Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Qametlər (qədim yunan dilindən ετήαμετή - "evlənmək" ) — cinsi olaraq çoxalan orqanizmlərdə mayalanma zamanı başqa bir haploid hüceyrə ilə birləşən bir haploid hüceyrə. Qametlər, bədənin reproduktiv hüceyrələri də adlandırılan cinsiyyət hüceyrələridir. Morfoloji cəhətdən fərqli iki növ cinsiyyət hüceyrəsi istehsal edən və hər bir fərdin yalnız bir növ istehsal etdiyi növlərdə, qadın yumurta adlanan daha böyük bir cinsiyyət hüceyrəsi istehsal edən hər hansı bir fərddir və kişi daha kiçik bir tip meydana gətirir. Sperma və ya sperma hüceyrələri hüceyrənin hərəkət etməsinə imkan verən quyruq şəklində bir quruluş olan flaqellum sayəsində kiçik və hərəkətlidir. Buna qarşı hər yumurta və ya yumurta hüceyrəsi nisbətən böyük və hərəkətsizdir. Qısacası, bir hüceyrə bir yumurta (qadın hüceyrəsi) və ya sperma hüceyrəsidir (kişi hüceyrəsi). Heyvanlarda yumurta dişilərin yumurtalıqlarında, kişilərin testislərində isə sperma yetişir. Mayalanma zamanı zamanı sperma və yumurta birləşərək yeni bir diploid orqanizm əmələ gətirir . Qametlər bir fərdin genetik məlumatlarının yarısını, hər növün bir dənə ağırlığını daşıyır və cücərmə hüceyrəsinin iki bölünməyə məruz qaldığı və dörd hüceyrənin əmələ gəlməsi ilə nəticələnən meyoz yolu ilə yaranır . Biologiyada istehsal olunan qamet növü cinslərini təyin edir. Bu, anizoqamiya və ya heteroqamiya nümunəsidir, qadın və kişilərin fərqli ölçülərdə cinsiyyət hüceyrələri meydana gətirdiyi bir vəziyyətdir (insanlarda belədir; insan yumurtası tək bir insan spermasının həcmindən təxminən 100.000 dəfə çoxdur). Bunun əksinə olaraq, izoqamiya hər iki cinsin, eyni ölçüdə və formada olan və cütləşmə növü üçün təsadüfi təyin edilmiş bir cinsiyyət hüceyrəsidir. Qamet termini Alman sitoloqu Eduard Strasburqer tərəfindən hazırlanmışdır In biology, the type of gamete one produces determines the classification of their sex..
Oogenez, heyvanlarda qadın hüceyrələrinin əmələ gəlməsi prosesidir. Bu proses bir haploid yumurta meydana gətirmək üçün bir diploid birincil oositdə meydana gələn meyozu (mayotik rekombinasiya daxil olmaqla) əhatə edir. Spermatogenez heyvanlarda kişi cinsiyyət hüceyrəsinin əmələ gəlməsidir. Bu prosesə diploid birincili spermatositlərdə, haploid spermatozoa əmələ gəlməsi ilə meydana gələn meyoz da daxildir.
Bənzərsizlik
Bir hüceyrədən fərqli olaraq, bir fərdin diploid somatik hüceyrələrində spermadan bir xromosom dəstinin və bir xromosomun yumurtadan bir nüsxəsinin olduğu; yəni nəslin hüceyrələrində həm atanın, həm də ananın xüsusiyyətlərini ifadə edən genlər var. Sperma hüceyrəsi insan yumurtasından təxminən 100.000 dəfə kiçikdir.
Məməlilərdə və quşlarda cinsi təyini
İnsanlar və əksər məməlilər normal bir yumurtanın yalnız X xromosomunu daşıya biləcəyi XM cinsi təyinetmə sistemindən istifadə edir, sperma isə X və ya Y daşıyır, anormal bir sperma isə cinsiyyət təyin edə bilməz. xromosomlar, cüt XY və ya cüt XX; beləliklə, kişi sperma əmələ gələn hər hansı bir ziqotanın cinsini təyin edir. Ziqotanın iki X xromosomu varsa, qadına, X və Y xromosomu varsa, kişiyə çevriləcəkdir. Quşlarda qadın yumurtası ZV cinsi təyinetmə sistemi vasitəsi ilə nəslin cinsini təyin edir.
Süni hüceyrələr
Tədqiqatlar göstərir ki, süni hüceyrələr eyni cinsdən olan kişi cütlükləri üçün reproduktiv bir texnika ola bilər, baxmayaraq ki, hamiləlik zamanı surroqat anaya ehtiyac olacaqdır . Postmenopozal qadınlar yumurta istehsal edə bilər və süni hüceyrələri olan genetik baxımdan əlaqəli uşaqlara sahib ola bilərlər. Robert Sparrov Journal of Medical Ethics-də süni hüceyrələrdən alınan embrionların yeni qametlər meydana gətirmək üçün istifadə edilə biləcəyini və laboratoriyada bir neçə nəsil insan yaratmaq üçün bu prosesi təkrarlaya biləcəyini yazdı. Bu metod tibbi tətbiqetmə üçün hüceyrə xətləri yaratmaq və genetik xəstəliklərin irsi öyrənmək üçün istifadə edilə bilər. Əlavə olaraq, bu metod, istənilən genom üçün selektiv damazlıq və ya təbiətdə olmayan inkişaflar yaratmaq üçün rekombinant DNT texnologiyasından istifadə edərək bir insanı yaxşılaşdırmaq üçün istifadə edilə bilər .
Bitkilər
Cinsi olaraq çoxalan bitkilərin də hüceyrələri var. Bununla birlikdə, bitkilərin diploid və haploid nəsillərinin növbələşməsi olduğundan bəzi fərqlər var. Çiçəkli bitkilərdə çiçəklər meyozdan mitoz yolu ilə qametlər istehsal edən bir haploid nəsil meydana gətirmək üçün istifadə edirlər. Dişi haploid yumurtalıq adlanır və bir çiçəyin yumurtalığı tərəfindən istehsal olunur. Yetkin vəziyyətdə, haploid yumurta, döllənməyə hazır olan qadın hüceyrələri istehsal edir. Kişi haploid, anterin yaratdığı polendir: tozcuq çiçəyin yetkin damğasını vurduqda, tozcuq borusu çiçəyə çevrilir. Daha sonra haploid polen mitoz yolu ilə sperma əmələ gətirir və mayalanma üçün buraxır.
İstinadlar
- "gamete | Definition, Formation, Examples, & Facts". Encyclopedia Britannica (ingilis). 2022-09-24 tarixində . İstifadə tarixi: 2020-10-20.
- "gamete / gametes | Learn Science at Scitable". www.nature.com. 2022-08-10 tarixində . İstifadə tarixi: 2020-10-20.
- Cotner, Sehoya; Wassenberg, Deena, "8.4 Sex: It's About the Gametes", The Evolution and Biology of Sex (ingilis), 2022-08-02 tarixində , İstifadə tarixi: 2020-10-20
- "Mitosis, Meiosis, and Inheritance | Learn Science at Scitable". www.nature.com (ingilis). 2022-09-15 tarixində . İstifadə tarixi: 2021-03-01.
- Jay Phelan. What Is Life?: A Guide to Biology W/Prep-U. Macmillan. 30 April 2009. səh. 237. ISBN . 30 March 2022 tarixində . İstifadə tarixi: 8 October 2010.
- Newson, A J; Smajdor, A C. "Artificial gametes: new paths to parenthood?". Journal of Medical Ethics. 31 (3). 2005: 184–186. doi:10.1136/jme.2003.004986. PMC 1734101. PMID 15738444.
- Sparrow, Robert. "In vitro eugenics". . 40 (11). 4 April 2013: 725–31. doi:10.1136/medethics-2012-101200. PMID 23557913. 13 June 2018 tarixində . İstifadə tarixi: 8 March 2015.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Qametler qedim yunan dilinden ethameth evlenmek cinsi olaraq coxalan orqanizmlerde mayalanma zamani basqa bir haploid huceyre ile birlesen bir haploid huceyre Qametler bedenin reproduktiv huceyreleri de adlandirilan cinsiyyet huceyreleridir Morfoloji cehetden ferqli iki nov cinsiyyet huceyresi istehsal eden ve her bir ferdin yalniz bir nov istehsal etdiyi novlerde qadin yumurta adlanan daha boyuk bir cinsiyyet huceyresi istehsal eden her hansi bir ferddir ve kisi daha kicik bir tip meydana getirir Sperma ve ya sperma huceyreleri huceyrenin hereket etmesine imkan veren quyruq seklinde bir qurulus olan flaqellum sayesinde kicik ve hereketlidir Buna qarsi her yumurta ve ya yumurta huceyresi nisbeten boyuk ve hereketsizdir Qisacasi bir huceyre bir yumurta qadin huceyresi ve ya sperma huceyresidir kisi huceyresi Heyvanlarda yumurta disilerin yumurtaliqlarinda kisilerin testislerinde ise sperma yetisir Mayalanma zamani zamani sperma ve yumurta birleserek yeni bir diploid orqanizm emele getirir Qametler bir ferdin genetik melumatlarinin yarisini her novun bir dene agirligini dasiyir ve cucerme huceyresinin iki bolunmeye meruz qaldigi ve dord huceyrenin emele gelmesi ile neticelenen meyoz yolu ile yaranir Biologiyada istehsal olunan qamet novu cinslerini teyin edir Bu anizoqamiya ve ya heteroqamiya numunesidir qadin ve kisilerin ferqli olculerde cinsiyyet huceyreleri meydana getirdiyi bir veziyyetdir insanlarda beledir insan yumurtasi tek bir insan spermasinin hecminden texminen 100 000 defe coxdur Bunun eksine olaraq izoqamiya her iki cinsin eyni olcude ve formada olan ve cutlesme novu ucun tesadufi teyin edilmis bir cinsiyyet huceyresidir Qamet termini Alman sitoloqu Eduard Strasburqer terefinden hazirlanmisdir In biology the type of gamete one produces determines the classification of their sex Insan yumurtasina daxil olan bir insan spermasi Sperma insan yumurtasindan texminen 100 000 defe kicikdir Oogenez heyvanlarda qadin huceyrelerinin emele gelmesi prosesidir Bu proses bir haploid yumurta meydana getirmek ucun bir diploid birincil oositde meydana gelen meyozu mayotik rekombinasiya daxil olmaqla ehate edir Spermatogenez heyvanlarda kisi cinsiyyet huceyresinin emele gelmesidir Bu prosese diploid birincili spermatositlerde haploid spermatozoa emele gelmesi ile meydana gelen meyoz da daxildir BenzersizlikBir huceyreden ferqli olaraq bir ferdin diploid somatik huceyrelerinde spermadan bir xromosom destinin ve bir xromosomun yumurtadan bir nusxesinin oldugu yeni neslin huceyrelerinde hem atanin hem de ananin xususiyyetlerini ifade eden genler var Sperma huceyresi insan yumurtasindan texminen 100 000 defe kicikdir Memelilerde ve quslarda cinsi teyiniInsanlar ve ekser memeliler normal bir yumurtanin yalniz X xromosomunu dasiya bileceyi XM cinsi teyinetme sisteminden istifade edir sperma ise X ve ya Y dasiyir anormal bir sperma ise cinsiyyet teyin ede bilmez xromosomlar cut XY ve ya cut XX belelikle kisi sperma emele gelen her hansi bir ziqotanin cinsini teyin edir Ziqotanin iki X xromosomu varsa qadina X ve Y xromosomu varsa kisiye cevrilecekdir Quslarda qadin yumurtasi ZV cinsi teyinetme sistemi vasitesi ile neslin cinsini teyin edir Suni huceyrelerTedqiqatlar gosterir ki suni huceyreler eyni cinsden olan kisi cutlukleri ucun reproduktiv bir texnika ola biler baxmayaraq ki hamilelik zamani surroqat anaya ehtiyac olacaqdir Postmenopozal qadinlar yumurta istehsal ede biler ve suni huceyreleri olan genetik baximdan elaqeli usaqlara sahib ola bilerler Robert Sparrov Journal of Medical Ethics de suni huceyrelerden alinan embrionlarin yeni qametler meydana getirmek ucun istifade edile bileceyini ve laboratoriyada bir nece nesil insan yaratmaq ucun bu prosesi tekrarlaya bileceyini yazdi Bu metod tibbi tetbiqetme ucun huceyre xetleri yaratmaq ve genetik xesteliklerin irsi oyrenmek ucun istifade edile biler Elave olaraq bu metod istenilen genom ucun selektiv damazliq ve ya tebietde olmayan inkisaflar yaratmaq ucun rekombinant DNT texnologiyasindan istifade ederek bir insani yaxsilasdirmaq ucun istifade edile biler BitkilerCinsi olaraq coxalan bitkilerin de huceyreleri var Bununla birlikde bitkilerin diploid ve haploid nesillerinin novbelesmesi oldugundan bezi ferqler var Cicekli bitkilerde cicekler meyozdan mitoz yolu ile qametler istehsal eden bir haploid nesil meydana getirmek ucun istifade edirler Disi haploid yumurtaliq adlanir ve bir ciceyin yumurtaligi terefinden istehsal olunur Yetkin veziyyetde haploid yumurta dollenmeye hazir olan qadin huceyreleri istehsal edir Kisi haploid anterin yaratdigi polendir tozcuq ciceyin yetkin damgasini vurduqda tozcuq borusu ciceye cevrilir Daha sonra haploid polen mitoz yolu ile sperma emele getirir ve mayalanma ucun buraxir Istinadlar gamete Definition Formation Examples amp Facts Encyclopedia Britannica ingilis 2022 09 24 tarixinde Istifade tarixi 2020 10 20 gamete gametes Learn Science at Scitable www nature com 2022 08 10 tarixinde Istifade tarixi 2020 10 20 Cotner Sehoya Wassenberg Deena 8 4 Sex It s About the Gametes The Evolution and Biology of Sex ingilis 2022 08 02 tarixinde Istifade tarixi 2020 10 20 Mitosis Meiosis and Inheritance Learn Science at Scitable www nature com ingilis 2022 09 15 tarixinde Istifade tarixi 2021 03 01 Jay Phelan What Is Life A Guide to Biology W Prep U Macmillan 30 April 2009 seh 237 ISBN 978 1 4292 2318 8 30 March 2022 tarixinde Istifade tarixi 8 October 2010 Newson A J Smajdor A C Artificial gametes new paths to parenthood Journal of Medical Ethics 31 3 2005 184 186 doi 10 1136 jme 2003 004986 PMC 1734101 PMID 15738444 Sparrow Robert In vitro eugenics 40 11 4 April 2013 725 31 doi 10 1136 medethics 2012 101200 PMID 23557913 13 June 2018 tarixinde Istifade tarixi 8 March 2015