Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Per Laqerkvist (isv. Pär Lagerkvist; 23 may 1891[…] – 11 iyul 1974[…]) — isveçli yazıçı, Ədəbiyyat üzrə Nobel mükafatı laureatı (1951).
| Per Lagerkvist | |
|---|---|
| isv. Pär Lagerkvist | |
 | |
| Doğum adı | Pär Fabian Lagerkvist |
| Doğum tarixi | 23 may 1891[…] |
| Vəfat tarixi | 11 iyul 1974[…](83 yaşında) |
| Təhsili |
|
| Fəaliyyəti | şair, dramaturq, esseist, ssenarist, avtobioqraf[d], yazıçı |
| Əsərlərinin dili | isveç dili |
| Üzvlüyü | |
| Mükafatları | |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Həyatı
Per Fabian Laqerkvist İsveç romançısı, şair və dramaturqdur. Sadə ailənin övladı idi. Atası əvvəlcə fermer, sonra isə dəmiryol fəhləsi olmuşdu. Ailədəki yeddi uşağın içərisində Per erkən yaşlarından ağlı və fərasəti ilə fərqlənirdi. Orta təhsilini bitirdikdən sonra iki il Upsala universitetində incəsənət və ədəbiyyatı öyrənmişdi.
21 yaşında ilk yazılarını – bir neçə şeir və "İnsanlar" povestini dərc etdirmişdi. 1913-cü ildə Parisdə olması Laqerkvistin ədəbiyyat və sənətə baxışlarında inqilab yaratmışdı. O, fovizm və kubizm cərəyanları ilə ciddi maraqlanmışdı. "Söz sənəti və təsviri sənət" essesində Skandinaviyada geniş yayılan naturalizmə qarşı çıxmışdı. Tezliklə nəzəri mülahizələrinin bədii yaradıcılığına tətbiqi kimi "Motivlər" (1914), "Dəmir və insanlar" (1915) kitablarını çap etdirmişdi.
İsveç ədəbiyyatında ekspressionizmin ilk nümunəsi sayılan "Kədər" (1916) adlı şeirlər kitabında Laqerkvist Birinci Dünya müharibəsinin doğurduğu ümidsizlik, qüssə və qorxu əhvali-ruhiyyəsini yaddaqalan obrazlarla əks etdirmişdi. Müharibə dövründə neytral Danimarkada yaşamış, əsasən dramaturgiya sahəsində çalışmışdı. Laqerkvist şeir və nəsrdə olduğu kimi dram sənətində də naturalizmin qəti əleyhdarı idi. O, Albert Strindberqin simvolist dramlarını daha çox təqdir edirdi. Stokholmda çıxan "Svenska daqbladet" qəzetinin sənət icmalçısı kimi Laqerkvist həm də çoxsaylı teatr resenziyaları, ədəbi-tənqidi məqalələr və esselər yazmışdı.
İnsan yaşamının sirr və problemləri dramaturq Laqerkvisti düşündürən əsas mövzu idi. "Xaos" (1919), "Göylərin sirri" (1920), "Əbədi təbəssüm" (1921) kimi səhnə əsərlərində müəllif insanla Yaradan arasındakı görünməyən telləri araşdırır, mövcudluq mübarizəsində insanın ilahi qüvvəyə deyil, öz şüurunun və qəlbinin gücünə arxalanmasının daha pozitiv yol olduğu qənaətinə gəlirdi.
Laqerkvistin ilk əsərlərindəki ümidsizlik və bədbinlik əhvali-ruhiyyəsi "Xoşbəxt adamın yolu" (1921), "Ürəyin nəğməsi" (1926) kitablarında artıq öz yerini tədricən həyata, insanın yaradıcı gücünə bəslənən inama verirdi. Pyeslərində də müəllif bir zaman qatı əleyhdarı kimi çıxış etdiyi naturalizm ünsürlərinə, realist təsvirlərə daha geniş yer ayırmağa başlayırdı.
Avropada faşizm təhlükəsi artdıqca ölkəsinin nüfuzlu söz adamı kimi Laqerkvistin fəal həyat mövqeyi və yaradıcılığının humanizm ruhu da qüvvətlənirdi. O, müharibə öncəsi Avropanın siyasi və mənəvi problemlərini daha çox və daha ardıcıllıqla əsərlərinin mərkəzi mövzusuna çevirməyə çalışırdı. Almaniyada faşistlərin hakimiyyətə gəldiyi 1933-cü ildə Laqerkvist "Cəllad" povestini yazmışdı. Bir il sonra pyes variantını da ortaya qoyduğu bu əsərdə müəllif qaranlıq orta əsrlərlə yaşadığı dövrü müqayisə edir və bəşəriyyətin çoxəsrlik səylərinə baxmayaraq şərin məğlubedilməzliyi qənaətinə gəlirdi.
Müəllifin "Poeziya və döyüş" (1940) kitabında toplanan şeirlərin çoxu faşistlərin Skandinaviya ölkələrini — Norveç və Danimarkanı işğal etmələrinin doğurduğu acı təəssürat əsasında yazılmışdı. "Cırtdan" (1944) adlı alleqorik romanında Laqerkvist İntibah dövrü İtaliyasına müraciət etsə də, əslində insana aid bütün mənfi çalarları özündə birləşdirən Cırtdanın timsalında Hitleri və onun antibəşəri hakimiyyətini nəzərdə tutduğu sirr deyildi.
İncil mövzusuna müraciətlə yazılmış "Varavva" (1950) romanı, heç şübhəsiz, bir yazıçı kimi Laqerkvistin ən güclü əsəri idi. İsadan fərqli olaraq, çarmıxa çəkilməkdən canını qurtaran quldur və yolkəsən Varavvanın timsalında müəllif insanın inanc və əqidə sahibi olmasının, Allaha tapınmasının zəruriliyi fikrini bədii inandırıcılıqla əks etdirə bilmişdi. Roman qısa müddətdə əsas Avropa dillərinə tərcümə edilmiş, 1952-ci ildə isə motivləri əsasında bədii film çəkilmişdi.
Per Laqerkvist 1940-cı ildən İsveç Akademiyasının üzvü idi. 1951-ci ildə həmin Akademiyanın qərarı ilə "yaradıcılığında insanı maraqlandıran əbədi suallara cavab tapmağa çalışdığına və bu zaman nümayiş etdirdiyi bədii qüdrətə və mülahizələrinin tam sərbəstliyinə görə" ona Nobel mükafatı verilmişdi. Təqdimat mərasimində yaradıcılığı haqqında həmkarı Anders Esterlinq danışmışdı. Təbiət etibarı ilə çox qapalı və çəkingən adam olan Laqerkvist Nobel mühazirəsindən imtina etmişdi. Bir neçə təşəkkür sözündən sonra 30 il əvvəl yazdığı və heç yerdə çap olunmayan "Bəşəriyyət mifi" əsərindən bir fəsil oxumuşdu.
Sonrakı illərdə də müəllif eyni məhsuldarlıqla çalışmışdı. "Axşam torpağı" adlı onuncu şeirlər məcmuəsini (1953) tamamlamış, "Sibilla" (1956), "Aqasferin ölümü" (1960), "Zəvvarlar dənizdə" (1962), "Müqəddəs torpaq" (1964) və "Mariamna" (1967) romanlarını yazmışdı.
Bir sıra tədqiqatçılar yaradıcılığının mistik xüsusiyyətlərinə, şərə qarşı mübarizədə fövqəlqüvvə axtarışlarına görə Laqerkvisti Frans Kafka və Alber Kamyu kimi sənətkarlarla müqayisə edirlər. İsveç yazıçısının əsərləri bu ehtimalların həqiqətdən o qədər də uzaq olmadığını söyləməyə əsas verir.
Əsərləri
- Människor (1912)
- Ordkonst och bildkonst (1913)
- Två sagor om livet (1913)
- Motiv (1914)
- Järn och människor (1915)
- Ångest (1916)
- Sista människan (1917)
- Teater (1918)
- Kaos (1919)
- Det eviga leendet (1920)
- Den lyckliges väg (1921)
- Den osynlige (1923)
- Onda sagor (1924)
- Gäst hos verkligheten (1925)
- Hjärtats sånger (1926)
- Det besegrade livet (1927)
- Han som fick leva om sitt liv (1928)
- Kämpande ande (1930)
- Konungen (1932)
- Vid lägereld (1932)
- Cəllad (isv. Bödeln) (1933)
- Den knutna näven (1934)
- I den tiden (1935)
- Människan utan själ (1936)
- Genius (1937)
- Seger i mörker (1939)
- Sång och strid (1940)
- Dvärgen (1944)
- Barabbas (1950)
- Aftonland (1953)
- Sibyllan (1956)
- Pilgrim på havet (1962)
- Det heliga landet (1964)
- Mariamne (1967)
- En hjältes död (novella)
İstinadlar
- Bibliothèque nationale de France BnF identifikatoru (fr.): açıq məlumat platforması. 2011.
- Pär Lagerkvist // Par Lagerkvist (ing.).
- Pär F Lagerkvist // Svenskt biografiskt lexikon (швед.). 1917.
Mənbə
- Vilayət Quliyev. Ədəbiyyat sahəsində Nobel mükafatı laureatları. Bakı: "Kitab aləmi" Nəşriyyat-Poliqrafiya Mərkəzi, 2009, səh.
Xarici keçidlər
Həmçinin bax
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Per Laqerkvist isv Par Lagerkvist 23 may 1891 11 iyul 1974 isvecli yazici Edebiyyat uzre Nobel mukafati laureati 1951 Per Lagerkvistisv Par LagerkvistDogum adi Par Fabian LagerkvistDogum tarixi 23 may 1891 1891 05 23 Vefat tarixi 11 iyul 1974 1974 07 11 83 yasinda Tehsili Uppsala Universiteti 1911 Fealiyyeti sair dramaturq esseist ssenarist avtobioqraf d yaziciEserlerinin dili isvec diliUzvluyu Isvec AkademiyasiMukafatlari Vikianbarda elaqeli mediafayllarHeyatiPer Fabian Laqerkvist Isvec romancisi sair ve dramaturqdur Sade ailenin ovladi idi Atasi evvelce fermer sonra ise demiryol fehlesi olmusdu Ailedeki yeddi usagin icerisinde Per erken yaslarindan agli ve feraseti ile ferqlenirdi Orta tehsilini bitirdikden sonra iki il Upsala universitetinde incesenet ve edebiyyati oyrenmisdi 21 yasinda ilk yazilarini bir nece seir ve Insanlar povestini derc etdirmisdi 1913 cu ilde Parisde olmasi Laqerkvistin edebiyyat ve senete baxislarinda inqilab yaratmisdi O fovizm ve kubizm cereyanlari ile ciddi maraqlanmisdi Soz seneti ve tesviri senet essesinde Skandinaviyada genis yayilan naturalizme qarsi cixmisdi Tezlikle nezeri mulahizelerinin bedii yaradiciligina tetbiqi kimi Motivler 1914 Demir ve insanlar 1915 kitablarini cap etdirmisdi Isvec edebiyyatinda ekspressionizmin ilk numunesi sayilan Keder 1916 adli seirler kitabinda Laqerkvist Birinci Dunya muharibesinin dogurdugu umidsizlik qusse ve qorxu ehvali ruhiyyesini yaddaqalan obrazlarla eks etdirmisdi Muharibe dovrunde neytral Danimarkada yasamis esasen dramaturgiya sahesinde calismisdi Laqerkvist seir ve nesrde oldugu kimi dram senetinde de naturalizmin qeti eleyhdari idi O Albert Strindberqin simvolist dramlarini daha cox teqdir edirdi Stokholmda cixan Svenska daqbladet qezetinin senet icmalcisi kimi Laqerkvist hem de coxsayli teatr resenziyalari edebi tenqidi meqaleler ve esseler yazmisdi Insan yasaminin sirr ve problemleri dramaturq Laqerkvisti dusunduren esas movzu idi Xaos 1919 Goylerin sirri 1920 Ebedi tebessum 1921 kimi sehne eserlerinde muellif insanla Yaradan arasindaki gorunmeyen telleri arasdirir movcudluq mubarizesinde insanin ilahi quvveye deyil oz suurunun ve qelbinin gucune arxalanmasinin daha pozitiv yol oldugu qenaetine gelirdi Laqerkvistin ilk eserlerindeki umidsizlik ve bedbinlik ehvali ruhiyyesi Xosbext adamin yolu 1921 Ureyin negmesi 1926 kitablarinda artiq oz yerini tedricen heyata insanin yaradici gucune beslenen inama verirdi Pyeslerinde de muellif bir zaman qati eleyhdari kimi cixis etdiyi naturalizm unsurlerine realist tesvirlere daha genis yer ayirmaga baslayirdi Avropada fasizm tehlukesi artdiqca olkesinin nufuzlu soz adami kimi Laqerkvistin feal heyat movqeyi ve yaradiciliginin humanizm ruhu da quvvetlenirdi O muharibe oncesi Avropanin siyasi ve menevi problemlerini daha cox ve daha ardicilliqla eserlerinin merkezi movzusuna cevirmeye calisirdi Almaniyada fasistlerin hakimiyyete geldiyi 1933 cu ilde Laqerkvist Cellad povestini yazmisdi Bir il sonra pyes variantini da ortaya qoydugu bu eserde muellif qaranliq orta esrlerle yasadigi dovru muqayise edir ve beseriyyetin coxesrlik seylerine baxmayaraq serin meglubedilmezliyi qenaetine gelirdi Muellifin Poeziya ve doyus 1940 kitabinda toplanan seirlerin coxu fasistlerin Skandinaviya olkelerini Norvec ve Danimarkani isgal etmelerinin dogurdugu aci teessurat esasinda yazilmisdi Cirtdan 1944 adli alleqorik romaninda Laqerkvist Intibah dovru Italiyasina muraciet etse de eslinde insana aid butun menfi calarlari ozunde birlesdiren Cirtdanin timsalinda Hitleri ve onun antibeseri hakimiyyetini nezerde tutdugu sirr deyildi Incil movzusuna muracietle yazilmis Varavva 1950 romani hec subhesiz bir yazici kimi Laqerkvistin en guclu eseri idi Isadan ferqli olaraq carmixa cekilmekden canini qurtaran quldur ve yolkesen Varavvanin timsalinda muellif insanin inanc ve eqide sahibi olmasinin Allaha tapinmasinin zeruriliyi fikrini bedii inandiriciliqla eks etdire bilmisdi Roman qisa muddetde esas Avropa dillerine tercume edilmis 1952 ci ilde ise motivleri esasinda bedii film cekilmisdi Per Laqerkvist 1940 ci ilden Isvec Akademiyasinin uzvu idi 1951 ci ilde hemin Akademiyanin qerari ile yaradiciliginda insani maraqlandiran ebedi suallara cavab tapmaga calisdigina ve bu zaman numayis etdirdiyi bedii qudrete ve mulahizelerinin tam serbestliyine gore ona Nobel mukafati verilmisdi Teqdimat merasiminde yaradiciligi haqqinda hemkari Anders Esterlinq danismisdi Tebiet etibari ile cox qapali ve cekingen adam olan Laqerkvist Nobel muhaziresinden imtina etmisdi Bir nece tesekkur sozunden sonra 30 il evvel yazdigi ve hec yerde cap olunmayan Beseriyyet mifi eserinden bir fesil oxumusdu Sonraki illerde de muellif eyni mehsuldarliqla calismisdi Axsam torpagi adli onuncu seirler mecmuesini 1953 tamamlamis Sibilla 1956 Aqasferin olumu 1960 Zevvarlar denizde 1962 Muqeddes torpaq 1964 ve Mariamna 1967 romanlarini yazmisdi Bir sira tedqiqatcilar yaradiciliginin mistik xususiyyetlerine sere qarsi mubarizede fovqelquvve axtarislarina gore Laqerkvisti Frans Kafka ve Alber Kamyu kimi senetkarlarla muqayise edirler Isvec yazicisinin eserleri bu ehtimallarin heqiqetden o qeder de uzaq olmadigini soylemeye esas verir EserleriManniskor 1912 Ordkonst och bildkonst 1913 Tva sagor om livet 1913 Motiv 1914 Jarn och manniskor 1915 Angest 1916 Sista manniskan 1917 Teater 1918 Kaos 1919 Det eviga leendet 1920 Den lyckliges vag 1921 Den osynlige 1923 Onda sagor 1924 Gast hos verkligheten 1925 Hjartats sanger 1926 Det besegrade livet 1927 Han som fick leva om sitt liv 1928 Kampande ande 1930 Konungen 1932 Vid lagereld 1932 Cellad isv Bodeln 1933 Den knutna naven 1934 I den tiden 1935 Manniskan utan sjal 1936 Genius 1937 Seger i morker 1939 Sang och strid 1940 Dvargen 1944 Barabbas 1950 Aftonland 1953 Sibyllan 1956 Pilgrim pa havet 1962 Det heliga landet 1964 Mariamne 1967 En hjaltes dod novella IstinadlarBibliotheque nationale de France BnF identifikatoru fr aciq melumat platformasi 2011 Par Lagerkvist Par Lagerkvist ing Par F Lagerkvist Svenskt biografiskt lexikon shved 1917 MenbeVilayet Quliyev Edebiyyat sahesinde Nobel mukafati laureatlari Baki Kitab alemi Nesriyyat Poliqrafiya Merkezi 2009 seh Xarici kecidlerHemcinin bax