Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Su sərfi — axının canlı en kəsim sahəsindən bir saniyədə keçən suyun həcminə sərf deyilir.
Hesablanması
Su sərfi aşağıdakı düsturla hesablanır:
(Q-su sərfi, W- en kəsiyi , V- suyun sürəti)
Böyük sərflər adətən 
, kiçik sərflər isə 
ilə ölçülür. Sərf axının əsas səciyyəvi elementlərindən biri hesab edilir. Müxtəlif hidrotexniki qurğuların, suvarma kanallarının layihələndirilməsində sərf məlumatlarından geniş istifadə olunur. Suvarma sistemləri üzrə su tələbatı qrafikləri, kanallar arasında su bölgüsü, təsərrüfatların suvarma və su dövriyyəsi planlarında sərf əsas göstərici kimi qəbul olunur.
Sərf haqqında olan ölçmə məlumatlarına əsasən onun bir sıra hesabat göstəriciləri təyin edilir. Bu səciyyəvi göstəricilərə orta gündəlik, orta aylıq, orta illik, orta və ekstremal çoxillik sərflər daxildir. Bunlarla yanaşı, çayın daşqın, gursulu, azsulu fazalarına xas olan maksimal və minimal sərf göstəriciləri də təyin olunur.
Axımı səciyyələndirən əsas göstəricilərdən biri də onun həcmidir. İstənilən vaxt üçün axımın həcmini sərf məlumatları əsasında müəyyən edilə bilər.
Maksimal sərf
Maksimal sərf çayların gursulu və daşqın dövrlərində əmələ gəlməklə ani vaxt və ya qısa müddətdə davam edir. Rusiya ərazisində olan çayların çoxu üçün gursulu dövr yaz fəslində qarın əriməsi ilə əlaqədardır. Çaylarda daşqının əmələ gəlməsinə yaz-yay və payız fəsillərində şiddətli yağışlar əsas səbəb olur.
Əmələgəlmə xüsusiyytlərinə görə maksimal sərf üç qrupa bölünür.
- Qar suyundan əmələ gələn maksimal sərf
- Yağış suyundan əmələ gələn maksimal sərf
- Qarışıq sular hesabına (qar və yağış suları) əmələ gələn maksimal sərf
Azərbaycan çaylarında maksimal sərf çay hövzələrində qarın intensiv əridiyi, güclü yağışlar düşdüyü yaz aylarında və yayın əvvəllərində təsadüf edilir. Bəzi dağıdıcı qüvvəyə malik maksimal sərfləri qismən tənzimləmək məqsədi ilə sədlər, suaşıran qurğular, dəmir və şose yollarının maneələrlə kəsişmə yerlərində sahilbərkidici işlər və digər qurğular layihə olunur.
Minimal sərf
Minimal sərf çayların azsulu dövründə- və yay-payız mövsümlərində təsadüf edilir. Minimal sərfi səciyyələndirən onun gündəlik və orta minimum qiymətləri hesab olunur. Minimal sərf göstəricilərindən suvarma, su təchizatı, gəmiçilik, energetika sahələrində münasib tələbatların ödənilməsini aşkar etmək üçün istifadə edilir.
İstinadlar
- Qərib Məmmədov, Mahmud Xəlilov. Ensiklopedik ekoloji lüğət. Bakı-Elm-2008.
Xarici keçid
Həmçinin bax
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Su serfi axinin canli en kesim sahesinden bir saniyede kecen suyun hecmine serf deyilir Yellouston Milli Parkinda cayin su serfinin hesablanmasi ABS HesablanmasiSu serfi asagidaki dusturla hesablanir Q W Vm3 san displaystyle Q W cdot V m 3 san Q su serfi W en kesiyi V suyun sureti Boyuk serfler adeten m3 san displaystyle m 3 san kicik serfler ise l san displaystyle l san ile olculur Serf axinin esas seciyyevi elementlerinden biri hesab edilir Muxtelif hidrotexniki qurgularin suvarma kanallarinin layihelendirilmesinde serf melumatlarindan genis istifade olunur Suvarma sistemleri uzre su telebati qrafikleri kanallar arasinda su bolgusu teserrufatlarin suvarma ve su dovriyyesi planlarinda serf esas gosterici kimi qebul olunur Serf haqqinda olan olcme melumatlarina esasen onun bir sira hesabat gostericileri teyin edilir Bu seciyyevi gostericilere orta gundelik orta ayliq orta illik orta ve ekstremal coxillik serfler daxildir Bunlarla yanasi cayin dasqin gursulu azsulu fazalarina xas olan maksimal ve minimal serf gostericileri de teyin olunur Aximi seciyyelendiren esas gostericilerden biri de onun hecmidir Istenilen vaxt ucun aximin hecmini serf melumatlari esasinda mueyyen edile biler Maksimal serfMaksimal serf caylarin gursulu ve dasqin dovrlerinde emele gelmekle ani vaxt ve ya qisa muddetde davam edir Rusiya erazisinde olan caylarin coxu ucun gursulu dovr yaz feslinde qarin erimesi ile elaqedardir Caylarda dasqinin emele gelmesine yaz yay ve payiz fesillerinde siddetli yagislar esas sebeb olur Emelegelme xususiyytlerine gore maksimal serf uc qrupa bolunur Qar suyundan emele gelen maksimal serf Yagis suyundan emele gelen maksimal serf Qarisiq sular hesabina qar ve yagis sulari emele gelen maksimal serf Azerbaycan caylarinda maksimal serf cay hovzelerinde qarin intensiv eridiyi guclu yagislar dusduyu yaz aylarinda ve yayin evvellerinde tesaduf edilir Bezi dagidici quvveye malik maksimal serfleri qismen tenzimlemek meqsedi ile sedler suasiran qurgular demir ve sose yollarinin maneelerle kesisme yerlerinde sahilberkidici isler ve diger qurgular layihe olunur Minimal serfMinimal serf caylarin azsulu dovrunde ve yay payiz movsumlerinde tesaduf edilir Minimal serfi seciyyelendiren onun gundelik ve orta minimum qiymetleri hesab olunur Minimal serf gostericilerinden suvarma su techizati gemicilik energetika sahelerinde munasib telebatlarin odenilmesini askar etmek ucun istifade edilir IstinadlarQerib Memmedov Mahmud Xelilov Ensiklopedik ekoloji luget Baki Elm 2008 Xarici kecidHemcinin baxSu seviyyesi cay ve gollerde