Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Şar Dağları (serb. və mak. Sar Planina / Шар Планина; alb. Malet e Sharrit / Maliyyə i Sharrit / Sharr) — Kosovo ilə Makedoniya dövlətlərinin sərhədləri boyunca uzanan dağ silsiləsidir. Dağların Kosovodakı hissəsi daha əvvəldən milli park olmuş, Şimali Makedoniyadakı hissəsi isə 30 iyun 2021-ci ildə milli park statusu almışdır.
| Şar dağları | |
|---|---|
 Böyük Türk Təpəsi (2747 m) və Kiçik Türk Təpəsi (2707 m) | |
| Ümumi məlumatlar | |
| Mütləq hündürlüyü | 2747 m |
| Yerləşməsi | |
| Ölkələr | |
| | |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Coğrafiyası
Şar Dağlarının 56,25% Makedoniya sərhədləri içində, 43.12%-i Kosovo sərhədləri içində, 0,63%-i isə Albaniyanın sərhədləri əhatəsindədir.
Etimologiyası
Qədim Dünyada bu dağların adı Scardus, Scodrus və ya Scordus kimi verilmişdir. Bəziləri düşünürlər ki, bu dağın adı Carska planina ("Çarın dağı") sözündən götürülmüşdür. Bəziləri isə dağın adının hər iki ölkənin paytaxtlarının (Prizren və Skopye) adlarından yarandığını düşünürlər.
Təpələr
Hündürlüyü 2.000 m çox olan xeyli sayda zirvə nöqtəsi var. Böyük Türk Təpəsi 2747 metrlik yüksəkliyiylə Şar dağlarının ən yüksək təpəsidir. Digər əhəmiyyətli təpələr bunlardır: Kiçik Türk Təpəsi 2707 m; Bakardan Təpəsi 2704 m; Borislaveç Təpəsi 2675 m; Rudoka Təpəsi 2658 m; Bistra Təpəsi 2651 m; Böyük Təpə 2629 m; Baba Hasancık Təpəsi 2533 m; Lyuboten Təpəsi 2498 m; Ploça Təpəsi 2450 m ... Bu təpələrdən bəziləri Kosovo ərazisində, bəziləri isə Makedoniya ərazisindədir. Bu dağların ərzisində 3 düzənlikː Siriniç, Vraca və Rudoka düzənlikləri yerləşmişdir.
Aşağıda Şar dağlarının ən hündür zirvələri verilmişdirː
- Titov Vrv (2747 m)
- Mal Turčin (2707 m)
- Bakardan (2704 m)
- Borislavec (2675 m)
- Böyük Rudoka 2658 m)
- Bistra - Şərq zirvəsi (Peskovi) (2651 m)
- Bistra - Qərb zirvəsi (2641 m)
- Kiçik Rudoka (2629 m)
- Džini Beg (2610 m)
- Pik gölü (2604 m)
- Karabunar (2600 m)
- Ağ Pik gölü (2590 m)
- Maja e zezë (2585 m)
- Böyük Vraka (2582 m)
- Güzbaba (2582 m)
- İsa ağa (2555 m)
- Qara zirvə (2536 m)
- Kobilica (2528 m)
- Piribeg (2524 m)
- Ljuboten (2498 m)
- Maja Livadh (2497 m)
- Zallina (2493 m)
- Kiçik Vraka (2483 m)
- Kara Nikolla (2409 m)
- Tumba Zirvəsi (2346 m)
- Gemitaş (2183 m)
- Kalabak (2174 m)
- Crnkamenska Kula (2117 m)
- Šerupa (2092 m)
Şar dağlarının zirvələrindən biri olan Korab dağı Albaniya ərazisində yerləşmişdir. Hündürlüyü 2764 m-dir. 1000 m-ə qədər olan ərazilərdə əhali kənd təsərrüfatı ilə məşğul olur. 1700 m-dən etibarən meşələr başlanır.
Su axarları
Şar Dağlarında 39 dağ gölü yerləşir. Bundan başqa 100 böyük qaynaq və 25 böyük axar su mənbəyi də dağ silsiləsində yerləşir.
Axar sular
Buradakı 72 qaynaq və axar su, kanyon və yarıqlar meydana gətirmişdir. Vrutoçka Dərəsi ən bilinən və ən böyük axar sulardandır. Ayrıca Vrapçişka; Büyükdere; Mazdraça; Bogovinska; Taşlıkça; Pena; Leşoçka; Belovişka; Rakita; Restelica Dərəsi; Brod Dərəsi; Prizren dərəsi; Monastır Dərəsi kimi məşhur dərələr də Şar dağlarından tökülür.
Şəlalələr
43 metrlik yüksəkliklə Belovişka Dərəsinin meydana gətirdiyi şəlalə ən bilinən və ən böyük şəlalərdəndir. Bu şəlaləni 25 metrlik yüksəkliyiylə Titov Təpəsi ətrafındakı şəlalə izləyir.
Göllər
25-i Makedoniya Respublikasında olmaqla cəmi 39 dağ gölü vardır. Ən böyüyü Bogovinska Gölüdür. Onu 1936 m ilə Borislaveç Gölü təqib edir. Kosovoda isə 11 dağ dölü yerləşmişdir. Onlar aşağıdakılardır:
- Böyük Jažinačko Gölü
- Kiçik Jažinačko Gölü
- Šutmansko Gölü
- Lower Defsko Gölü
- Štrbačko Gölü
- Qara Vir Gölü
- Donji Vir Gölü
- Blateško Gölü
- Upper Defsko Gölü
- Dinivodno Gölü
Milli park
Şar Dağları Milli parkı Kosovo ərazisində yerləşən, ərazisi 390 km² olan ərazidir. Şar dağlarında şimalında yerləşmişdir. 1993-cü ildə ərazisi 39000 ha olmuşdur. 1995-ci ildə isə ərazisini 97000 ha bərabər olmuşdur. Burada bir sıra endemik və relikt bitkilər mühafizə olunur. Ən geniş yayılmış bitki növü isə Makedoniya şamıdır. Burada bir sıra heyvanlar da mühafizə olunur. Bunlara adi vaşaqı, ayını, qarapaçanı, canavarı, Avropa cüyürünü, çöldonuzunu misal göstərmək olar. Bu milli park daxilində 720, Opoja və Qora regionlarında isə 600 qarapaça mühafizə olunur.
Qalereya
Xarici keçidlər
- Nacionalni park Šar-planina 2012-03-04 at the Wayback Machine (in Serbian)
- Šar planina 2016-03-04 at the Wayback Machine (in Serbian)
- Brezovica Ski Resort
İstinadlar
- "СОБРАНИЕТО ГО УСВОИ ЗАКОНОТ СО КОЈ ШАР ПЛАНИНА СТАНУВА НАЦИОНАЛЕН ПАРК". Сакам Да Кажам (makedon). 2021-06-30. 2022-06-02 tarixində . İstifadə tarixi: 2021-06-30.
- "Arxivlənmiş surət". 2022-04-07 tarixində . İstifadə tarixi: 2016-04-06.
- Veselinović, Andrija; Radoš Ljušić. Srpske dinastije (Serbian). Novi Sad. 2001. ISBN .
- Živko Stefanovski. Šar Planina (Macedonian). Tetovo: Napredok.
- . 2017-01-31 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2016-04-06.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Sar Daglari serb ve mak Sar Planina Shar Planina alb Malet e Sharrit Maliyye i Sharrit Sharr Kosovo ile Makedoniya dovletlerinin serhedleri boyunca uzanan dag silsilesidir Daglarin Kosovodaki hissesi daha evvelden milli park olmus Simali Makedoniyadaki hissesi ise 30 iyun 2021 ci ilde milli park statusu almisdir Sar daglariBoyuk Turk Tepesi 2747 m ve Kicik Turk Tepesi 2707 m Umumi melumatlarMutleq hundurluyu 2747 mYerlesmesi42 00 sm e 20 44 s u Olkeler Simali Makedoniya KosovoSar daglari Vikianbarda elaqeli mediafayllarCografiyasiSar Daglarinin 56 25 Makedoniya serhedleri icinde 43 12 i Kosovo serhedleri icinde 0 63 i ise Albaniyanin serhedleri ehatesindedir EtimologiyasiQedim Dunyada bu daglarin adi Scardus Scodrus ve ya Scordus kimi verilmisdir Bezileri dusunurler ki bu dagin adi Carska planina Carin dagi sozunden goturulmusdur Bezileri ise dagin adinin her iki olkenin paytaxtlarinin Prizren ve Skopye adlarindan yarandigini dusunurler TepelerBogovinje goluSar daglarinin zirvesi olan Kobilika Hundurluyu 2 000 m cox olan xeyli sayda zirve noqtesi var Boyuk Turk Tepesi 2747 metrlik yuksekliyiyle Sar daglarinin en yuksek tepesidir Diger ehemiyyetli tepeler bunlardir Kicik Turk Tepesi 2707 m Bakardan Tepesi 2704 m Borislavec Tepesi 2675 m Rudoka Tepesi 2658 m Bistra Tepesi 2651 m Boyuk Tepe 2629 m Baba Hasancik Tepesi 2533 m Lyuboten Tepesi 2498 m Ploca Tepesi 2450 m Bu tepelerden bezileri Kosovo erazisinde bezileri ise Makedoniya erazisindedir Bu daglarin erzisinde 3 duzenlikː Sirinic Vraca ve Rudoka duzenlikleri yerlesmisdir Asagida Sar daglarinin en hundur zirveleri verilmisdirː Titov Vrv 2747 m Mal Turcin 2707 m Bakardan 2704 m Borislavec 2675 m Boyuk Rudoka 2658 m Bistra Serq zirvesi Peskovi 2651 m Bistra Qerb zirvesi 2641 m Kicik Rudoka 2629 m Dzini Beg 2610 m Pik golu 2604 m Karabunar 2600 m Ag Pik golu 2590 m Maja e zeze 2585 m Boyuk Vraka 2582 m Guzbaba 2582 m Isa aga 2555 m Qara zirve 2536 m Kobilica 2528 m Piribeg 2524 m Ljuboten 2498 m Maja Livadh 2497 m Zallina 2493 m Kicik Vraka 2483 m 41 53 10 sm e 20 44 15 s u Kara Nikolla 2409 m 42 05 01 sm e 20 47 39 s u Tumba Zirvesi 2346 m Gemitas 2183 m 41 54 27 sm e 20 40 51 s u Kalabak 2174 m 41 55 05 sm e 20 34 34 s u Crnkamenska Kula 2117 m 41 54 02 sm e 20 39 50 s u Serupa 2092 m 41 52 37 sm e 20 35 42 s u Sar daglarinin zirvelerinden biri olan Korab dagi Albaniya erazisinde yerlesmisdir Hundurluyu 2764 m dir 1000 m e qeder olan erazilerde ehali kend teserrufati ile mesgul olur 1700 m den etibaren meseler baslanir Su axarlariSar Daglarinda 39 dag golu yerlesir Bundan basqa 100 boyuk qaynaq ve 25 boyuk axar su menbeyi de dag silsilesinde yerlesir Axar sular Buradaki 72 qaynaq ve axar su kanyon ve yariqlar meydana getirmisdir Vrutocka Deresi en bilinen ve en boyuk axar sulardandir Ayrica Vrapciska Buyukdere Mazdraca Bogovinska Taslikca Pena Lesocka Beloviska Rakita Restelica Deresi Brod Deresi Prizren deresi Monastir Deresi kimi meshur dereler de Sar daglarindan tokulur Selaleler 43 metrlik yukseklikle Beloviska Deresinin meydana getirdiyi selale en bilinen ve en boyuk selalerdendir Bu selaleni 25 metrlik yuksekliyiyle Titov Tepesi etrafindaki selale izleyir Goller 25 i Makedoniya Respublikasinda olmaqla cemi 39 dag golu vardir En boyuyu Bogovinska Goludur Onu 1936 m ile Borislavec Golu teqib edir Kosovoda ise 11 dag dolu yerlesmisdir Onlar asagidakilardir Boyuk Jazinacko Golu Kicik Jazinacko Golu Sutmansko Golu Lower Defsko Golu Strbacko Golu Qara Vir Golu Donji Vir Golu Blatesko Golu Upper Defsko Golu Dinivodno GoluMilli parkSar Daglari Milli parki Kosovo erazisinde yerlesen erazisi 390 km olan erazidir Sar daglarinda simalinda yerlesmisdir 1993 cu ilde erazisi 39000 ha olmusdur 1995 ci ilde ise erazisini 97000 ha beraber olmusdur Burada bir sira endemik ve relikt bitkiler muhafize olunur En genis yayilmis bitki novu ise Makedoniya samidir Burada bir sira heyvanlar da muhafize olunur Bunlara adi vasaqi ayini qarapacani canavari Avropa cuyurunu coldonuzunu misal gostermek olar Bu milli park daxilinde 720 Opoja ve Qora regionlarinda ise 600 qarapaca muhafize olunur QalereyaXarici kecidlerNacionalni park Sar planina 2012 03 04 at the Wayback Machine in Serbian Sar planina 2016 03 04 at the Wayback Machine in Serbian Brezovica Ski ResortIstinadlar SOBRANIETO GO USVOI ZAKONOT SO KOЈ ShAR PLANINA STANUVA NACIONALEN PARK Sakam Da Kazham makedon 2021 06 30 2022 06 02 tarixinde Istifade tarixi 2021 06 30 Arxivlenmis suret 2022 04 07 tarixinde Istifade tarixi 2016 04 06 Veselinovic Andrija Rados Ljusic Srpske dinastije Serbian Novi Sad 2001 ISBN 86 83639 01 0 Zivko Stefanovski Sar Planina Macedonian Tetovo Napredok 2017 01 31 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2016 04 06