages U of Minnesota Press 1973 pp 67 69 Doris Pany and Karin Wiltschke Schrotta Artificial cranial deformation in a migration period burial of Schwarzenbach Lower Austria VIAVIAS no 2 Vienna Institute for Archaeological Science 2008 pp 18 23 Choctaw Indian History Accessgenealogy com 2013 09 22 tarixinde Istifade tarixi 2013 06 06 Lucayan Taino burials from Preacher s cave Eleuthera Bahamas Schaffer 2010 International Journal of Osteoarchaeology Wiley Online Library Onlinelibrary wiley com 2018 02 20 tarixinde Istifade tarixi 2013 06 06 Ratzel Friedrich MacMillan London 1896 6 July 2011 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 4 October 2009 Delaire MMJ Billet J 1964 Considerations sur les deformations craniennes intentionnelles Rev Stomatol 69 535 541 Janot F Strazielle C Awazu Pereira Da Silva M Cussenot O 1993 Adaptation of facial architecture in the Toulouse deformity Surgical and Radiologic Anatomy 0930 1038 http dx doi org 10 1007 BF01629867 PDF Bioanth org 2014 09 12 tarixinde orijinalindan PDF arxivlesdirilib Istifade tarixi 2014 03 05 Dingwall 1931 Trinkaus 1982 Anton and Weinstein 1999 Hoshower et al 1995 E V Zhirov 1941 p 82 Gerszten and Gerszten 1995 Hoshower et al 1995 Tubbs Salter and Oaks 2006 Gerszten and Gerszten 1995 Martin Friess Michel Baylac Exploring artificial cranial deformation using elliptic Fourier analysis of procrustes aligned outlines American Journal of Physical Anthropology 2003 seh 18 2018 02 07 tarixinde Istifade tarixi 2014 03 05 MenbelerEllen FitzSimmons Jack H Prost Sharon Peniston Infant Head Molding A Cultural Practice Arch Fam Med Vol 7 Jan Feb 1998 Adebonojo F O Infant head shaping JAMA 1991 265 1179 Henshen F The Human Skull A Cultural History New York NY Frederick A Praeger 1966Xarici kecidlerVikianbarda Suni kelle deformasiyasi ile elaqeli mediafayllar var Why early humans reshaped their children s skulls Mathematical Analysis of Artificial Cranial Deformation Reconstruction of an woman from a skull intentionally deformed discovered in 1 2012 03 25 at the Wayback Machine 2 3 2012 03 25 at the Wayback Machine 4 2012 03 25 at the Wayback Machine 5 2012 03 25 at the Wayback Machine