Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Canməmməd Rüstəmov (azərb. Canməmməd Nizam oğlu Rüstəmov; d. 02 mart 1951, Azərbaycan, Şamaxı rayonu, Qurbançı kəndi) — fizika-riyaziyyat elmləri üzrə fəlsəfə doktoru, dosent, AMEA N.Tusi adına Şamaxı Astrofizika Rəsədxanasının (ŞAR) "Ulduz atmosferləri fizikası və maqnetizm" şöbəsinin rəhbəri
| Canməmməd Rüstəmov | |
|---|---|
| Canməmməd Nizam oğlu Rüstəmov | |
 | |
| Doğum tarixi | |
| Doğum yeri | Şamaxı rayonu, Qurbançı kəndi |
| Vətəndaşlığı | azərbaycanlı |
| Uşaqları | Ülviyyə Poladova, Anar Rüstəmov, Nəbi Rüstəmov |
| Elm sahələri | Fizika və Astronomiya |
| İş yeri | AMEA N.Tusi ad. Şamaxı Astrofizika Rəsədxanası |
Həyatı
Canməmməd Rüstəmov 02 mart 1951-ci il tarixində Şamaxı rayonunun Qurbançı kəndində anadan olub. 1968-ci ildə orta məktəbi bitirərək Azərbaycan Dövlət Universitetinin (ADU), indiki Bakı Dövlət Universitetinin (BDU) Fizika fakültəsinə daxil olub. Fizika fakültəsinin nəzdində olan Astrofizika kafedrasında astrofizik kimi hazırlanmış və maqnit ulduzlarının spektral tədqiqinə həsr olunmuş diplom işini f.r.e.d. İ.Ə.Aslanovun rəhbərliyi altında yerinə yetirmişdir. Astrofizika kafedrasında R.Hüseynov, T.Əfəndiyev, C.Quluzadə, İ.A.Aslanov kimi tanınmış astronomlardan dərs almışdır. 1973-cü ildə BDU-nun Fizika fakültəsini bitirdikdən sonra 4 il orta məktəbdə fizika-riyaziyyat müəllimi işləmiş, 1977-ci ildən isə Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasınin (AMEA) N.Tusi adına Şamaxı Astrofizika Rəsədxanasında (ŞAR) elmi fəaliyyətə başlamışdır.
Elmi fəaliyyəti
AMEA N.Tusi adına ŞAR-da əmək fəaliyyəti:
1977-1982 – “Ulduzların spektrofotometrik tədqiqi” laboratoriyasında kiçik elmi işçi;
1982-1986 – “Geniş örtüklü ulduzlar” laboratoriyasının müdir müavini;
1986-1989 – “Astronomik texnikanın modrnləşdirilməsi və təkmilləşdirilməsi” şöbəsinin müdiri;
1989-1993 – “Ulduz və dumanlıqlar” şöbəsində elmi işçi;
1993-2008 – “Səma cisimlərinin spektroskopiyası” şöbəsində böyük elmi işçi;
2008-2011 – “Səma cisimlərinin spektroskopiyası” şöbəsində aparıcı elmi işçi;
2011-2017 – “Səma cisimlərinin spektroskopiyası” şöbəsinin müdiri;
2017- dən – “Ulduz atmosferləri fizikası və magnetizm” şöbəsinin müdiri.
C.N.Rüstəmov 1988-ci ildə Rusiya EA akdemiki, f.r.e.d., prof. A.M.Çerepaşukun rəhbərliyi altında Estoniya EA Astrofizika və Atmosfer Fizikası İnstitunun Elmi Şurasında “Anomal spektrli Volf-Raye tipli ulduzların spektral və fotometrik xüsusiyyətləri” mövzusunda namizədlik dissertasiyası müdafiə etmiş və 30 noyabr 1988-ci ildə göstərilən elmi şuranın qərarı ilə (protokol № 39/73) fizika-riyaziyyat elmləri namizədi (01.03.02- Astrofizika) alimlik dərəcəsi almışdır.
AMEA N.Tusi adına ŞAR-da elmi fəaliyyəti:
Canməmməd Rüstəmov elmi fəaliyyətinin ilk üç ilində (1977-1980) İ.Aslanovun rəhbərliyi altında maqnit ulduzlarının 2-m teleskopda spektral müşahidələrini aparmış və alınmış spektrlərin tədqiqi ilə məşğul olmuşdur. 1980-cı ildən isə Moskva Dövlət Universitetinin nəzdində olan Astronomiya Institunun direktoru, Rusiya EA akademiki A.M.Çerepaşukun rəbərliyi altında Volf-Raye (WR) tipli ulduzların tədqiqinə başlamışdır. Bu ulduzlar müasir astronomiyanı ən ekzotik obyektləridir, təkamülün son mərhələsində neyron ulduzlarına və ya qara dəliklərə çevrilir. Ona görə də WR ulduzlarının tədqiqi xeyli aktualdır. C.N.Rüstərmov ilk vaxtlar akademik A.M.Çerepaşukun məsləhəti ilə spektrində oksigenin yüksək həyəcanlanma potensialına (~ 186 eV) uygun OVI ll3811, 3834 şüalanma dubleti müşahidə olunan WR ulduzlarının spektral tədqiqi ilə məşğul olmağa başlamışdır. Məlumdur ki, hələ keçən əsrin 30-cu illərində WR ulduzları iki ardıcıllığa bölünmüşdü, azot və karbon ardıcıllığına. Lakin keçən əsrin 80-cı illərində üçüncü ardıcıllığa – oksigen ardıcıllığna mənsub olan ulduzların müvcudluğu məlum oldu. Bununla əlaqədar spektrində OVI ll3811, 3834 şüalanma dubleti müşahidə olunan WR ulduzlarının tədqiqi mühüm əhəmiyyət kəsb edirdi. C.N.Rüstəmov akademik A.M.Çerepaşukun rəhbərliyi altında bu ulduzların spektral tədqiqinə başladı və ilk dəfə spektrində müxtəlif intensivlikli OVI ll3811, 3834 şüalanma dubleti müşahidə olunan WR ulduzlarının kataloqu tərtib olundu. Bu kataloqa daxil olan HD 16523 və HD 17638 ulduzlarının
2-m teleskopda spektral, 70-sm teleskopda isə fotometrik müşahidələri aparıldı. Alınan spektrlərin təhlili nəticəsində bu ulduzların spektrində ilk dəfə OVI ll3811, 3834 şüalanma dubletinin qısa müddətli spektral dəyişkənliyi aşkar edildi. Spektral əlamətlərinə görə WC(WC4-WC6) ulduzları ilə WO(WO3-WO4) ulduzlarının aralıq halına uyğun gələn WR ulduzlarının spektral təsnifi üçün ilk dəfə yeni spektral tip (WO5 tipi) irəli sürülmüş və bu spektral tipi müəyyən edən kriteriyalar verilmişdir. Göstərilmişdir ki, ən intensiv OVI ll3811, 3834 şüalanma dubleti xətləri WC4, WC5 spektral tiplərinə mənsub olan ulduzlarda müşahidə olunur və WC7, WC8 spektral tiplərində bu şüalanma dubletinin intensivliyi tədricən azalır və müşahidə olunmur.
1988-ci ildə nın Tartu şəhəri yaxınlığında, Tıravere qəsəbəsində yerləşən Astrofizika və Atmosfer fizikası İnstitunda, “Anomal spektrli Volf-Raye ulduzlarının spektral və fotometrik xüsusiyyətləri” mövzusunda dissertasiya müdafiə etmiş və fizika-riyaziyyat elmləri namizədi (01.03.02- Astrofizika) elmi dərəcəsi almışdır. Dissertasiya işində spektrində OVI ll3811, 3834 şüalanma dubleti müşahidə olunan HD 16523 və HD 17638 ulduzlarının həm də qarışıq spektral sinfə (WN+WC) mənsub olan WR145=AS422 ulduzunun spektral və fotometrik tədqiqinin nəticələri verilmişdir.
2000-ci ilin əvvəllərindən başlayaraq artıq astronomik tədqiqatlrda yeni nəsil işıqqəbuledicilərin, CCD matrislərin geniş tətbiqi ilə əlaqədar olaraq müşahidələr eşelle spektrometrlərdə və CCD fotometrlərdə aparılağa başladı. 2005-ci ildən başlayaraq C.N.Rüstəmov WR ulduzlarının 2-m teleskopda eşelle spektrometrlərlə, 60-sm teleskopda isə CCD fotometrlərdə müşahidələrini davam etdirdi. Tədqiqat obyektləri təkamülün müxtəlif mərhələlərində olan massiv sıx qoşa sistemlər oldu. Məlumdur ki, massiv sıx qoşa sistemlər ilkin mərhələdə O spektral sinfinə mənsub olan iki ulduzdan ibarətdir. Mühüm elmi maraq kəsb edən spektrl qoşa b Lyr ulduzunun ŞAR-ın 2-m teleskopunda alınmış eşelle spektrlərini tədqiq edərək mühüm elmi nəticələr əldə etmişdir.
Elmi maraq dairəsi
C.N.Rüstəmovun elmi maraq dairəsinə təkamülün müxtəlif mərhələlərində olan massiv sıx qoşa sistemlərin, xüsusilə bu sisemlərə daxil olan Volf-Raye tipli ulduzların spektral və fotometrik tədqiqi, massiv sıx qoşa sistemlərin daxil olduğu spiral qalaktikaların təkamül xüsusiyyətlərinin tədqiqidir. AMEA N.Tusi adına ŞAR-ın 2-m, 70-sm və 60-sm teleskoplarında aprılmış uzunmüddətli bircins spektral və fotometrik müşahidə materiallarını təhlil edərək bir sıra mühüm elmi nəticələr almışdır. 2005-ci ilə qədər olan müşahidələr klassik spektroqraf və fotometrlərlə 2005-ci ildən sonra isə AMEA N.Tusi adına ŞAR-ın 2-m və 60-sm teleskoplarında spektral və fotometrik müşahidələri müasir işıqqəbulediciləri (CCD) ilə təchiz edilmiş eşelle spektroqraf və fotometrlə davam etdirmiş, alınmış rəqəmsal təsvirləri təhlil edərək bir sıra mühüm elmi əhəmiyyət kəsb edən maraqlı nəticələr əldə etmişdir. Elmi tədqiqat işlərində həmişə qabaqcıl dünya rəsədxanalarında istifadə olunan və sınaqdan çıxmış üsullardan istifadə etmişdir.
C.N.Rüstəmov AMEA ŞAR-ın tədqiqat planına daxil olan “Geniş örtüklü ulduzların təkamül xüsusiyyətləri və ulduz küləyində qeyri stasionar proseslərin araşdırılması” mövzusunun və “O+O mərhələsi ilə WR+O mərhəəsi arasındakı keçidə uyğun massiv sıx qoşa sistemlərin spektral tədqiqi” işinin rəhbəridir, Volf-Raye tipli ulduzların spektral və fotometrik tədqiqi sahəsində aparıcı mütəxəssisdir.
Xarici əməkdaşlıq və elmi uğurları
Canmemmed Rüstəmov astrofizika sahəsində ixtisaslaşmış xarici və yerli elmi jurnallarda dərc olunmuş 55 elmi məqalənin və bir monoqrafiyanın müəllifidir, dəfələrlə Respublika və Beynəlxalq elmi konfranslarında elmi məruzələrlə çıxış etmişdir. Xarici ölkə astronomları ilə geniş elmi əməkdaşlıq edir. Kanadanın nin, Moskva Dövlət Universitetinin, nin, Çexoslovakiyanın nın, Estonuyanın Tartu Rəsədxanasının astronomları ilə birgə elmi tədqiqat işləri aparir. Avropanın İsveçrədəki Nüvə tədqiqatı mərkəzi (CERN), Almaniyanın ağır ionların tədqiqi mərkəzi ilə elmi əlaqələri var. Volf-Raye tipli ulduzlar və sıx qoşa sistemlərin tədqiqi Moskva Dövlət Universiteti nəzdindəki P.K.Şternberq adına Astronomiya İnstitunun professoru, akademik A.M.Çerepaşuk və onun qrupu ilə birgə yerinə yetirilmişdir. Avropa nüvə tədqiqatları mərkəzinin (CERN) əməkdaşları ilə birgə Kainatın yaranışı ilə əlaqədar olan Böyük Partlayışı araşdırır. Bu araşdırmalar nəticəsində spiral qalaktikaların mənşəyi ilə əlaqədar mühüm əhəmiyyət kəsb edən elmi nəticə almışdır. Belə ki, C.N.Rüstəmov hesab edir ki, qalaktikaların spiral quruluşunun “rüşeymi” Böyük Partlayışın ilkin mikrosaniyələrində formalaşır.
C.N.Rüstəmovun 2018-ci idə təqdim etdiyi layihə Avropanın Meqaqrantı olan HORİZON 2020-nin qalib layihələrindən biri olub. Layihənin icra müddəti 01.01.2019-cu il tarixindən 31.12.2022-ci ilə kimidir. 4 il müddətində ŞAR əməkdaşlarının Avropa rəsədxanalarına eləcə də onarın ŞAR-a elmi səfərləri nəzərdə tutulur.
C.N.Rüstəmov 2015-ci ildə Kanadanın Monreal Universitetinin professoru, A.M.Moffatın dəvəti ilə həmin Universitetdə olub. Onların nanopeyklər vasitəsi ilə apardığı müşahidələr, bu sahədəki elmi tədqiqat işləri ilə tanış olmuş və bu istiqamətdə işlər Estoniyanın Tartu Universiteti əməkdaşları ilə davam etdirilmişdir.
2004-cü ildən ŞAR Elmi Şurasının üzvüdür.
2014-2018-ci illərdə BDU-nun Fizika fakultəsində, ingilis dili qrupunda, ümumi astronomiyadan mühazirə dərslər aparıb.
2013-2019-cu illərdə AMEA N.Tusi adına Şamaxı Astrofizika Rəsədxanasında yaradılmış FD 01.241 Fəlsəfə Doktoru Dissertasiya Şurasının üzvü olmuşdur.
Ailə vəziyyəti:
2 oğlu bir qızı, 7 nəvəsi var.
Qızı Canməmməd qızı 1974-cü ildə Şamaxı rayonununda anadan olub, BDU-nun Tətbiqi Riyaziyyat və kibernetika fakültəsinin bakalavr və magistr pillələrini bitirmiş, Astronomiya üzrə fəlsəfə doktorudur, AMEA N.Tusi adına ŞAR-da elmi işçi işləyir.
Oğlu Canməmməd oğlu 1977-ci ildə Şamaxı rayonununda anadan olub, BDU-nun Fizika fakültəsini bitirmiş, fizika üzrə elmlər doktoru, professordur, hal-hazırda Avropa Nüvə Tədqiqatları Təşkilatında (CERN) işləyir.
Oğlu Canməmməd oğlu 1980-cı ildə Şamaxı rayonununda anadan olub, Azərbaycan Tibb Universitetini bitirmış, Tibb üzrə fəlsəfə doktorudur, hal-hazırda Amerikada Vaşinqton Universitetində işləyir.
Ədəbiyyat
1. Рустамов Д.Н., Черепащук А.М., Письма в Астрон. Журнал, РАН, Москва, 1986, Т. 12, №5, с.373-379.
2. Рустамов Д.Н., Черепащук А.М., Астрон. Журнал, РАН, Москва, 1988, Т. 65, с.1028-1036
3. Рустамов Д.Н., Черепащук А.М., Астрон. Журнал, РАН, Москва,1989, Т. 66, с. 67-75,
4. Rustamov J.N., Cherepachshuk A.M., Astrophys. and Space Sci., 1990, V.167, рр.281-296
5. Рустамов Д.Н., Кинематика и физика небесных тел, Украина, Киев, 2009, № 6, с.336-338
6. Рустамов Д.Н., Письма в Астрон. Журнал, РАН, Москва, 2010, 36, №5, с.1-8
7. Рустамов Д.Н., Черепащук А.М., Астрон. Журнал, РАН, Москва, 2011, T 88, №4, с.380-392
8. Рустамов Д.Н., Абдулкеримова А.Ф., Кинематика и физика небесных тел, Украина, Киев, 2015, Т 31, №2, с.73-80
9. Рустамов Д.Н., Абдулкеримова А.Ф., Kинематика и физика небесных тел, Украина, Киев 2017, Т 33, №5, с. 49-58
10. Rustamov J.N., Astronomical Society of the Pacific. 2017, V 510, pp.178-180
11. Рустамов Д.Н., Основные наблюдательные особенности звезд типа Вольфа-Райе. 2015, Издательство «Элм», монография, 254 стр.
İstinadlar
- "Arxivlənmiş surət". 2022-03-08 tarixində . İstifadə tarixi: 2020-03-04.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Canmemmed Rustemov azerb Canmemmed Nizam oglu Rustemov d 02 mart 1951 Azerbaycan Samaxi rayonu Qurbanci kendi fizika riyaziyyat elmleri uzre felsefe doktoru dosent AMEA N Tusi adina Samaxi Astrofizika Resedxanasinin SAR Ulduz atmosferleri fizikasi ve maqnetizm sobesinin rehberiCanmemmed RustemovCanmemmed Nizam oglu RustemovDogum tarixi 2 mart 1951 73 yas Dogum yeri Samaxi rayonu Qurbanci kendiVetendasligi azerbaycanliUsaqlari Ulviyye Poladova Anar Rustemov Nebi RustemovElm saheleri Fizika ve AstronomiyaIs yeri AMEA N Tusi ad Samaxi Astrofizika ResedxanasiHeyatiCanmemmed Rustemov 02 mart 1951 ci il tarixinde Samaxi rayonunun Qurbanci kendinde anadan olub 1968 ci ilde orta mektebi bitirerek Azerbaycan Dovlet Universitetinin ADU indiki Baki Dovlet Universitetinin BDU Fizika fakultesine daxil olub Fizika fakultesinin nezdinde olan Astrofizika kafedrasinda astrofizik kimi hazirlanmis ve maqnit ulduzlarinin spektral tedqiqine hesr olunmus diplom isini f r e d I E Aslanovun rehberliyi altinda yerine yetirmisdir Astrofizika kafedrasinda R Huseynov T Efendiyev C Quluzade I A Aslanov kimi taninmis astronomlardan ders almisdir 1973 cu ilde BDU nun Fizika fakultesini bitirdikden sonra 4 il orta mektebde fizika riyaziyyat muellimi islemis 1977 ci ilden ise Azerbaycan Milli Elmler Akademiyasinin AMEA N Tusi adina Samaxi Astrofizika Resedxanasinda SAR elmi fealiyyete baslamisdir Elmi fealiyyetiAMEA N Tusi adina SAR da emek fealiyyeti 1977 1982 Ulduzlarin spektrofotometrik tedqiqi laboratoriyasinda kicik elmi isci 1982 1986 Genis ortuklu ulduzlar laboratoriyasinin mudir muavini 1986 1989 Astronomik texnikanin modrnlesdirilmesi ve tekmillesdirilmesi sobesinin mudiri 1989 1993 Ulduz ve dumanliqlar sobesinde elmi isci 1993 2008 Sema cisimlerinin spektroskopiyasi sobesinde boyuk elmi isci 2008 2011 Sema cisimlerinin spektroskopiyasi sobesinde aparici elmi isci 2011 2017 Sema cisimlerinin spektroskopiyasi sobesinin mudiri 2017 den Ulduz atmosferleri fizikasi ve magnetizm sobesinin mudiri C N Rustemov 1988 ci ilde Rusiya EA akdemiki f r e d prof A M Cerepasukun rehberliyi altinda Estoniya EA Astrofizika ve Atmosfer Fizikasi Institunun Elmi Surasinda Anomal spektrli Volf Raye tipli ulduzlarin spektral ve fotometrik xususiyyetleri movzusunda namizedlik dissertasiyasi mudafie etmis ve 30 noyabr 1988 ci ilde gosterilen elmi suranin qerari ile protokol 39 73 fizika riyaziyyat elmleri namizedi 01 03 02 Astrofizika alimlik derecesi almisdir AMEA N Tusi adina SAR da elmi fealiyyeti Canmemmed Rustemov elmi fealiyyetinin ilk uc ilinde 1977 1980 I Aslanovun rehberliyi altinda maqnit ulduzlarinin 2 m teleskopda spektral musahidelerini aparmis ve alinmis spektrlerin tedqiqi ile mesgul olmusdur 1980 ci ilden ise Moskva Dovlet Universitetinin nezdinde olan Astronomiya Institunun direktoru Rusiya EA akademiki A M Cerepasukun reberliyi altinda Volf Raye WR tipli ulduzlarin tedqiqine baslamisdir Bu ulduzlar muasir astronomiyani en ekzotik obyektleridir tekamulun son merhelesinde neyron ulduzlarina ve ya qara deliklere cevrilir Ona gore de WR ulduzlarinin tedqiqi xeyli aktualdir C N Rustermov ilk vaxtlar akademik A M Cerepasukun mesleheti ile spektrinde oksigenin yuksek heyecanlanma potensialina 186 eV uygun OVI ll3811 3834 sualanma dubleti musahide olunan WR ulduzlarinin spektral tedqiqi ile mesgul olmaga baslamisdir Melumdur ki hele kecen esrin 30 cu illerinde WR ulduzlari iki ardicilliga bolunmusdu azot ve karbon ardicilligina Lakin kecen esrin 80 ci illerinde ucuncu ardicilliga oksigen ardicilligna mensub olan ulduzlarin muvcudlugu melum oldu Bununla elaqedar spektrinde OVI ll3811 3834 sualanma dubleti musahide olunan WR ulduzlarinin tedqiqi muhum ehemiyyet kesb edirdi C N Rustemov akademik A M Cerepasukun rehberliyi altinda bu ulduzlarin spektral tedqiqine basladi ve ilk defe spektrinde muxtelif intensivlikli OVI ll3811 3834 sualanma dubleti musahide olunan WR ulduzlarinin kataloqu tertib olundu Bu kataloqa daxil olan HD 16523 ve HD 17638 ulduzlarinin 2 m teleskopda spektral 70 sm teleskopda ise fotometrik musahideleri aparildi Alinan spektrlerin tehlili neticesinde bu ulduzlarin spektrinde ilk defe OVI ll3811 3834 sualanma dubletinin qisa muddetli spektral deyiskenliyi askar edildi Spektral elametlerine gore WC WC4 WC6 ulduzlari ile WO WO3 WO4 ulduzlarinin araliq halina uygun gelen WR ulduzlarinin spektral tesnifi ucun ilk defe yeni spektral tip WO5 tipi ireli surulmus ve bu spektral tipi mueyyen eden kriteriyalar verilmisdir Gosterilmisdir ki en intensiv OVI ll3811 3834 sualanma dubleti xetleri WC4 WC5 spektral tiplerine mensub olan ulduzlarda musahide olunur ve WC7 WC8 spektral tiplerinde bu sualanma dubletinin intensivliyi tedricen azalir ve musahide olunmur 1988 ci ilde nin Tartu seheri yaxinliginda Tiravere qesebesinde yerlesen Astrofizika ve Atmosfer fizikasi Institunda Anomal spektrli Volf Raye ulduzlarinin spektral ve fotometrik xususiyyetleri movzusunda dissertasiya mudafie etmis ve fizika riyaziyyat elmleri namizedi 01 03 02 Astrofizika elmi derecesi almisdir Dissertasiya isinde spektrinde OVI ll3811 3834 sualanma dubleti musahide olunan HD 16523 ve HD 17638 ulduzlarinin hem de qarisiq spektral sinfe WN WC mensub olan WR145 AS422 ulduzunun spektral ve fotometrik tedqiqinin neticeleri verilmisdir 2000 ci ilin evvellerinden baslayaraq artiq astronomik tedqiqatlrda yeni nesil isiqqebuledicilerin CCD matrislerin genis tetbiqi ile elaqedar olaraq musahideler eselle spektrometrlerde ve CCD fotometrlerde aparilaga basladi 2005 ci ilden baslayaraq C N Rustemov WR ulduzlarinin 2 m teleskopda eselle spektrometrlerle 60 sm teleskopda ise CCD fotometrlerde musahidelerini davam etdirdi Tedqiqat obyektleri tekamulun muxtelif merhelelerinde olan massiv six qosa sistemler oldu Melumdur ki massiv six qosa sistemler ilkin merhelede O spektral sinfine mensub olan iki ulduzdan ibaretdir Muhum elmi maraq kesb eden spektrl qosa b Lyr ulduzunun SAR in 2 m teleskopunda alinmis eselle spektrlerini tedqiq ederek muhum elmi neticeler elde etmisdir Elmi maraq dairesiC N Rustemovun elmi maraq dairesine tekamulun muxtelif merhelelerinde olan massiv six qosa sistemlerin xususile bu sisemlere daxil olan Volf Raye tipli ulduzlarin spektral ve fotometrik tedqiqi massiv six qosa sistemlerin daxil oldugu spiral qalaktikalarin tekamul xususiyyetlerinin tedqiqidir AMEA N Tusi adina SAR in 2 m 70 sm ve 60 sm teleskoplarinda aprilmis uzunmuddetli bircins spektral ve fotometrik musahide materiallarini tehlil ederek bir sira muhum elmi neticeler almisdir 2005 ci ile qeder olan musahideler klassik spektroqraf ve fotometrlerle 2005 ci ilden sonra ise AMEA N Tusi adina SAR in 2 m ve 60 sm teleskoplarinda spektral ve fotometrik musahideleri muasir isiqqebuledicileri CCD ile techiz edilmis eselle spektroqraf ve fotometrle davam etdirmis alinmis reqemsal tesvirleri tehlil ederek bir sira muhum elmi ehemiyyet kesb eden maraqli neticeler elde etmisdir Elmi tedqiqat islerinde hemise qabaqcil dunya resedxanalarinda istifade olunan ve sinaqdan cixmis usullardan istifade etmisdir C N Rustemov AMEA SAR in tedqiqat planina daxil olan Genis ortuklu ulduzlarin tekamul xususiyyetleri ve ulduz kuleyinde qeyri stasionar proseslerin arasdirilmasi movzusunun ve O O merhelesi ile WR O merheesi arasindaki kecide uygun massiv six qosa sistemlerin spektral tedqiqi isinin rehberidir Volf Raye tipli ulduzlarin spektral ve fotometrik tedqiqi sahesinde aparici mutexessisdir Xarici emekdasliq ve elmi ugurlariCanmemmed Rustemov astrofizika sahesinde ixtisaslasmis xarici ve yerli elmi jurnallarda derc olunmus 55 elmi meqalenin ve bir monoqrafiyanin muellifidir defelerle Respublika ve Beynelxalq elmi konfranslarinda elmi meruzelerle cixis etmisdir Xarici olke astronomlari ile genis elmi emekdasliq edir Kanadanin nin Moskva Dovlet Universitetinin nin Cexoslovakiyanin nin Estonuyanin Tartu Resedxanasinin astronomlari ile birge elmi tedqiqat isleri aparir Avropanin Isvecredeki Nuve tedqiqati merkezi CERN Almaniyanin agir ionlarin tedqiqi merkezi ile elmi elaqeleri var Volf Raye tipli ulduzlar ve six qosa sistemlerin tedqiqi Moskva Dovlet Universiteti nezdindeki P K Sternberq adina Astronomiya Institunun professoru akademik A M Cerepasuk ve onun qrupu ile birge yerine yetirilmisdir Avropa nuve tedqiqatlari merkezinin CERN emekdaslari ile birge Kainatin yaranisi ile elaqedar olan Boyuk Partlayisi arasdirir Bu arasdirmalar neticesinde spiral qalaktikalarin menseyi ile elaqedar muhum ehemiyyet kesb eden elmi netice almisdir Bele ki C N Rustemov hesab edir ki qalaktikalarin spiral qurulusunun ruseymi Boyuk Partlayisin ilkin mikrosaniyelerinde formalasir C N Rustemovun 2018 ci ide teqdim etdiyi layihe Avropanin Meqaqranti olan HORIZON 2020 nin qalib layihelerinden biri olub Layihenin icra muddeti 01 01 2019 cu il tarixinden 31 12 2022 ci ile kimidir 4 il muddetinde SAR emekdaslarinin Avropa resedxanalarina elece de onarin SAR a elmi seferleri nezerde tutulur C N Rustemov 2015 ci ilde Kanadanin Monreal Universitetinin professoru A M Moffatin deveti ile hemin Universitetde olub Onlarin nanopeykler vasitesi ile apardigi musahideler bu sahedeki elmi tedqiqat isleri ile tanis olmus ve bu istiqametde isler Estoniyanin Tartu Universiteti emekdaslari ile davam etdirilmisdir 2004 cu ilden SAR Elmi Surasinin uzvudur 2014 2018 ci illerde BDU nun Fizika fakultesinde ingilis dili qrupunda umumi astronomiyadan muhazire dersler aparib 2013 2019 cu illerde AMEA N Tusi adina Samaxi Astrofizika Resedxanasinda yaradilmis FD 01 241 Felsefe Doktoru Dissertasiya Surasinin uzvu olmusdur Aile veziyyeti 2 oglu bir qizi 7 nevesi var Qizi Canmemmed qizi 1974 cu ilde Samaxi rayonununda anadan olub BDU nun Tetbiqi Riyaziyyat ve kibernetika fakultesinin bakalavr ve magistr pillelerini bitirmis Astronomiya uzre felsefe doktorudur AMEA N Tusi adina SAR da elmi isci isleyir Oglu Canmemmed oglu 1977 ci ilde Samaxi rayonununda anadan olub BDU nun Fizika fakultesini bitirmis fizika uzre elmler doktoru professordur hal hazirda Avropa Nuve Tedqiqatlari Teskilatinda CERN isleyir Oglu Canmemmed oglu 1980 ci ilde Samaxi rayonununda anadan olub Azerbaycan Tibb Universitetini bitirmis Tibb uzre felsefe doktorudur hal hazirda Amerikada Vasinqton Universitetinde isleyir Edebiyyat1 Rustamov D N Cherepashuk A M Pisma v Astron Zhurnal RAN Moskva 1986 T 12 5 s 373 379 2 Rustamov D N Cherepashuk A M Astron Zhurnal RAN Moskva 1988 T 65 s 1028 1036 3 Rustamov D N Cherepashuk A M Astron Zhurnal RAN Moskva 1989 T 66 s 67 75 4 Rustamov J N Cherepachshuk A M Astrophys and Space Sci 1990 V 167 rr 281 296 5 Rustamov D N Kinematika i fizika nebesnyh tel Ukraina Kiev 2009 6 s 336 338 6 Rustamov D N Pisma v Astron Zhurnal RAN Moskva 2010 36 5 s 1 8 7 Rustamov D N Cherepashuk A M Astron Zhurnal RAN Moskva 2011 T 88 4 s 380 392 8 Rustamov D N Abdulkerimova A F Kinematika i fizika nebesnyh tel Ukraina Kiev 2015 T 31 2 s 73 80 9 Rustamov D N Abdulkerimova A F Kinematika i fizika nebesnyh tel Ukraina Kiev 2017 T 33 5 s 49 58 10 Rustamov J N Astronomical Society of the Pacific 2017 V 510 pp 178 180 11 Rustamov D N Osnovnye nablyudatelnye osobennosti zvezd tipa Volfa Raje 2015 Izdatelstvo Elm monografiya 254 str Istinadlar Arxivlenmis suret 2022 03 08 tarixinde Istifade tarixi 2020 03 04