Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Yohannes Vilhelm Yensen (dan. Johannes Vilhelm Jensen; 20 yanvar 1873[…] – 25 noyabr 1950[…], Kopenhagen) — danimarkalı yazıçı, Ədəbiyyat üzrə Nobel mükafatı laureatı (1944).
| Yohannes Yensen | |
|---|---|
| dan. Johannes Vilhelm Jensen | |
 | |
| Doğum adı | Johannes Vilhelm Jensen |
| Doğum tarixi | 20 yanvar 1873[…] |
| Vəfat tarixi | 25 noyabr 1950[…](77 yaşında) |
| Vəfat yeri |
|
| Uşaqları | 3 |
| Təhsili | |
| Fəaliyyəti | yazıçı, şair, roman yazıçısı, esseist, jurnalist, felyetonçu[d], müxbir, heykəltaraş |
| Mükafatları | |
 | |
 Yohannes Yensen Vikimənbədə | |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Həyatı
İkinci dünya müharibəsinin başlanması ilə İsveç Akademiyası bütün sahələr üzrə Nobel mükafatının verilməsini dayandırmışdı. Proses savaşın artıq başa çatmaqda olduğu 1944-cü ildə bərpa edildi. Danimarka yazıçısı Yohannes Vilhelm Yensen müharibədən sonrakı dövrün ilk laureatı oldu.
Danimarkalı veterinar oğlu təhsilini evdə — valideynlərindən almışdı. Sonra yerli məktəbdə, özəl müəllim yanında və Vıborq kafedral məktəbində oxumuşdu. Nəhayət, ali təhsilini Kopenhagen universitetində tamamlamışdı. Burada tibb və təbiət elmləri üzrə ixtisaslaşsa da, ədəbiyyata böyük maraq göstərmişdi. Danimarka müəllifləri ilə bir sırada Şekspir, Heyne, Zolya yaradıcılığını diqqətlə öyrənmişdi. Sevimli sənətkarları sırasına Knut Hamsun və Redyard Kiplinq də daxil idi.
Yohannes Yensen tələbəlik dövründə İvar Lyukke təxəllüsü ilə silsilə detektiv romanlar yazmaqla həyatını təmin edirdi. Belə romanlardan birinin qonorarı ilə 1896-cı ildə ilk dəfə ABŞ-də olmuş, ölkədə gördüyü zənginlik və tərəqqidən heyrətə gəlmişdi. Amerikada həmvətənlərinin həyatı onu daha çox maraqlandırırdı. Kopenhagenə qayıtdıqdan sonra avtobioqrafik məqamların yer aldığı "Eynar Elker" (1897) romanını çap etdirmişdi. Əsər ədəbi mühitdə müsbət qarşılanmışdı.
Bu uğurdan ruhlanan Yensen tibb təhsilinin daşını atmaq qərarına gəlmişdi. Növbəti ildə isə müxbiri olduğu "Politika" qəzeti onu ispan-amerikan müharibəsini işıqlandırmaq məqsədi ilə İspaniyaya ezam etmişdi. 1902-1903-cü illərdə yazıçı özünün ilk dünya səyahətinə çıxmışdı. Müxtəlif ölkələrdə üzləşdiyi hadisələr və qarşılaşdığı insan tipləri onun əsərlərinin əsas qida mənbəyi idi.
Kiçik vətəninin — Yutlandiya sakinlərinin həyat tərzi və adət-ənənələrindən bəhs edən "Himmerləndin insanları" (1898) realist hekayələri Yenseni yazıçı kimi daha yaxşı tanıtdı. "Yeni Himmerlənd tarixçələri" (1904) və "Himmerlənd tarixçələri. Üçüncü cild" (1910) kitablarında müəllif ədəbi tənqidin və oxucuların məmnunluq hissi ilə qarşıladıqları mövzunu uğurla davam etdirmişdi.
Danimarka kralı II Kristianın həyatından bəhs edən üç cildlik "Kralın süqutu" romanını başa çatdıranda (1901) Yensenin vur-tut 28 yaşı vardı. İndiyə qədər Danimarka tarixi romanının diqqətəlayiq nümunələrindən biri kimi gündəmdə qalan bu əsərdə müəllif mifik və realist ünsürləri məharətlə sintez edə bilmişdi. 1906-cı ildə isə Yensen ilk poetik məcmuəsini — "Şeirlər" kitabını çap etdirmişdi.
1912-ci ildə yazıçı ikinci dəfə dünya səyahətinə çıxmışdı. Bu səyahəti zamanı o, avropalılar üçün ekzotik təsir bağışlayan Seylon, Sinqapur, Çin, Monqolustan kimi ölkələri gəzib dolaşmışdı. Səfər təəssüratları bir neçə il sonra "Dövrümüzə giriş" (1915) kitabında əks olunmuşdu.
Yensen yaradıcılığı mövzu və janr baxımından rəngarəng idi. O, əsərlərində bədiilik və elmilik ünsürlərini məharətlə uzlaşdırmağı bacarırdı. 1922-1924-cü illərdə Yensen altı cildlik "Uzun səyahət" kitabını çap etdirmişdi. Ədəbi janrını müəyyənləşdirmək bir qədər çətin olan bu əsərdə yazıçı təkamül təlimlərinini bədiiliyin qanunları ilə izah etməyə çalışırdı. Onun fikrincə, sərt təbiət şərtləri insanı həyata hazırlayan, onun güclü və bacarıqlı olmasına kömək edən mühüm amillərdən biridir. Ümumiyyətlə, yaradıcılığı boyu Yensen müxtəlif elmi və fəlsəfi problemlərin bədii-populyar izahına həsr olunmuş on iki cild əsər yazmışdı.
Üçüncü və sonuncu dünya səyahətinə 1925-ci ildə çıxan yazıçı vətənə qayıtdıqdan sonra insan və təbiətin təkamülü probleminə toxunan "Şüurun əsas xətləri" (1927) traktatıtını başa çatdırmışdı. 30-cu illərdən başlayaraq həyatının sonuna qədər Yensen artıq elmi dərinlik və dəyərindən daha çox üslubunun cəlbediciliyi ilə seçilən esselər yazmağa meyl göstərirdi.
Yensen siyasətə qarışmadığını, siyasi proseslərin fövqündə olduğunu dəfələrlə vurğulasa da, alman orduları Danimarkanı işğal etdikləri zaman Hitler və nasizmin ünvanına kəskin sözlər söyləməkdən çəkinməmişdi. Faşistlərin əlinə düşməməsi üçün o, gündəliklərinin və şəxsi yazışmalarının bir hissəsini məhv etmişdi.
İsveç Akademiyası 1944-cü ildə ədəbiyyat üzrə Nobel mükafatının növbəti sahibi kimi Yohannes Yensenin adını açıqladı. Mükafat ona "intellektual maraq və özünəməxsus yaradıcılıq üslubunun nadir gücə və zənginliyə malik poetik təxəyyüllə məharətlə uzlaşdırılmasına" görə verilmişdi.
Təqdimat mərasimi növbəti il keçirilmişdi. İsveç Akademiyasının üzvü Anders Esterlinq Yensenin geniş ədəbi irsinin "ən müxtəlif epik və lirik janrları, romantik və realist əsərləri, habelə tarixi və fəlsəfi esseləri ehtiva etdiyini" bildirmişdi. Laureatın Nobel mühazirəsi yaradıcılığına həmahəng bir ruhda idi. Yensen nitqinin böyük bir hissəsini Alfred Nobelin və məşhur Danimarka təbiətşünası Karl Linneyin elmi fəaliyyətinin qiymətləndirilməsinə həsr etmişdi.
Yensenin çoxlu və müxtəlif əsərlər yazmasına baxmayaraq, onun yazıçı kimi Nobel mükafatına layiq görülməsini İsveç Akademiyasının növbəti təsadüfi seçimi hesab edənlər də var. Amerikan tənqidçisi Hamilton Basso bütünlükdə Yohannes Yensenin yaradıcılığını yüksək qiymətləndirsə də, onu aşağı liqadan yüksək liqaya keçirilmiş beysbolçu ilə müqayisə etmiş və Nobel mükafatı alsa da, əslində yüksək ədəbi liqada yerinin olmadığını göstərmişdi.
Əsərləri
- Aandens spor
- Bræen
- Danskere
- Den lange Rejse
- Digte 1906
- Einar Elkær
- Himmerlandshistorier
- Johannes Larsen
- Jordens Kreds
- Kongens Fald
- Myter I, II, III
- Mørkets Frodighed
- Norne-gæst
- Skibet
- Skovene
- Swift og Oehlenschlæger
- Tilblivelsen
- Ungt er endnu Ordet
İstinadlar
- Bibliothèque nationale de France BnF identifikatoru (fr.): açıq məlumat platforması. 2011.
- Johannes V. Jensen // Kunstindeks Danmark (dan.).
- Йенсен Йоханнес Вильгельм // Большая советская энциклопедия (rus.): [в 30 т.]. / под ред. А. М. Прохоров 3-е изд. Москва: Советская энциклопедия, 1969.
Mənbə
- Vilayət Quliyev. Ədəbiyyat sahəsində Nobel mükafatı laureatları. Bakı: "Kitab aləmi" Nəşriyyat-Poliqrafiya Mərkəzi, 2009, səh.
Xarici keçidlər
Həmçinin bax
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Yohannes Vilhelm Yensen dan Johannes Vilhelm Jensen 20 yanvar 1873 25 noyabr 1950 Kopenhagen danimarkali yazici Edebiyyat uzre Nobel mukafati laureati 1944 Yohannes Yensendan Johannes Vilhelm JensenDogum adi Johannes Vilhelm JensenDogum tarixi 20 yanvar 1873 1873 01 20 Vefat tarixi 25 noyabr 1950 1950 11 25 77 yasinda Vefat yeri Kopenhagen Kopenhagen belediyyesi d DanimarkaUsaqlari 3Tehsili Kopenhagen UniversitetiFealiyyeti yazici sair roman yazicisi esseist jurnalist felyetoncu d muxbir heykeltarasMukafatlariYohannes Yensen Vikimenbede Vikianbarda elaqeli mediafayllarHeyatiIkinci dunya muharibesinin baslanmasi ile Isvec Akademiyasi butun saheler uzre Nobel mukafatinin verilmesini dayandirmisdi Proses savasin artiq basa catmaqda oldugu 1944 cu ilde berpa edildi Danimarka yazicisi Yohannes Vilhelm Yensen muharibeden sonraki dovrun ilk laureati oldu Danimarkali veterinar oglu tehsilini evde valideynlerinden almisdi Sonra yerli mektebde ozel muellim yaninda ve Viborq kafedral mektebinde oxumusdu Nehayet ali tehsilini Kopenhagen universitetinde tamamlamisdi Burada tibb ve tebiet elmleri uzre ixtisaslassa da edebiyyata boyuk maraq gostermisdi Danimarka muellifleri ile bir sirada Sekspir Heyne Zolya yaradiciligini diqqetle oyrenmisdi Sevimli senetkarlari sirasina Knut Hamsun ve Redyard Kiplinq de daxil idi Yohannes Yensen telebelik dovrunde Ivar Lyukke texellusu ile silsile detektiv romanlar yazmaqla heyatini temin edirdi Bele romanlardan birinin qonorari ile 1896 ci ilde ilk defe ABS de olmus olkede gorduyu zenginlik ve tereqqiden heyrete gelmisdi Amerikada hemvetenlerinin heyati onu daha cox maraqlandirirdi Kopenhagene qayitdiqdan sonra avtobioqrafik meqamlarin yer aldigi Eynar Elker 1897 romanini cap etdirmisdi Eser edebi muhitde musbet qarsilanmisdi Bu ugurdan ruhlanan Yensen tibb tehsilinin dasini atmaq qerarina gelmisdi Novbeti ilde ise muxbiri oldugu Politika qezeti onu ispan amerikan muharibesini isiqlandirmaq meqsedi ile Ispaniyaya ezam etmisdi 1902 1903 cu illerde yazici ozunun ilk dunya seyahetine cixmisdi Muxtelif olkelerde uzlesdiyi hadiseler ve qarsilasdigi insan tipleri onun eserlerinin esas qida menbeyi idi Kicik veteninin Yutlandiya sakinlerinin heyat terzi ve adet enenelerinden behs eden Himmerlendin insanlari 1898 realist hekayeleri Yenseni yazici kimi daha yaxsi tanitdi Yeni Himmerlend tarixceleri 1904 ve Himmerlend tarixceleri Ucuncu cild 1910 kitablarinda muellif edebi tenqidin ve oxucularin memnunluq hissi ile qarsiladiqlari movzunu ugurla davam etdirmisdi Danimarka krali II Kristianin heyatindan behs eden uc cildlik Kralin suqutu romanini basa catdiranda 1901 Yensenin vur tut 28 yasi vardi Indiye qeder Danimarka tarixi romaninin diqqetelayiq numunelerinden biri kimi gundemde qalan bu eserde muellif mifik ve realist unsurleri meharetle sintez ede bilmisdi 1906 ci ilde ise Yensen ilk poetik mecmuesini Seirler kitabini cap etdirmisdi 1912 ci ilde yazici ikinci defe dunya seyahetine cixmisdi Bu seyaheti zamani o avropalilar ucun ekzotik tesir bagislayan Seylon Sinqapur Cin Monqolustan kimi olkeleri gezib dolasmisdi Sefer teessuratlari bir nece il sonra Dovrumuze giris 1915 kitabinda eks olunmusdu Yensen yaradiciligi movzu ve janr baximindan rengareng idi O eserlerinde bediilik ve elmilik unsurlerini meharetle uzlasdirmagi bacarirdi 1922 1924 cu illerde Yensen alti cildlik Uzun seyahet kitabini cap etdirmisdi Edebi janrini mueyyenlesdirmek bir qeder cetin olan bu eserde yazici tekamul telimlerinini bediiliyin qanunlari ile izah etmeye calisirdi Onun fikrince sert tebiet sertleri insani heyata hazirlayan onun guclu ve bacariqli olmasina komek eden muhum amillerden biridir Umumiyyetle yaradiciligi boyu Yensen muxtelif elmi ve felsefi problemlerin bedii populyar izahina hesr olunmus on iki cild eser yazmisdi Ucuncu ve sonuncu dunya seyahetine 1925 ci ilde cixan yazici vetene qayitdiqdan sonra insan ve tebietin tekamulu problemine toxunan Suurun esas xetleri 1927 traktatitini basa catdirmisdi 30 cu illerden baslayaraq heyatinin sonuna qeder Yensen artiq elmi derinlik ve deyerinden daha cox uslubunun celbediciliyi ile secilen esseler yazmaga meyl gosterirdi Yensen siyasete qarismadigini siyasi proseslerin fovqunde oldugunu defelerle vurgulasa da alman ordulari Danimarkani isgal etdikleri zaman Hitler ve nasizmin unvanina keskin sozler soylemekden cekinmemisdi Fasistlerin eline dusmemesi ucun o gundeliklerinin ve sexsi yazismalarinin bir hissesini mehv etmisdi Isvec Akademiyasi 1944 cu ilde edebiyyat uzre Nobel mukafatinin novbeti sahibi kimi Yohannes Yensenin adini aciqladi Mukafat ona intellektual maraq ve ozunemexsus yaradiciliq uslubunun nadir guce ve zenginliye malik poetik texeyyulle meharetle uzlasdirilmasina gore verilmisdi Teqdimat merasimi novbeti il kecirilmisdi Isvec Akademiyasinin uzvu Anders Esterlinq Yensenin genis edebi irsinin en muxtelif epik ve lirik janrlari romantik ve realist eserleri habele tarixi ve felsefi esseleri ehtiva etdiyini bildirmisdi Laureatin Nobel muhaziresi yaradiciligina hemaheng bir ruhda idi Yensen nitqinin boyuk bir hissesini Alfred Nobelin ve meshur Danimarka tebietsunasi Karl Linneyin elmi fealiyyetinin qiymetlendirilmesine hesr etmisdi Yensenin coxlu ve muxtelif eserler yazmasina baxmayaraq onun yazici kimi Nobel mukafatina layiq gorulmesini Isvec Akademiyasinin novbeti tesadufi secimi hesab edenler de var Amerikan tenqidcisi Hamilton Basso butunlukde Yohannes Yensenin yaradiciligini yuksek qiymetlendirse de onu asagi liqadan yuksek liqaya kecirilmis beysbolcu ile muqayise etmis ve Nobel mukafati alsa da eslinde yuksek edebi liqada yerinin olmadigini gostermisdi EserleriAandens spor Braeen Danskere Den lange Rejse Digte 1906 Einar Elkaer Himmerlandshistorier Johannes Larsen Jordens Kreds Kongens Fald Myter I II III Morkets Frodighed Norne gaest Skibet Skovene Swift og Oehlenschlaeger Tilblivelsen Ungt er endnu OrdetIstinadlarBibliotheque nationale de France BnF identifikatoru fr aciq melumat platformasi 2011 Johannes V Jensen Kunstindeks Danmark dan Jensen Johannes Vilgelm Bolshaya sovetskaya enciklopediya rus v 30 t pod red A M Prohorov 3 e izd Moskva Sovetskaya enciklopediya 1969 MenbeVilayet Quliyev Edebiyyat sahesinde Nobel mukafati laureatlari Baki Kitab alemi Nesriyyat Poliqrafiya Merkezi 2009 seh Xarici kecidlerHemcinin bax