Azərbaycan siyasi partiyalarının siyahısı

Bu siyahı Azərbaycanda fəaliyyət göstərən və göstərmiş dövlət qeydiyyatlı və dövlət qeydiyatında olmayan siyasi partiyaların siyahısını və onlar barədə məlumatları əhatə edir. Azərbaycanda siyasi partiyalar və onların fəaliyyəti "Siyasi partiyalar haqqında Azərbaycan Respublikasının Qanunu" ilə tənzimlənir.Azərbaycanda siyasi partiyaların dövlət qeydiyyatı məsələsi Ədliyyə Nazirliyinin balansındadır. Dövlət qeydiyyatında olan siyasi partiyalar bələdiyyə, parlament və prezident seçkilərində iştirak edə bilər.

1991-ci ilin 18 oktyabr tarixində Azərbaycan dövlət müstəqilliyi əldə etdi. Müstəqillik qazanıldıqdan sonra Etibar Məmmədovun rəhbərlik etdiyi Azərbaycan Milli İstiqlal Partiyası, Azad Nəbiyevin rəhbərlik etdiyi və Fəzail Ağamalının rəhbərlik etdiyi Ana Vətən Partiyası dövlət qeydiyyatına alınmış ilk siyasi partiyalar kimi Azərbaycanın siyasi tarixinə düşdülər. Hal-hazırda isə dövlət qeydiyyatında 27 partiya var. Qeydiyyata alınan sonuncu siyasi partiya Azad Vətən Partiyası olmuşdur.

Dövlət qeydiyyatına alınmış partiyalar

Loqo	Ad	Qısaltma	Sədr	Qeydiyyat tarixi
	Azərbaycan Milli İstiqlal Partiyası	AMİP	Arzuxan Əlizadə	17.07.1992
	Ana Vətən Partiyası	AVP	Fəzail Ağamalı	11.08.1992
	Vətəndaş Həmrəyliyi Partiyası	VHP	Sabir Rüstəmxanlı	03.11.1992
	Müsavat Partiyası	yoxdur	İsa Qəmbər	08.12.1992
	Yeni Azərbaycan Partiyası	YAP	İlham Əliyev	18.12.1992
	Ağ Partiya	AğP	Tural Abbaslı	13.01.1993
	Azərbaycan Ümid Partiyası	Ümid Partiyası	İqbal Ağazadə	05.05.1993
	Azərbaycan Demokratik Maarifçilik Partiyası	ADMP	Elşən Musayev	04.08.1995
	Azərbaycan Xalq Cəbhəsi Partiyası	AXCP	Əli Kərimli	01.09.1995
	Vəhdət Partiyası	VP	Tahir Kərimli	11.12.1998
	Azərbaycan Xalq Partiyası	AXP	Pənah Hüseyn	09.07.1999
	Azərbaycan Demokrat Partiyası	ADP	Sərdar Cəlaloğlu	03.02.2000
	Ədalət Partiyası	yoxdur	İlyas İsmayılov	18.05.2002
	Müasir Müsavat Partiyası	MMP	Hafiz Hacıyev	08.05.2002
	Böyük Quruluş Partiyası	BQP	Fazil Mustafa	12.08.2005
	Azadlıq Partiyası	yoxdur
	Demokratik İslahatlar Partiyası	DİP	Asim Mollazadə
	Ədalət, Hüquq, Demokratiya Partiyası	ƏHD Partiyası	Qüdrət Həsənquliyev
	Böyük Azərbaycan Partiyası	BAP	Elşad Musayev
	Klassik Xalq Cəbhəsi Partiyası	KXCP	Mirmahmud Mirəlioğlu	31.01.2007
	Milli Dirçəliş Hərəkatı Partiyası	MDHP	Fərəc Quliyev	31.05.2011
	Yeni Zaman Partiyası	YZP	Musa Ağayev	16.04.2020
	Milli Cəbhə Partiyası	MCP	Razi Nurullayev	31.08.2020
	Respublikaçı Alternativ Partiyası	REAL	İlqar Məmmədov
	Gələcək Azərbaycan Partiyası	GAP	Ağasif Şakiroğlu	15.12.2020
	Haqq Ədalət Partiyası	HƏP	Əli İnsanov	15.10.2021
	Azad Vətən Partiyası	Azad Vətən	Akif Nağı	05.09.2022

Dövlət qeydiyyatı olmayan partiyalar

Müxtəlif dövrlərdə Azərbaycanda onlarla siyasi partiya təsis olunmuş, lakin onlar dövlət qeydiyyatına alınmamışdır. Zamanla bu partiyalardan çoxu fəaliyyətini dayandırmışdır. Bəzi siyasi partiyalar dövlət qeydiyyatına alınmasa da hal-hazırda aktiv siyasi fəaliyyət göstərməkdədir.

Belə partiyalara nümunə olaraq Azərbaycan İslam Partiyasını Elşən Həsənovun sədrlik etdiyi Azərbaycan Sosialist Partiyasını, sədrlik etdiyi Böyük Dayaq Partiyasını, Mirfazil Həmidin sədrlik etdiyi Demokratik Birlik Partiyasını, Emin Babayevin sədrlik etdiyi Vətən Naminə Birlik Partiyasını göstərmək olar.

Parlament partiyaları

Əsas məqalə: Azərbaycan Milli Məclisinin VI çağırışı

9 fevral 2020-ci ildə keçirilən seçkilərdə parlamentdə təmsil olunmağa 11 siyasi partiya haqq qazanmışdır. Onlardan 1-i 22 may 2023 tarixində özünü buraxmışdır.

VI çağırış Milli Məclisdə partiyalar üzrə paylanma

Siyasi partiya		Sədri	Millət vəkili sayı
	YAP	İlham Əliyev	68
	VHP	Sabir Rüstəmxanlı	3
	AVP	Fəzail Ağamalı	1
	DİP	Asim Mollazadə	1
	ADMP	Elşən Musayev	1
	BQP	Fazil Mustafa	1
	ƏHD	Qüdrət Həsənquliyev	1
	MCP	Razi Nurullayev	1
	REAL	İlqar Məmmədov	1
	VP	Tahir Kərimli	1

Hal-hazırda rəsmi dövlət qeydiyyatında olan 27 partiyadan 10-u parlamentdə təmsil olunur. Dövlət qeydiyyatı olan Azərbaycan Milli İstiqlal Partiyası, Azərbaycan Xalq Partiyası, Azərbaycan Xalq Cəbhəsi Partiyası, Azərbaycan Ümid Partiyası, Ədalət Partiyası, Milli Dirçəliş Hərəkatı Partiyası və Müsavat Partiyası seçkilərdə iştirak edərək tarixində ən azı 1 dəfə parlamentdə təmsil haqqı qazanmış, Azərbaycan Demokrat Partiyası isə deputat transferi yolu ilə parlamentdə təmsil olunmuşdur. Qısaca, 27 siyasi partiyadan 18-i ən azı 1 dəfə parlamentdə təmsil olunmuş, digər 9 siyasi partiya isə parlamentdə təmsil olunmağa haqq qazanmamışdır. Bu 9 siyasi partiyadan 3-ü son parlament seçkilərindən sonra dövlət qeydiyyatına alınmışdır.

Keçmiş partiyalar

Əsas məqalə: Azərbaycanda mövcud olmuş siyasi partiyaların siyahısı

Qeydlər

1. Qısaca Müsavat kimi də bilinir.

Mənbə

• "Azərbaycan Respublikasında dövlət qeydiyyatına alınmış siyasi partiyalar haqqında rəsmi məlumat". Mərkəzi Seçki Kommisiyası (az.).

İstinadlar

1. e-qanun.az. "Siyasi partiyalar haqqında Azərbaycan Respublikasının Qanunu" ( (az.)). 2017-04-06 tarixində . İstifadə tarixi: 21.08.2020.
2. "AMİP-in XI qurultayı" ( (az.)). 16.08.2020. 2020-08-22 tarixində . İstifadə tarixi: 21.08.2020.
3. "Müsavat partiyası qeydiyyata alındı". Lent.az (az.). İstifadə tarixi: 2023-12-08.
4. "Hərbi operator Qarabağ müharibəsi ilə bağlı nadir kadrlar yaydı - VİDEO". 2024-05-04 tarixində . İstifadə tarixi: 2024-05-04.
5. "Müsavat Partiyasının Nizamnaməsi". 2023-12-08 tarixində . İstifadə tarixi: 2024-05-04.
6. "İsa Qəmbər yenidən Müsavat Partiyasının başqanı seçilib - YENİLƏNİB". 2024-05-04 tarixində . İstifadə tarixi: 2024-05-04.
7. "4 siyasi partiya dövlət qeydiyyatına alındı" ( (az.)). 2020-08-22 tarixində . İstifadə tarixi: 20.08.2020.
8. "Arxivlənmiş surət". 2021-05-18 tarixində . İstifadə tarixi: 2021-08-19.
9. "Azərbaycan Ümid Partiyasının Nizamnaməsi". 2023-06-09 tarixində . İstifadə tarixi: 2023-12-14.
10. "Ümid Partiyasının IV qurultayı" ( (az.)). 13.08.2013. 2020-08-22 tarixində . İstifadə tarixi: 21.08.2020.
11. "Daha 5 partiya qeydiyyatdan keçdi - SİYAHI". musavat.com. 2023-09-09. İstifadə tarixi: 2023-12-08.
12. "Əli Kərimli yenidən AXCP-nin sədri seçildi". 2023-06-30 tarixində . İstifadə tarixi: 2023-06-30.
13. "Ədliyyə Nazirliyi Pənah Hüseyni sədr kimi qeydə aldı – Partiya qurultayının nəticələrini təsdiqlədi". musavat.com. 2023-03-25. 2023-12-14 tarixində . İstifadə tarixi: 2023-12-08.
14. "Ədalət Partiyasının VI qurultayı" ( (az.)). 27.01.2018. 2018-01-30 tarixində . İstifadə tarixi: 21.08.2020.
15. "BQP-nin onlayn qurultayı və sədr seçkisi" ( (az.)). 18.07.2020. 2020-07-16 tarixində . İstifadə tarixi: 20.08.2020.
16. Turqay Musayev. "Əhməd Oruc Ədliyyə Nazirliyindən cavab gözləyir". modern.az (az.). 2023-09-14 tarixində . İstifadə tarixi: 2023-12-08.
17. "DİSP-in V Qurultayı" ( (az.)). 01.02.2016. 2016-10-03 tarixində . İstifadə tarixi: 20.08.2020.
18. "Ədliyyə Nazirliyi daha bir partiya sədrinə sonuncu cavabı verdi". musavat.com. 2023-09-07. 2023-12-14 tarixində . İstifadə tarixi: 2023-12-08. (#first_missing_last)
19. "KXCP-nin III qurultayı" ( (az.)). 01.08.2015. 2020-08-22 tarixində . İstifadə tarixi: 21.08.2020.
20. "MDHP-nin II qurultayı" ( (az.)). 14.05.2017. 2018-09-13 tarixində . İstifadə tarixi: 21.08.2020.
21. "MCP-nin I onlayn qurultayı" ( (az.)). 28.07.2020. 2020-07-28 tarixində . İstifadə tarixi: 21.08.2020.
22. "İki partiya qeydiyyata alındı". novator.az (az.). 1 sentyabr 2020. 2021-09-18 tarixində . İstifadə tarixi: 18 sentyabr 2021.
23. "İlqar Məmmədov REAL sədri seçildi" ( (az.)). 18.08.2020. 2020-08-22 tarixində . İstifadə tarixi: 21.08.2020.
24. ( (az.)). 22.06.2019. 2020-08-22 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 21.08.2020.
25. "Arxivlənmiş surət". 2021-01-25 tarixində . İstifadə tarixi: 2020-12-15.
26. "HƏP I təsis konfransı" ( (az.)). 26.01.2020. 2020-08-22 tarixində . İstifadə tarixi: 21.08.2020.
27. "Arxivlənmiş surət". 2021-10-21 tarixində . İstifadə tarixi: 2021-10-21.
28. "Arxivlənmiş surət". 2021-10-21 tarixində . İstifadə tarixi: 2021-10-21.
29. "Arxivlənmiş surət". 2022-09-19 tarixində . İstifadə tarixi: 2022-09-09.
30. "AİP-in yeni sədr əvəzi seçildi" ( (az.)). 17.08.2015. 2020-08-22 tarixində . İstifadə tarixi: 20.08.2020.
31. "ASP onlayn qurultay keçirdi" ( (az.)). 13.08.2020. 2020-08-22 tarixində . İstifadə tarixi: 21.08.2020.
32. "Arxivlənmiş surət". 2021-11-13 tarixində . İstifadə tarixi: 2021-11-13.
33. "VNBP-nin təsis qurultayı keçirildi-Azərbaycanda yeni siyasi partiya yarandı". 2021-11-16 tarixində . İstifadə tarixi: 2021-15-03.

Ədəbiyyat

• CİA. The World Factbook.
• Vilyam Overstrit. Political Handbook of the World (1999). CSA Nəşriyyatı
• Vilyam Bənks. Political Handbook of the World 2007. CQ Nəşriyyatı.
•  (az.)
• Azərbaycan tarixi, 7 cilddə, 2001
• Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti (1918–1920), B., 1998
• Süleymanova S., Azərbaycanda ictimai-siyasi hərəkat, B., 1999
• Aslani S. Ş., İran "İctimaiyyun-amiyyun" (Mücahid) Partiyasına aid yeni sənədlər, ADU-nun Elmi əsərləri (tarix və fəlsəfə elmləri seriyası), 1973,. № 8;
• Azərbaycan Milli Kimliyi, Bakı-2014, "Difai partiyası: antiterror mübarizədən Cümhuriyyətə gedən yol" səh. 142–158
• Багирова И.С. Политические партии и организации Азербайджана в начале ХХ века. 1900–1917. Баку, 1997, с.30, 31–32.

Xarici keçidlər

• Partiyalar nə qədər qazanır - ARAŞDIRMA