Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Diabetik koma — qanda tam və nisbi insulin çatışmazlığı nəticəsində şəkərin miqdarının normadan qat-qat artıq olması fonunda meydana çıxan huşsuzluq halı. Bu hal həyat üçün təhlükəli hal olub təcili stasionar müalicə tələb edir. 25% dabetik koma halı gizli sürən və ya şəkərli diabet aşkarlanmamış şəxslərdə rast gəlinir.
| Diabetik koma | |
|---|---|
| XBT-10 | E10.0, E11.0, E12.0, E13.0, E14.0 |
| XBT-9 | , |
| MeSH | D003926 |
İnsulin azlığı və ya onun mədəaltı vəzin quyruq payında yerləşən Langerhans adacıqlarında sintezinin pozulması qanda şəkərin miqdarının normadan qat-qat artıq olmasına səbəb olur. Orqanizmin toxuma və hüceyrələri enerji mənbəyi olan şəkəri (qlükozanı) məhz insulin hormonunun vasitəsilə mənimsəyə bilir. İnsulin çatmamazlığı toxuma və hüceyrələrdə şəkər "aclığına", buna cavab olaraq da karbohidrat və yağ mübadiləsinin - lipolizin pozulması, amin turşularının aminsizləşməsi: qanda qlükozanın və keton cisimlərinin konsentrasiyasının fizioloji təlabatdan qat-qat artıq olması və keton cisimlərinin utilizasiya olunmaması ketoasidoza bununla yanaşı toxuma və hüceyrələrdə natamam parçalanma (metobolizm) məhsullarının yığılması laktatasidoza səbəb olur. Diurezin artması öz növbəsində hiperosmolyar komanı törətmiş olur. Diabetik koma yaranma mexanizminə görə ketoasidoz və hiperosmolyar komalara bölünür.
Ketoasidoz mənşəyli diabetik koma
Ketoasidoz mənşəyli diabetik koma adətən I tip şəkərli diabetlərdə mütləq insulin çatmamazlığı ilə meydana çıxır. Bu zaman hüceyrələr enerji mənbəyi olan qlükozanı mənimsəyə bilmədiyindən, ehtiyac enerjini yağ və zülalların həddən ziyadə parçalanmasından olmağa çalışır. Nəticədə parçalanma məhsulları: keton cisimləri artaraq ketoasidoza səbəb olur. Bu cür xəstələrin tənəffüs zamanı xaric etdikləri hava aseton qoxulu olur. Bu zaman tənəffüs adətən seyrək, dərin, xriltılı Kusmaul tip olur.
Hiperosmolyar mənşəyli diabetik koma
Hiperosmolyar mənşəyli diabetik koma adətən II tip şəkərli diabetlərdə nisbi insulin çatmamazlığı ilə meydana çıxır. Orqanizmin azacıq olsa da insulin sintez etməsi yağ və zülalların hədsiz parçalanmasının qarşısını ala bilir. Lakin əsas problem qanda şəkərin miqdarının daim yüksək ( > 33,3 mmol/l [600 mg/dl] - 1000 mg/dl) olmasındadır. Qanda şəkərin çoxluğu onun osmolyar təzyiqini artırmış olur ki, nəticə etibarilə diurezi - sidik ifrazın artırır. Bu zamam şəkər böyrəklərin qıvrım kanalcıqlarından reabsorbsiya oluna bilmir və sidiklə ifraz edilmiş, orqanizm hədsiz dərəcədə maye, duz və elektrolitlər itirmiş olur. Hədsiz dərəcədə maye, duz və elektrolitlər itirmiş orqanizm apatiyalaşaraq koma halına düşmür. Sidik ifrazının poliurik fazası getdikcə anurik fazaya (sidik ifrazının kəskin azalması və olmaması) keçir.
Əlamətləri
Xəstədə tənəffüsün aseton qoxulu (çürük alma ya dırnaq boyağı qoxusu) olması, (qəd.yun. πολύς çoxlu + qəd. yun. δίψα susuzluq) - hədsiz susuzluq hissi, hədsiz su qəbulu, hədsiz sidik ifrazı, yorğunluq, halsızliq, ürəkbulanma, qusma, qarın nahiyyəsində ağrılar, təzyiqin düşməsi, süstlük kimi əlamətlər diabetik komanın inkişafından xəbər verir
Müalicəsi
Müalicə stasionar şəraitdə aparılır. İlkin olaraq vena daxilinə su-duz müvazinətini bərpa etmək üçün elektrolit məhlulu yeridilməli, qanda şəkərin miqdarına müvafiq insulin təyin edilməlidir. Xəstələrdə "ürək elektroliti" sayılan kaliumun hədsiz itirilməsi hipokalimiya halını yaranır ki, bu da ürək ritm pozğunluğuna: ekstrasistolara, mədəcik taxikardiyasına gətirib çıxara bilir. Bu zaman xəstəyə kalium xlorid (KCL) məhlulu müvafiq qaydada və üsulla vena daxilinə damcısayan infuzamat və ya perfuzamat vasitəsilə yeridilməlidir. Laborator analizlər: böyrək göstəriciləri, qanın qələvi-turşu və elektrolit müvazinəti dövri təyin edilərək nəzarətdə saxlanılmalıdır.
Mənbələr
- J. Hensen, T. Thomas, J. Müller-Ziehm: Diabetische Ketoazidose und nicht-ketoazidotisches hyperosmolares diabetisches Koma. Arzneimitteltherapie 2006;24:432-43
Həmçinin bax
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Diabetik koma qanda tam ve nisbi insulin catismazligi neticesinde sekerin miqdarinin normadan qat qat artiq olmasi fonunda meydana cixan hussuzluq hali Bu hal heyat ucun tehlukeli hal olub tecili stasionar mualice teleb edir 25 dabetik koma hali gizli suren ve ya sekerli diabet askarlanmamis sexslerde rast gelinir Diabetik komaXBT 10 E10 0 E11 0 E12 0 E13 0 E14 0XBT 9 250 2 250 3MeSH D003926 Insulin azligi ve ya onun medealti vezin quyruq payinda yerlesen Langerhans adaciqlarinda sintezinin pozulmasi qanda sekerin miqdarinin normadan qat qat artiq olmasina sebeb olur Orqanizmin toxuma ve huceyreleri enerji menbeyi olan sekeri qlukozani mehz insulin hormonunun vasitesile menimseye bilir Insulin catmamazligi toxuma ve huceyrelerde seker acligina buna cavab olaraq da karbohidrat ve yag mubadilesinin lipolizin pozulmasi amin tursularinin aminsizlesmesi qanda qlukozanin ve keton cisimlerinin konsentrasiyasinin fizioloji telabatdan qat qat artiq olmasi ve keton cisimlerinin utilizasiya olunmamasi ketoasidoza bununla yanasi toxuma ve huceyrelerde natamam parcalanma metobolizm mehsullarinin yigilmasi laktatasidoza sebeb olur Diurezin artmasi oz novbesinde hiperosmolyar komani toretmis olur Diabetik koma yaranma mexanizmine gore ketoasidoz ve hiperosmolyar komalara bolunur Ketoasidoz menseyli diabetik koma Ketoasidoz menseyli diabetik koma adeten I tip sekerli diabetlerde mutleq insulin catmamazligi ile meydana cixir Bu zaman huceyreler enerji menbeyi olan qlukozani menimseye bilmediyinden ehtiyac enerjini yag ve zulallarin hedden ziyade parcalanmasindan olmaga calisir Neticede parcalanma mehsullari keton cisimleri artaraq ketoasidoza sebeb olur Bu cur xestelerin teneffus zamani xaric etdikleri hava aseton qoxulu olur Bu zaman teneffus adeten seyrek derin xriltili Kusmaul tip olur Hiperosmolyar menseyli diabetik koma Hiperosmolyar menseyli diabetik koma adeten II tip sekerli diabetlerde nisbi insulin catmamazligi ile meydana cixir Orqanizmin azaciq olsa da insulin sintez etmesi yag ve zulallarin hedsiz parcalanmasinin qarsisini ala bilir Lakin esas problem qanda sekerin miqdarinin daim yuksek gt 33 3 mmol l 600 mg dl 1000 mg dl olmasindadir Qanda sekerin coxlugu onun osmolyar tezyiqini artirmis olur ki netice etibarile diurezi sidik ifrazin artirir Bu zamam seker boyreklerin qivrim kanalciqlarindan reabsorbsiya oluna bilmir ve sidikle ifraz edilmis orqanizm hedsiz derecede maye duz ve elektrolitler itirmis olur Hedsiz derecede maye duz ve elektrolitler itirmis orqanizm apatiyalasaraq koma halina dusmur Sidik ifrazinin poliurik fazasi getdikce anurik fazaya sidik ifrazinin keskin azalmasi ve olmamasi kecir ElametleriXestede teneffusun aseton qoxulu curuk alma ya dirnaq boyagi qoxusu olmasi qed yun polys coxlu qed yun dipsa susuzluq hedsiz susuzluq hissi hedsiz su qebulu hedsiz sidik ifrazi yorgunluq halsizliq urekbulanma qusma qarin nahiyyesinde agrilar tezyiqin dusmesi sustluk kimi elametler diabetik komanin inkisafindan xeber verirMualicesiMualice stasionar seraitde aparilir Ilkin olaraq vena daxiline su duz muvazinetini berpa etmek ucun elektrolit mehlulu yeridilmeli qanda sekerin miqdarina muvafiq insulin teyin edilmelidir Xestelerde urek elektroliti sayilan kaliumun hedsiz itirilmesi hipokalimiya halini yaranir ki bu da urek ritm pozgunluguna ekstrasistolara medecik taxikardiyasina getirib cixara bilir Bu zaman xesteye kalium xlorid KCL mehlulu muvafiq qaydada ve usulla vena daxiline damcisayan infuzamat ve ya perfuzamat vasitesile yeridilmelidir Laborator analizler boyrek gostericileri qanin qelevi tursu ve elektrolit muvazineti dovri teyin edilerek nezaretde saxlanilmalidir MenbelerJ Hensen T Thomas J Muller Ziehm Diabetische Ketoazidose und nicht ketoazidotisches hyperosmolares diabetisches Koma Arzneimitteltherapie 2006 24 432 43Hemcinin baxSekerli diabet Hiperqlikemiya Koma Langerhans adaciqlari Kussmaul teneffusu