Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu məqalədəki məlumatların olması üçün əlavə mənbələrə ehtiyac var. |
Bu məqaləni lazımdır. |
Artemida məbədi, Artemision — e.ə. V əsrdə Kiçik Asiyadakı yunan şəhəri Efesdə memar Xersifronun layihəsi ilə inşa edilmiş Efesli Artemidanın məbədi. Artemision qədimdə "dünyanın yeddi möcüzəsi"ndən biri hesab edilirdi.
Bizanslı Filon "Babilin Asma Bağlarını, Olimpdə Zevsin heykəlini, Rodos Nəhəngini, yüksək qüdrətini və Mausoleusun məzarını gördüm. Amma buludlara doğru ucalan Efesdəki məbədi gördükdə, digərlərinin hamısının kölgədə qaldığını hiss etdim" deyə yazmışdır.
Tanrı Artemis adına ilk türbə e.ə. 800-cü illərdə Efesdəki nəhrin yaxınlığındakı bataqlıq sahildə qurulmuşdur. Bəzən Diana da deyilən Efes tanrısı Artemida, yunan Artemidası ilə eyni deyildir. Yunan Artemidası ov tanrısıydı. Efes Artemidası isə belindən çiyinlərinə qədər bərəkət və doğruluq tanrısıydı.
Bu qədim məbəddə tamamilə yupiterdən düşən bir meteorit olduğu təxmin olunan müqəddəs bir daş vardı. Məbəd, sonrakı yüzilliklərdə bir neçə dəfə dağıdılmış və yenidən inşa edilmişdir. M. Ö. 600-cü illərdə Efes böyük bir ticarət limanı şəhərinə çevrildi və adlı bir memar yüksək daş sütünları olan yeni və böyük bir məbəd inşa etdi.
kralı , M. Ö. 550-ci ildə də Efesi ve Anadoludakı digər yunan şəhərlərini fəth etdi. Bu döyüş zamanı məbəd dağıdıldı. Croesus, memar əvvəlkilərin hamısını kölgədə qoyan yeni bir məbəd tikdirdi. Yeni məbəd əvvəlkindən 4 mərtəbə, 90 metrə yüksəklikdə ve 45 metrə enlikdə böyük idi. Məbədin damı yüzdən çox daş sütunla dəstəklənirdi.
M. Ö. 356-cı ildə Herostratus adlı biri tərəfindən törədilən yanğın nəticəsində yanıb dağılır. Bundan qısa zaman sonra isə dövrünün ən tanınmış heykəltəraşı olan tərəfindən yeni bir məbəd tikilir. Romalı tarixçi görə yeni məbəd 130 metrə uzunluqda və 68 metrə enlikdə idi. Tavanı, yüksəkliyi 18 metrə olan 127 ədət sütun dəstəkləyirdi. İnşaat 120 il sürmüşdü. Makedoniyalı İsgəndər M. Ö. 333-cü ildə Efesə gələndə məbədin inşası hələ də davam edirdi. Yeni məbəd, yunan məbədləri içərisində o zamana qədər tikilən ən böyük tikinti idi. Məbədin başqa xüsusiyyəti onun tamamilə mərmərdən tikilməsi idi.
Eramızın 57-ci ilində Müqqəddəs Paul xristianlığı yaymaq üçün Efesə gəldi. O, o qədər uğurlu oldu ki bundan sonra şəhərin dəmirçisi ve məbəddəki heykəllərin sahiblərindən birisi olan Demetrius böyük bir qorxuya düşdü. Çünkü Demetrius məbəddəki heykəllərin bir qisminin sahibiydi və hər il məbədə hacca gələnlərdən yaxşı bir gəliri vardı ve insanların dinini dəyişdirməsi demək olar ki onun qazancını əlindən alırdı.
Digər insanları da ətrafına yığan həyəcanla və "Yaşasın Efeslilərin Artemisi" deyərək bütün xalqı öz ətrafına toplayır və dərhal yardımcılarından ikisini tuturlar. Bunun ardınca üsyan baş verir. Nəticədə Müqəddəs Paul tutulmuş köməkçiləri ilə birlikdə qayıdır.
262-ci ildə qotların basqınları zamanı böyük Artemis məbədi yandırılıb dağıdılır. Yüz ildən sonra Roma İmparatoru Konstantin şəhəri yenidən inşa etdirdi. Ancaq xristian olduğu üçün məbədi bərpa etdirmir. Konstantinin cəhdlərinə baxmayaraq Efes əvvəlki günlərinə qayıda bilmir. Çünkü gəmilərin saxlandığı liman yoxa çıxmışdı. Zamanla şəhər sakinləri şəhəri tərk edirdilər. Məbədin qalıqları başqa tikintilərdə və heykəllərin tikintisində istifadə olunurdu.
1863-cü ildə məbədi araşdırmağa başladı. 1869-cu ildə 6 metrə dərinlikdə, palçığın içində məbədin sütunlarını tapır. Tapdığı bəzi heykəlləri və bəzi qalıqları aparır. 1904-cü ildə də yenə həmin muzeydən D. G. başçılığı altında bir qrup qazıntıları davam etdirir. Və ərazidə bir-birinin üzərində tikilmiş 5 qalıq tapırlar.
Bu gün gələn turistlərə məbədin yerini göstərmək üçün bataqlıq vəziyyətində olan bölgəyə sadəcə bir sütün basdırılmışdır. Qollarını iki yana açmış, düz duran bir tanrının yunan üslubuna oxşamayan bir tərzdə tikilmiş məşhur Artemis heykəlinin qalıqları dövrümüzə qədər gəlib çatmışdır.
Xarici keçidlər
- Turkiye.az 2009-02-08 at the Wayback Machine
- Miniaturk Artemis Məbədi [ölü keçid]
- Miniaturk Artemis Məbədi [ölü keçid]
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Bu meqaledeki melumatlarin yoxlanilabiler olmasi ucun elave menbelere ehtiyac var Daha etrafli melumat ve ya meqaledeki problemlerle bagli muzakire aparmaq ucun diqqet yetire bilersiniz Lutfen meqaleye etibarli menbeler elave ederek bu meqaleni tekmillesdirmeye komek edin Menbesiz mezmun problemler yarada ve siline biler Problemler hell edilmemis sablonu meqaleden cixarmayin Bu meqaleni vikilesdirmek lazimdir Lutfen meqaleni umumvikipediya ve redakte qaydalarina uygun sekilde tertib edin Artemida mebedi Artemision e e V esrde Kicik Asiyadaki yunan seheri Efesde memar Xersifronun layihesi ile insa edilmis Efesli Artemidanin mebedi Artemision qedimde dunyanin yeddi mocuzesi nden biri hesab edilirdi Artemis Mebedin Istanbuldaki miniaturuArtemida mebedinin 1877 ci ilde cekilen plani Bizansli Filon Babilin Asma Baglarini Olimpde Zevsin heykelini Rodos Nehengini yuksek qudretini ve Mausoleusun mezarini gordum Amma buludlara dogru ucalan Efesdeki mebedi gordukde digerlerinin hamisinin kolgede qaldigini hiss etdim deye yazmisdir Tanri Artemis adina ilk turbe e e 800 cu illerde Efesdeki nehrin yaxinligindaki bataqliq sahilde qurulmusdur Bezen Diana da deyilen Efes tanrisi Artemida yunan Artemidasi ile eyni deyildir Yunan Artemidasi ov tanrisiydi Efes Artemidasi ise belinden ciyinlerine qeder bereket ve dogruluq tanrisiydi Bu qedim mebedde tamamile yupiterden dusen bir meteorit oldugu texmin olunan muqeddes bir das vardi Mebed sonraki yuzilliklerde bir nece defe dagidilmis ve yeniden insa edilmisdir M O 600 cu illerde Efes boyuk bir ticaret limani seherine cevrildi ve adli bir memar yuksek das sutunlari olan yeni ve boyuk bir mebed insa etdi krali M O 550 ci ilde de Efesi ve Anadoludaki diger yunan seherlerini feth etdi Bu doyus zamani mebed dagidildi Croesus memar evvelkilerin hamisini kolgede qoyan yeni bir mebed tikdirdi Yeni mebed evvelkinden 4 mertebe 90 metre yukseklikde ve 45 metre enlikde boyuk idi Mebedin dami yuzden cox das sutunla desteklenirdi M O 356 ci ilde Herostratus adli biri terefinden toredilen yangin neticesinde yanib dagilir Bundan qisa zaman sonra ise dovrunun en taninmis heykelterasi olan terefinden yeni bir mebed tikilir Romali tarixci gore yeni mebed 130 metre uzunluqda ve 68 metre enlikde idi Tavani yuksekliyi 18 metre olan 127 edet sutun destekleyirdi Insaat 120 il surmusdu Makedoniyali Isgender M O 333 cu ilde Efese gelende mebedin insasi hele de davam edirdi Yeni mebed yunan mebedleri icerisinde o zamana qeder tikilen en boyuk tikinti idi Mebedin basqa xususiyyeti onun tamamile mermerden tikilmesi idi Eramizin 57 ci ilinde Muqqeddes Paul xristianligi yaymaq ucun Efese geldi O o qeder ugurlu oldu ki bundan sonra seherin demircisi ve mebeddeki heykellerin sahiblerinden birisi olan Demetrius boyuk bir qorxuya dusdu Cunku Demetrius mebeddeki heykellerin bir qisminin sahibiydi ve her il mebede hacca gelenlerden yaxsi bir geliri vardi ve insanlarin dinini deyisdirmesi demek olar ki onun qazancini elinden alirdi Diger insanlari da etrafina yigan heyecanla ve Yasasin Efeslilerin Artemisi deyerek butun xalqi oz etrafina toplayir ve derhal yardimcilarindan ikisini tuturlar Bunun ardinca usyan bas verir Neticede Muqeddes Paul tutulmus komekcileri ile birlikde qayidir 262 ci ilde qotlarin basqinlari zamani boyuk Artemis mebedi yandirilib dagidilir Yuz ilden sonra Roma Imparatoru Konstantin seheri yeniden insa etdirdi Ancaq xristian oldugu ucun mebedi berpa etdirmir Konstantinin cehdlerine baxmayaraq Efes evvelki gunlerine qayida bilmir Cunku gemilerin saxlandigi liman yoxa cixmisdi Zamanla seher sakinleri seheri terk edirdiler Mebedin qaliqlari basqa tikintilerde ve heykellerin tikintisinde istifade olunurdu 1863 cu ilde mebedi arasdirmaga basladi 1869 cu ilde 6 metre derinlikde palcigin icinde mebedin sutunlarini tapir Tapdigi bezi heykelleri ve bezi qaliqlari aparir 1904 cu ilde de yene hemin muzeyden D G basciligi altinda bir qrup qazintilari davam etdirir Ve erazide bir birinin uzerinde tikilmis 5 qaliq tapirlar Bu gun gelen turistlere mebedin yerini gostermek ucun bataqliq veziyyetinde olan bolgeye sadece bir sutun basdirilmisdir Qollarini iki yana acmis duz duran bir tanrinin yunan uslubuna oxsamayan bir terzde tikilmis meshur Artemis heykelinin qaliqlari dovrumuze qeder gelib catmisdir Xarici kecidlerVikianbarda Artemida mebedi ile elaqeli mediafayllar var Turkiye az 2009 02 08 at the Wayback Machine Miniaturk Artemis Mebedi olu kecid Miniaturk Artemis Mebedi olu kecid