Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Gürcü zadəganlarının Rusiya hakimiyyətinə qarşı çevriliş cəhdi (gürc. 1832 წლის შეთქმულება) — Gürcüstan dövlətçiliyini və Baqrationilər sülaləsinin hakimiyyətini bərpa etmək üçün Gürcüstanın çar ailəsi və zadəganları tərəfindən hazırlanmış çevriliş və ya sui-qəsd hadisəsi olmuşdur.
Arxa plan
1801-ci ildə imzalanmış Georgiyevsk müqaviləsinə əsasən Şərqi Gürcüstan (Kartli-Kaxetiya) Rusiya imperiyasına ilhaq edildi. Gürcüstanın zadəgan ailələri isə Rusiyanın digər vilayətlərinə sürgün edildilər. Rus hakimiyyətindən narazı olan gürcülər, Rusiyanın bölgədən çıxmasını və gürcü zadəganlarının yenidən hakimiyyətə gəlməsini istəyirdilər. Şərqi Gürcüstanın son hökmdarı XII Georginin oğlu knyaz Okropir də müstəqilliyə can atan zadəganlar içərisində idi. Okropir və digər yoldaşları Moskva və Sankt-Peterburqdakı gürcü tələbələr ilə toplantılar keçirərək onlara rus hakimiyyəti altındakı ölkələrinə qarşı vətənpərvərlik hissi aşılamağa çalışırdılar. Beləliklə, Tiflis şəhərində Baqrationilər sülaləsini hakimiyyətə gətirmək isətəyən və gizli fəaliyyət göstərən cəmiyyət yarandı.Okropir 1830-ci ildə Gürcüstana səfər etdi. O, səfəri zamanı Gürcüstandakı sui-qəsdçilər və filosof Solomon Dodaşvili ilə görüşlər keçirdi. Həmçinin sui-qəsd planı Qərbi Gürcüstandakı Rusiya tərəfindən ləğv edilmiş İmereti çarlığından olan gürcülər və Abxaziyanın hakim sülaləsi olan Şervaşidzelər tərəfindən də dəstəklənirdi.
Sui-qəsd cəhdi
Gürcü sui-qəsdçilərin çoxu liberal-respublikaçılar yox, monarxistlər və milliyyətçilər idi. Sui-qəsdçilərin aldığı qərara əsasən Rusiyanın Gürcüstandakı baş komandanı və ölkənin idarəetməsində rol oynayan digər şəxslər ziyafətə dəvət olunmalı və orada ödürülməli idilər. Sonrakı plana isə Dəryal keçidini ələ keçirərək rusların bölgəyə göndərəcəyi dəstəyin qarşısını almaq və Qacar İranında yaşayan keçmiş Kartli-Kaxeti çarı II İraklinin oğlu Aleksandrı çar elan etmək daxil idi.
Sui-qəsdin planlaşdırıldığı ziyafət 20 noyabr 1832-ci ilə planlaşdırılmışdı. Lakin ziyafət gözlənilmədən 9 dekabra və ardınca isə 20 dekabra təxirə salındı. Dekabr ayında sui-qəsdçilərin sıralarına daxil olan Palavandişvili tərəfindən bütün plan barədə səlahiyyətli şəxslərə məlumat verildi. Bundan sonra sui-qəsdçilərin hamsı həbs edildilər. Həbs olunmuş şəxslərdən on nəfərinə ölüm cəzası verildi, lakin sonradan bu qərar təxirə salındı və onlar Rusiyanın uzaq vilayətlərinə sürgün edildilər.
İstinadlar
- Jones, 1987, p. 57.
- Suny, p. 71
- Вачнадзе, 2008.
- Jones, 1987, p. 62.
- Jones, 1987, p. 70.
- Suny, 1994, p. 71.
- Suny, p. 72
Ədəbiyyat
- Suny, R. G. The making of the Georgian nation / R. G. Suny. — 2nd ed. — [Bloomington, IN] : Indiana University Press, 1994. — 418 p. — ISBN 0-253-20915-3.
- Jones, Stephen F. Russian Imperial Administration and the Georgian Nobility: The Georgian Conspiracy of 1832 : [англ.] // The Slavonic and East European Review. — 1987. — Vol. 65 (January). — P. 53–76.
- Вачнадзе, Мераб. История Грузии (с древнейших времен до наших дней) часть 2, глава 2, § 3 / Мераб Вачнадзе, Михаил Бахтадзе, Вахтанг Гурули. — 2008.
- Stephen F. Jones, "Russian imperial administration and the Georgian nobility: the Georgian conspiracy of 1832." Slavonic and East European Review 65.1 (1987): 53-76. Online
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Gurcu zadeganlarinin Rusiya hakimiyyetine qarsi cevrilis cehdi gurc 1832 წლის შეთქმულება Gurcustan dovletciliyini ve Baqrationiler sulalesinin hakimiyyetini berpa etmek ucun Gurcustanin car ailesi ve zadeganlari terefinden hazirlanmis cevrilis ve ya sui qesd hadisesi olmusdur Arxa plan1801 ci ilde imzalanmis Georgiyevsk muqavilesine esasen Serqi Gurcustan Kartli Kaxetiya Rusiya imperiyasina ilhaq edildi Gurcustanin zadegan aileleri ise Rusiyanin diger vilayetlerine surgun edildiler Rus hakimiyyetinden narazi olan gurculer Rusiyanin bolgeden cixmasini ve gurcu zadeganlarinin yeniden hakimiyyete gelmesini isteyirdiler Serqi Gurcustanin son hokmdari XII Georginin oglu knyaz Okropir de musteqilliye can atan zadeganlar icerisinde idi Okropir ve diger yoldaslari Moskva ve Sankt Peterburqdaki gurcu telebeler ile toplantilar kecirerek onlara rus hakimiyyeti altindaki olkelerine qarsi vetenperverlik hissi asilamaga calisirdilar Belelikle Tiflis seherinde Baqrationiler sulalesini hakimiyyete getirmek iseteyen ve gizli fealiyyet gosteren cemiyyet yarandi Okropir 1830 ci ilde Gurcustana sefer etdi O seferi zamani Gurcustandaki sui qesdciler ve filosof Solomon Dodasvili ile gorusler kecirdi Hemcinin sui qesd plani Qerbi Gurcustandaki Rusiya terefinden legv edilmis Imereti carligindan olan gurculer ve Abxaziyanin hakim sulalesi olan Servasidzeler terefinden de desteklenirdi Sui qesd cehdiGurcu sui qesdcilerin coxu liberal respublikacilar yox monarxistler ve milliyyetciler idi Sui qesdcilerin aldigi qerara esasen Rusiyanin Gurcustandaki bas komandani ve olkenin idareetmesinde rol oynayan diger sexsler ziyafete devet olunmali ve orada odurulmeli idiler Sonraki plana ise Deryal kecidini ele kecirerek ruslarin bolgeye gondereceyi desteyin qarsisini almaq ve Qacar Iraninda yasayan kecmis Kartli Kaxeti cari II Iraklinin oglu Aleksandri car elan etmek daxil idi Sui qesdin planlasdirildigi ziyafet 20 noyabr 1832 ci ile planlasdirilmisdi Lakin ziyafet gozlenilmeden 9 dekabra ve ardinca ise 20 dekabra texire salindi Dekabr ayinda sui qesdcilerin siralarina daxil olan Palavandisvili terefinden butun plan barede selahiyyetli sexslere melumat verildi Bundan sonra sui qesdcilerin hamsi hebs edildiler Hebs olunmus sexslerden on neferine olum cezasi verildi lakin sonradan bu qerar texire salindi ve onlar Rusiyanin uzaq vilayetlerine surgun edildiler IstinadlarJones 1987 p 57 Suny p 71 Vachnadze 2008 Jones 1987 p 62 Jones 1987 p 70 Suny 1994 p 71 Suny p 72EdebiyyatSuny R G The making of the Georgian nation R G Suny 2nd ed Bloomington IN Indiana University Press 1994 418 p ISBN 0 253 20915 3 Jones Stephen F Russian Imperial Administration and the Georgian Nobility The Georgian Conspiracy of 1832 angl The Slavonic and East European Review 1987 Vol 65 January P 53 76 Vachnadze Merab Istoriya Gruzii s drevnejshih vremen do nashih dnej chast 2 glava 2 3 Merab Vachnadze Mihail Bahtadze Vahtang Guruli 2008 Stephen F Jones Russian imperial administration and the Georgian nobility the Georgian conspiracy of 1832 Slavonic and East European Review 65 1 1987 53 76 Online