Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Keniçi Fukui (福井 謙一; 4 oktyabr 1918[…] – 9 yanvar 1998[…], Kioto) — Yapon kimyaçısı, Kimya üzrə Nobel mükafatı laureatı (1981).
| Keniçi Fukui | |
|---|---|
| 福井 謙 | |
 | |
| Doğum tarixi | 4 oktyabr 1918[…] |
| Vəfat tarixi | 9 yanvar 1998[…](79 yaşında) |
| Vəfat yeri | |
| Vəfat səbəbi | xərçəng xəstəliyi |
| Vətəndaşlığı |  Yaponiya |
| Elm sahələri | Fiziki kimya Üzvi kimya |
| Elmi dərəcəsi | |
| İş yerləri | |
| Təhsili | |
| Tanınır | , Stereokimya |
| Üzvlüyü | |
| Mükafatları |  Kimya üzrə Nobel mükafatı (1981) |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Həyatı
Yaponiya kimyaçısı Keniçi Fukui 4 oktyabr, 1918-ci ildə Yaponiyanın Nara prefekturasında anadan olmuşdu. Kioto imperator universitetində sənaye kimyası kafedrasında oxumuş və 1941-ci ildə bitirmişdir. Əvvəlcə Yaponiya imperator ordusu üçün yanacaq istehsal edən zavodda işləmişdir. Onun akademik karyerası 1943-cü ildə Kioto imperator universitetində yanacaq kimyası kafedrasında başlamışdır və 1952-ci ildə həmin universitetin professoru olmuşdur.
Keniçi Fukui 1982-ci ildə Kioto universitetinin əməkdar professoru olmuşdur. 1982-1988-ci illərdə Kioto texnaloji institutunun rektoru olmuşdur.
1988-ci ildən ölümünə qədər Fundamental kimya institutunun (institut yarandığı gündən) direktoru olmuşdur.
Onun tədqiqatları kvant kimyasına həsr olunub. 1952-ci ildə sərhəd orbitalları nəzəriyyəsinin əsasını qoyub. Benzol və naftalində karbon atomlarının sərhəd π-elektronlarının sıxlığını hesablayıb və göstərib ki, onların qiyməti və paylanması molekulun reaksiya qabiliyyətini müəyyən edir. 1954-1957-vi illərdə aralıq vəziyyətin formalaşması haqqında təsəvvürləri inkişaf etdirib.
1960-1962-ci illərdə sərhəd orbitalları nəzəriyyəsini alifatik karbohidrogenlərin σ-elektronlarının sıxlığını, onların dissosiasiyası enerjisini, alifatik ionların və radikalların davamlılığının miqdarı xarakteristikasını hesablamaq üçün istifadə etmişdir. 1970-ci ildə çoxmərkəzli aktivləşdirilmiş komplekslərlə reaksiyalara tətbiqdə sərhəd molekulyar orbitallar nəzəriyyəsini inkişaf etdirmişdir.
1981-ci ildə “Kimyəvi reaksiyaların getməsi nəzəriyyəsini işləyib hazırladığına görə” kimya üzrə Nobel mükafatına layiq görülmüşdür. Fukuini Yaponiyada təhsilin keyfiyyəti çox narahat edirdi.
Kimya üzrə Yaponiyada Nobel mükafatı lauretı olan Fukui belə növ məsələlərdə çox böyük məsuliyyət hiss edirdi. Fukui vəfat edərkən 1973-cü ildə fizika üzrə Nobel mükafatı almış Leo Esaki (hazırda Sukub universitetinin rektoru) demişdi: “Yaponiya yaxşı keyfiyyətli alim tədqiqatçılar yetişdirməlidir ki, onlar çoxlu Nobel mükafatları alsınlar və onda Fukuinin ruhu dünyada rahat olacaq” (Ashah Evenning News, January 10, 1998).
Keniçi Fukui 1983-cü ildən Yaponiya EA-nın üzvü idi.
Biblioqrafiya
- K., Fukui. Theor. Chem. Accts. Cornell University Press. 1999.
- R. B., Woodward. The conservation of orbital symmetry. New York: Academic Press. 1969.
- H., Yukawa. Introduction to particle physics. Tokyo: Iwanami. 1948.
- H., Yukawa. Introduction to quantum mechanics. Tokyo: Khobundo. 1946.
- R. S., Mulliken. J. Am. Chem. Soc. , 74. 1952.
- R. G., Parr. J. Am. Chem. Soc. , 106. 1984.
- I., Fleming. Frontier orbitals and organic chemical reactions. Chichester: Wiley. 1976.
- R. H., Fowler. Statistical mechanics. Cambridge University Press. 1936.
- L. P., Hammlet. Physical organic chemistry. New-York: McGraw-Hill. 1940.
- K. N., Houk. J. Am. Chem. Soc., 95. 1973.
İstinadlar
- Fukui Kenichi // Encyclopædia Britannica (ing.).
- Kenichi Fukui // Brockhauz Ensiklopediyası (alm.).
- http://www.pas.va/content/accademia/en/academicians/deceased/fukui.html.
- Deutsche Nationalbibliothek Record #172090369 // Ümumi tənzimləmə nəzarəti (GND) (alm.). 2012—2016.
- ; Nakatsuji, H. "Kenichi Fukui. 4 October 1918 -- 9 January 1998: Elected F.R.S. 1989". . 47. 2001: 223. doi:10.1098/rsbm.2001.0013.
- T. Yonezawa. A molecular orbital theory of reactivity in aromatic hydrocarbons. — 1952.
- K. Fukui. Recognition of stereochemical paths by orbital interaction. — Accts Chem., 1971.
- "Arxivlənmiş surət". 2011-12-12 tarixində . İstifadə tarixi: 2015-11-20.
Həmçinin bax
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Kenici Fukui 福井 謙一 4 oktyabr 1918 9 yanvar 1998 Kioto Yapon kimyacisi Kimya uzre Nobel mukafati laureati 1981 Kenici Fukui福井 謙Dogum tarixi 4 oktyabr 1918 1918 10 04 Vefat tarixi 9 yanvar 1998 1998 01 09 79 yasinda Vefat yeri Kioto Kioto prefekturasi YaponiyaVefat sebebi xerceng xesteliyiVetendasligi YaponiyaElm saheleri Fiziki kimya Uzvi kimyaElmi derecesi texnika elmleri doktoruIs yerleri Kioto UniversitetiTehsili Kioto UniversitetiTaninir StereokimyaUzvluyu London Kral Cemiyyeti Yaponiya Elmler Akademiyasi Papa Elmler Akademiyasi Amerika Incesenet ve Elmler Akademiyasi ABS Milli Elmler Akademiyasi 1981 Mukafatlari Kimya uzre Nobel mukafati 1981 Vikianbarda elaqeli mediafayllarHeyatiYaponiya kimyacisi Kenici Fukui 4 oktyabr 1918 ci ilde Yaponiyanin Nara prefekturasinda anadan olmusdu Kioto imperator universitetinde senaye kimyasi kafedrasinda oxumus ve 1941 ci ilde bitirmisdir Evvelce Yaponiya imperator ordusu ucun yanacaq istehsal eden zavodda islemisdir Onun akademik karyerasi 1943 cu ilde Kioto imperator universitetinde yanacaq kimyasi kafedrasinda baslamisdir ve 1952 ci ilde hemin universitetin professoru olmusdur Kenici Fukui 1982 ci ilde Kioto universitetinin emekdar professoru olmusdur 1982 1988 ci illerde Kioto texnaloji institutunun rektoru olmusdur 1988 ci ilden olumune qeder Fundamental kimya institutunun institut yarandigi gunden direktoru olmusdur Onun tedqiqatlari kvant kimyasina hesr olunub 1952 ci ilde serhed orbitallari nezeriyyesinin esasini qoyub Benzol ve naftalinde karbon atomlarinin serhed p elektronlarinin sixligini hesablayib ve gosterib ki onlarin qiymeti ve paylanmasi molekulun reaksiya qabiliyyetini mueyyen edir 1954 1957 vi illerde araliq veziyyetin formalasmasi haqqinda tesevvurleri inkisaf etdirib 1960 1962 ci illerde serhed orbitallari nezeriyyesini alifatik karbohidrogenlerin s elektronlarinin sixligini onlarin dissosiasiyasi enerjisini alifatik ionlarin ve radikallarin davamliliginin miqdari xarakteristikasini hesablamaq ucun istifade etmisdir 1970 ci ilde coxmerkezli aktivlesdirilmis komplekslerle reaksiyalara tetbiqde serhed molekulyar orbitallar nezeriyyesini inkisaf etdirmisdir 1981 ci ilde Kimyevi reaksiyalarin getmesi nezeriyyesini isleyib hazirladigina gore kimya uzre Nobel mukafatina layiq gorulmusdur Fukuini Yaponiyada tehsilin keyfiyyeti cox narahat edirdi Kimya uzre Yaponiyada Nobel mukafati laureti olan Fukui bele nov meselelerde cox boyuk mesuliyyet hiss edirdi Fukui vefat ederken 1973 cu ilde fizika uzre Nobel mukafati almis Leo Esaki hazirda Sukub universitetinin rektoru demisdi Yaponiya yaxsi keyfiyyetli alim tedqiqatcilar yetisdirmelidir ki onlar coxlu Nobel mukafatlari alsinlar ve onda Fukuinin ruhu dunyada rahat olacaq Ashah Evenning News January 10 1998 Kenici Fukui 1983 cu ilden Yaponiya EA nin uzvu idi Kenici Fukui 9 yanvar 1998 ci ilde vefat edib BiblioqrafiyaK Fukui Theor Chem Accts Cornell University Press 1999 R B Woodward The conservation of orbital symmetry New York Academic Press 1969 H Yukawa Introduction to particle physics Tokyo Iwanami 1948 H Yukawa Introduction to quantum mechanics Tokyo Khobundo 1946 R S Mulliken J Am Chem Soc 74 1952 R G Parr J Am Chem Soc 106 1984 I Fleming Frontier orbitals and organic chemical reactions Chichester Wiley 1976 R H Fowler Statistical mechanics Cambridge University Press 1936 L P Hammlet Physical organic chemistry New York McGraw Hill 1940 K N Houk J Am Chem Soc 95 1973 IstinadlarFukui Kenichi Encyclopaedia Britannica ing Kenichi Fukui Brockhauz Ensiklopediyasi alm http www pas va content accademia en academicians deceased fukui html Deutsche Nationalbibliothek Record 172090369 Umumi tenzimleme nezareti GND alm 2012 2016 Nakatsuji H Kenichi Fukui 4 October 1918 9 January 1998 Elected F R S 1989 47 2001 223 doi 10 1098 rsbm 2001 0013 T Yonezawa A molecular orbital theory of reactivity in aromatic hydrocarbons 1952 K Fukui Recognition of stereochemical paths by orbital interaction Accts Chem 1971 Arxivlenmis suret 2011 12 12 tarixinde Istifade tarixi 2015 11 20 Hemcinin baxNobel mukafati