Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bakı–Tbilisi–Qars və ya Bakı–Tiflis–Qars dəmir yolu xətti (abr. BTQ) — 30 oktyabr 2017-ci ildə istismara verilmiş dəmiryolu layihəsi. Dəmiryolu xətti Azərbaycanın paytaxtı Bakı şəhərindən Gürcüstanın Tbilisi və Axalkalaki şəhərindən Türkiyənin Qars şəhərinə gedir. Bu dəmiryolu Azərbaycanla Türkiyəni birləşdirir. Dəmiryolunun ilkin açılış tarixi 2010-cu il, daha sonra 2013-cü il sonra 2015-ci il 2016, və ən nəhayət 2016-cı ildə keçirilmiş üçtərəfli görüşün nəticəsində 2017-ci il olaraq elan edilib.
| Dəmiryolu xətti | |
| Bakı-Tbilisi-Qars dəmiryolu | |
|---|---|
 | |
| Ölkələr | |
| Şəhərlər | |
| Uzunluğu | 826 km |
| Başlayır | Bakı |
| Bitir | Qars |
| Tikilmə tarixi | 2007-ci il |
| İstismara verilib | 2017-ci il |
| İstismarçı | |
| Təkər oxu | 1435 ( ), 1520 ( ,  ) |
| Şpalları | beton |
| Sürət | 120 km/saat |
| Yükdaşıma | 6 500 000 t/il |
| Sərnişindaşıma | 1 500 000 nəf./il |
| Stansiyaları | 10 |
| Vəziyyəti | Tamamlanıb |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
27 sentyabr 2017-ci ildə Tbilisidən Axalkalakiyə gedən ilk sınaq sərnişin qatarından sonra, BTQ dəmiryolu Ələtdə keçirilən təntənəli mərasimdə Azərbaycan prezidenti İlham Əliyev tərəfindən açılışı elan edildi.
Bu dəmiryolu ilə Asiyadakı məhsulların Avropaya çatdırılması 15 gün kimi qısa bir zamanda olacaq. Layihənin məqsədi Türkiyə və Azərbaycanı (beləliklə Mərkəzi Asiya və Çini Avropa ilə) dəmiryolu vasitəsilə birləşdirmək məqsədi daşıyır. Bu dəmiryolu ilə üçüncü istismar ilində 3–5 milyon ton, beşinci istismar ilində 6–8 milyon ton yük, bundan sonra isə ildə 3 milyon sərnişin və 17 milyon ton yük daşınacağı nəzərdə tutulur.
Əvvəlki xətt
Poti-Tbilisi-Bakı dəmiryolunun () tikintisi 1883-cü ildə başa çatdırılıb və o vaxtdan bəri Cənubi Qafqazın əsas dəmiryolu olaraq qalırdı.
1899-cu ildə Tbilisidən Marabdaya, Gümrüyə və Qarsa qədər olan qolun () tikintisi başa çatdırılıb. Ermənistan və Türkiyə arasındakı münasibətlərin pis olması səbəbindən bu dəmiryolu bağlı qalıb. 1986-cı ildə Marabdadan Axalkalakiyə qədər qərb istiqamətində 160 km uzunluğunda dəmiryolu tikintisi başa çatdırılıb. Lakin sonrakı illərdə bu dəmiryolu istifadəsiz qalıb.
Tikintisi
1993-cü ildə Türkiyə Dağlıq Qarabağ münaqişəsində Azərbaycana olan dəstəyi çərçivəsində Ermənistan ilə sərhədini bağlayıb, bununla da Qars-Gümrü-Tbilisi dəmiryolu da bağlanıb. Bağlanan bu yola alternativ olaraq Azərbaycan ilə Türkiyə arasında Gürcüstan üzərindən dərmiyolu xəttinin çəkilişi ilk dəfə olaraq 1993-cü ilin iyulunda müzakirə olunub.
Tikintiyə aid razılaşma üç ölkə arasında 2005-ci ilin yanvar ayında imzalanıb. Həmin zaman maliyyə çatışmazlığı ucbatından bu layihə unudulub. Lakin Bakı-Tbilisi-Ceyhan boru kəmərinin 2005-ci il may ayında baş tutuan açılışı zamanı hər üç ölkənin prezidenti bu ölkələr arasında dəmiryolu xəttinin tikintisində maraqlı olduqlarını bildiriblər.
2007-ci il, noyabr 21-də Gürcüstanın Marabda kəndində Bakı-Tbilisi-Qars dəmiryolu xəttinin tikintisinin təməli qoyulub. Hər üç ölkənin prezidentlərinin iştirakı ilə Gürcüstanın Marabda stansiyasında açılış mərasimi keçirilib.
BTQ Azərbaycan üçün həm siyasi, həm iqtisadi, həm də strateji baхımdan böyük bir əhəmiyyət daşıyır. Dəmiryolu vasitəsilə Azərbaycan beynəlхalq nəqliyyat dəhlizlərinə və Türkiyəyə birbaşa gediş əldə edəcək. Dəmiryolu ilə bir günə Qarsa və iki gün yarıma İstanbula getmək mümkün olacaq. Bakı-Tbilisi-Qars dəmiryolu Bakı-Tbilisi-Ceyhan boru xəttindən sonra Azərbaycanın iqtisadiyyatını daha da inkişaf etdirəcək. Azərbaycanın ilk illərdə tranzitdən minimal illik gəliri 50 mln. dollar təşkil edəcək.
Dəmiryolu xəttinin tikintisinə 2005-ci ildə başlanması nəzərdə tutulsa da, həmin dövrdə maliyyə mənbələrinin olmaması tikintinin başlanmasını ləngidib. ABŞ və Avropa Birliyi Ermənistandan kənar keçdiyinə görə layihəyə qarşı çıxıblar və tikintinin maliyyələşdirilməsindən imtina ediblər. Onlar Bakı-Tbilisi-Qars dəmiryolunun tikilməsi əvəzinə açılmasını tələb edirdilər. Lakin Azərbaycan ilə Ermənistan arasında olan Dağlıq Qarabağ münaqişəsi səbəbindən bu tələblər rədd edilib və dəmiryolu xəttinin tikintisinin maliyyələşdirilməsini sonradan Azərbaycan öz üzərinə götürüb. Bu məqsədlə Azərbaycan Gürcüstana ildə 1% faiz dərəcəsi ilə 25 illiyinə 220 milyon dollar kredit verib.
Tikinti işləri
Dəmiryolu xəttinin Gürcüstan hissəsinin tikintisini Azərbaycanın "" şirkəti həyata keçirəcək. Ümumi dəyəri 80 milyon dollar olan layihənin 2009-cu ilin oktyabrın 1-nə qədər yekunlaşdırılması nəzərdə tutulur.
Baki-Tiflis-Qars dəmir yolu layihəsinin Türkiyə ərazisindəki 76 kilometrlik hissəsinin tikintisinə dair keçirilən tenderin qalibi Türkiyənin "" şirkəti olub. Tenderdə on dörd yerli, o cümlədən xarici şirkətlərdə də iştirak edib. Bu şirkətin təklifi 250 milyon dollar təşkil edib.
Türkiyə hökuməti Bakı-Tiflis-Qars dəmir yolu layihəsinin ölkə ərazisindən keçən hissəsinin inşasına 345 milyon dollar ayırıb.
Azərbaycan ərazisinə düşən hissəsində lokomotiv bazası möhkəmləndiriləcək, infrstruktur yaradılacaq və s. işlər görüləcək. Türkiyə ərazisinə 68 km və Gürcüstan ərazisinə 30 km dəmir yolu çəkiləcək. Tikinti işləri 2007-cı ilin noyabr ayında planaşdırılır və 2010-cu ildə bitməsi planlaşdırılırdı. Lakin 2008-ci ilin yayında baş vermiş Rusiya-Gürcüstan müharibəsi və qlobal maliyyə böhranı layihənin həyata keçirilməsini ləngitdi.
Marşrut
76 kilometri Türkiyə və 29 kilometri Gürcüstanda olmaqla Qars və Axalkalaki arasında 105 km uzunluğunda yeni dəmiryolu xətti çəkilmişdir. Axalkalakidən Marabdaya və Tbilisidən Bakıya qədər olan mövcud dəmiryolu xətti modernizasiya edilmişdir. Yolun ümumi uzunluğu 826 km-dir və burada ilkin mərhələdə ildə 1 milyon sərnişin və 6.5 milyon ton yük daşınması mümkün olacaq. Daha sonra bu göstəricilər ildə 3 milyon sərnişin və 15 milyon ton yükə qədər artırılacaq.
Həmçinin bax
İstinadlar
Bu məqalədəki istinadlar müvafiq ilə göstərilməlidir. |
- "Bakı-Tbilisi-Qars dəmir yolu xətti bu gündən işə düşəcək Read more: https://sputnik.az/economy/20171030/412539559/baki-tbilisi-qars-demir-yolu-xetti-bu-gunden-ise-dusur.html" (az.). sputnik.az. 2023-07-01 tarixində . İstifadə tarixi: 3 iyun 2021.
- Şərifli, Yunis. "Azərbaycan və "Kəmər və Yol" Təşəbbüsü: regional nəqliyyat mərkəzi olma yolunda". Politicon.co (az.). Topçubaşov Mərkəzi. 13 iyun 2020. 2022-01-02 tarixində . İstifadə tarixi: 20 sentyabr 2021.
- "İlk Bakı-Tbilisi-Qars dəmiryolu rəsmən açılıb" (az.). bbc.com. 2022-03-25 tarixində . İstifadə tarixi: 3 iyun 2021.
- "Так будет выглядеть железная дорога Баку-Тбилиси-Карс – ВИДЕО" (rus). news.day.az. 2022-05-24 tarixində . İstifadə tarixi: 3 iyun 2021.
- "Kars - Tbilisi agreement". . February 2007. 2018-06-20 tarixində . İstifadə tarixi: 2018-09-03.
- "Azerbaijani Vice Prime Minister Abid Sharifov". 2017-10-29 tarixində . İstifadə tarixi: 2018-09-03.
- Railway to link Kars, Tbilisi, Baku in 2015, BAKU — Anadolu Agency, http://www.hurriyetdailynews.com/railway--to-link-kars-tbilisi-baku-in-2015.aspx?pageID=238&nID=62885&NewsCatID=345 2017-10-29 at the Wayback Machine
- Georgia Today, "Passenger Trains for Baku-Tbilisi-Kars Railway to Launch 2016", http://georgiatoday.ge/news/1380/Passenger-Trains-for-Baku-Tbilisi-Kars-Railway-to-Launch-2016- 2018-02-19 at the Wayback Machine
- Eurasia Daily Monitor, "Completion of Baku–Tbilisi–Kars Railway Project Postponed Again", https://jamestown.org/program/completion-of-baku-tbilisi-kars-railway-project-postponed-again/ 2017-12-16 at the Wayback Machine
- Jamestown.org, "Will the Baku–Tbilisi–Kars Railway Become Uzbekistan’s New Connection to Europe?", 16 October 2017, https://jamestown.org/program/will-baku-tbilisi-kars-railway-become-uzbekistans-new-connection-europe/ 2018-01-01 at the Wayback Machine
- "Baku-Tbilisi-Kars Railway Line Officially Launched". Radio Free Europe/Radio Liberty. 30 October 2017. 1 November 2017 tarixində . İstifadə tarixi: 31 October 2017.
- "Bakı-Tbilisi-Qars dəmir yolunun açılış mərasimi keçirilib". 2023-07-01 tarixində . İstifadə tarixi: 2018-09-03.
- А.Э. Котов (A.E. Kotov), "Из истории Южно-Кавказской железной дороги" 2009-09-06 at the Wayback Machine ("From the history of the South Caucasus Railway"), 17.07 2009 (rus.)
- History of the Georgian Railways 2011-07-21 at the Wayback Machine (in English), or History of the Georgian Railways 2011-07-21 at the Wayback Machine (rus.)
- "Fears of Turkey's 'invisible' Armenians". BBC News. June 22, 2006. January 25, 2007 tarixində . İstifadə tarixi: September 10, 2018.
- "Pointers". . March 2007. 2019-11-01 tarixində . İstifadə tarixi: 2007-09-02.
- "Hakobyan, Grigor, "Armenia Responds to Kars-Akhalkalaki Railroad Proposal", in: Central Asia Caucasus Analyst, 09.07.2005". 2022-07-09 tarixində . İstifadə tarixi: 2018-09-10.
- "Ziyadov, Taleh, "Officials Meet to Discuss South Caucasus Rail System", in: Eurasia Daily Monitor, vol. 2:232, December 14, 2005, The Jamestown Foundation". November 14, 2007 tarixində . İstifadə tarixi: September 10, 2018.
Xarici keçidlər
- http://www.metinusta.net/events/caucasus2.pdf (İngilis dilində)
- -qars-d%c9%99miryolu-kim%c9%99-v%c9%99-n%c9%99y%c9%99-lazimdir/ Bakı-Tiflis-Qars dəmiryolu kimə və nəyə lazımdır?
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Baki Tbilisi Qars ve ya Baki Tiflis Qars demir yolu xetti abr BTQ 30 oktyabr 2017 ci ilde istismara verilmis demiryolu layihesi Demiryolu xetti Azerbaycanin paytaxti Baki seherinden Gurcustanin Tbilisi ve Axalkalaki seherinden Turkiyenin Qars seherine gedir Bu demiryolu Azerbaycanla Turkiyeni birlesdirir Demiryolunun ilkin acilis tarixi 2010 cu il daha sonra 2013 cu il sonra 2015 ci il 2016 ve en nehayet 2016 ci ilde kecirilmis ucterefli gorusun neticesinde 2017 ci il olaraq elan edilib Demiryolu xettiBaki Tbilisi Qars demiryoluOlkeler Azerbaycan Gurcustan TurkiyeSeherler BakiTbilisiQarsUzunlugu 826 kmBaslayir BakiBitir QarsTikilme tarixi 2007 ci ilIstismara verilib 2017 ci ilIstismarci Gurcustan demir yollariTeker oxu 1435 1520 Spallari betonSuret 120 km saatYukdasima 6 500 000 t ilSernisindasima 1 500 000 nef ilStansiyalari 10Veziyyeti Tamamlanib Vikianbarda elaqeli mediafayllar 27 sentyabr 2017 ci ilde Tbilisiden Axalkalakiye geden ilk sinaq sernisin qatarindan sonra BTQ demiryolu Eletde kecirilen tenteneli merasimde Azerbaycan prezidenti Ilham Eliyev terefinden acilisi elan edildi Bu demiryolu ile Asiyadaki mehsullarin Avropaya catdirilmasi 15 gun kimi qisa bir zamanda olacaq Layihenin meqsedi Turkiye ve Azerbaycani belelikle Merkezi Asiya ve Cini Avropa ile demiryolu vasitesile birlesdirmek meqsedi dasiyir Bu demiryolu ile ucuncu istismar ilinde 3 5 milyon ton besinci istismar ilinde 6 8 milyon ton yuk bundan sonra ise ilde 3 milyon sernisin ve 17 milyon ton yuk dasinacagi nezerde tutulur Evvelki xettPoti Tbilisi Baki demiryolunun tikintisi 1883 cu ilde basa catdirilib ve o vaxtdan beri Cenubi Qafqazin esas demiryolu olaraq qalirdi 1899 cu ilde Tbilisiden Marabdaya Gumruye ve Qarsa qeder olan qolun tikintisi basa catdirilib Ermenistan ve Turkiye arasindaki munasibetlerin pis olmasi sebebinden bu demiryolu bagli qalib 1986 ci ilde Marabdadan Axalkalakiye qeder qerb istiqametinde 160 km uzunlugunda demiryolu tikintisi basa catdirilib Lakin sonraki illerde bu demiryolu istifadesiz qalib TikintisiPoct markalari 2012 1993 cu ilde Turkiye Dagliq Qarabag munaqisesinde Azerbaycana olan desteyi cercivesinde Ermenistan ile serhedini baglayib bununla da Qars Gumru Tbilisi demiryolu da baglanib Baglanan bu yola alternativ olaraq Azerbaycan ile Turkiye arasinda Gurcustan uzerinden dermiyolu xettinin cekilisi ilk defe olaraq 1993 cu ilin iyulunda muzakire olunub Tikintiye aid razilasma uc olke arasinda 2005 ci ilin yanvar ayinda imzalanib Hemin zaman maliyye catismazligi ucbatindan bu layihe unudulub Lakin Baki Tbilisi Ceyhan boru kemerinin 2005 ci il may ayinda bas tutuan acilisi zamani her uc olkenin prezidenti bu olkeler arasinda demiryolu xettinin tikintisinde maraqli olduqlarini bildiribler 2007 ci il noyabr 21 de Gurcustanin Marabda kendinde Baki Tbilisi Qars demiryolu xettinin tikintisinin temeli qoyulub Her uc olkenin prezidentlerinin istiraki ile Gurcustanin Marabda stansiyasinda acilis merasimi kecirilib BTQ Azerbaycan ucun hem siyasi hem iqtisadi hem de strateji bahimdan boyuk bir ehemiyyet dasiyir Demiryolu vasitesile Azerbaycan beynelhalq neqliyyat dehlizlerine ve Turkiyeye birbasa gedis elde edecek Demiryolu ile bir gune Qarsa ve iki gun yarima Istanbula getmek mumkun olacaq Baki Tbilisi Qars demiryolu Baki Tbilisi Ceyhan boru xettinden sonra Azerbaycanin iqtisadiyyatini daha da inkisaf etdirecek Azerbaycanin ilk illerde tranzitden minimal illik geliri 50 mln dollar teskil edecek Demiryolu xettinin tikintisine 2005 ci ilde baslanmasi nezerde tutulsa da hemin dovrde maliyye menbelerinin olmamasi tikintinin baslanmasini lengidib ABS ve Avropa Birliyi Ermenistandan kenar kecdiyine gore layiheye qarsi cixiblar ve tikintinin maliyyelesdirilmesinden imtina edibler Onlar Baki Tbilisi Qars demiryolunun tikilmesi evezine acilmasini teleb edirdiler Lakin Azerbaycan ile Ermenistan arasinda olan Dagliq Qarabag munaqisesi sebebinden bu telebler redd edilib ve demiryolu xettinin tikintisinin maliyyelesdirilmesini sonradan Azerbaycan oz uzerine goturub Bu meqsedle Azerbaycan Gurcustana ilde 1 faiz derecesi ile 25 illiyine 220 milyon dollar kredit verib Tikinti isleriDemiryolu xettinin Gurcustan hissesinin tikintisini Azerbaycanin sirketi heyata kecirecek Umumi deyeri 80 milyon dollar olan layihenin 2009 cu ilin oktyabrin 1 ne qeder yekunlasdirilmasi nezerde tutulur Baki Tiflis Qars demir yolu layihesinin Turkiye erazisindeki 76 kilometrlik hissesinin tikintisine dair kecirilen tenderin qalibi Turkiyenin sirketi olub Tenderde on dord yerli o cumleden xarici sirketlerde de istirak edib Bu sirketin teklifi 250 milyon dollar teskil edib Turkiye hokumeti Baki Tiflis Qars demir yolu layihesinin olke erazisinden kecen hissesinin insasina 345 milyon dollar ayirib Azerbaycan erazisine dusen hissesinde lokomotiv bazasi mohkemlendirilecek infrstruktur yaradilacaq ve s isler gorulecek Turkiye erazisine 68 km ve Gurcustan erazisine 30 km demir yolu cekilecek Tikinti isleri 2007 ci ilin noyabr ayinda planasdirilir ve 2010 cu ilde bitmesi planlasdirilirdi Lakin 2008 ci ilin yayinda bas vermis Rusiya Gurcustan muharibesi ve qlobal maliyye bohrani layihenin heyata kecirilmesini lengitdi Marsrut76 kilometri Turkiye ve 29 kilometri Gurcustanda olmaqla Qars ve Axalkalaki arasinda 105 km uzunlugunda yeni demiryolu xetti cekilmisdir Axalkalakiden Marabdaya ve Tbilisiden Bakiya qeder olan movcud demiryolu xetti modernizasiya edilmisdir Yolun umumi uzunlugu 826 km dir ve burada ilkin merhelede ilde 1 milyon sernisin ve 6 5 milyon ton yuk dasinmasi mumkun olacaq Daha sonra bu gostericiler ilde 3 milyon sernisin ve 15 milyon ton yuke qeder artirilacaq Hemcinin baxBaki Tbilisi demiryolu Azerbaycan Demir Yollari Gurcustan demir yollari Turkiye Respublikasi Dovlet DemiryollariIstinadlarBu meqaledeki istinadlar muvafiq istinad sablonlari ile gosterilmelidir Baki Tbilisi Qars demir yolu xetti bu gunden ise dusecek Read more https sputnik az economy 20171030 412539559 baki tbilisi qars demir yolu xetti bu gunden ise dusur html az sputnik az 2023 07 01 tarixinde Istifade tarixi 3 iyun 2021 Serifli Yunis Azerbaycan ve Kemer ve Yol Tesebbusu regional neqliyyat merkezi olma yolunda Politicon co az Topcubasov Merkezi 13 iyun 2020 2022 01 02 tarixinde Istifade tarixi 20 sentyabr 2021 Ilk Baki Tbilisi Qars demiryolu resmen acilib az bbc com 2022 03 25 tarixinde Istifade tarixi 3 iyun 2021 Tak budet vyglyadet zheleznaya doroga Baku Tbilisi Kars VIDEO rus news day az 2022 05 24 tarixinde Istifade tarixi 3 iyun 2021 Kars Tbilisi agreement February 2007 2018 06 20 tarixinde Istifade tarixi 2018 09 03 Azerbaijani Vice Prime Minister Abid Sharifov 2017 10 29 tarixinde Istifade tarixi 2018 09 03 Railway to link Kars Tbilisi Baku in 2015 BAKU Anadolu Agency http www hurriyetdailynews com railway to link kars tbilisi baku in 2015 aspx pageID 238 amp nID 62885 amp NewsCatID 345 2017 10 29 at the Wayback Machine Georgia Today Passenger Trains for Baku Tbilisi Kars Railway to Launch 2016 http georgiatoday ge news 1380 Passenger Trains for Baku Tbilisi Kars Railway to Launch 2016 2018 02 19 at the Wayback Machine Eurasia Daily Monitor Completion of Baku Tbilisi Kars Railway Project Postponed Again https jamestown org program completion of baku tbilisi kars railway project postponed again 2017 12 16 at the Wayback Machine Jamestown org Will the Baku Tbilisi Kars Railway Become Uzbekistan s New Connection to Europe 16 October 2017 https jamestown org program will baku tbilisi kars railway become uzbekistans new connection europe 2018 01 01 at the Wayback Machine Baku Tbilisi Kars Railway Line Officially Launched Radio Free Europe Radio Liberty 30 October 2017 1 November 2017 tarixinde Istifade tarixi 31 October 2017 Baki Tbilisi Qars demir yolunun acilis merasimi kecirilib 2023 07 01 tarixinde Istifade tarixi 2018 09 03 A E Kotov A E Kotov Iz istorii Yuzhno Kavkazskoj zheleznoj dorogi 2009 09 06 at the Wayback Machine From the history of the South Caucasus Railway 17 07 2009 rus History of the Georgian Railways 2011 07 21 at the Wayback Machine in English or History of the Georgian Railways 2011 07 21 at the Wayback Machine rus Fears of Turkey s invisible Armenians BBC News June 22 2006 January 25 2007 tarixinde Istifade tarixi September 10 2018 Pointers March 2007 2019 11 01 tarixinde Istifade tarixi 2007 09 02 Hakobyan Grigor Armenia Responds to Kars Akhalkalaki Railroad Proposal in Central Asia Caucasus Analyst 09 07 2005 2022 07 09 tarixinde Istifade tarixi 2018 09 10 Ziyadov Taleh Officials Meet to Discuss South Caucasus Rail System in Eurasia Daily Monitor vol 2 232 December 14 2005 The Jamestown Foundation November 14 2007 tarixinde Istifade tarixi September 10 2018 Xarici kecidlerhttp www metinusta net events caucasus2 pdf Ingilis dilinde qars d c9 99miryolu kim c9 99 v c9 99 n c9 99y c9 99 lazimdir Baki Tiflis Qars demiryolu kime ve neye lazimdir