Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Volqa Alman Muxtar Sovet Respublikası (rus. Автономная Советская Социалистическая Республика Немцев; alm. Autonome Sozialistische Sowjetrepublik der Wolgadeutschen) - Rusiya Sovet Federativ Sosialist Respublikasına tərkibində muxtar respublika. Paytaxtı Volqa çayının sahilində yerləşən Engels şəhəri olmuşdur.
| Tarixi dövlət | |||||
| Volqa Alman Muxtar Sovet Respublikası | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Autonome Sozialistische Sowjetrepublik der Wolgadeutschen Автономная Советская Социалистическая Республика Немцев Поволжья | |||||
| |||||
 Volqa Alman Muxtar Sovet Respublikası | |||||
 | |||||
| Paytaxt | Engels | ||||
| Rəsmi dilləri | Almanca Rusca | ||||
| Ərazisi | 27 400 km² | ||||
| Əhalisi | 606 532 (1939) | ||||
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |||||
Tarixi
Volqa Alman MSR 1917-ci ildə Rusiyada baş vermiş inqilabdan sonra yaradılmışdır. Sovet hökuməti Volqaboyu ərazilərində yaşayan almanların imperiya daxilində daha yaxşı təmsil olunmaları üçün muxtar statuslu respublikanın yaradılması təklifi ilə çıxış etmişdilər. Volqaboyu ərazisinə almanların köçürülməsi XIX əsrin əvvəllərinə təsadüf edir. Almaniya imperiyasının kasıb əyalətlərində yaşayan alman icmaları dini və sosial səbəblərdən yaşadıqları ərazilərdən Rusiya imperiyasının Volqaboyu və Cənubi Qafqaz ərazilərinə köç etmək məcburiyyətində qalmışdılar.
Volqa Alman İşçi Kommunası tərəfindən yayımlanan müraciətdə SSRİ daxilində yaşayan almanların siyasi statusu məsələsinə baxılması xahiş olunurdu. Volqa Alman Muxtar Sovet Respublikasının yaradılması tarixi kimi 1918-ci il göstərilsə də, bölgəyə Muxtar Sovet Respublikası statusunun verilməsi 1924-cü ilin 20 fevral tarixinə təsadüf edir. Bəzi mənbələrdə bu tarix 1923-cü ilin 19 dekabrı göstərilir. 1897-ci ilin məlumatına əsasən Volqaboyunda yaşayan etnik almanların sayı 1.8 milyon nəfərə yaxın idi.
Volqa Alman MSR inzibati idarə etmə baxımından 14 kantona bölünmüşdü. 1919-cu ildə muxtariyyətdə fəaliyyət göstərən din xadimlərinin əksəriyyəti əks-sovet təbliğatı aparmaqda ittiham olunaraq Sibir bölgəsində yerləşən QULAQ düşərgələrinə göndərildi. Sonrakı bir necə ildə başqa millətlərə qarşı münasibətin dəyişdirilməsi siyasəti özünü volqa almanlarına qarşıda göstərdi. 1920-ci illərdən etibarən gerçəkləşdirilməyə başlanılan korenizatsiya siyasəti nəticəsində alman dili muxtariyyət tərkibində rəsmi dil səviyyəsinə qaldırıldı və dövlət işlərində etnik alman olan şəxslər qabağa çəkildi.
1939-cu ilin siyahıyaalınmasına əsasən muxtariyyət tərkibində 366 min etnik alman vətəndaşı yaşayırdı və bu da Volqa Alman MSR-də yaşayan ümumi əhalinin 60.5% bərabər idi. Polşanın işğalından sonra Nasist Almaniyası ilə SSRİ arsında inkişaf etməkdə olan münasibətlər Molotov-Ribbentrop paktı ilə daha da möhkəmlənmişdi. Belə ki, 1939-cu il 23 avqust tarixində, tərəflər arasında bağlanış müqaviləsində ən azı 10 il müddətinə bir-birinə hücum etməmək barədə razılıq əldə olunmuşdu.
Tərəflər arasında əldə edilən razılıqlar SSRİ sərhədləri daxilində yaşayan və qafqaz almanlarına siyasi bir üstünlük verməsə də, ölkə daxilində daha uzun müddət qala bilmək və öz siyasi statusunu təyin edə bilmək şansı yaradırdı. 1941-ci ilin iyun ayında Nasist Almaniyası tərəfindən Barbarossa əməliyyatının başladılması ilə SSRİ-də yaşayan almanların vəziyyəti tamamilə dəyişdi.
1941-ci ilin 28 avqust tarixində İosif Stalin tərəfindən Volqa Alman Muxtar Sovet Respublikasının ləğvi və orada yaşayan almanların sürgün edilməsi haqqında əmr imzalandı. Volqa almanlarının Nasist Almaniyası ilə mümkün əlaqələr yarada biləcəkləri təhlükəsi əmrdə xüsusi ilə qeyd olunmuşdu. SSRİ daxilində yaşayan almanlar Sibir və Qazaxıstana sürgün edildilər. Sürgün edilən icmalar arasında qafqaz almanlarıda üstünlük təşkil edirdi. Təkcə, Azərbaycan SSR-də yaşayan 22 min etnik alman Qazaxıstana sürgün edilmişdir. Həmin sürgünlər nəticəsində almanların yeni bir diaspor qanadı qazaxıstan almanları yaranmışdır.
1953-cü ildə Stalinin vəfat etməsi ilə volqa almanları üçün vəziyyət müsbətə doğru dəyişməyə başladı. 1964-cü ildə SSRİ rəhbərliyi tərəfindən etnik almanların sosial və iqtisadi vəziyyətlərlərinin yaxşılaşdırılması istiqamətində müəyyən işlərin görülməsi ilə bağlı göstərişlər verilməkdə idi. Müharibədən sonra yaradılan Almaniya Demokratik Respublikasının mövcudluğu səbəbindən Volqa Alman Muxtar Sovet Respublikasının bərpa edilməsinə heç bir ehtiyac görülmədi. Volqa Alman MSR inzibati baxımdan bugünkü Rusiya Federasiyasının Saratov vilayətini tamamilə, Volqoqrad vilayətinin isə şimal hissəsini əhatə etməkdə idi.
Almaniya dövlətinin xaricdə yaşayan etnik almanların ölkəyə geri qayıtmasına şərait yaradan qanun layihəsini qəbul etməsindən sonra bir çox volqa almanı tarixi vətənlərinə geri qayıtmışdır. SSRİ-ni kütləvi tərk etməklərinin bir digər səbəbi də imperiya daxilində dərinləşməkdə olan siyasi problemlər və sosial çətinliklər idi.
Əhali
1926-cı və 1939-cu illərdə Volqa Alman Muxtar Sovet Respublikasında keçirilmiş siyahıyaalınmaya əsasən əhalinin etnik tərklibi;
| 1926 siyahıyaalınma | 1939 siyahıyaalınma | |
|---|---|---|
| Almanlar | 379,630 (66.4%) | 366,685 (60.5%) |
| Ruslar | 116,561 (20.4%) | 156,027 (25.7%) |
| Ukraynalılar | 68,561 (12.0%) | 58,248 (9.6%) |
| Qazaxlar | 1,353 (0.2%) | 8,988 (1.5%) |
| Tatarlar | 2,225 (0.4%) | 4,074 (0.7%) |
| Mordvalar | 1,429 (0.3%) | 3,048 (0.5%) |
| Belaruslar | 159 (0.0%) | 1,636 (0.3%) |
| Xanlar | 5 (0.0%) | 1,284 (0.2%) |
| Yəhudilər | 152 (0.0%) | 1,216 (0.2%) |
| Polyaklar | 216 (0.0%) | 756 (0.1%) |
| Estonlar | 753 (0.1%) | 521 (0.1%) |
| Digər | 710 (0.1%) | 3,869 (0.6%) |
| Cəmi | 571,754 | 606,352 |
İstinadlar
- Encyclopedia of History of Communist Part 2011-09-28 at the Wayback Machine (rus.)
- J. Otto Pohl. (redaktor). Ethnic Cleansing in the USSR, 1937-1949 (illustrated). 1999. 29–37. ISBN . 2017-02-16 tarixində . İstifadə tarixi: 2017-05-29.
- . 2010-04-07 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2017-05-29.
- Barbara Dietz, "German and Jewish migration from the former Soviet Union to Germany: Background, Trends and Implications", Journal of Ethnic and Migration Studies 26, No. 4 (October 2000): 635-652.
- "Arxivlənmiş surət". 2012-10-17 tarixində . İstifadə tarixi: 2017-05-29.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Volqa Alman Muxtar Sovet Respublikasi rus Avtonomnaya Sovetskaya Socialisticheskaya Respublika Nemcev alm Autonome Sozialistische Sowjetrepublik der Wolgadeutschen Rusiya Sovet Federativ Sosialist Respublikasina terkibinde muxtar respublika Paytaxti Volqa cayinin sahilinde yerlesen Engels seheri olmusdur Tarixi dovletVolqa Alman Muxtar Sovet RespublikasiAutonome Sozialistische Sowjetrepublik der Wolgadeutschen Avtonomnaya Sovetskaya Socialisticheskaya Respublika Nemcev PovolzhyaBayraq GerbVolqa Alman Muxtar Sovet Respublikasi 19 dekabr 1923 28 avqust 1941Paytaxt EngelsResmi dilleri Almanca RuscaErazisi 27 400 km Ehalisi 606 532 1939 Vikianbarda elaqeli mediafayllarTarixiVolqa Alman MSR 1917 ci ilde Rusiyada bas vermis inqilabdan sonra yaradilmisdir Sovet hokumeti Volqaboyu erazilerinde yasayan almanlarin imperiya daxilinde daha yaxsi temsil olunmalari ucun muxtar statuslu respublikanin yaradilmasi teklifi ile cixis etmisdiler Volqaboyu erazisine almanlarin kocurulmesi XIX esrin evvellerine tesaduf edir Almaniya imperiyasinin kasib eyaletlerinde yasayan alman icmalari dini ve sosial sebeblerden yasadiqlari erazilerden Rusiya imperiyasinin Volqaboyu ve Cenubi Qafqaz erazilerine koc etmek mecburiyyetinde qalmisdilar Volqa Alman Isci Kommunasi terefinden yayimlanan muracietde SSRI daxilinde yasayan almanlarin siyasi statusu meselesine baxilmasi xahis olunurdu Volqa Alman Muxtar Sovet Respublikasinin yaradilmasi tarixi kimi 1918 ci il gosterilse de bolgeye Muxtar Sovet Respublikasi statusunun verilmesi 1924 cu ilin 20 fevral tarixine tesaduf edir Bezi menbelerde bu tarix 1923 cu ilin 19 dekabri gosterilir 1897 ci ilin melumatina esasen Volqaboyunda yasayan etnik almanlarin sayi 1 8 milyon nefere yaxin idi Volqa Alman MSR inzibati idare etme baximindan 14 kantona bolunmusdu 1919 cu ilde muxtariyyetde fealiyyet gosteren din xadimlerinin ekseriyyeti eks sovet tebligati aparmaqda ittiham olunaraq Sibir bolgesinde yerlesen QULAQ dusergelerine gonderildi Sonraki bir nece ilde basqa milletlere qarsi munasibetin deyisdirilmesi siyaseti ozunu volqa almanlarina qarsida gosterdi 1920 ci illerden etibaren gerceklesdirilmeye baslanilan korenizatsiya siyaseti neticesinde alman dili muxtariyyet terkibinde resmi dil seviyyesine qaldirildi ve dovlet islerinde etnik alman olan sexsler qabaga cekildi meskunlasma cografiyasi 1939 cu ilin siyahiyaalinmasina esasen muxtariyyet terkibinde 366 min etnik alman vetendasi yasayirdi ve bu da Volqa Alman MSR de yasayan umumi ehalinin 60 5 beraber idi Polsanin isgalindan sonra Nasist Almaniyasi ile SSRI arsinda inkisaf etmekde olan munasibetler Molotov Ribbentrop pakti ile daha da mohkemlenmisdi Bele ki 1939 cu il 23 avqust tarixinde terefler arasinda baglanis muqavilesinde en azi 10 il muddetine bir birine hucum etmemek barede raziliq elde olunmusdu Terefler arasinda elde edilen raziliqlar SSRI serhedleri daxilinde yasayan ve qafqaz almanlarina siyasi bir ustunluk vermese de olke daxilinde daha uzun muddet qala bilmek ve oz siyasi statusunu teyin ede bilmek sansi yaradirdi 1941 ci ilin iyun ayinda Nasist Almaniyasi terefinden Barbarossa emeliyyatinin basladilmasi ile SSRI de yasayan almanlarin veziyyeti tamamile deyisdi 1941 ci ilin 28 avqust tarixinde Iosif Stalin terefinden Volqa Alman Muxtar Sovet Respublikasinin legvi ve orada yasayan almanlarin surgun edilmesi haqqinda emr imzalandi Volqa almanlarinin Nasist Almaniyasi ile mumkun elaqeler yarada bilecekleri tehlukesi emrde xususi ile qeyd olunmusdu SSRI daxilinde yasayan almanlar Sibir ve Qazaxistana surgun edildiler Surgun edilen icmalar arasinda qafqaz almanlarida ustunluk teskil edirdi Tekce Azerbaycan SSR de yasayan 22 min etnik alman Qazaxistana surgun edilmisdir Hemin surgunler neticesinde almanlarin yeni bir diaspor qanadi qazaxistan almanlari yaranmisdir 1953 cu ilde Stalinin vefat etmesi ile volqa almanlari ucun veziyyet musbete dogru deyismeye basladi 1964 cu ilde SSRI rehberliyi terefinden etnik almanlarin sosial ve iqtisadi veziyyetlerlerinin yaxsilasdirilmasi istiqametinde mueyyen islerin gorulmesi ile bagli gosterisler verilmekde idi Muharibeden sonra yaradilan Almaniya Demokratik Respublikasinin movcudlugu sebebinden Volqa Alman Muxtar Sovet Respublikasinin berpa edilmesine hec bir ehtiyac gorulmedi Volqa Alman MSR inzibati baximdan bugunku Rusiya Federasiyasinin Saratov vilayetini tamamile Volqoqrad vilayetinin ise simal hissesini ehate etmekde idi Almaniya dovletinin xaricde yasayan etnik almanlarin olkeye geri qayitmasina serait yaradan qanun layihesini qebul etmesinden sonra bir cox volqa almani tarixi vetenlerine geri qayitmisdir SSRI ni kutlevi terk etmeklerinin bir diger sebebi de imperiya daxilinde derinlesmekde olan siyasi problemler ve sosial cetinlikler idi Ehali1926 ci ve 1939 cu illerde Volqa Alman Muxtar Sovet Respublikasinda kecirilmis siyahiyaalinmaya esasen ehalinin etnik terklibi 1926 siyahiyaalinma 1939 siyahiyaalinmaAlmanlar 379 630 66 4 366 685 60 5 Ruslar 116 561 20 4 156 027 25 7 Ukraynalilar 68 561 12 0 58 248 9 6 Qazaxlar 1 353 0 2 8 988 1 5 Tatarlar 2 225 0 4 4 074 0 7 Mordvalar 1 429 0 3 3 048 0 5 Belaruslar 159 0 0 1 636 0 3 Xanlar 5 0 0 1 284 0 2 Yehudiler 152 0 0 1 216 0 2 Polyaklar 216 0 0 756 0 1 Estonlar 753 0 1 521 0 1 Diger 710 0 1 3 869 0 6 Cemi 571 754 606 352IstinadlarEncyclopedia of History of Communist Part 2011 09 28 at the Wayback Machine rus J Otto Pohl redaktor Ethnic Cleansing in the USSR 1937 1949 illustrated 1999 29 37 ISBN 0 313 30921 3 2017 02 16 tarixinde Istifade tarixi 2017 05 29 2010 04 07 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2017 05 29 Barbara Dietz German and Jewish migration from the former Soviet Union to Germany Background Trends and Implications Journal of Ethnic and Migration Studies 26 No 4 October 2000 635 652 Arxivlenmis suret 2012 10 17 tarixinde Istifade tarixi 2017 05 29