Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Yaşıl Qələm cəmiyyəti — Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti dövründə fəaliyyət göstərmiş ədəbi birlik.
Tarix
Hələ XIX əsrdə daha çox ayrı-ayrı bölgələrdə "Məclisi-üns", "Məclisi-fəramuşan'" (Şuşa), "Beytüs səfa" (Şamaxı), "Əncüməni Şüəra" (Ordubad), "Fövcül tüsəha" (Lənkəran), "Məcməüş süəra" (Bakı) kimi ədəbi məclislər fəaliyyət göstərsə də, Azərbaycanda bütün ədəbi qüvvələri birləşdirən vahid ədəbi qurum yox idi. 20-ci əsrin əvvəllərində, əsasən, ədiblərin sıx birləşdiyi Bakıda da müəyyən ədəbi birlik və dərnəklər fəaliyyət göstərirdi. Onların təşkilində çox vaxt məfkurə uyğunluğu nəzərə alınırdı. 1917-ci ildə Hacı İbrahim Qasımovun rəhbərliyi ilə "Müsəlman mühərrir və əbiblər cəmiyyəti", 1919-cu ildə "Mühərrir və ədiblər ittifaqı" yaradıldı. 1919-cu ildə bolşevik ideyalarına xidmət edən yazıçılar və jurnalistləri birləşdirən "Qırmızı qələm" cəmiyyəti də təşkil olunmuşdu. Bakıda "Ədəb yurdu", "Tənqid gecələri", Gəncədə "Ədəbiyyat və sənayeyi-nəfisə ittifaqı" kimi ədəbi birliklər fəaliyyət göstərirdi. Bununla belə, Azərbaycanın qabaqcıl ziyalılarının vahid ədəbi cəmiyyət yaratmaq təşəbbüsləri uğursuz olmuş, müstəqil dövlətin qurulmasına qədər reallaşmamışdır.
Yaradılması
Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti yarandıqdan sonra milli mədəniyyətin inkişafı yolunda atılan mühüm addımlardan biri ilk vahid ədəbi cəmiyyətin — "Yaşıl qələm" cəmiyyətinin təşkili oldu. Cəmiyyətin təsis toplantısı 1919-cu il avqustun 26-da keçirildi. 35 nəfərin iştirak etdiyi iclasda Seyid Hüseyn cəmiyyətin sədri seçildi. Qəbul olunmuş məramnamədə göstərilirdi ki, "cəmiyyətin məqsədi Azərbaycan xalqının fikrən yüksəlməsinə çalışmaq, Azərbaycan ədəbiyyatında müşahidə edilməkdə olan yeniliyi qüvvətləndirmək, onu türklüyə və sadələşməyə sövq etməkdir". Cəmiyyət konkret işlər görməyi də planlaşdırmışdı. Onun məramnaməsində ədəbiyyatın təhlili və ədəbiyyat tarixinin tərtibi, yazıçılıq sənətinin təşviqi və ədəbiyyat həvəskarlarının bir araya toplanması, yaradıcılıq müsabiqələrinin keçirilməsi, elmi konfranslar təşkil olunması, ədəbi irsin, milli tarixə və ənənələrə aid əsərlərin toplanması, nəşri, nəşriyyat işinə diqqətin artırılması, ədəbi məcmuə və qəzetlərin buraxılması, gənc yazarlarla iş aparılması, əcnəbi dillərdəki Azərbaycana aid mühüm əsərlərin tərcüməsi nəzərdə tutulurdu. Cəmiyyətin "Yaşıl qələm" adlandınlması bununla izah olunurdu ki, "əvvələn, yaşıl baharı andırır, saniyən, yaşıl rəngi ümid və nicat işarələrini mütəzəmindir. Bunun üçün də istiqlaliyyətimizdən naşi ədəbiyyatımızda da bir bahar mövsümü gələcəyini cəmiyyət öz adı ilə təbəşşir edir". Məramnamədə nəzərdə tutulan tədbirlər Azərbaycan mədəniyyətində vaxtı çatmış, həllini gözləyən problemlərlə bağlı idi. Onların həyata keçirilməsi Azərbaycan ədəbiyyatına, həqiqətən, baharın gəlişi kimi qiymətləndirilə bilərdi. Bütün bu problemlərin həlli üçün çoxlu vəsait tələb olunurdu. Odur ki, təsis iclasında üzvlərin hamısı üzvlük haqqı vermiş, Salman Mümtaz isə cəmiyyətə böyük məbləğdə yardım göstərmişdi. Cəmiyyət demokratik əhvali-ruhiyyəli mühərrir və şairləri öz ətrafında birləşdirdi. Cəmiyyət üzvlərinin əksəriyyəti Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinin yaranmasını ruh yüksəkliyi ilə qarşılayan, Azərbaycanın istiqlaliyyət qazanması ilə ədəbiyyatımızda daha böyük uğurlar əldə ediləcəyinə inanan, milli mədəniyyətin inkişafı yolunda çalışan ziyalılar, sənət adamları idilər. Təsis iclasında Seyid Hüseyn, Məhəmməd Ağaoğlu, Ümmügülsüm, Əli Yusif, Mirzə Bala Məmmədzadə idarə heyətinə seçilmişdilər. Məhəmməd Əmin Rəsulzadə, Həsən bəy Ağayev, Üzeyir bəy Hacıbəyli, , Şəfi bəy Rüstəmbəyli, Nəcəf bəy Vəzirov, Hüseyn Cavid, Əhməd Cavad, Abdulla Şaiq, Cəfər Cabbarlı, Əliabbas Müznib, Salman Mümtaz və b. cəmiyyətin iclaslarında iştirak edirdilər. Cəmiyyətin fəaliyyəti qısa müddət ərzində ədəbi mühitdə canlanma yaratdı. 1919-cu il 19 sentyabr tarixli iclasında Sabirin "Hophopnamə"sinin yenidən təb və nəşri məsələsi" müzakirə edilmiş, böyük şair "xalq şairi" adlandırılmışdı. "Yaşıl qələm" cəmiyyəti Bakıda Mart soyqırımı zamanı erməni daşnaklarının vəhşicəsinə yandırdıqları binalardan biri — möhtəşəm memarlıq abidəsi, milli istiqlal mübarizəmizin müqəddəs məbədgahı "İsmailiyyə"yə həsr olunmuş əsərlər üçün müsabiqə elan etmişdi. Bu münasibətlə mətbuatda həmin mövzuda xeyli yazı dərc olunmuşdu. Bu yazılar içərisində Seyid Hüseynin "Həzin bir xatirə. İsmailiyyə" (1919) sənədli-publisistik hekayəsi xüsusilə seçilirdi. Əsər müsabiqənin mükafatına layiq görülmüşdü. Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinin ədəbi-mədəni həyatında əhəmiyyətli rol oynayan "Yaşıl qələm" cəmiyyətinin bir çox üzvləri kommunist ideologiyasının uzun illər boyu unutdurmağa cəhd göstərdiyi milli istiqlal ədəbiyyatımızın nümayəndələri olmuşlar.
Həmçinin bax
İstinadlar
- Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti Ensiklopediyası. II cild. Bakı: "Lider". 2005. səh. 440. ISBN .
Ədəbiyyat
- Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti (ədəbiyyat, dil, mədəniyyət quruculuğu), B., 1998
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Yasil Qelem cemiyyeti Azerbaycan Xalq Cumhuriyyeti dovrunde fealiyyet gostermis edebi birlik TarixHele XIX esrde daha cox ayri ayri bolgelerde Meclisi uns Meclisi feramusan Susa Beytus sefa Samaxi Encumeni Suera Ordubad Fovcul tuseha Lenkeran Mecmeus suera Baki kimi edebi meclisler fealiyyet gosterse de Azerbaycanda butun edebi quvveleri birlesdiren vahid edebi qurum yox idi 20 ci esrin evvellerinde esasen ediblerin six birlesdiyi Bakida da mueyyen edebi birlik ve dernekler fealiyyet gosterirdi Onlarin teskilinde cox vaxt mefkure uygunlugu nezere alinirdi 1917 ci ilde Haci Ibrahim Qasimovun rehberliyi ile Muselman muherrir ve ebibler cemiyyeti 1919 cu ilde Muherrir ve edibler ittifaqi yaradildi 1919 cu ilde bolsevik ideyalarina xidmet eden yazicilar ve jurnalistleri birlesdiren Qirmizi qelem cemiyyeti de teskil olunmusdu Bakida Edeb yurdu Tenqid geceleri Gencede Edebiyyat ve senayeyi nefise ittifaqi kimi edebi birlikler fealiyyet gosterirdi Bununla bele Azerbaycanin qabaqcil ziyalilarinin vahid edebi cemiyyet yaratmaq tesebbusleri ugursuz olmus musteqil dovletin qurulmasina qeder reallasmamisdir YaradilmasiAzerbaycan Xalq Cumhuriyyeti yarandiqdan sonra milli medeniyyetin inkisafi yolunda atilan muhum addimlardan biri ilk vahid edebi cemiyyetin Yasil qelem cemiyyetinin teskili oldu Cemiyyetin tesis toplantisi 1919 cu il avqustun 26 da kecirildi 35 neferin istirak etdiyi iclasda Seyid Huseyn cemiyyetin sedri secildi Qebul olunmus meramnamede gosterilirdi ki cemiyyetin meqsedi Azerbaycan xalqinin fikren yukselmesine calismaq Azerbaycan edebiyyatinda musahide edilmekde olan yeniliyi quvvetlendirmek onu turkluye ve sadelesmeye sovq etmekdir Cemiyyet konkret isler gormeyi de planlasdirmisdi Onun meramnamesinde edebiyyatin tehlili ve edebiyyat tarixinin tertibi yaziciliq senetinin tesviqi ve edebiyyat heveskarlarinin bir araya toplanmasi yaradiciliq musabiqelerinin kecirilmesi elmi konfranslar teskil olunmasi edebi irsin milli tarixe ve enenelere aid eserlerin toplanmasi nesri nesriyyat isine diqqetin artirilmasi edebi mecmue ve qezetlerin buraxilmasi genc yazarlarla is aparilmasi ecnebi dillerdeki Azerbaycana aid muhum eserlerin tercumesi nezerde tutulurdu Cemiyyetin Yasil qelem adlandinlmasi bununla izah olunurdu ki evvelen yasil bahari andirir saniyen yasil rengi umid ve nicat isarelerini mutezemindir Bunun ucun de istiqlaliyyetimizden nasi edebiyyatimizda da bir bahar movsumu geleceyini cemiyyet oz adi ile tebessir edir Meramnamede nezerde tutulan tedbirler Azerbaycan medeniyyetinde vaxti catmis hellini gozleyen problemlerle bagli idi Onlarin heyata kecirilmesi Azerbaycan edebiyyatina heqiqeten baharin gelisi kimi qiymetlendirile bilerdi Butun bu problemlerin helli ucun coxlu vesait teleb olunurdu Odur ki tesis iclasinda uzvlerin hamisi uzvluk haqqi vermis Salman Mumtaz ise cemiyyete boyuk meblegde yardim gostermisdi Cemiyyet demokratik ehvali ruhiyyeli muherrir ve sairleri oz etrafinda birlesdirdi Cemiyyet uzvlerinin ekseriyyeti Azerbaycan Xalq Cumhuriyyetinin yaranmasini ruh yuksekliyi ile qarsilayan Azerbaycanin istiqlaliyyet qazanmasi ile edebiyyatimizda daha boyuk ugurlar elde edileceyine inanan milli medeniyyetin inkisafi yolunda calisan ziyalilar senet adamlari idiler Tesis iclasinda Seyid Huseyn Mehemmed Agaoglu Ummugulsum Eli Yusif Mirze Bala Memmedzade idare heyetine secilmisdiler Mehemmed Emin Resulzade Hesen bey Agayev Uzeyir bey Hacibeyli Sefi bey Rustembeyli Necef bey Vezirov Huseyn Cavid Ehmed Cavad Abdulla Saiq Cefer Cabbarli Eliabbas Muznib Salman Mumtaz ve b cemiyyetin iclaslarinda istirak edirdiler Cemiyyetin fealiyyeti qisa muddet erzinde edebi muhitde canlanma yaratdi 1919 cu il 19 sentyabr tarixli iclasinda Sabirin Hophopname sinin yeniden teb ve nesri meselesi muzakire edilmis boyuk sair xalq sairi adlandirilmisdi Yasil qelem cemiyyeti Bakida Mart soyqirimi zamani ermeni dasnaklarinin vehsicesine yandirdiqlari binalardan biri mohtesem memarliq abidesi milli istiqlal mubarizemizin muqeddes mebedgahi Ismailiyye ye hesr olunmus eserler ucun musabiqe elan etmisdi Bu munasibetle metbuatda hemin movzuda xeyli yazi derc olunmusdu Bu yazilar icerisinde Seyid Huseynin Hezin bir xatire Ismailiyye 1919 senedli publisistik hekayesi xususile secilirdi Eser musabiqenin mukafatina layiq gorulmusdu Azerbaycan Xalq Cumhuriyyetinin edebi medeni heyatinda ehemiyyetli rol oynayan Yasil qelem cemiyyetinin bir cox uzvleri kommunist ideologiyasinin uzun iller boyu unutdurmaga cehd gosterdiyi milli istiqlal edebiyyatimizin numayendeleri olmuslar Hemcinin baxMeclisi uns Beytus sefa Meclisi feramusanIstinadlarAzerbaycan Xalq Cumhuriyyeti Ensiklopediyasi II cild Baki Lider 2005 seh 440 ISBN 9952 417 44 4 EdebiyyatAzerbaycan Xalq Cumhuriyyeti edebiyyat dil medeniyyet quruculugu B 1998