Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Tuamotu arxipelaqı və ya Tuamotu adaları (fr. Îles Tuamotu, rəsmi olaraq Archipel des Tuamotu) — Sakit okeanın cənubundakı 80-dən az ada və atoldan ibarət Fransız Polineziya silsiləsi. Onlar (şimal-qərbdən cənub-şərqə) təxminən Qərbi Avropanın ölçüsünə bərabər olan bir ərazidə uzanan dünyanın ən böyük atoll silsiləsini təşkil edirlər. Onların ümumi ərazisi 850 kv. metkilor (328 kv. mil) . Bu arxipelaqın əsas adaları Anaa, Fakarava, Hao və Makemodur.
| Tuamotu | |
|---|---|
| Îles Tuamotu | |
 | |
| Ümumi məlumatlar | |
| Sahəsi |
|
| Yerləşməsi | |
| Ölkə | |
| | |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Tuamotunun təxminən 16.000 əhalisi var. Adalar əvvəlcə polineziyalılar tərəfindən məskunlaşdırılıb və müasir Tuamotualılar onlardan ortaq mədəniyyəti və Tuamotu dilini miras alıblar.
Tuamotu adaları Fransanın dənizaşırı kollektivliyidir.
Tarix
Tuamotu adalarının erkən tarixi ümumiyyətlə məlum deyil. Arxeoloji tapıntılar göstərir ki, qərb Tuamotuslar eramızın 900-cü ilində və ya eramızın 1200-cü ilində Cəmiyyət adalarından məskunlaşıblar. DNT sübutları onların təxminən eramızın 1110-cu ildə məskunlaşdığını göstərir.Rangiroa, Manihi və Mataiva adalarında mərcan bloklarından düzəldilmiş düz mərasim platformaları ( marae adlanır) var, baxmayaraq ki, onların dəqiq yaşı məlum deyil.
Tuamotu ilə ilk məlum Avropa qarşılaşması 1521-ci ildə İspan tacının xidmətində olan dünya ətrafında səyahəti zamanı portuqaliyalı dənizçi Ferdinand Magellan ilə oldu. Onun görüşündən sonra bir sıra digər avropalılar, o cümlədən:
- Portuqaliyalı dənizçi Pedro Fernandes de Queirós 1606-cı ildə İspan tacının xidmətində üzdü;
- 1616-cı ildə holland dənizçiləri Villem Şouten və Yacob Le Maire ;
- 1722-ci ildə Yakob Roggeveen (o da ilk dəfə Pasxa adasını görmüşdür);
- 1765-ci ildə Con Bayron ;
- 1768-ci ildə Louis Antoine de Bougainville ;
- Ceyms Kuk 1769-cu ildə ilk səyahəti zamanı;
- İspan naviqatoru Dominqo de Bonechea 1774-cü ildə və
- 1815-ci ildə Otto fon Kotzebuenin rus ekspedisiyası.
Bu səfərlərin heç biri siyasi nəticə vermədi, çünki adalar Taiti Pomare sülaləsinin təsir dairəsində idi.
Adalara ilk xristian missionerləri 19-cu əsrin əvvəllərində gəldi. 19-cu əsrin sonlarında tacirlər Avropada satış üçün adalardan mirvarilər təklif etməyə başladılar və onlar orada arzu edilən mülkə çevrildilər. Fransa Taiti kralı V Pomare -ni taxtdan imtina etməyə məcbur etdi və adalara iddia etdi, lakin onları rəsmi olaraq ilhaq etmədi.
Robert Luis Stivenson və Fanni Stivenson 1888-ci ildə Casco yaxtasında Taumotu (o zaman Paumotu adlanırdı) arasında səyahət etdilər; Səyahətlərinin bir hesabı Cənubi Dənizlərdə olaraq nəşr olundu.Cek London 1900-cü ildə yanan bir gəmi olan Pireneylərin Manqarevada təhlükəsiz sahilə salınması hadisəsinə əsaslanan " Makkoyun toxumu " hekayəsini yazdı. Hekayədə Londonun gəmisi Fakarava sahilinə çıxmazdan əvvəl Manqarevanın yanından və bütün Tuamotusdan keçib gedir .
1947-ci ildə Norveç etnoqrafı Tur Heyerdal Cənubi Amerikadan başqa beş nəfərlik heyətlə üzərək Kon-Tiki salı ilə Raroyaya çatanda Tuamotular bütün dünyada manşet oldu. Adalar bir qədər sonra, Fransa Moruroa və Fangataufa atolllarında nüvə silahı sınaqları keçirəndə yenidən xəbərlər oldu.
İnzibati bölgülər
Fransız Polinezyası, Fransanın xaricdəki ölkəsi olaraq təyin edilmiş yarı muxtar ada qrupudur. Tuamotuslar Qambier adaları ilə birləşərək Fransız Polineziyasının beş inzibati bölməsindən biri olan Îles Tuamotu-Gambier- i meydana gətirirlər.
Tuamotuslar on altı kommunada qruplaşdırılıb: Anaa ; Arutua ; Fakarava ; Fanqatau ; Hao ; Hikueru ; Makemo ; Manihi ; Napuka ; Nukutavake ; Puka Puka ; Rangiroa ; Reao ; Takaroa ; Tatakoto ; və Tureia .
Elektoral bölgülər
Tuamotudakı kommunalar Fransız Polineziyası Assambleyasında təmsil olunan iki fərqli seçki dairəsinin ( circonscriptions électorales ) bir hissəsidir . Îles Gambier et Tuamotu Est adlanan seçki dairəsi Qambier kommunasını və Tuamotu şərqindəki on bir kommunanı əhatə edir: Anaa, Fangatau, Hao, Hikueru, Makemo, Napuka, Nukutavake, Pukapuka, Reao, Tatakoto və Tureia. Qərbi Tuamotudakı digər beş kommuna - Arutua, Fakarava, Manihi, Rangiroa və Takaroa - Îles Tuamotu Ouest adlı elektoral dairəsini təşkil edir.
Coğrafiya
Arxipelaqın geniş yayılmasına baxmayaraq, o, cəmi 885 kv. metkilor (342 kv. mil) ) ümumi ərazini əhatə edir. . İqlimi kəskin fərqli fəsilləri olmayan isti tropikdir . Orta illik temperatur nisbətən davamlı 26 °C (79 °F) -dır . Göllər və ya çaylar kimi su mənbələri yoxdur və yağış su hövzələri yeganə şirin su mənbəyi kimi qalır. İllik orta yağıntı 1,400 millimetr (55 düym) . Orta yağıntı sentyabr və noyabr aylarında ən aşağı olsa da, il boyu nəzərəçarpacaq dərəcədə dəyişmir.
Arxipelaq geoloji cəhətdən yüksək sabitdir, çünki o, yalnız zəif aktiv olan Pasxa Kırılma Zonasının fəaliyyəti ilə yaradılmışdır. Qeydə alınmış tarixdə heç bir vulkan püskürmələri olmamışdır.
Flora və fauna
Mərcan adalarının seyrək torpağı müxtəlif bitki örtüyünü dəstəkləmir. Kopra istehsalının əsasını təşkil edən kokos xurması xüsusi iqtisadi əhəmiyyətə malikdir. Bəzi adalarda vanil də becərilir. Kənd təsərrüfatı, ümumiyyətlə, sadə yaşayışla məhdudlaşır. Meyvə və tərəvəz əsas məhsullarına yams, taro, çörək meyvələri və geniş çeşiddə tropik meyvələr daxildir. Pandanus yarpaqları ənənəvi olaraq həsirlər, papaqlar və dam samanları hazırlamaq üçün birlikdə toxunur. Bununla belə, indiki damların bir çoxu büzməli sacdan hazırlanmışdır.
Növlərlə zəngin riflər müxtəlif sualtı faunaya ev sahibliyi edir. Yerüstü canlılar ilk növbədə dəniz quşları, həşəratlar və kərtənkələlərdir . Tuamotularda 86 növ quş var ki, onlardan 10-u endemikdir, o cümlədən Tuamotu padşahı, tuamotu qamışı və tuamotu qumbarası . On üç növ qlobal miqyasda təhlükə altındadır, biri isə nəsli kəsilib.
Geologiya
Tuamotusun bütün adaları mərcan "aşağı adalar"dır: mərcan qayaları üzərində qurulmuş hündür qum çubuqları. Makatea, Palliser adalarının cənub-qərbində, Sakit okeandakı üç böyük fosfat süxurlarından biridir. (Digərləri Kiribatidəki Banaba və Nauru ada dövlətidir. ) Qambiya adaları arxipelaqın cənub-şərq uclarında yerləşdiyi üçün coğrafi cəhətdən Tuamotusun bir hissəsi olsalar da, onlar geoloji və mədəni cəhətdən fərqlidirlər.
Arxipelaqın şimal-qərb hissəsində yerləşən halqa formalı Taiaro atolu tam qapalı laquna malik mərcan rifinin nadir nümunəsidir. Taiaro 1977-ci ildən rəsmi olaraq YUNESKO -nun biosfer qoruğu kimi təyin edilmişdir.
Ada qrupları
Tuamotu arxipelaqı səkkiz qrup kiçik ada və atolldan ibarətdir:
Demoqrafiyası
Əllidən bir az çox atoll daimi məskunlaşmışdır; qalanları kopra yığımı mövsümündə və ya balıq ovu ekspedisiyaları üçün baza kimi yalnız ara-sıra məşğul olur. Şimal bölgələrində balıqçılıq bumu, qərbdə və mərkəzdə mirvarilərin, xüsusən də qara mirvarinin çıxarılması ilə əlaqədar əhalinin sayı son illərdə artmışdır. İstənilən halda, sakinlərin əksəriyyəti yaşayış üçün kənd təsərrüfatı ilə məşğuldur.
2007-ci il siyahıyaalınmasında Tuamotu adalarında 15,510 nəfər yaşayırdı, əhalinin sıxlığı 18 nəfər /km². Əhalisi 2002-ci ildə 14876, 1983-cü ildə 8100 nəfər idi. 2002-ci ildə Moruroa və Fanqataufa (keçmiş nüvə sınaq bazası) adalarından 400 km məsafədə 769 sakin yaşayırdı.
Dilləri
Arxipelaqın rəsmi dili fransız dilidir. Bununla belə, Tuamotu dili, Paumotu, Fransa Respublikasının regional dili kimi tanınır. Qambiya adalarında manqarev dilində danışılır, Puka Pukada isə markiz ləhcəsindən istifadə olunur.
Din
Əhalinin əksəriyyəti xristiandır, o cümlədən katolik kilsəsinin üzvləri və müxtəlif protestant qrupları. Katolik Kilsəsi Papeete Böyükşəhər Baş Yeparxiyasına tabe olan adalarda 42 kilsəni idarə edir.
1833-cü ildə Katolik Kilsəsi Sakit okeanı iki apostol vikariatına böldü: Qərbi Okeaniya Maristlərin və Şərqi Okeaniya - Tuamotlar, Havay, Taiti, Markizlər və Kuk adaları da daxil olmaqla - Pikpus missionerlərinin məsuliyyəti idi. 1834-cü ildə Fransız ataları Onore Laval və Fransua d'Assise Care Manqarevaya gəldilər.
Əvvəlcə ada rəhbərlərinin razılığı və sonra fəal dəstəyi ilə Pikpusçular Qambier adaları üçün geniş inkişaf proqramına başladılar. Bura pambıqçılığın tətbiqi, mirvari və sədəf ovu, plantasiyaların və meyvə bağlarının salınması daxildir. Çox uğurlu olduqları üçün missionerlik fəaliyyətləri tədricən Tuamotu arxipelaqının digər adalarına yayıldı. Missionerlik işi ilə birlikdə adaların mirvari zənginliyi haqqında xəbərlər də Avropaya çatdı və bu, onları avropalı tacirlər və macəraçılar üçün arzu edilən bir yerə çevirdi.
İqtisadiyyat
Adaların iqtisadiyyatı əsasən yaşayış üçün kənd təsərrüfatına əsaslanır. Ən mühüm əlavə gəlir mənbələri qara mirvari yetişdirmək və kopra hazırlamaqdır. Turizmlə bağlı gəlir, xüsusilə qonşu Cəmiyyət Adalarında turizmin əldə etdiyi gəlirlə müqayisədə cüzi olaraq qalır. Rangiroa və Manihi atolllarında təvazökar turizm infrastrukturu mövcuddur, hansılar ki, rekreasiya üçün akvalanq və şnorkelli üzgüçülük yerləri təklif edir.
Tuamotu sakinləri Fransız Polineziyasının koprasının 75% -ni istehsal edirlər. Bu subsidiyalaşdırılmış ailə fəaliyyətidir və mərkəzdən və şərqdən ən uzaq atollların yeganə mənbəyidir.
Balıqçılıq Papeetenin mərkəzi bazarını təmin edən Taitiyə ən yaxın atolllarda (Rangiroa, Arutua, Apataki) əsas fəaliyyətdir.
İstinadlar
- Emory, Kenneth Pike. Material Culture of the Tuamotu Archipelago (ingilis). Department of Anthropology, Bernice Pauahi Bishop Museum. 1975. 2022-11-03 tarixində . İstifadə tarixi: 2022-11-03.
- Intes, A.; Caillart, B.; Charpy-Roubaud, C. J.; Charpy, L.; Dufour, V.; Ellison, Joanna C.; Kosmynin, Vladimir N.; Maragos, James E.; Braithwaite, C. J. R. An Atoll of the Tuamotu Archipelago (French Polynesia).: Conolization of Fish Larvae in Lagoons of Rangiroa (Tuamotu Archipelago) an Morea (Society Archipelago) (ingilis). Smithsonian Institution. 1994. 2022-04-07 tarixində . İstifadə tarixi: 2022-11-03.
- Barratt, Glynn. The Tuamotu Islands and Tahiti (ingilis). UBC Press. 1992. ISBN . 2022-11-03 tarixində . İstifadə tarixi: 2022-11-03.
- Tuamotu Islands (ingilis). Times Editions. 1986. ISBN . 2022-04-07 tarixində . İstifadə tarixi: 2022-11-03.
- Iles de la Société, Iles Tubuaï ; Iles Tuamotu, Iles Marquises ; Carte de l'Oceanie Française (fransız). Institut Geographique National. 1969. 2022-11-03 tarixində . İstifadə tarixi: 2022-11-03.
- Kahn, Jennifer G. Colonization Settlement and Process in Central Eastern Polynesia // Cochrane, Ethan E.; Hunt, Terry L. (redaktorlar ). The Oxford Handbook of Prehistoric Oceania. New York: Oxford University Press. 2018. 353–374, page 358. ISBN . 2022-05-02 tarixində . İstifadə tarixi: 2022-11-03.
- Science News.
- In the South Seas (1896) & (1900) Chatto & Windus; republished by The Hogarth Press (1987)
- Jack London (redaktor).
- Blanvillain, C; Florent, C & V. Thenot (2002) "Land birds of Tuamotu Archipelago, Polynesia: relative abundance and changes during the 20th century with particular reference to the critically endangered Polynesian ground-dove (Gallicolumba erythroptera)".
- "Biosphere Reserve Information". Unesco.com. 8 November 2015 tarixində . İstifadə tarixi: 11 November 2011.
- "Churches in the Metropolitan Archdiocese of Papeete". www.gcatholic.org. 2022-08-03 tarixində . İstifadə tarixi: 2021-08-14.
Xarici keçidlər
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Tuamotu arxipelaqi ve ya Tuamotu adalari fr Iles Tuamotu resmi olaraq Archipel des Tuamotu Sakit okeanin cenubundaki 80 den az ada ve atoldan ibaret Fransiz Polineziya silsilesi Onlar simal qerbden cenub serqe texminen Qerbi Avropanin olcusune beraber olan bir erazide uzanan dunyanin en boyuk atoll silsilesini teskil edirler Onlarin umumi erazisi 850 kv metkilor 328 kv mil Bu arxipelaqin esas adalari Anaa Fakarava Hao ve Makemodur TuamotuIles TuamotuUmumi melumatlarSahesi 850 km Yerlesmesi18 c e 142 q u Olke FransaTuamotu Vikianbarda elaqeli mediafayllar Tuamotunun texminen 16 000 ehalisi var Adalar evvelce polineziyalilar terefinden meskunlasdirilib ve muasir Tuamotualilar onlardan ortaq medeniyyeti ve Tuamotu dilini miras aliblar Tuamotu adalari Fransanin denizasiri kollektivliyidir TarixTuamotu adalarinin erken tarixi umumiyyetle melum deyil Arxeoloji tapintilar gosterir ki qerb Tuamotuslar eramizin 900 cu ilinde ve ya eramizin 1200 cu ilinde Cemiyyet adalarindan meskunlasiblar DNT subutlari onlarin texminen eramizin 1110 cu ilde meskunlasdigini gosterir Rangiroa Manihi ve Mataiva adalarinda mercan bloklarindan duzeldilmis duz merasim platformalari marae adlanir var baxmayaraq ki onlarin deqiq yasi melum deyil Tuamotu ile ilk melum Avropa qarsilasmasi 1521 ci ilde Ispan tacinin xidmetinde olan dunya etrafinda seyaheti zamani portuqaliyali denizci Ferdinand Magellan ile oldu Onun gorusunden sonra bir sira diger avropalilar o cumleden Portuqaliyali denizci Pedro Fernandes de Queiros 1606 ci ilde Ispan tacinin xidmetinde uzdu 1616 ci ilde holland denizcileri Villem Souten ve Yacob Le Maire 1722 ci ilde Yakob Roggeveen o da ilk defe Pasxa adasini gormusdur 1765 ci ilde Con Bayron 1768 ci ilde Louis Antoine de Bougainville Ceyms Kuk 1769 cu ilde ilk seyaheti zamani Ispan naviqatoru Dominqo de Bonechea 1774 cu ilde ve 1815 ci ilde Otto fon Kotzebuenin rus ekspedisiyasi Bu seferlerin hec biri siyasi netice vermedi cunki adalar Taiti Pomare sulalesinin tesir dairesinde idi Adalara ilk xristian missionerleri 19 cu esrin evvellerinde geldi 19 cu esrin sonlarinda tacirler Avropada satis ucun adalardan mirvariler teklif etmeye basladilar ve onlar orada arzu edilen mulke cevrildiler Fransa Taiti krali V Pomare ni taxtdan imtina etmeye mecbur etdi ve adalara iddia etdi lakin onlari resmi olaraq ilhaq etmedi Robert Luis Stivenson ve Fanni Stivenson 1888 ci ilde Casco yaxtasinda Taumotu o zaman Paumotu adlanirdi arasinda seyahet etdiler Seyahetlerinin bir hesabi Cenubi Denizlerde olaraq nesr olundu Cek London 1900 cu ilde yanan bir gemi olan Pireneylerin Manqarevada tehlukesiz sahile salinmasi hadisesine esaslanan Makkoyun toxumu hekayesini yazdi Hekayede Londonun gemisi Fakarava sahiline cixmazdan evvel Manqarevanin yanindan ve butun Tuamotusdan kecib gedir 1947 ci ilde Norvec etnoqrafi Tur Heyerdal Cenubi Amerikadan basqa bes neferlik heyetle uzerek Kon Tiki sali ile Raroyaya catanda Tuamotular butun dunyada manset oldu Adalar bir qeder sonra Fransa Moruroa ve Fangataufa atolllarinda nuve silahi sinaqlari kecirende yeniden xeberler oldu Inzibati bolgulerTuamotu xeritesi Fransiz Polinezyasi Fransanin xaricdeki olkesi olaraq teyin edilmis yari muxtar ada qrupudur Tuamotuslar Qambier adalari ile birleserek Fransiz Polineziyasinin bes inzibati bolmesinden biri olan Iles Tuamotu Gambier i meydana getirirler Tuamotuslar on alti kommunada qruplasdirilib Anaa Arutua Fakarava Fanqatau Hao Hikueru Makemo Manihi Napuka Nukutavake Puka Puka Rangiroa Reao Takaroa Tatakoto ve Tureia Elektoral bolguler Tuamotunun peyk goruntusuTuamotudaki mirvari fermasi Tuamotudaki kommunalar Fransiz Polineziyasi Assambleyasinda temsil olunan iki ferqli secki dairesinin circonscriptions electorales bir hissesidir Iles Gambier et Tuamotu Est adlanan secki dairesi Qambier kommunasini ve Tuamotu serqindeki on bir kommunani ehate edir Anaa Fangatau Hao Hikueru Makemo Napuka Nukutavake Pukapuka Reao Tatakoto ve Tureia Qerbi Tuamotudaki diger bes kommuna Arutua Fakarava Manihi Rangiroa ve Takaroa Iles Tuamotu Ouest adli elektoral dairesini teskil edir CografiyaArxipelaqin genis yayilmasina baxmayaraq o cemi 885 kv metkilor 342 kv mil umumi erazini ehate edir Iqlimi keskin ferqli fesilleri olmayan isti tropikdir Orta illik temperatur nisbeten davamli 26 C 79 F dir Goller ve ya caylar kimi su menbeleri yoxdur ve yagis su hovzeleri yegane sirin su menbeyi kimi qalir Illik orta yaginti 1 400 millimetr 55 duym Orta yaginti sentyabr ve noyabr aylarinda en asagi olsa da il boyu nezerecarpacaq derecede deyismir Arxipelaq geoloji cehetden yuksek sabitdir cunki o yalniz zeif aktiv olan Pasxa Kirilma Zonasinin fealiyyeti ile yaradilmisdir Qeyde alinmis tarixde hec bir vulkan puskurmeleri olmamisdir Flora ve fauna Kokos palmasi Takapoto Mercan adalarinin seyrek torpagi muxtelif bitki ortuyunu desteklemir Kopra istehsalinin esasini teskil eden kokos xurmasi xususi iqtisadi ehemiyyete malikdir Bezi adalarda vanil de becerilir Kend teserrufati umumiyyetle sade yasayisla mehdudlasir Meyve ve terevez esas mehsullarina yams taro corek meyveleri ve genis cesidde tropik meyveler daxildir Pandanus yarpaqlari enenevi olaraq hesirler papaqlar ve dam samanlari hazirlamaq ucun birlikde toxunur Bununla bele indiki damlarin bir coxu buzmeli sacdan hazirlanmisdir Novlerle zengin rifler muxtelif sualti faunaya ev sahibliyi edir Yerustu canlilar ilk novbede deniz quslari heseratlar ve kertenkelelerdir Tuamotularda 86 nov qus var ki onlardan 10 u endemikdir o cumleden Tuamotu padsahi tuamotu qamisi ve tuamotu qumbarasi On uc nov qlobal miqyasda tehluke altindadir biri ise nesli kesilib Geologiya Tuamotusun butun adalari mercan asagi adalar dir mercan qayalari uzerinde qurulmus hundur qum cubuqlari Makatea Palliser adalarinin cenub qerbinde Sakit okeandaki uc boyuk fosfat suxurlarindan biridir Digerleri Kiribatideki Banaba ve Nauru ada dovletidir Qambiya adalari arxipelaqin cenub serq uclarinda yerlesdiyi ucun cografi cehetden Tuamotusun bir hissesi olsalar da onlar geoloji ve medeni cehetden ferqlidirler Arxipelaqin simal qerb hissesinde yerlesen halqa formali Taiaro atolu tam qapali laquna malik mercan rifinin nadir numunesidir Taiaro 1977 ci ilden resmi olaraq YUNESKO nun biosfer qorugu kimi teyin edilmisdir Ada qruplariTuamotu arxipelaqi sekkiz qrup kicik ada ve atolldan ibaretdir DemoqrafiyasiElliden bir az cox atoll daimi meskunlasmisdir qalanlari kopra yigimi movsumunde ve ya baliq ovu ekspedisiyalari ucun baza kimi yalniz ara sira mesgul olur Simal bolgelerinde baliqciliq bumu qerbde ve merkezde mirvarilerin xususen de qara mirvarinin cixarilmasi ile elaqedar ehalinin sayi son illerde artmisdir Istenilen halda sakinlerin ekseriyyeti yasayis ucun kend teserrufati ile mesguldur 2007 ci il siyahiyaalinmasinda Tuamotu adalarinda 15 510 nefer yasayirdi ehalinin sixligi 18 nefer km Ehalisi 2002 ci ilde 14876 1983 cu ilde 8100 nefer idi 2002 ci ilde Moruroa ve Fanqataufa kecmis nuve sinaq bazasi adalarindan 400 km mesafede 769 sakin yasayirdi Sulh Xanimimiz Kilsesi Eglise Notre Dame de Paix de Tiputa RangiroaDilleri Arxipelaqin resmi dili fransiz dilidir Bununla bele Tuamotu dili Paumotu Fransa Respublikasinin regional dili kimi taninir Qambiya adalarinda manqarev dilinde danisilir Puka Pukada ise markiz lehcesinden istifade olunur Din Ehalinin ekseriyyeti xristiandir o cumleden katolik kilsesinin uzvleri ve muxtelif protestant qruplari Katolik Kilsesi Papeete Boyukseher Bas Yeparxiyasina tabe olan adalarda 42 kilseni idare edir 1833 cu ilde Katolik Kilsesi Sakit okeani iki apostol vikariatina boldu Qerbi Okeaniya Maristlerin ve Serqi Okeaniya Tuamotlar Havay Taiti Markizler ve Kuk adalari da daxil olmaqla Pikpus missionerlerinin mesuliyyeti idi 1834 cu ilde Fransiz atalari Onore Laval ve Fransua d Assise Care Manqarevaya geldiler Evvelce ada rehberlerinin raziligi ve sonra feal desteyi ile Pikpuscular Qambier adalari ucun genis inkisaf proqramina basladilar Bura pambiqciligin tetbiqi mirvari ve sedef ovu plantasiyalarin ve meyve baglarinin salinmasi daxildir Cox ugurlu olduqlari ucun missionerlik fealiyyetleri tedricen Tuamotu arxipelaqinin diger adalarina yayildi Missionerlik isi ile birlikde adalarin mirvari zenginliyi haqqinda xeberler de Avropaya catdi ve bu onlari avropali tacirler ve maceracilar ucun arzu edilen bir yere cevirdi IqtisadiyyatAdalarin iqtisadiyyati esasen yasayis ucun kend teserrufatina esaslanir En muhum elave gelir menbeleri qara mirvari yetisdirmek ve kopra hazirlamaqdir Turizmle bagli gelir xususile qonsu Cemiyyet Adalarinda turizmin elde etdiyi gelirle muqayisede cuzi olaraq qalir Rangiroa ve Manihi atolllarinda tevazokar turizm infrastrukturu movcuddur hansilar ki rekreasiya ucun akvalanq ve snorkelli uzguculuk yerleri teklif edir Tuamotu sakinleri Fransiz Polineziyasinin koprasinin 75 ni istehsal edirler Bu subsidiyalasdirilmis aile fealiyyetidir ve merkezden ve serqden en uzaq atolllarin yegane menbeyidir Baliqciliq Papeetenin merkezi bazarini temin eden Taitiye en yaxin atolllarda Rangiroa Arutua Apataki esas fealiyyetdir IstinadlarEmory Kenneth Pike Material Culture of the Tuamotu Archipelago ingilis Department of Anthropology Bernice Pauahi Bishop Museum 1975 2022 11 03 tarixinde Istifade tarixi 2022 11 03 Intes A Caillart B Charpy Roubaud C J Charpy L Dufour V Ellison Joanna C Kosmynin Vladimir N Maragos James E Braithwaite C J R An Atoll of the Tuamotu Archipelago French Polynesia Conolization of Fish Larvae in Lagoons of Rangiroa Tuamotu Archipelago an Morea Society Archipelago ingilis Smithsonian Institution 1994 2022 04 07 tarixinde Istifade tarixi 2022 11 03 Barratt Glynn The Tuamotu Islands and Tahiti ingilis UBC Press 1992 ISBN 978 0 7748 0409 7 2022 11 03 tarixinde Istifade tarixi 2022 11 03 Tuamotu Islands ingilis Times Editions 1986 ISBN 978 9971 4 0082 8 2022 04 07 tarixinde Istifade tarixi 2022 11 03 Iles de la Societe Iles Tubuai Iles Tuamotu Iles Marquises Carte de l Oceanie Francaise fransiz Institut Geographique National 1969 2022 11 03 tarixinde Istifade tarixi 2022 11 03 Kahn Jennifer G Colonization Settlement and Process in Central Eastern Polynesia Cochrane Ethan E Hunt Terry L redaktorlar The Oxford Handbook of Prehistoric Oceania New York Oxford University Press 2018 353 374 page 358 ISBN 978 0 19 992507 0 2022 05 02 tarixinde Istifade tarixi 2022 11 03 Science News In the South Seas 1896 amp 1900 Chatto amp Windus republished by The Hogarth Press 1987 Jack London redaktor Blanvillain C Florent C amp V Thenot 2002 Land birds of Tuamotu Archipelago Polynesia relative abundance and changes during the 20th century with particular reference to the critically endangered Polynesian ground dove Gallicolumba erythroptera Biosphere Reserve Information Unesco com 8 November 2015 tarixinde Istifade tarixi 11 November 2011 Churches in the Metropolitan Archdiocese of Papeete www gcatholic org 2022 08 03 tarixinde Istifade tarixi 2021 08 14 Xarici kecidler