Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Dmitri İvanoviç Kipiani (gürc. დიმიტრი ივანეს ძე ყიფიანი, 14 aprel (26), 1814, Mereti, Tiflis quberniyası - 24 oktyabr (5 noyabr) 1887, Stavropol, Rusiya imperiyası) - gürcü siyasətçisi, publisist, yazıçı və tərcüməçisi.
| Dimitri Kipiani | |
|---|---|
| gürc. დიმიტრი ივანეს ძე ყიფიანი | |
 | |
| 1876 – 1879 | |
| Şəxsi məlumatlar | |
| Doğum tarixi | 14 (26) aprel 1814 |
| Doğum yeri |
|
| Vəfat tarixi | 24 oktyabr (5 noyabr) 1887(73 yaşında) |
| Vəfat yeri |
|
| Dəfn yeri |
|
| Fəaliyyəti | yazıçı |
| Dini | şərqi ortodoks xristianlıq |
| | |
 | |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Həyatı
O dövrdə artıq Rusiya imperiyasının bir hissəsi olan Mereti kəndində (Qori yaxınlığında) knyaz ailəsindən törəyən bir ailədə dünyaya gəlmişdir.
1830-cu ildə bitirib, sonra onun əsasında yaradılan gimnaziyada müəllim işləyib. 1832-ci ildə Gürcüstanın müstəqilliyi məqsədi ilə gürcü zadəganlarının çar hakimiyyətinə qarşı çevrilişdə iştirak etmışdir. Buna görə Voloqda şəhərinə sürgün edildi və burada qısa müddət qqubernator dəftərxanasında çalışmışdır.
1837-ci ildə Dmitri Kipianiyə Gürcüstana qayıtmağa icazə verildi. O, burada dövlət qulluğuna girdi və 1864-cü ilə qədər qubernatorluqda müxtəlif vəzifələrdə çalışdı. 1861-ci ildə, təhkimçiliyin ləğv etmək islahatı zamanı, Dmitri Kipianiyə Gürcü zadəganları ilə danışıqlar aparmaq və Gürcüstanda təhkimçiliyin ləğv edilməsinin şərtlərini hazırlamaq həvalə edildi. 1862-ci ildəki Kipianinin planına görə, kəndlilər torpaq almadı, ancaq torpaq sahiblərinə kirayə haqqı ödəməli oldular.
15 mart 1864-1870-ci illərdə Tiflis zadəganlarının, sonra 12 avqust 1885-ci ildən 6 avqust 1886-cı ilədək - Kutaisi əyalətlərinin lideri idi. 1876-1879-cu illərdə olmuşdur.
Dmitri Kipiani Gürcüstanın ictimai və mədəni həyatında fəal iştirak etmişdir. Gürcülər arasında Savadlılığın Təşviqi Cəmiyyətinin və Gürcü Dram Cəmiyyətinin qurucularından olan Qafqaz Aqrar Cəmiyyətinin prezidenti idi. Gürcüstan və Rusiya mətbuatında mütəmadi olaraq oçerk və məqalələr dərc edirdi. O, Şekspiri ilk dəfə gürcü dilinə tərcümə etmiş və gürcü dilinin qrammatikasını yazmışdır.
Kipianinin siyasi sadiqliyinə baxmayaraq, çar məmurları ondan hər zaman ehtiyat edirdilər. Georgievsk müqaviləsinə Gürcüstan və Rusiya arasındakı əlaqələrin yeganə mümkün modeli olaraq baxır və gürcü dilini və gürcü mədəniyyətini hər cür müdafiə edirdi. Xüsusilə, 1870-ci illərdə dövlət məktəblərində gürcü dilinin statusunun məhdudlaşdırılmasına qarşı çıxmışdır. 1885-ci ilin oktyabrında Borjomidə Böyük Knyaz Mixail Nikolaeviç ilə görüşdə Qafqaz qubernatoru knyaz Dondukov-Korsakovu gürcü mədəniyyətinə təcavüz etdiyinə görə kəskin tənqid etmişdır. Qubernatora və çar administrasiyasına hesabat hazırladı, lakin Peterburqun güclü təzyiqi altında bu fəaliyyətini dayandırmaq məcburiyyətində qaldı.
1886-cı ildə, Laqiaşvili adlı birsi seminariyanın rektoru, keşiş Pavel Çudetski öldürdüyü üçün Tiflis İlahiyyat Seminariyasından qovuldu. Gürcüstanın Rus ekzarxı Pavel (Lebedev) bunun üçün gürcü xalqına anafeme verdi. Buna cavab olaraq, Kipiani ona Gürcüstandan ayrılmasını tələb edən bir məktub yazdı. 6 Avqust 1886-cı ildə III Aleksandrın əmri ilə Kipiani vəzifəsindən kənarlaşdırılaraq Stavropola göndərildi və orada tezliklə aydın olmayan şəraitdə öldürüldü (bəzi mənbələrə görə Simferopolda quldurlar tərəfindən öldürülüb).
26 oktyabr 1887-ci ildə onun nəşinin qalıqları Tiflisdəki Mtatsminda panteonunda torpağa tapşırıldı.
Əsərləri
- "Gürcüstan tarixi üçün materiallar haqqında bir neçə fikir" ("Qafqaz", 1854, no. 30 - 33, 35 və 39).
- "Qeydlər" ("Rus antik dövrü", 1886, kitablar 3, 5, 7-9).
İstinadlar
- Dimitri Kipiani // SNAC (ing.). 2010.
- Ronald Grigor Suny:The making of the Georgian nation (2)|99-101
- Wells (2002), Shakespeare Survey: Volume 48, Shakespeare and Cultural Exchange, p. 186. en:Cambridge University Press,
- [https://web.archive.org/web/20071215065250/http://www.nplg.gov.ge/ic/DGL/work/Ocherki_istorii_gruzii/Ocherki_istorii_gruzii_V/13/1/7.htm#_ftnref1 Arxivləşdirilib 2007-12-15 at the Wayback Machine § 7. Новое наступление реакции. Убийство Димитрия Кипиани. Историческое значение национально-освободительного движения, под ред. М. Гаприндашвили и О. Жордания (1990), Очерки истории Грузии (Studies in the history of Georgia), том 5: Грузия в XIX веке, Тбилиси, Мецниереба 2023-07-07 at the Wayback Machine .
- Lang, DM (1962). A Modern History of Georgia, p. 109. London: Weidenfeld and Nicolson.
Ədəbiyyat
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Dmitri Ivanovic Kipiani gurc დიმიტრი ივანეს ძე ყიფიანი 14 aprel 26 1814 Mereti Tiflis quberniyasi 24 oktyabr 5 noyabr 1887 Stavropol Rusiya imperiyasi gurcu siyasetcisi publisist yazici ve tercumecisi Dimitri Kipianigurc დიმიტრი ივანეს ძე ყიფიანი1876 1879Sexsi melumatlarDogum tarixi 14 26 aprel 1814Dogum yeri Mereti d Qori qezasi Tiflis quberniyasiVefat tarixi 24 oktyabr 5 noyabr 1887 73 yasinda Vefat yeri Stavropol Stavropol quberniyasi d Rusiya imperiyasiDefn yeri Mtatsminda panteonu d Fealiyyeti yaziciDini serqi ortodoks xristianliq Vikianbarda elaqeli mediafayllarHeyatiO dovrde artiq Rusiya imperiyasinin bir hissesi olan Mereti kendinde Qori yaxinliginda knyaz ailesinden toreyen bir ailede dunyaya gelmisdir 1830 cu ilde bitirib sonra onun esasinda yaradilan gimnaziyada muellim isleyib 1832 ci ilde Gurcustanin musteqilliyi meqsedi ile gurcu zadeganlarinin car hakimiyyetine qarsi cevrilisde istirak etmisdir Buna gore Voloqda seherine surgun edildi ve burada qisa muddet qqubernator defterxanasinda calismisdir 1837 ci ilde Dmitri Kipianiye Gurcustana qayitmaga icaze verildi O burada dovlet qulluguna girdi ve 1864 cu ile qeder qubernatorluqda muxtelif vezifelerde calisdi 1861 ci ilde tehkimciliyin legv etmek islahati zamani Dmitri Kipianiye Gurcu zadeganlari ile danisiqlar aparmaq ve Gurcustanda tehkimciliyin legv edilmesinin sertlerini hazirlamaq hevale edildi 1862 ci ildeki Kipianinin planina gore kendliler torpaq almadi ancaq torpaq sahiblerine kiraye haqqi odemeli oldular 15 mart 1864 1870 ci illerde Tiflis zadeganlarinin sonra 12 avqust 1885 ci ilden 6 avqust 1886 ci iledek Kutaisi eyaletlerinin lideri idi 1876 1879 cu illerde olmusdur Dmitri Kipiani Gurcustanin ictimai ve medeni heyatinda feal istirak etmisdir Gurculer arasinda Savadliligin Tesviqi Cemiyyetinin ve Gurcu Dram Cemiyyetinin qurucularindan olan Qafqaz Aqrar Cemiyyetinin prezidenti idi Gurcustan ve Rusiya metbuatinda mutemadi olaraq ocerk ve meqaleler derc edirdi O Sekspiri ilk defe gurcu diline tercume etmis ve gurcu dilinin qrammatikasini yazmisdir Kipianinin siyasi sadiqliyine baxmayaraq car memurlari ondan her zaman ehtiyat edirdiler Georgievsk muqavilesine Gurcustan ve Rusiya arasindaki elaqelerin yegane mumkun modeli olaraq baxir ve gurcu dilini ve gurcu medeniyyetini her cur mudafie edirdi Xususile 1870 ci illerde dovlet mekteblerinde gurcu dilinin statusunun mehdudlasdirilmasina qarsi cixmisdir 1885 ci ilin oktyabrinda Borjomide Boyuk Knyaz Mixail Nikolaevic ile gorusde Qafqaz qubernatoru knyaz Dondukov Korsakovu gurcu medeniyyetine tecavuz etdiyine gore keskin tenqid etmisdir Qubernatora ve car administrasiyasina hesabat hazirladi lakin Peterburqun guclu tezyiqi altinda bu fealiyyetini dayandirmaq mecburiyyetinde qaldi 1886 ci ilde Laqiasvili adli birsi seminariyanin rektoru kesis Pavel Cudetski oldurduyu ucun Tiflis Ilahiyyat Seminariyasindan qovuldu Gurcustanin Rus ekzarxi Pavel Lebedev bunun ucun gurcu xalqina anafeme verdi Buna cavab olaraq Kipiani ona Gurcustandan ayrilmasini teleb eden bir mektub yazdi 6 Avqust 1886 ci ilde III Aleksandrin emri ile Kipiani vezifesinden kenarlasdirilaraq Stavropola gonderildi ve orada tezlikle aydin olmayan seraitde olduruldu bezi menbelere gore Simferopolda quldurlar terefinden oldurulub 26 oktyabr 1887 ci ilde onun nesinin qaliqlari Tiflisdeki Mtatsminda panteonunda torpaga tapsirildi Eserleri Gurcustan tarixi ucun materiallar haqqinda bir nece fikir Qafqaz 1854 no 30 33 35 ve 39 Qeydler Rus antik dovru 1886 kitablar 3 5 7 9 IstinadlarDimitri Kipiani SNAC ing 2010 Ronald Grigor Suny The making of the Georgian nation 2 99 101 Wells 2002 Shakespeare Survey Volume 48 Shakespeare and Cultural Exchange p 186 en Cambridge University Press ISBN 0 521 52387 7 https web archive org web 20071215065250 http www nplg gov ge ic DGL work Ocherki istorii gruzii Ocherki istorii gruzii V 13 1 7 htm ftnref1 Arxivlesdirilib 2007 12 15 at the Wayback Machine 7 Novoe nastuplenie reakcii Ubijstvo Dimitriya Kipiani Istoricheskoe znachenie nacionalno osvoboditelnogo dvizheniya pod red M Gaprindashvili i O Zhordaniya 1990 Ocherki istorii Gruzii Studies in the history of Georgia tom 5 Gruziya v XIX veke Tbilisi Mecniereba 2023 07 07 at the Wayback Machine ISBN 5 520 00499 4 Lang DM 1962 A Modern History of Georgia p 109 London Weidenfeld and Nicolson Edebiyyat