Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Riçard Hemminq (ing. Richard Wesley Hamming; 11 fevral 1915[…], Çikaqo, İllinoys – 7 yanvar 1998[…], Monterey, Kaliforniya) — ABŞ riyaziyyatçısı; onun informasiya nəzəriyyəsi sahəsində işləri kompüter elmləri və telekommunikasiyanın inkişafına böyük təsir göstərib. Əsas töhfəsi Hemminq kodu hesab edilir.
| Riçard Hemminq | |
|---|---|
| ing. Richard Wesley Hamming | |
| Doğum tarixi | 11 fevral 1915[…] |
| Doğum yeri | |
| Vəfat tarixi | 7 yanvar 1998[…](82 yaşında) |
| Vəfat yeri | |
| Vəfat səbəbi | ürək tutması |
| Elm sahələri | riyaziyyat, informasiya nəzəriyyəsi, Telekommunikasiya |
| İş yerləri |
|
| Təhsili | |
| Üzvlüyü | |
Həyatı
Riçard Hemminq 11 fevral 1915-ci ildəİllinoys ştatının Çikaqo şəhərində anadan olmuşdur.
Təhsili
O, 1937-ci ildə Çikaqo Universitetini bitirərək bakalavr dərəcəsinə yiyələnib. Sonra Riçard Nebraska Ştat Universitetində təhsilini davam etdirib, 1939-cu ildə magistr dərəcəsinə layiq görülüb. O, 1942-ci ildə Urbana-Şampeyn İllinoys Universitetində riyaziyyat sahəsində fəlsəfə doktoru olub.
1945-ci ildə Hemminq məşhur atom bombasının yaradılması üzrə Manhetten tədqiqat layihəsində iştirak edib. 1946-cı ildən "Bell laboratoriyası"nda kompüterlərin qurulması ilə məşğul olmağa başlayır. O, K. Şennon və bir sıra digər görkəmli alimlərin çalışdığı bu məşhur mərkəzdə 30 il işləyib.
1976-cı ildə Riçard Kaliforniyanın Kaliforniya şəhərinə köçür və Ali Hərbi Dəniz Məktəbində hesablama texnikası sahəsində elmi araşdırmalara başçılıq edir. Bu məktəbdə o, ehtimallar nəzəriyyəsi və kombinatorika üzrə dərs deyir və kitablar yazırdı.
Riçard Hemminq 7 yanvar 1998-ci ildə Kaliforniya ştatının Monterey şəhərində vəfat edib.
Hemminq kodu
Hemminq "Bell laboratoriyası"nda "Bell Model V" adlı bir kompüterdə çalışırdı. Bu rele bloklarından istifadə edilən elektromexanika maşınının sürəti aşağı idi: bir neçə saniyə ərzində bir dövriyyə. Məlumatlar perfokartların köməyi ilə maşına daxil edilirdi, buna görə oxuma prosesində səhvlər tez-tez olurdu. Gün ərzində xüsusi kodlar səhvləri tapır, operatorlar problemi aradan qaldırırdı. İşdən sonrakı vaxtda və həftə sonlarında, operatorlar olmadığından maşın digər əməliyyatlara keçirdi. Hemminq həftə sonları çalışırdı və kart oxucusunun etibarsız olduğundan proqramlarına ilk sətirdən başlamaq məcburiyyətində qalması onu əsəbiləşdirirdi. Bir neçə il boyunca səhvlərin düzəlişi üzrə effektiv alqoritmlərinin qurulması üzərində xeyli zaman sərf etdi.
Nəticədə, o, hazırda Hemminq kodu kimi məşhurlaşan bir sistemi hazırladı.
Bundan əvvəl Şennon təyin etmişdi ki, rabitə kanalı üzrə informasiya o hadisədə səhvsiz ötürülə bilər, əgər ötürülmənin sürəti onun keçirtmə qabiliyyətlərini ötmürsə. Ancaq Şennonun sübutu qeyri-konstruktiv xarakter daşıyırdı. Onun sonrakı tədqiqatları və digər amerikalı alim S. O. Raysın araşdırmaları göstərdi ki, praktik olaraq hər hansı təsadüfən seçilmiş kod xəbərlərin qəbulunun maneələrə davamlılığının nəzəri hüduduna nail olmağa imkan verir. Ancaq bu cür kod, şifri açma üçün çətinlik yaradırdı.
İlk olaraq Hemminq sadə şifri açma ilə kodların qurulmasının konstruktiv metodunu təklif etdi. Onun əməyi sonradan bu sahədəki işlərin əksəriyyətinin istiqamətini müəyyən etdi.
Hemminqin kodları özü idarə edən, yəni verilənlərin ötürülməsi vaxtı səhvləri avtomatik aşkar etməyə imkan verən kodlardır. Onların qurması üçün hər sözə bir əlavə ikili dərəcə aid etmək və bu dərəcənin rəqəmini belə seçmək kifayətdir ki, istənilən sayın təsvirində vahidlərin ümumi sayı olsun, məsələn, cüt. Verilən sözün hər hansı dərəcəsində tək səhv vahidlərin ümumi sayının cütlüyünü dəyişdirəcək.
Hemminqin işi kodlaşdırmanın nəzəriyyəsinin inkişafını sürətləndirmiş katalizator olub elmi cəmiyyətin diqqətini özünə yönəltdi. Bütün dərsliklərdə kodların bu sinfi Hemminq kodu adlandırılır və kodlaşdırmanın nəzəriyyəsinin ifadəsi onların konstruksiyasının təsvirindən başlayır. Hemminq tərəfindən təklif edilmiş səhvlərə düzəliş edən kodların qurulmasının müntəzəm metodları fundamental əhəmiyyətə malik idi. Bu kodlar kompüter sistemlərinin yaradılması zamanı praktiki tətbiqini tapdı.
Beləliklə, Hemminqin işi kodlaşdırma nəzəriyyəsinin gələcək inkişafında mühüm rol oynadı və sonrakı illərdə yerinə yetirilmiş geniş tədqiqatları stimullaşdırdı.
Digər işləri
Riçard Hemminq geniş erudisiyaya malik insan olub. Onun əsas elmi maraqları sferasına riyazi və texniki problemlərin geniş dairəsi daxil olub. O, təkcə kodlaşdırmanın nəzəriyyəsində deyil, həmçinin elmin digər sahələrində bir sıra birinci dərəcəli nəticələrə nail olub.
Hemminq 1956-cı ildə "IBM 650" kompüteri üzərində işləyərək, bu gün də tətbiq olunan yüksəksəviyyəli proqramlaşdırma dilini təqdim edib. Onun müxtəlif növ tətbiqi riyazi məsələlərin həllinin say metodları sahəsindəki tədqiqatları olduqca maraqlıdır. O, diferensial tənliklərin və spektral analizin say inteqrasiyasının yeni metodlarını yaradıb və spektral analiz vaxtı məlumatların hamarlanması üçün ölçülərin səhvlərindən qurtularaq onların ilkin effektiv filtrasiyasını həyata keçirməyə imkan verən Hemminq pəncərəsindən istifadə etməyi təklif edib.
Hemminq təkcə alim kimi deyil, həm də görkəmli pedaqoq kimi məşhurlaşıb. O, eyni zamanda 1962-dən 1997-ci ilə qədər analizin tətbiqi say metodları, rəqəmli filtrlər, kodlaşdırma nəzəriyyəsi və informasiya nəzəriyyəsi, ehtimallar nəzəriyyəsi və riyazi statistika üzrə səkkiz kitab yazıb.
Bir çox gözəl kitablar müəllifi Hemminq çalışırdı ki, mütəxəssislər dərin biliklər almaqla yanaşı, elmin ruhunu hiss etsinlər. Onun şüarı belə idi:
 | Hesablamaların hədəfi saylar deyil, anlamaqdır. |  |
Hemminq 1997-ci ildə dərc edilmiş "Elmi araşdırma və ixtira sənəti: öyrənməyi öyrənmə" (ing. "The Art of Doing Science and Engineering: Learning to Learn") kitabında təbiətə və elmi yaradıcılıq prinsiplərinə fəlsəfi baxışlarını geniş formada ifadə edib.
Mükafatları
Hemminqin pioner işi bir çox mükafatlara layiq görülüb. 1968-ci ildə o, Elektrotexnika və Elektronika üzrə Mühəndislər İnstitutunun (IEEE) fəxri üzvü olub və Kompüter Texnologiyaları Assosiasiyasının "Türinq" mükafatı ilə təltif edilib.
Hemminqə 1979-cu ildə informasiya elmləri və sistemlərin inkişafına xüsusi töhfəyə görə "Emmanuil Piore" mükafatı təqdim edilib. 1980-ci ildə Hemminqi Mühəndislik Elmləri Milli Akademiyasının üzvü seçiblər, 1981-ci ildə o, Pensilvaniya Universitetinin "Harold Pender" mükafatına, 1988-ci ildə "IEEE" fəxri medalına layiq görülüb.
1996-cı ildə səhvlərə düzəliş edən kodlar üzrə işinə görə Münhendə Hemminq 130 min dollar dəyərində "Eduard Reym" nüfuzlu mükafatını alıb.
Xatirəsi
Elektrotexnika və Elektronika üzrə Mühəndislər İnstitutu onun şərəfinə informasiya nəzəriyyəsinə əhəmiyyətli töhfələr verən alimlərə təqdim edilən medal təsis edib.
Mənbə
- Cahangir Atakişiyev. ONUN informasiya nəzəriyyəsi sahəsində işləri telekommunikasiyanın inkişafına böyük təsir göstərib. ictnews.az, 29.06.2013 (az.)
İstinadlar
- Çex Milli Hakimiyyət Məlumat bazası.
- http://amturing.acm.org/award_winners/hamming_1000652.cfm.
- Maktutor riyaziyyat tarixi arxivi. 1994.
- https://books.google.cat/books?id=f-qXca2XxqsC&pg=PA122. S. 122.
- . IEEE Computer Society. September 3, 2014 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: August 30, 2014.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Ricard Hemminq ing Richard Wesley Hamming 11 fevral 1915 Cikaqo Illinoys 7 yanvar 1998 Monterey Kaliforniya ABS riyaziyyatcisi onun informasiya nezeriyyesi sahesinde isleri komputer elmleri ve telekommunikasiyanin inkisafina boyuk tesir gosterib Esas tohfesi Hemminq kodu hesab edilir Ricard Hemminqing Richard Wesley HammingDogum tarixi 11 fevral 1915 1915 02 11 Dogum yeri Cikaqo Kuk d Illinoys ABSVefat tarixi 7 yanvar 1998 1998 01 07 82 yasinda Vefat yeri Monterey Monterey Kaliforniya ABSVefat sebebi urek tutmasiElm saheleri riyaziyyat informasiya nezeriyyesi TelekommunikasiyaIs yerleri Bell Labs 1946 1976 Manhetten layihesi 1945 1946 Illinoys Universiteti d 1942 1944 Tehsili Cikaqo Universiteti 1937 Urbana Sampeyn Illinoys Universiteti 1942 Nebraska Linkoln UniversitetiUzvluyu Elektrotexnika ve Elektronika Muhendisleri Institutu Hesablama Texnikasi AssosiasiyasiHeyatiRicard Hemminq 11 fevral 1915 ci ildeIllinoys statinin Cikaqo seherinde anadan olmusdur TehsiliO 1937 ci ilde Cikaqo Universitetini bitirerek bakalavr derecesine yiyelenib Sonra Ricard Nebraska Stat Universitetinde tehsilini davam etdirib 1939 cu ilde magistr derecesine layiq gorulub O 1942 ci ilde Urbana Sampeyn Illinoys Universitetinde riyaziyyat sahesinde felsefe doktoru olub 1945 ci ilde Hemminq meshur atom bombasinin yaradilmasi uzre Manhetten tedqiqat layihesinde istirak edib 1946 ci ilden Bell laboratoriyasi nda komputerlerin qurulmasi ile mesgul olmaga baslayir O K Sennon ve bir sira diger gorkemli alimlerin calisdigi bu meshur merkezde 30 il isleyib 1976 ci ilde Ricard Kaliforniyanin Kaliforniya seherine kocur ve Ali Herbi Deniz Mektebinde hesablama texnikasi sahesinde elmi arasdirmalara basciliq edir Bu mektebde o ehtimallar nezeriyyesi ve kombinatorika uzre ders deyir ve kitablar yazirdi Ricard Hemminq 7 yanvar 1998 ci ilde Kaliforniya statinin Monterey seherinde vefat edib Hemminq koduHemminq Bell laboratoriyasi nda Bell Model V adli bir komputerde calisirdi Bu rele bloklarindan istifade edilen elektromexanika masininin sureti asagi idi bir nece saniye erzinde bir dovriyye Melumatlar perfokartlarin komeyi ile masina daxil edilirdi buna gore oxuma prosesinde sehvler tez tez olurdu Gun erzinde xususi kodlar sehvleri tapir operatorlar problemi aradan qaldirirdi Isden sonraki vaxtda ve hefte sonlarinda operatorlar olmadigindan masin diger emeliyyatlara kecirdi Hemminq hefte sonlari calisirdi ve kart oxucusunun etibarsiz oldugundan proqramlarina ilk setirden baslamaq mecburiyyetinde qalmasi onu esebilesdirirdi Bir nece il boyunca sehvlerin duzelisi uzre effektiv alqoritmlerinin qurulmasi uzerinde xeyli zaman serf etdi Neticede o hazirda Hemminq kodu kimi meshurlasan bir sistemi hazirladi Bundan evvel Sennon teyin etmisdi ki rabite kanali uzre informasiya o hadisede sehvsiz oturule biler eger oturulmenin sureti onun kecirtme qabiliyyetlerini otmurse Ancaq Sennonun subutu qeyri konstruktiv xarakter dasiyirdi Onun sonraki tedqiqatlari ve diger amerikali alim S O Raysin arasdirmalari gosterdi ki praktik olaraq her hansi tesadufen secilmis kod xeberlerin qebulunun maneelere davamliliginin nezeri hududuna nail olmaga imkan verir Ancaq bu cur kod sifri acma ucun cetinlik yaradirdi Ilk olaraq Hemminq sade sifri acma ile kodlarin qurulmasinin konstruktiv metodunu teklif etdi Onun emeyi sonradan bu sahedeki islerin ekseriyyetinin istiqametini mueyyen etdi Hemminqin kodlari ozu idare eden yeni verilenlerin oturulmesi vaxti sehvleri avtomatik askar etmeye imkan veren kodlardir Onlarin qurmasi ucun her soze bir elave ikili derece aid etmek ve bu derecenin reqemini bele secmek kifayetdir ki istenilen sayin tesvirinde vahidlerin umumi sayi olsun meselen cut Verilen sozun her hansi derecesinde tek sehv vahidlerin umumi sayinin cutluyunu deyisdirecek Hemminqin isi kodlasdirmanin nezeriyyesinin inkisafini suretlendirmis katalizator olub elmi cemiyyetin diqqetini ozune yoneltdi Butun dersliklerde kodlarin bu sinfi Hemminq kodu adlandirilir ve kodlasdirmanin nezeriyyesinin ifadesi onlarin konstruksiyasinin tesvirinden baslayir Hemminq terefinden teklif edilmis sehvlere duzelis eden kodlarin qurulmasinin muntezem metodlari fundamental ehemiyyete malik idi Bu kodlar komputer sistemlerinin yaradilmasi zamani praktiki tetbiqini tapdi Belelikle Hemminqin isi kodlasdirma nezeriyyesinin gelecek inkisafinda muhum rol oynadi ve sonraki illerde yerine yetirilmis genis tedqiqatlari stimullasdirdi Diger isleriRicard Hemminq genis erudisiyaya malik insan olub Onun esas elmi maraqlari sferasina riyazi ve texniki problemlerin genis dairesi daxil olub O tekce kodlasdirmanin nezeriyyesinde deyil hemcinin elmin diger sahelerinde bir sira birinci dereceli neticelere nail olub Hemminq 1956 ci ilde IBM 650 komputeri uzerinde isleyerek bu gun de tetbiq olunan yuksekseviyyeli proqramlasdirma dilini teqdim edib Onun muxtelif nov tetbiqi riyazi meselelerin hellinin say metodlari sahesindeki tedqiqatlari olduqca maraqlidir O diferensial tenliklerin ve spektral analizin say inteqrasiyasinin yeni metodlarini yaradib ve spektral analiz vaxti melumatlarin hamarlanmasi ucun olculerin sehvlerinden qurtularaq onlarin ilkin effektiv filtrasiyasini heyata kecirmeye imkan veren Hemminq penceresinden istifade etmeyi teklif edib Hemminq tekce alim kimi deyil hem de gorkemli pedaqoq kimi meshurlasib O eyni zamanda 1962 den 1997 ci ile qeder analizin tetbiqi say metodlari reqemli filtrler kodlasdirma nezeriyyesi ve informasiya nezeriyyesi ehtimallar nezeriyyesi ve riyazi statistika uzre sekkiz kitab yazib Bir cox gozel kitablar muellifi Hemminq calisirdi ki mutexessisler derin bilikler almaqla yanasi elmin ruhunu hiss etsinler Onun suari bele idi Hesablamalarin hedefi saylar deyil anlamaqdir Hemminq 1997 ci ilde derc edilmis Elmi arasdirma ve ixtira seneti oyrenmeyi oyrenme ing The Art of Doing Science and Engineering Learning to Learn kitabinda tebiete ve elmi yaradiciliq prinsiplerine felsefi baxislarini genis formada ifade edib MukafatlariHemminqin pioner isi bir cox mukafatlara layiq gorulub 1968 ci ilde o Elektrotexnika ve Elektronika uzre Muhendisler Institutunun IEEE fexri uzvu olub ve Komputer Texnologiyalari Assosiasiyasinin Turinq mukafati ile teltif edilib Hemminqe 1979 cu ilde informasiya elmleri ve sistemlerin inkisafina xususi tohfeye gore Emmanuil Piore mukafati teqdim edilib 1980 ci ilde Hemminqi Muhendislik Elmleri Milli Akademiyasinin uzvu secibler 1981 ci ilde o Pensilvaniya Universitetinin Harold Pender mukafatina 1988 ci ilde IEEE fexri medalina layiq gorulub 1996 ci ilde sehvlere duzelis eden kodlar uzre isine gore Munhende Hemminq 130 min dollar deyerinde Eduard Reym nufuzlu mukafatini alib XatiresiElektrotexnika ve Elektronika uzre Muhendisler Institutu onun serefine informasiya nezeriyyesine ehemiyyetli tohfeler veren alimlere teqdim edilen medal tesis edib MenbeCahangir Atakisiyev ONUN informasiya nezeriyyesi sahesinde isleri telekommunikasiyanin inkisafina boyuk tesir gosterib ictnews az 29 06 2013 az IstinadlarCex Milli Hakimiyyet Melumat bazasi http amturing acm org award winners hamming 1000652 cfm Maktutor riyaziyyat tarixi arxivi 1994 https books google cat books id f qXca2XxqsC amp pg PA122 S 122 IEEE Computer Society September 3 2014 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi August 30 2014