Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
III Qiyasəddin Keyxosrov- Rum Səlcuq sultanı, IV Qılınc Arslan şahın oğlu
| III Qiyasəddin Keyxosrov | |
|---|---|
| غياث الدين كيخسرو بن قلج ارسلان | |
 III Qiyasəddin Keyxosrov adına kəsilmiş pul | |
Selatin əl-Ərəb vel-Əcəm, El sultan el-əzəm | |
| 1265 – 1284 | |
| Əvvəlki | IV Qılınc Arslan |
| Sonrakı | II Qiyasəddin Məsud |
| Şəxsi məlumatlar | |
| Doğum tarixi | |
| Vəfat tarixi | |
| Dəfn yeri | |
| Atası | |
| Ailəsi | Səlcuqlular |
Taxta çıxması
III QiyasəddinKeyxosrov, IV Qılınc Arslanın Gümaç xatunla olan evliliyindən dünyaya gəlmiş oğlu idi. Atası monqollar tərəfindən qətlə yetirildikdən sonra hələ uşaq yaşlarda Səlcuq taxtına oturmuşdur. Onun hakimiyyətə gəlməsi ilə bağlı tarixi mənbələrdə kifayət qədər məlumat yoxdur. İbn Bibiyə görə, o , taxta çıxarkən ,2 yaşında olmuşdur. Başqa bir mənbədə isə 6 yaşında olduğu bildirilir. Buna baxmayaraq , yaşca kiçik olduğundan , hakimiyyəti onun adından Pərvanə Muiniddin idarə etmişdir.
Daxili siyasəti
idarəsi altındakı III Qiyasəddin Keyxosrovun hakimiyyətinin ilk illəri sükut içində keçmişdir. Bu sükunət 1277-ci ilə- Pərvanənin ölümünə qədər davam etmiş, onun ölümü ilə ölkədə hakimiyyət Monqolların əsarəti altına keçmişdir. III Qiyasəddin Keyxosrovun uşaq olması onun dövlət işlərində iştirakına maneə törədən ən əsas amil idi. O, Monqolların və getdikcə artan gücü qarşısında geri planda qalaraq sadəcə ad olaraq var olmuşdur. səltənət üzərinə tamamilə söz sahibi olmaq üçün , Səlcuq soyu ilə əlaqə yaratmağa çalışmış və bu məqsədlə II Qiyasəddin Keyxosrovun həyat yoldaşı Gürcü xatunla evlənmişdir. III Qiyasəddin Keyxosrov hakimiyyətinin ilk illərində Fəxrəddin Əlini Vəzir, Muinəddin Süleymanı isə Pərvanə olaraq təyin etmişdir. Hakimiyyəti onun adından idarə edən ilk növbədə köhnə dövlət təşkilatında bir sıra dəyişiklişlər etmişdir. Əvvəlki dövlət adamlarından bəzilərini Türkmən, IV Qılınc Arslan və Məmlük sultanı Baybarsın tərəfində olmaları ilə günahlandırıb edam etdirmiş, onların yerlərinə isə öz yaxınlarını təyin etmişdir. III Qiyasəddin taxta çıxdığı zaman Əminəddin Mikayıl səltənət Naibi, Cəlaləddin Mahmud İşrəfi məmalik, Xatiroğlu Şərəfəddin bəylərbəyi vəzifələrini icra edirdi. Pərvanə Muiniddin öz mənfəəti üçün vəzir Fəxrəddin Əlini II İzzəddin Keykavusla məktublaşmaqda günahlaşdırmış və həbs etdirmişdir. Fəxrəddin Əinin vəzifədən uzaqlaşdırılması nəticəsində onun yerinə məcəddin Məhəmməd təyin edilsə də, sonralar monqol xanının icazəsilə Fəxrəddin Əli yenidən öz vəzifəsinə qaytarılmışdır. İqtisadi sahədə də bir sıra dəyişiklilər edilmişdir. Ağsaray və Kastamonu ərazilərindən toplanan bütün vergilər Monqol xanına göndərilirdi. Vergilər yeni qayda ilə ildə 4 dəfə və 4 ayrı formada yığılmağa başlanmış, miqdarı artırılmışdı. Bu vergilər Yivit, Nal-baha, Malı yam və Malı buzurq adlandırılırdı. Əvvəllər toplanılan təkalif və zəvat vergiləri ləğv edilmişdir. Anadoludan yığılan vergilərin bir qismi Elxani dövlətinə göndərilsə də, digər qismi buradakı monqol noyanlarının və əsgərlərin xərcələri üçün istifadə edilmişdir.
Xarici siyasəti
1272-ci ildə Elxani hökmdarı Abaqa xanın qardaşı Acay Noyon və ordu komandiri Samaqa Noyonun hücumlarından təngə gələn Pərvanə Muinəddin Anadolu əhalisinin Monqollara qarşı çıxış yolu olaraq gördüyü Misir Məmlüklərinin sultanı Baybarsın yanına elçi heyəti göndərdi. Qiyasəddin Keyxosrov və Səlcuq dövlətinə toxunmamaq şərti ilə, onu Anadoluya dəvət etdi. Bir il sonra Baybars ordusu ilə Anadoluya üz tutsa da, Abaqa xandan qorxan Pərvanə Muinəddin elçi göndərərk səfərini gələcək ilə ərtələməsini xahiş etdi. Eyni il Abaqa xan Toku Noyonu Anadoluya göndərərək tapşırdı ki Anadolu Səlcuq sultanlığı dövlət işlərində ondan xəbərsiz heç bir addım atmasınlar. Məmlük sultanı Baybars Pərvanə Muinəddinin dəvəti və ölkəsinə sığınan insanların xahişlərinə əsasən ikinci dəfə Anadolu torpaqlarına yola düşüb Əlbistana gəldi. 1277-ci idlə Əlbistan oymağında baş verən döyüşdə monqollar ağır məğlubiyyətə uğradılar. Döyüş zamanı bir çox Səlcuq əmiri Məmlük ordusu tərəfinə keçmişdir, lakin Pərvanə Muinəddinin həm monqollar həm məmlüklərlə dostluq münasibəti saxlamağa çalışması Anadolunu monqollardan təmizləmə cəhdini puça çıxarmış oldu. Məğlubiyyətdən hiddətlənən Abaqa xan Pərvanə Muinəddini xəyanətlə günahlandırdı, onu və 20 minə yaxın türkməni edam etdirdi.
Ölümü
1280-ci ildə Krımda yaşayan II İzzəddin Keykavus vəliəd təyin etdiyi oğlu II Qiyasəddin Məsud, ailəsi və yaxınlarıyla birgə Kayseriyə doğru yola düşdü. Buradan Abaqa xanın hüzuruna çıxan Məsuda Ərzurum, Ərzincan, Sivas, Diyabəkir və Harputun idarəsi tapşılırdı, lakin Abaqa xanın ölümündən sonra Əhməd Təküdərin hakimiyyətə gəlməsi nəticəsində Səlcuq dövləti III Qiyasəddin Keyxosrov və II Məsud arasında bölüşdürüldü. Bundan qəzəblənən Keyxosrov Monqollarında Anadoludakı valisi Konqurtay və Vəzir Fəxrəddin Əli ilə birlikdə Əhməd Təküdərin sarayına yola düşdü. Həmin ərəfələr Elxanilər dövlətində saray çəkişmələri hökm sürürdü. Bu səbəbdən III Qiyasəddin Keyxosrov bir müddət Əruzumda gözlədi, lakin yeni monqol hökmdarı olan Arqun ağa II Məsudu Anadolu Səlcuq dövlətinin sultanı təyin etdi və III Qiyasəddin Keyxorsov öldürüldü. Beləliklə III Qiyasəddin Keyxosrovun simvolik hakimiyyəti sona çatmış oldu.
İstinadlar
- Məmmədov, Eldəniz. Səlcuqlar. Bakı: Mütərcim nəşriyyatı. 2006.
- Ateş, Yasemin. "ANADOLU SELÇUKLU SULTANI III. GIYASEDDİN KEYHÜSREV VE SALTANATININ İLK YILLARI". Sosyal bilimler dergisi. Atatürk üniversitesi Edebiyyat fakültesi (55). 2015.
- "III. GIYÂSEDDIN KEYHÜSREV (1266-1284)". 2020-08-08 tarixində . İstifadə tarixi: 2018-10-24.
- "III Qiyasəddin Keyxosrov". 2021-12-16 tarixində . İstifadə tarixi: 2018-10-24.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
III Qiyaseddin Keyxosrov Rum Selcuq sultani IV Qilinc Arslan sahin ogluIII Qiyaseddin Keyxosrovغياث الدين كيخسرو بن قلج ارسلانIII Qiyaseddin Keyxosrov adina kesilmis pulSelatin el Ereb vel Ecem El sultan el ezem1265 1284EvvelkiIV Qilinc ArslanSonrakiII Qiyaseddin MesudSexsi melumatlarDogum tarixi 1259Vefat tarixi 1284Defn yeri Elaeddin mescidiAtasiAilesi SelcuqlularTaxta cixmasiIII QiyaseddinKeyxosrov IV Qilinc Arslanin Gumac xatunla olan evliliyinden dunyaya gelmis oglu idi Atasi monqollar terefinden qetle yetirildikden sonra hele usaq yaslarda Selcuq taxtina oturmusdur Onun hakimiyyete gelmesi ile bagli tarixi menbelerde kifayet qeder melumat yoxdur Ibn Bibiye gore o taxta cixarken 2 yasinda olmusdur Basqa bir menbede ise 6 yasinda oldugu bildirilir Buna baxmayaraq yasca kicik oldugundan hakimiyyeti onun adindan Pervane Muiniddin idare etmisdir Daxili siyasetiidaresi altindaki III Qiyaseddin Keyxosrovun hakimiyyetinin ilk illeri sukut icinde kecmisdir Bu sukunet 1277 ci ile Pervanenin olumune qeder davam etmis onun olumu ile olkede hakimiyyet Monqollarin esareti altina kecmisdir III Qiyaseddin Keyxosrovun usaq olmasi onun dovlet islerinde istirakina manee toreden en esas amil idi O Monqollarin ve getdikce artan gucu qarsisinda geri planda qalaraq sadece ad olaraq var olmusdur seltenet uzerine tamamile soz sahibi olmaq ucun Selcuq soyu ile elaqe yaratmaga calismis ve bu meqsedle II Qiyaseddin Keyxosrovun heyat yoldasi Gurcu xatunla evlenmisdir III Qiyaseddin Keyxosrov hakimiyyetinin ilk illerinde Fexreddin Elini Vezir Muineddin Suleymani ise Pervane olaraq teyin etmisdir Hakimiyyeti onun adindan idare eden ilk novbede kohne dovlet teskilatinda bir sira deyisiklisler etmisdir Evvelki dovlet adamlarindan bezilerini Turkmen IV Qilinc Arslan ve Memluk sultani Baybarsin terefinde olmalari ile gunahlandirib edam etdirmis onlarin yerlerine ise oz yaxinlarini teyin etmisdir III Qiyaseddin taxta cixdigi zaman Emineddin Mikayil seltenet Naibi Celaleddin Mahmud Isrefi memalik Xatiroglu Serefeddin beylerbeyi vezifelerini icra edirdi Pervane Muiniddin oz menfeeti ucun vezir Fexreddin Elini II Izzeddin Keykavusla mektublasmaqda gunahlasdirmis ve hebs etdirmisdir Fexreddin Einin vezifeden uzaqlasdirilmasi neticesinde onun yerine meceddin Mehemmed teyin edilse de sonralar monqol xaninin icazesile Fexreddin Eli yeniden oz vezifesine qaytarilmisdir Iqtisadi sahede de bir sira deyisikliler edilmisdir Agsaray ve Kastamonu erazilerinden toplanan butun vergiler Monqol xanina gonderilirdi Vergiler yeni qayda ile ilde 4 defe ve 4 ayri formada yigilmaga baslanmis miqdari artirilmisdi Bu vergiler Yivit Nal baha Mali yam ve Mali buzurq adlandirilirdi Evveller toplanilan tekalif ve zevat vergileri legv edilmisdir Anadoludan yigilan vergilerin bir qismi Elxani dovletine gonderilse de diger qismi buradaki monqol noyanlarinin ve esgerlerin xerceleri ucun istifade edilmisdir Xarici siyaseti1272 ci ilde Elxani hokmdari Abaqa xanin qardasi Acay Noyon ve ordu komandiri Samaqa Noyonun hucumlarindan tenge gelen Pervane Muineddin Anadolu ehalisinin Monqollara qarsi cixis yolu olaraq gorduyu Misir Memluklerinin sultani Baybarsin yanina elci heyeti gonderdi Qiyaseddin Keyxosrov ve Selcuq dovletine toxunmamaq serti ile onu Anadoluya devet etdi Bir il sonra Baybars ordusu ile Anadoluya uz tutsa da Abaqa xandan qorxan Pervane Muineddin elci gondererk seferini gelecek ile ertelemesini xahis etdi Eyni il Abaqa xan Toku Noyonu Anadoluya gondererek tapsirdi ki Anadolu Selcuq sultanligi dovlet islerinde ondan xebersiz hec bir addim atmasinlar Memluk sultani Baybars Pervane Muineddinin deveti ve olkesine siginan insanlarin xahislerine esasen ikinci defe Anadolu torpaqlarina yola dusub Elbistana geldi 1277 ci idle Elbistan oymaginda bas veren doyusde monqollar agir meglubiyyete ugradilar Doyus zamani bir cox Selcuq emiri Memluk ordusu terefine kecmisdir lakin Pervane Muineddinin hem monqollar hem memluklerle dostluq munasibeti saxlamaga calismasi Anadolunu monqollardan temizleme cehdini puca cixarmis oldu Meglubiyyetden hiddetlenen Abaqa xan Pervane Muineddini xeyanetle gunahlandirdi onu ve 20 mine yaxin turkmeni edam etdirdi Olumu1280 ci ilde Krimda yasayan II Izzeddin Keykavus velied teyin etdiyi oglu II Qiyaseddin Mesud ailesi ve yaxinlariyla birge Kayseriye dogru yola dusdu Buradan Abaqa xanin huzuruna cixan Mesuda Erzurum Erzincan Sivas Diyabekir ve Harputun idaresi tapsilirdi lakin Abaqa xanin olumunden sonra Ehmed Tekuderin hakimiyyete gelmesi neticesinde Selcuq dovleti III Qiyaseddin Keyxosrov ve II Mesud arasinda bolusduruldu Bundan qezeblenen Keyxosrov Monqollarinda Anadoludaki valisi Konqurtay ve Vezir Fexreddin Eli ile birlikde Ehmed Tekuderin sarayina yola dusdu Hemin erefeler Elxaniler dovletinde saray cekismeleri hokm sururdu Bu sebebden III Qiyaseddin Keyxosrov bir muddet Eruzumda gozledi lakin yeni monqol hokmdari olan Arqun aga II Mesudu Anadolu Selcuq dovletinin sultani teyin etdi ve III Qiyaseddin Keyxorsov olduruldu Belelikle III Qiyaseddin Keyxosrovun simvolik hakimiyyeti sona catmis oldu IstinadlarMemmedov Eldeniz Selcuqlar Baki Mutercim nesriyyati 2006 Ates Yasemin ANADOLU SELCUKLU SULTANI III GIYASEDDIN KEYHUSREV VE SALTANATININ ILK YILLARI Sosyal bilimler dergisi Ataturk universitesi Edebiyyat fakultesi 55 2015 III GIYASEDDIN KEYHUSREV 1266 1284 2020 08 08 tarixinde Istifade tarixi 2018 10 24 III Qiyaseddin Keyxosrov 2021 12 16 tarixinde Istifade tarixi 2018 10 24