Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
2-metrlik teleskop və ya Şamaxı Astrofizika Rəsədxanasının 2 m-lik teleskopu
Teleskop Zeiss-2000 reflektoru “Carl Zeiss Jena” (Almaniya) firmasının istehsalıdır. 1964-cü ildə rəsədxanaya gətirilib və 1966-cı ildə istifadəyə verilmişdir. Coğrafi koordinatları: λ=48° 35' 50ʺE, φ=40° 46' 51ʺN. Teleskop dəniz səviyyəsindən 1435 m hündürlükdə qurulmuşdur. Kupolun və binanın xarici üst qatı temperatur izolyasiyası üçün alüminium lövhələrlə örtülmüşdür
2-metrlik teleskop haqqında ümumi məlumat
Almaniyanın “Carl Zeiss JENA” firmasının istehsalıdır və 1966-cı ildə istifadəyə verilmişdir. Əsas güzgü parabolikdir, diametri 2080 mm, fokus məsafəsi 9000 mm-dir.
2-metrlik teleskop 3 müxtəlif optik sistemi özündə birləşdirir və əsasən spektral müşahidələr üçün nəzərdə tutulmuşdur:
• Baş fokus. İşıq qüvvəsi-1:4.5. Fokal səthdə miqyas 23″/mm. Cihazları: fotoqrafik müşahidələr üçün korrektor tədbiq etməklə faydalı sahəsi 21′x21′ olan baş fokus kasset qurğusu, zəif obyektlərin spektrlərinin alınması üçün istifadə olunan 2 difraksiya qəfəsi və 3 kamera ilə təchiz olunmuş baş fokus spektroqrafı;
• Kasseqren fokusu. Ekvivalent fokus məsafəsi 29500 mm. İşıq qüvvəsi -1:14.5. Miqyas 7″/mm. Cihazları: zəif ulduzların spektrlərini almaq üçün ölçüləri 1024x1536 piksel olan CCD ilə təmin olunmuş, dispersiyası Hγ yanında 90 və 180 Å/mm olan 2x2 prizmalı spektroqraf. Ulduzların kəmiyyət baxımından spektral analizi üçün dispersiyası 29, 44, 86, 196 Å/mm olan klassik difraksiya qəfəsli (UAGS) spektroqraf. Kasseqren fokusunda zəif ulduzların yüksək ayırdetməli spektrlərinin alınması üçün ayırdetmə qabiliyyətləri 15000 və 25000 olan və 530x580 piksel ölçülü CCD matris (azotla soyutma) ilə təchiz olunmuş 2 kameralı (F=150mm, F=250mm) Kasseqren-Eşelle spektroqrafı. Fotometriya üçün faydalı sahəsi 4′x4′ olan 3056x3056 piksel ölçülü CCD matris (termoelektron soyutma) və beynəlxalq filtr dəsti ilə təchiz olunmuş kasset qurğusu.
• Kude fokusu. Ekvivalent fokus məsafəsi -72 000 mm. İşıq qüvvəsi-1:36. Miqyas – 3″/mm. Cihazları: ayırdetmə qabiliyyəti R=30 000 olan Eşelle-spektroqraf, 63.5° -lik Eşelle-qəfəslə ayırdetmə qabiliyyəti R=95000 və 190000, 80°-lik Eşelle qəfəslə R=260000 və R=530000 olan, 4000x4000 piksel CCD ilə təmin olunmuş ifrat yüksək ayırdetməli 3-kameralı (F=350mm, F=700mm, F=1400mm), 2 Eşelle qəfəsli (γ=63.5°, γ=80°) universal Kude-Eşelle spektroqraf.
• İşıq qəbulediciləri: 1. Ölçüləri 530x580 piksel (1pix=18x24 mik.) olan maye azotla soyudulan CCD kamera. 2. Ölçüləri 4000x4000 piksel (1 pix=15 mik.) olan maye azotla soyudulan CCD kamera.3. Elektron soyudulan, ölçüləri 3056x3056 piksel (1pix=12 mik.) olan CCD kamera. 4. Elektron soyudulan, ölçüləri 1024x1536 piksel (1pix=9 mik.) olan CCD kamera.
Teleskopun texniki xarakteristikası
Teleskop qurğusu (Montirovka): alman, ekvatorial
Koordinat sistemi: 2-ci ekvatorial (α-düz doğuş, δ-meyl)
Teleskopun çəkisi: 85 t.
Kupolun diametri: 20 m.
Kupolun yarığının eni: 5 m
Kupolun çəkisi: 195 t
Binanın hündürlüyü: 29 m.
Baş güzgü
Tam diametri: 2080 mm
Effektiv diametri: 2000 mm
Fokus məsafəsi: 9 m.
Tipi: paraboloid
Çəkisi: 2340 kg
Qalınlığı: 300 mm
Ortasındakı dəliyin diametri: 200 mm
Kasseqren və kude güzgüləri
Diametri: 580 mm
Kasseqren güzgüsünün fokus məsafəsi: -3600 mm
Kude güzgüsünün fokus məsafəsi: -2850 mm
Çəkisi: 100 kg
Tipi: qabarıq hiperbolik
2-metrlik teleskopun əsas borusuna dimetral əks tərəflərdə 1 cüt Axtarıcı (obyektivin diametri -110 mm, fokus məsafəsi -1130 mm, görüş sahəsi-1°) və 1 cüt Bələdçi teleskoplar (obyektivin diametri–300 mm, focus məsafəsi–7500 mm, görüş sahəsi – 15') bərkidilmişdir.
2 m-lik teleskopun optik xarakteristikası
2 m-lik teleskop üç müxtəlif optik sistemi özündə birləşdirir və əsasən spektral müşahidələr üçün nəzərdə tutulmuşdur:
1. Baş fokus. Fokus məsafəsi F=9 m, fokal nisbət – f/4.5, faydalı görüş sahəsi 6'x6', zəif obyektlərin spektrlərinin alınması üçün nəzərdə tutulmuşdur. Korreksiya linzalarının köməyi ilə faydalı görüş sahəsini 21'x21'–yə qədər artırmaq olur və Baş fokusda səma cisimlərinin birbaşa fotoqrafiyası üçün nəzərdə tutulmuşdur. Fokal səthdə miqyas 23ʺ/mm.
2. Kasseqren fokusu. Effektiv fokus məsafəsi F=29.5 m, fokal nisbət- f/14.75, faydalı görüş sahəsi 7'x7', fokal səthdə miqyas 7ʺ/mm.
3. Kude fokusu. Effektiv fokus məsafəsi F=72 m. fokal nisbət – f/36, faydalı görüş sahəsi 3'x3', fokal səthdə miqyas 2,8ʺ/mm.
2 m-lik teleskopun optik sxemi
1- baş parabolik güzgü: effektiv diametri D= 2 m, fokus məsafəsi F = 9 m;
2,3 – kasseqren və kude hiperbolik güzgüləri: diametri d =580 mm, fokus məsafəsi fkas = -3600 mm, fkude = -2850 mm;
4 - müstəvi güzgü: ölçüsü – 620x400 mm; 5 - müstəvi güzgü: diametri d=520 mm;
6 - müstəvi güzgü: diametri d=50 mm. S-ağırlıq mərkəzi, P- əks yük.
2-metrlik teleskopun modernizasiyası
Azərbaycan Respublikasının Prezidentinin 2008-ci ilin sentyabrında və 2009-cu ilin iyulunda imzaladığı sərəncamlarla rəsədxananın maddi-texniki bazasının gücləndirilməsi çərçivəsində 2012-2013-cü illərdə Çexiya Respublikasının “Project Soft” firması tərəfindən 2 m-lik teleskopun hidravlik, elektrik sistemləri yenidən qurulmuş və idarəetmə sistemi avtomatlaşdırılmışdır.
2 m-lik güzgünün alüminiumlaşdırılması
2013-cü il iyun ayında teleskopa texniki xidmətin ağır bir hissəsi, 2 m-lik güzgünün yenidən alüminiumlaşdırılması, rəsədxanada fəaliyyət göstərən B-240 vakuum qurğusunda uğurla həyata keçirilmişdir. Axırıncı dəfə güzgünün səth örtüyünün yenilənməsi 1978-ci ildə Karl Zeiss Jenada (Almaniya) yerinə yetirilmişdir.
Təkrar alüminiumlaşdırma 2 m-lik teleskopun optik sisteminin effektivliyini əhəmiyyətli dərəcədə yüksəltmişdir. İndi Kasseqren fokusunda 11mulduz ölçüsünə qədər obyektlərin yüksək dispersiyalı (R=28000), 14m ulduz ölçüsünə qədər seyfert qalaktikaların Hγ yanında 94 Å /mm dispersiya ilə etibarlı CCD spektrlərini almaq mümkündür.
İstinadlar
- "Arxivlənmiş surət". 2022-01-08 tarixində . İstifadə tarixi: 2019-02-26.
- "Arxivlənmiş surət". 2022-03-03 tarixində . İstifadə tarixi: 2019-02-26.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
2 metrlik teleskop ve ya Samaxi Astrofizika Resedxanasinin 2 m lik teleskopu Teleskop Zeiss 2000 reflektoru Carl Zeiss Jena Almaniya firmasinin istehsalidir 1964 cu ilde resedxanaya getirilib ve 1966 ci ilde istifadeye verilmisdir Cografi koordinatlari l 48 35 50ʺE f 40 46 51ʺN Teleskop deniz seviyyesinden 1435 m hundurlukde qurulmusdur Kupolun ve binanin xarici ust qati temperatur izolyasiyasi ucun aluminium lovhelerle ortulmusdur2 metrlik teleskop haqqinda umumi melumat Almaniyanin Carl Zeiss JENA firmasinin istehsalidir ve 1966 ci ilde istifadeye verilmisdir Esas guzgu parabolikdir diametri 2080 mm fokus mesafesi 9000 mm dir 2 metrlik teleskop 3 muxtelif optik sistemi ozunde birlesdirir ve esasen spektral musahideler ucun nezerde tutulmusdur Bas fokus Isiq quvvesi 1 4 5 Fokal sethde miqyas 23 mm Cihazlari fotoqrafik musahideler ucun korrektor tedbiq etmekle faydali sahesi 21 x21 olan bas fokus kasset qurgusu zeif obyektlerin spektrlerinin alinmasi ucun istifade olunan 2 difraksiya qefesi ve 3 kamera ile techiz olunmus bas fokus spektroqrafi Kasseqren fokusu Ekvivalent fokus mesafesi 29500 mm Isiq quvvesi 1 14 5 Miqyas 7 mm Cihazlari zeif ulduzlarin spektrlerini almaq ucun olculeri 1024x1536 piksel olan CCD ile temin olunmus dispersiyasi Hg yaninda 90 ve 180 A mm olan 2x2 prizmali spektroqraf Ulduzlarin kemiyyet baximindan spektral analizi ucun dispersiyasi 29 44 86 196 A mm olan klassik difraksiya qefesli UAGS spektroqraf Kasseqren fokusunda zeif ulduzlarin yuksek ayirdetmeli spektrlerinin alinmasi ucun ayirdetme qabiliyyetleri 15000 ve 25000 olan ve 530x580 piksel olculu CCD matris azotla soyutma ile techiz olunmus 2 kamerali F 150mm F 250mm Kasseqren Eselle spektroqrafi Fotometriya ucun faydali sahesi 4 x4 olan 3056x3056 piksel olculu CCD matris termoelektron soyutma ve beynelxalq filtr desti ile techiz olunmus kasset qurgusu Kude fokusu Ekvivalent fokus mesafesi 72 000 mm Isiq quvvesi 1 36 Miqyas 3 mm Cihazlari ayirdetme qabiliyyeti R 30 000 olan Eselle spektroqraf 63 5 lik Eselle qefesle ayirdetme qabiliyyeti R 95000 ve 190000 80 lik Eselle qefesle R 260000 ve R 530000 olan 4000x4000 piksel CCD ile temin olunmus ifrat yuksek ayirdetmeli 3 kamerali F 350mm F 700mm F 1400mm 2 Eselle qefesli g 63 5 g 80 universal Kude Eselle spektroqraf Isiq qebuledicileri 1 Olculeri 530x580 piksel 1pix 18x24 mik olan maye azotla soyudulan CCD kamera 2 Olculeri 4000x4000 piksel 1 pix 15 mik olan maye azotla soyudulan CCD kamera 3 Elektron soyudulan olculeri 3056x3056 piksel 1pix 12 mik olan CCD kamera 4 Elektron soyudulan olculeri 1024x1536 piksel 1pix 9 mik olan CCD kamera Teleskopun texniki xarakteristikasiTeleskop qurgusu Montirovka alman ekvatorial Koordinat sistemi 2 ci ekvatorial a duz dogus d meyl Teleskopun cekisi 85 t Kupolun diametri 20 m Kupolun yariginin eni 5 m Kupolun cekisi 195 t Binanin hundurluyu 29 m Bas guzguTam diametri 2080 mm Effektiv diametri 2000 mm Fokus mesafesi 9 m Tipi paraboloid Cekisi 2340 kg Qalinligi 300 mm Ortasindaki deliyin diametri 200 mmKasseqren ve kude guzguleriDiametri 580 mm Kasseqren guzgusunun fokus mesafesi 3600 mm Kude guzgusunun fokus mesafesi 2850 mm Cekisi 100 kg Tipi qabariq hiperbolik 2 metrlik teleskopun esas borusuna dimetral eks tereflerde 1 cut Axtarici obyektivin diametri 110 mm fokus mesafesi 1130 mm gorus sahesi 1 ve 1 cut Beledci teleskoplar obyektivin diametri 300 mm focus mesafesi 7500 mm gorus sahesi 15 berkidilmisdir 2 m lik teleskopun optik xarakteristikasi2 m lik teleskop uc muxtelif optik sistemi ozunde birlesdirir ve esasen spektral musahideler ucun nezerde tutulmusdur 1 Bas fokus Fokus mesafesi F 9 m fokal nisbet f 4 5 faydali gorus sahesi 6 x6 zeif obyektlerin spektrlerinin alinmasi ucun nezerde tutulmusdur Korreksiya linzalarinin komeyi ile faydali gorus sahesini 21 x21 ye qeder artirmaq olur ve Bas fokusda sema cisimlerinin birbasa fotoqrafiyasi ucun nezerde tutulmusdur Fokal sethde miqyas 23ʺ mm 2 Kasseqren fokusu Effektiv fokus mesafesi F 29 5 m fokal nisbet f 14 75 faydali gorus sahesi 7 x7 fokal sethde miqyas 7ʺ mm 3 Kude fokusu Effektiv fokus mesafesi F 72 m fokal nisbet f 36 faydali gorus sahesi 3 x3 fokal sethde miqyas 2 8ʺ mm 2 m lik teleskopun optik sxemi1 bas parabolik guzgu effektiv diametri D 2 m fokus mesafesi F 9 m 2 3 kasseqren ve kude hiperbolik guzguleri diametri d 580 mm fokus mesafesi fkas 3600 mm fkude 2850 mm 4 mustevi guzgu olcusu 620x400 mm 5 mustevi guzgu diametri d 520 mm 6 mustevi guzgu diametri d 50 mm S agirliq merkezi P eks yuk 2 metrlik teleskopun modernizasiyasiAzerbaycan Respublikasinin Prezidentinin 2008 ci ilin sentyabrinda ve 2009 cu ilin iyulunda imzaladigi serencamlarla resedxananin maddi texniki bazasinin guclendirilmesi cercivesinde 2012 2013 cu illerde Cexiya Respublikasinin Project Soft firmasi terefinden 2 m lik teleskopun hidravlik elektrik sistemleri yeniden qurulmus ve idareetme sistemi avtomatlasdirilmisdir 2 m lik guzgunun aluminiumlasdirilmasi2013 cu il iyun ayinda teleskopa texniki xidmetin agir bir hissesi 2 m lik guzgunun yeniden aluminiumlasdirilmasi resedxanada fealiyyet gosteren B 240 vakuum qurgusunda ugurla heyata kecirilmisdir Axirinci defe guzgunun seth ortuyunun yenilenmesi 1978 ci ilde Karl Zeiss Jenada Almaniya yerine yetirilmisdir Tekrar aluminiumlasdirma 2 m lik teleskopun optik sisteminin effektivliyini ehemiyyetli derecede yukseltmisdir Indi Kasseqren fokusunda 11mulduz olcusune qeder obyektlerin yuksek dispersiyali R 28000 14m ulduz olcusune qeder seyfert qalaktikalarin Hg yaninda 94 A mm dispersiya ile etibarli CCD spektrlerini almaq mumkundur Istinadlar Arxivlenmis suret 2022 01 08 tarixinde Istifade tarixi 2019 02 26 Arxivlenmis suret 2022 03 03 tarixinde Istifade tarixi 2019 02 26