Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Kubizm (fr. Cubisme) — XX əsrin əvvəllərində təsviri incəsənətdə, xüsusilə də rəssamlıqla yaranmış modernist cərəyan. XX əsrin əvvəllərindən Fransada real obyektləri həndəsi fiqurlar kimi təsvir etməsi ilə xarakterizə edilir.
Tarixi
Kubizm cərəyanı XX əsrin əvvəllərində meydana çıxmışdır. Kubizm termini Birinci Dünya Müharibəsindən əvvəlki illərdə Parisdə təkmilləşən bir cərayanı göstərmək üçün istifadə olunmuşdur. O dövrdə Avropada formalaşmaqda olan çağdaş incəsənətdə işığın keçici təsirlərini təsvir edən impressionizmin nümayəndələrindən məmnun olmayan gənc rəssamlar nəsli yetişirdi. Onlar əsasən Anri Matissin ətrafında toplanan çox rəngli rəsmlər çəkən rəssamların da üslubunu bəyənmirdilər. İmpressionizmə hakim olan görmə hissiyatı əvəzinə, kubizm cərəyanının nümayəndələri ağlın üstünlüyünə əsaslanaraq ağlın gücünü ortaya qoymaq istəyirdilər. Onlar rəsm əsərlərini tutarlı bünövrəyə əsaslandırmaq istəyirdilər və bu baxımdan onlar Pol Sezannın layiqli davamçıları idilər. Kubizm cərəyanından olan rəssamlar Pol Sezannın Provans mənzərələri əsərindən, naturmortlarından təsirlənərək kubizmin əsasını qoymuşdular. Yazdığı manifestdə Gilyom Apolliner kubizmin bir təqlid incəsənəti yox, dizayn incəsənəti olduğunu qeyd etmişdir.
Kiçik kublar
Kubizm sözü Jorj Brakın bir rəsm əsərini görən incəsənət tənqidçisi Lui Vokselin bu rəsm əsəri üçün "kiçik kublar" ifadəsini işlətməsi ilə meydana çıxmışdır. Bir yanlışlıq nəticəsində meydana çıxan bu termin Jorj Brak və Pablo Pikassonun həmin dövrdə bir-birinə çox bənzəyən ilk kubist əsərlərini ifadə etmək üçün işlənmişdir. Hər iki rəssam həcmləri bir-birinə daxil olan portretlər, naturmortlar və mənzərələr çəkirdi. Onlar iki ölçülü olan rəsmdə təbiətdə üç ölçülü olan cismlərin təsvirini çəkməyin yollarını axtarırdılar. Bu yeni bir problem deyildi, amma o dövrə qədər üç ölçülü görüntü perspektiv vasitəsilə yaradılırdı.
Pablo Pikasso və Jorj Brak əvvəlcə bu metoddan imtina etdilər. Onlar təsvirləri rəsmin üzərində pilləvarı şəkildə bir-birinin üzərində sıralayaraq təsvir edirdilər. Dayandığımız mövqeyi dəyişdirmədən cisimlərə baxdıqda onun ancaq bir üzünü görmək mümkündür. Kubistlər isə təsvirlərində cismi bir neçə istiqamətdən (öndən, arxadan, sağdan, soldan) görürmüş kimi təsvir edirlər.
1911-ci il qədər Jorj Brak və Pablo Pikassonun üslubları daha da mürəkkəbləşdi. Belə ki, artıq onların nəyi təsvir etdiyini başa düşmək olduqca çətinləşmişdi. Hər iki rəssam o dövrdə Avropanın fərqli incəsənət mərkəzlərində yaranmaqda olan mücərrəd incəsənətə çox yaxınlaşmışdı.
Kubistlər təsvirlərini təkmilləşdirərkən reallığı tamamilə özünəməxsus şəkildə rəssamlığa daxil etmək məqsədini güdürdülər. Rəssamlığa tamamilə yad olan maddələri (kağız, qəzet parçaları, kibrit çöpləri) rəsmlərinə yapışdırmağa başladılar. Hətta boyalara qum da qarışdırırdılar. Bütün bu yeniliklər çağdaş rəssamlıqda geniş yayılsa da, o dövrə qədər heç görülməmişdi. Kubistlər bunu həm reallıqla əlaqələrini itirmədiklərini göstərmək, həm də rəsmdə imtiyazlı bir maddə olmadığını vurğulamaq, əsərlərin digər maddələrlə də ərsəyə gətirilə biləcəyini göstərmək üçün etmişdilər. Kubistlər üçün əsas olan əsərlərin tutarlı bir kompozisiya təşkil etməsi idi.
Kubistlər cismi formalaşdıran əsas cizgilərin təsvirini azaltdılar və onları kompozisiyalarında ilk görünüşdən bu cisimləri xatırlamağa kömək edəcək formalarla əvəzlədilər. Məsələn bir gitaranı təsvir etmək üçün tellər və əyri, kamança üçün üzərindəki dəliklər, butulka üçün isə sadəcə onun boyun hissəsini təsvir etməklə kifayətlənirdilər.
Kubizmin incəsənət fəlsəfəsi müxtəlif zamanlarda müxtəlif yerlərdə baş verən hadisələri eyni zamanda və yerdə təsəvvür edərək təsvir etməkdən ibarət idi. Necə ki, kubistlərin rəsm əsərlərində qarma-qarışıq görüntülərə və dağınıq sözlərə rast gəlmək mümkündür.
Kubistlər əsərlərində gözün müxtəlif istiqamətlərdə görə biləcəyi təsvirləri həndəsi şəkildə ifadə etməyə çalışırdılar. Bu üslubda çəkilən rəsm əsərlərinə kubik rəsmlər deyilir. Kubizmin bünovrəsini uzaqlıq və cisimlərin həcmi qanunu təşkil edirdi. Bu cərəyana mənsub olanlar rəsmdə əsas olanın, dəyişməyənin ardınca getdikləri düşüncəsini müdafiə edirlər. Onlar belə hesab edir ki, mövzunun təkcə görünən tərəflərini yox, həm də görünməyən tərəflərini təsvir etmək lazımdır.
Bu cərəyana mənsub olan ədəbiyyatçıların məqsədi isə duyğularla hadisələri bir-birinə qarışdırmaq, ayrı-ayrı yerlərdə baş verən hadisələri birlikdə qəbul etməkdi. Bu səbəbdən də kubistlərin əsərləri olduqca qarışıqdır.
Kubistlər əsərlərində rəng oyunlarından imtina edərək, əşyaların həndəsi təsvirlərinə önəm vermişdilər. Bu baxımdan kubizm təbiətin yeni bir baxış bucağı ilə qiymətləndirilməsidir. Kubistlər əsərlərində duyğudan çox düşüncəyə önəm vermişdilər və impressionistlərin əksinə olaraq incəsənətə elmlə çatmaq yerinə incəsənətə incəsənətlə çatmaq yolunu seçmişdilər.
Fotoqalereya
-
![image]()
Xuan Qris Kişi kafedə, 1914. -
![image]()
Lyubov Popova. Filosofun portreti. 1915 -
![image]()
B.Kubişta. Pyero. 1911
Ədəbiyyat
- Гомбрих Эрнст. История искусства. — М., 1995.
- Михаил Лифшиц, Эд Рейнгардт. "От кубизма к абстракции"
- Крючкова В. А. Кубизм. Орфизм. Пуризм. — М.: ОЛМА-Пресс. — 2000.
- Cottington D. Kubismus. — Hatje Cantz, Ostfildern-Ruit. — 2002.
- Düchting H. Die Kunst und der Kubismus. — Belser, Stuttgart. — 2007.
Mənbə
- Pompidu Mərkəzi saytında kubizm 2007-11-25 at the Wayback Machine (fr.)
Həmçinin bax
Xarici keçidlər
- On-Line Picasso Project 2010-01-29 at the Wayback Machine
- Video decoding a Picasso Cubist still-life
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Kubizm fr Cubisme XX esrin evvellerinde tesviri incesenetde xususile de ressamliqla yaranmis modernist cereyan XX esrin evvellerinden Fransada real obyektleri hendesi fiqurlar kimi tesvir etmesi ile xarakterize edilir TarixiKubizm cereyanindan tesirlenmis bina Praqa Kubizm cereyani XX esrin evvellerinde meydana cixmisdir Kubizm termini Birinci Dunya Muharibesinden evvelki illerde Parisde tekmillesen bir cerayani gostermek ucun istifade olunmusdur O dovrde Avropada formalasmaqda olan cagdas incesenetde isigin kecici tesirlerini tesvir eden impressionizmin numayendelerinden memnun olmayan genc ressamlar nesli yetisirdi Onlar esasen Anri Matissin etrafinda toplanan cox rengli resmler ceken ressamlarin da uslubunu beyenmirdiler Impressionizme hakim olan gorme hissiyati evezine kubizm cereyaninin numayendeleri aglin ustunluyune esaslanaraq aglin gucunu ortaya qoymaq isteyirdiler Onlar resm eserlerini tutarli bunovreye esaslandirmaq isteyirdiler ve bu baximdan onlar Pol Sezannin layiqli davamcilari idiler Kubizm cereyanindan olan ressamlar Pol Sezannin Provans menzereleri eserinden naturmortlarindan tesirlenerek kubizmin esasini qoymusdular Yazdigi manifestde Gilyom Apolliner kubizmin bir teqlid inceseneti yox dizayn inceseneti oldugunu qeyd etmisdir Kicik kublarKubizm sozu Jorj Brakin bir resm eserini goren incesenet tenqidcisi Lui Vokselin bu resm eseri ucun kicik kublar ifadesini isletmesi ile meydana cixmisdir Bir yanlisliq neticesinde meydana cixan bu termin Jorj Brak ve Pablo Pikassonun hemin dovrde bir birine cox benzeyen ilk kubist eserlerini ifade etmek ucun islenmisdir Her iki ressam hecmleri bir birine daxil olan portretler naturmortlar ve menzereler cekirdi Onlar iki olculu olan resmde tebietde uc olculu olan cismlerin tesvirini cekmeyin yollarini axtarirdilar Bu yeni bir problem deyildi amma o dovre qeder uc olculu goruntu perspektiv vasitesile yaradilirdi Pablo Pikasso ve Jorj Brak evvelce bu metoddan imtina etdiler Onlar tesvirleri resmin uzerinde pillevari sekilde bir birinin uzerinde siralayaraq tesvir edirdiler Dayandigimiz movqeyi deyisdirmeden cisimlere baxdiqda onun ancaq bir uzunu gormek mumkundur Kubistler ise tesvirlerinde cismi bir nece istiqametden onden arxadan sagdan soldan gorurmus kimi tesvir edirler 1911 ci il qeder Jorj Brak ve Pablo Pikassonun uslublari daha da murekkeblesdi Bele ki artiq onlarin neyi tesvir etdiyini basa dusmek olduqca cetinlesmisdi Her iki ressam o dovrde Avropanin ferqli incesenet merkezlerinde yaranmaqda olan mucerred incesenete cox yaxinlasmisdi Kubistler tesvirlerini tekmillesdirerken realligi tamamile ozunemexsus sekilde ressamliga daxil etmek meqsedini gudurduler Ressamliga tamamile yad olan maddeleri kagiz qezet parcalari kibrit copleri resmlerine yapisdirmaga basladilar Hetta boyalara qum da qarisdirirdilar Butun bu yenilikler cagdas ressamliqda genis yayilsa da o dovre qeder hec gorulmemisdi Kubistler bunu hem realliqla elaqelerini itirmediklerini gostermek hem de resmde imtiyazli bir madde olmadigini vurgulamaq eserlerin diger maddelerle de erseye getirile bileceyini gostermek ucun etmisdiler Kubistler ucun esas olan eserlerin tutarli bir kompozisiya teskil etmesi idi Kubistler cismi formalasdiran esas cizgilerin tesvirini azaltdilar ve onlari kompozisiyalarinda ilk gorunusden bu cisimleri xatirlamaga komek edecek formalarla evezlediler Meselen bir gitarani tesvir etmek ucun teller ve eyri kamanca ucun uzerindeki delikler butulka ucun ise sadece onun boyun hissesini tesvir etmekle kifayetlenirdiler Kubizmin incesenet felsefesi muxtelif zamanlarda muxtelif yerlerde bas veren hadiseleri eyni zamanda ve yerde tesevvur ederek tesvir etmekden ibaret idi Nece ki kubistlerin resm eserlerinde qarma qarisiq goruntulere ve daginiq sozlere rast gelmek mumkundur Kubistler eserlerinde gozun muxtelif istiqametlerde gore bileceyi tesvirleri hendesi sekilde ifade etmeye calisirdilar Bu uslubda cekilen resm eserlerine kubik resmler deyilir Kubizmin bunovresini uzaqliq ve cisimlerin hecmi qanunu teskil edirdi Bu cereyana mensub olanlar resmde esas olanin deyismeyenin ardinca getdikleri dusuncesini mudafie edirler Onlar bele hesab edir ki movzunun tekce gorunen tereflerini yox hem de gorunmeyen tereflerini tesvir etmek lazimdir Bu cereyana mensub olan edebiyyatcilarin meqsedi ise duygularla hadiseleri bir birine qarisdirmaq ayri ayri yerlerde bas veren hadiseleri birlikde qebul etmekdi Bu sebebden de kubistlerin eserleri olduqca qarisiqdir Kubistler eserlerinde reng oyunlarindan imtina ederek esyalarin hendesi tesvirlerine onem vermisdiler Bu baximdan kubizm tebietin yeni bir baxis bucagi ile qiymetlendirilmesidir Kubistler eserlerinde duygudan cox dusunceye onem vermisdiler ve impressionistlerin eksine olaraq incesenete elmle catmaq yerine incesenete incesenetle catmaq yolunu secmisdiler FotoqalereyaXuan Qris Kisi kafede 1914 Lyubov Popova Filosofun portreti 1915 B Kubista Pyero 1911EdebiyyatGombrih Ernst Istoriya iskusstva M 1995 Mihail Lifshic Ed Rejngardt Ot kubizma k abstrakcii Kryuchkova V A Kubizm Orfizm Purizm M OLMA Press 2000 Cottington D Kubismus Hatje Cantz Ostfildern Ruit 2002 ISBN 3 7757 1151 1 Duchting H Die Kunst und der Kubismus Belser Stuttgart 2007 ISBN 978 3 7630 2477 3MenbePompidu Merkezi saytinda kubizm 2007 11 25 at the Wayback Machine fr Hemcinin baxPablo Pikasso Pol Sezann ImpressionizmXarici kecidlerOn Line Picasso Project 2010 01 29 at the Wayback Machine Video decoding a Picasso Cubist still life