Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
 | Bu məqalə Qaraçorlu eli haqqındadır. Digər mənalar üçün Qaraçorlu səhifəsinə baxın. |
Qaraçorlu — Azərbaycan ellərindən biridir. Əksər mənbələr, o cümlədən "Gəncə-Qarabağ əyalətinin müfəssəl dəftəri", Pyer Oberlin,Mehrdad İzadi və Qiyasəddin Qeybullayev onların əslən Xorasandan olan bir kürd kökənli qrup kimi təsvir etmişdir. Buna baxmayaraq, Əhməd Cəfəroğlu onları İran türklərindən olan bir el kimi hesab edib. Azərbaycan mənbələrinə görə, qaraçorlular xəzərlərin bir qoludur. Əsaslanma ondan ibarətdir ki, ərəb qaynaqlarında xəzərlərin ağ xəzərlər və qara xəzərlər olaraq iki qola bölündüyü qeyd olunmuşdur. Qara xəzərlərin bir adı da, guya saçlarının qara olduğuna görə "qaraçur" idi.
| Yaşadığı ərazilər | ||||||
|---|---|---|---|---|---|---|
| ||||||
| Dili | ||||||
| Azərbaycan dili | ||||||
| Dini | ||||||
Qaraçorlular İranın Şərqi Azərbaycan, Ərdəbil və Qərbi Azərbaycan ostanlarında yaşayırlar. Şərqi Azərbaycan ostanında Qaradağ elinin oymaqlarından və Qərbi Azərbaycan və Ərdəbil ostanlarında Şahsevən elinin oymaqlarından məhsub olunur. Onlardan Qafqazda əsasən Zəngəzur regionunda yaşamışlar.
Türkiyənin Tokat vilayətinin Zilə ilində də kürd qaraçorlu tayfaları yaşayır.
Tarixi
Qaradağ
Türkmənçay sülhünə qədər Qaraçorlu eli Qarabağda yaşamaqda idi. Jouanninə görə, 1809-cu ildə onlar Azərbaycanda və Qarabağda, Kür ilə Araz çaylarının arasında yaşamaqda idilər. O, onların sayının 12 min nəfər olduğunu bildirir. 1805-ci və 1806-cı ildə Qacarları ziyarət etmiş Amedee Jaubert Qaraçorlu elini ən önəmli türkdilli və Qarabağda yaşayan tayfalardan biri kimi təqdim edir.
İran ordu qeydlərinə əsasən bəlli olur ki, Qaraçorlu elinin 1960-cı illərdəki hakim sülaləsinin əsasını təxminən 100 il əvvəl Cəfərqulu xan Əmir Tumar qoymuşdur. Onun yeganə oğlu olan SUrxay xan ondan əvvəl ölmüş və onu elin rəisliyində nəvəsi əvəz etmişdir. Rahidel xanın dövründə (1840–1841) tayfa şaha göstərdiyi xidmətlərə görə vergilərdən azad edilmişdir. 1868-ci ildə Rahidel xan sartip, yəni briqada generalı rütbəsinə yüksəldi və 20 il sonra isə iki medalla təltif edildi. Bu dövr ərzində Qaraçorlu eli Qaradağdakı ən böyük el idi və 4 min evdən ibarət idi. Sheil isə onların 1849-cu ildə 2500 çadırdan ibarət olduğunu yazır. Lakin Müzəfərrəddin şahın hakimiyyəti dövründə Qaraçorlu eli üsyanlara qarışdı və nəticədə oların bir çoxu Qoşaçay, Marağa, Ərdəbil və Xalxal tərəfə dağıdıldı.
Xorasan
Qacar dövlətində qaraçorlular adı ilə yaşayan xeyli tayfa var idi. Jouannin iddia edir ki, qaraçorluların xeyli hissəsi Xorasan və digər əyalətlərdə yaşamaqdadırlar. Qaraçorluların kiçik bir qrupu İranın mərkəzində yaşamaqda idi. Onlar barədə həm Sheilin, həm də Kayhanın kitablarında bəhs edilir. Kayhanın bildirdiyinə görə, onların sayı 120 evdən ibarətdir və yaylaqları Elburs dağlarında, qışlaqları isə Xavər bölgəsində yerləşir. Xorasanın Quçan bölgəsində yaşayan qaraçorlular XVIII əsrin birinci yarısında bir çox üsyana qarışmışdırlar.
Tirələri
Qaraçorlu elinin digər tayfalar ilə müqayisədə daha çox miqrasiya etdiyi və daha geniş əraziyə yayıldığı bildirilir. Onların əsas tirələrindən olan Kiçəkli, Qorhlu və Atmianlu əslində Bayburdlu tayfasından olsalar da, daha sonralar Qaraçorlu elinə qatılmışdırlar. Qaraçorlular yayları Qaşqadağ ətrafında, qışları isə Quruçay ətrafında keçirirdilər. Bu tayfaya 12 tirə daxildir. Qırlılı, Qaraçorlu, Kiçikli, Şablu, Garus, Bastamlı, Amalazərgər, İtmanlı, Qaçanlı, Kolanı, Banalı və Minçaşlı.
Həmçinin bax
İstinadlar
- Gəncə-Qarabağ əyalətinin müfəssəl dəftəri (az.). Şuşa. 2000. səh. 471. 2023-08-08 tarixində . İstifadə tarixi: 2021-09-22.
- Oberlin, Pyer. The Tribes of Qaraca Dag: A Brief History (ingilis). 1964. səh. 77. doi:10.2307/1580019.
- "M. R. Izady: Khurasani Kurdish Exclave in the 19th Century". 2021-08-30 tarixində . İstifadə tarixi: 2021-08-30.
- Гейбуллаев, Гиясаддин Аскер оглы. Топонимия Азербайджана (rus). Баку: Элм. 1986. səh. 101–102.
- Türk/Türklər 2018-10-01 at the Wayback Machine Encyclopaediaislamica
- "Qubadlı. Etnolinqvistik məsələlərə dair (I hissə)". BÜTÖV AZƏRBAYCAN OCAQLARI. 14 fevral 2015. 2022-02-08 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2022-02-08.
- Akın, Fatma. Tanzimat Döneminde Anadolu’da Konar-Göçer Aşiretler (1839-1876) (türk). Ankara. 2020. səh. 101.
- Oberling, 1964. səh. 77
- Dupre, 2010. səh. 460
- Jaubert, 1821. səh. 253-255
- Sheil, 1856. səh. 396
- Sheil, 1856. səh. 397
- Oberling, 1964. səh. 77=78
- Niknafs, 2016. səh. 95
Mənbə
- Pierre Oberling. The Tribes of Qarāca Dāġ: A Brief History. Oriens 17. 1964. 60–95.
- Lady Mary Leonora Woulfe Sheil. Glimpses of Life and Manners in Persia. London:: John Murray. 1856.
- Adrien Dupre. Voyage En Perse V1: Fait Dans Les Annees 1807-1809 (1819). Kessinger Publishing, LLC. 2010.
- Amedee Jaubert. Voyage en Armenie et en Perse. Paris. 1821.
- Hojjat Niknafs. Migration and Dwelling of Arasbaran Tribe in Iran. Research Journal of Humanities and Social Sciences. 2016.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Bu meqale Qaracorlu eli haqqindadir Diger menalar ucun Qaracorlu sehifesine baxin Qaracorlu Azerbaycan ellerinden biridir Ekser menbeler o cumleden Gence Qarabag eyaletinin mufessel defteri Pyer Oberlin Mehrdad Izadi ve Qiyaseddin Qeybullayev onlarin eslen Xorasandan olan bir kurd kokenli qrup kimi tesvir etmisdir Buna baxmayaraq Ehmed Ceferoglu onlari Iran turklerinden olan bir el kimi hesab edib Azerbaycan menbelerine gore qaracorlular xezerlerin bir qoludur Esaslanma ondan ibaretdir ki ereb qaynaqlarinda xezerlerin ag xezerler ve qara xezerler olaraq iki qola bolunduyu qeyd olunmusdur Qara xezerlerin bir adi da guya saclarinin qara olduguna gore qaracur idi Qaracorlu Yasadigi erazilerIranAzerbaycanDiliAzerbaycan dili kurmanc dili tarixi DiniIslam sie Qaracorlular Iranin Serqi Azerbaycan Erdebil ve Qerbi Azerbaycan ostanlarinda yasayirlar Serqi Azerbaycan ostaninda Qaradag elinin oymaqlarindan ve Qerbi Azerbaycan ve Erdebil ostanlarinda Sahseven elinin oymaqlarindan mehsub olunur Onlardan Qafqazda esasen Zengezur regionunda yasamislar Turkiyenin Tokat vilayetinin Zile ilinde de kurd qaracorlu tayfalari yasayir TarixiQaradag Turkmencay sulhune qeder Qaracorlu eli Qarabagda yasamaqda idi Jouannine gore 1809 cu ilde onlar Azerbaycanda ve Qarabagda Kur ile Araz caylarinin arasinda yasamaqda idiler O onlarin sayinin 12 min nefer oldugunu bildirir 1805 ci ve 1806 ci ilde Qacarlari ziyaret etmis Amedee Jaubert Qaracorlu elini en onemli turkdilli ve Qarabagda yasayan tayfalardan biri kimi teqdim edir Iran ordu qeydlerine esasen belli olur ki Qaracorlu elinin 1960 ci illerdeki hakim sulalesinin esasini texminen 100 il evvel Ceferqulu xan Emir Tumar qoymusdur Onun yegane oglu olan SUrxay xan ondan evvel olmus ve onu elin reisliyinde nevesi evez etmisdir Rahidel xanin dovrunde 1840 1841 tayfa saha gosterdiyi xidmetlere gore vergilerden azad edilmisdir 1868 ci ilde Rahidel xan sartip yeni briqada generali rutbesine yukseldi ve 20 il sonra ise iki medalla teltif edildi Bu dovr erzinde Qaracorlu eli Qaradagdaki en boyuk el idi ve 4 min evden ibaret idi Sheil ise onlarin 1849 cu ilde 2500 cadirdan ibaret oldugunu yazir Lakin Muzeferreddin sahin hakimiyyeti dovrunde Qaracorlu eli usyanlara qarisdi ve neticede olarin bir coxu Qosacay Maraga Erdebil ve Xalxal terefe dagidildi Xorasan Qacar dovletinde qaracorlular adi ile yasayan xeyli tayfa var idi Jouannin iddia edir ki qaracorlularin xeyli hissesi Xorasan ve diger eyaletlerde yasamaqdadirlar Qaracorlularin kicik bir qrupu Iranin merkezinde yasamaqda idi Onlar barede hem Sheilin hem de Kayhanin kitablarinda behs edilir Kayhanin bildirdiyine gore onlarin sayi 120 evden ibaretdir ve yaylaqlari Elburs daglarinda qislaqlari ise Xaver bolgesinde yerlesir Xorasanin Qucan bolgesinde yasayan qaracorlular XVIII esrin birinci yarisinda bir cox usyana qarismisdirlar TireleriQaracorlu elinin diger tayfalar ile muqayisede daha cox miqrasiya etdiyi ve daha genis eraziye yayildigi bildirilir Onlarin esas tirelerinden olan Kicekli Qorhlu ve Atmianlu eslinde Bayburdlu tayfasindan olsalar da daha sonralar Qaracorlu eline qatilmisdirlar Qaracorlular yaylari Qasqadag etrafinda qislari ise Qurucay etrafinda kecirirdiler Bu tayfaya 12 tire daxildir Qirlili Qaracorlu Kicikli Sablu Garus Bastamli Amalazerger Itmanli Qacanli Kolani Banali ve Mincasli Hemcinin baxQaradag tayfalariIstinadlarGence Qarabag eyaletinin mufessel defteri az Susa 2000 seh 471 2023 08 08 tarixinde Istifade tarixi 2021 09 22 Oberlin Pyer The Tribes of Qaraca Dag A Brief History ingilis 1964 seh 77 doi 10 2307 1580019 M R Izady Khurasani Kurdish Exclave in the 19th Century 2021 08 30 tarixinde Istifade tarixi 2021 08 30 Gejbullaev Giyasaddin Asker ogly Toponimiya Azerbajdzhana rus Baku Elm 1986 seh 101 102 Turk Turkler 2018 10 01 at the Wayback Machine Encyclopaediaislamica Qubadli Etnolinqvistik meselelere dair I hisse BUTOV AZERBAYCAN OCAQLARI 14 fevral 2015 2022 02 08 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2022 02 08 Akin Fatma Tanzimat Doneminde Anadolu da Konar Gocer Asiretler 1839 1876 turk Ankara 2020 seh 101 Oberling 1964 seh 77 Dupre 2010 seh 460 Jaubert 1821 seh 253 255 Sheil 1856 seh 396 Sheil 1856 seh 397 Oberling 1964 seh 77 78 Niknafs 2016 seh 95MenbePierre Oberling The Tribes of Qaraca Daġ A Brief History Oriens 17 1964 60 95 Lady Mary Leonora Woulfe Sheil Glimpses of Life and Manners in Persia London John Murray 1856 Adrien Dupre Voyage En Perse V1 Fait Dans Les Annees 1807 1809 1819 Kessinger Publishing LLC 2010 Amedee Jaubert Voyage en Armenie et en Perse Paris 1821 Hojjat Niknafs Migration and Dwelling of Arasbaran Tribe in Iran Research Journal of Humanities and Social Sciences 2016