Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Erkən islama aid tikililərin dağıdılması Səudiyyə Ərəbistanın qərbində Hicaz ərazisində, xüsusən müqəddəs Məkkə və Mədinə şəhərlərinin ətrafında indi də davam edən bir fenomendir . Əsasən Məhəmmədləvə erkən islam tarixinin əsasını qoyan bir çox şəxslərlə əlaqəli olan məscidlər, qəbiristanlıqlar, evlər və tarixi ərazilər uçurulma məqsədilə hədəfə alınmışdır. Səudiyyə Ərəbistanında bu tikililərin dağıdılması durmadan artmaqda olan Həcc ziyarətçilərini yerləşdirmək məqsədilə Məkkədə Məscid əl-Həramın və Mədinədə Peyğəmbər Məscidinin və onların köməkçi xidmət vasitələrinin rəsmi surətdə genişləndirilməsi prosesinin bir hissəsidir.
Səudiyyə Ərəbistanı
Hicazda islam
1932-ci ilə qədər Ərəbistan yarımadasının əksər hissəsi üçüncü və hazırkı hakimiyyəti tərəfindən siyasi olaraq birləşdirilmişdi. Kral Əbdüləziz ibn Səudun rəhbərliyi ilə onun ruhlandırılmış qəbilə üzvlərindən ibarət bədəvi ordusu tərəfindən həyata keçirilən hərbi əməliyyatlar nəticəsində Hicaz zəbt edildi və Haşimi tayfası hakimiyyətdən kənarlaşdırıldı. Əsasən tayfa üzvlərindən ibarət olan və yazı-pozu bilməyən Nəcdli yeni idarəçilər çox mürəkkəb bir cəmiyyətin başçıları oldular. “Məclis əş-Şura” (Məsləhət şurası) sisteminə əsaslanan birgə siyasi struktur yüz illər ərzində orada mövcud olmuşdur. Mərkəzi idarəetmə orqanı orta məktəblərə, hərbi və polis qüvvələrinə xərclənən büdcəyə nəzarət edirdi. Eynilə, Nəcd və Hicazın dini strukturu həddən artıq müxtəlif idi. Ənənəvi Hicaz mədəni adət-ənənə və ritualları təbiətcə demək olar ki, təmamilə dini idi. Məhəmmədin, onun ailəsinin və səhabələrinin şərəfinə keçirilən mərasimlər, vəfat etmiş müqəddəs şəxsiyyətlərə hörmət, onlara məxsus qəbir, türbə və ziyarətgahların ziyarət edilməsi Hicazda mövcud olan islamın yerli dəyərlərindən idi.
Hicazın idarəetmə hüququ daxildən Nəcd (vəhhabi) müsəlmanlarının əlinə keçdikdə Vəhhabi alimləri burdakı yerli dini mərasimləri dinin əsas fundamentlərini əvəz edən əsassız xurafat və bidət hesab etdilər. Bunun ardınca Məhəmmədin ailəsi və səhabələrinə məxsus tikililər, türbələr, məqbərələr və məscidlərin məhv edilməsinə başlandı.
Tikililərin ilkin məhv edilməsi prosesi 1806-cı ildə Birinci Səudiyyə Dövlətinin ordusu Mədinəni işğal etdikdə və sistematik olaraq Cənnət əl-Bəqi qəbiristanlığındakı tikililərin bir çoxunu məhv edərək düzəngaha çevirdiklərində başlanmışdı.Peyğəmbər məscidinin (Məscid ən-Nəbəvi) yaxınlığındakı bu böyük qəbiristanlıq Məhəmmədin ailəsinin bir çox üzvlərinin, yaxın səhabələrinin və erkən islamın əsas şəxsiyyətlərinin qalıqlarına ev sahibliyi edir. Daha tolerant olan və öz zamanlarında islamın mistik qolunu təmsil edən Osmanlı türkləri Bəqi qəbiristanlığında qəbirlər üzərində möhtəşəm məqbərələr tikmişdilər. Bütün bunlar vəhhabilər tərəfindən dağıdılmışdı. Şəhər ətrafındakı məscidlər də hədəfə alınmışdı və hətta Məhəmmədin məzarının dağıdılmasına da cəhd edilmişdi.
Bu sonuncu hərəkətin (Məhəmmədin məzarının dağıdılmasına cəhdin) Hindistandan belə geniş müsəlman ictimaiyyəti tərəfindən tənqid olunması son nəticədə bu tikiliyə yönəlmiş cəhdin qarşısını aldı. Səudiyyə tərəfindən türklərin ərazi nəzarətinə qarşı siyasi iddiaları Osmanlı-Səudiyyə müharibəsinin başlanğıcını qoydu. Müharibənin sonunda Səudiyyə uduzdu və nəticə olaraq vəhabi tayfa üzvləri Hicazdan içəri doğru geri çəkilməyə məcbur oldular. Türk ordusu regiona nəzarəti yenidən ələ keçirdi və daha sonra 1848-1860-cı illər ərzində müqəddəs tikililərin bərpasını həyata keçirdi. Bu tikililərin əksəriyyəti Osmanlı dizayn və usta işinin ən yaxşı nümunələri ilə işlənmişdir.
21 aprel 1925-ci il tarixində Bəqidəki məqbərə və gümbəzlər yenidən yerlə yeksan edildi və Məhəmmədin ailə üzvləri və nəslinin qəbirləri bu günə qədər də həmin vəziyyətdə qalıblar. Məhəmmədin məzarı üzərində yazılan, müəllifi əhli-sünnə alimi Muhəməd əl-Busiri (1211-1294) olan məşhur əl-Burda qəsidəsinin (qəbirdə qəsidədən bir parça yazılmışdı) üzəri rənglənərək görünməz hala salınmışdı.
Həmin vaxt hədəf alınan səciyyəvi tikililər arasında Məhəmmədin əmisi və onun ən sevimli dəstəkçilərindən olan məşhur də daxil olmaqla Uhud döyüşü şəhidlərinin məzarları, Məhəmmədin qızı Fatimə əz-Zəhra Məscidi, Minarəteyn Məscidi, həmçinin Uhud döyüşündə Məhəmmədin aldığı zərbədən sınan dişinin basdırıldığı yerdə ucaldılan qübbə - Qübbət əl-Sənaya da var idi.
Bu müddətdə Mədinədə Məhəmmədin misirli xristian (قبطي - qubti) həyat yoldaşı Mariyanın evi və onların övladı İbrahimin doğum yeri olan Məşrubat Ümmü İbrahim, həmçinin onun yaxınlığındakı Musa əl-Kazımın anası Həmidə əl-Bərbəriyyənin məzarı da dağıdılmışdı. Bu ərazi yenidən döşənmiş və hazırda Məscidin yanındakı böyük mərmər eksplanadanın bir hissəsidir.
Səudiyyə Ərəbistanının dövlət tərəfindən təyin edilmiş daimi elmi komitəsi şirkə aparan həddən artıq göstərilən ehtiramı qeyd edərək islami qaydalar silsiləsində bu cür tikililərin uçurulmasına göstəriş vermişdir.
Dini irs əraziləri üzrə siyasətin tənqidi
Son dövrdə Məkkə və Mədinədə tikililərin dağıdılmasında artım müşahidə edilir. İllik Həcc ziyarətləri ildən-ilə artdığından Səudiyyə hökuməti iki məscid ətrafındakı köhnə yaşayış məntəqələrini sökərək ziyarətə aid infrastrukturlar üçün yol açmağı vacib hesab etmişlər. 2010-cu ildə tikintini həyata keçirənlərin şəhər tarixində bu ən böyük genişləndirmə layihəsinə təxminən 13 milyard dollar xərcləyəcəkləri proqnoz verilmişdi. Çox sayda ziyarətçinin (zəvvarın) yerləşdirilməsi üçün obyektlərə ehtiyac duyulmasında böyük əksəriyyət razılığa gəlsə də, yüksək səviyyəli hotellərin inkişafı, çoxmərtəbəli binalar, restoranlar, ticarət mərkəzləri və hətta iki dəbdəbəli spa bəzi mütəxəssislərin çoxlarının İlahi təyinatla müsəlmanlar üçün ibadətgah yeri hesab etdikləri məkanın həddən artıq kommersiyalaşdırılmasını tənqid etmələrinə səbəb olmuşdur. Məkkə və Mədinədə kapitalist investisiyaların sürətli axını pul və iqtisadi artımın Səudiyyə hökuməti üçün ən başlıca məqsəd olmasına bir çoxlarını inandırmışdır. Tənqidçilərin fikrincə Səudiyyə hökuməti vəhhabi əqidəsinə qarşı olan adətlərə rəvac verən hər bir ünsürü aradan qaldırmaqla Müqəddəs şəhərlərin çox mühüm mədəni və sosial mexanizmlərini məhv edib.
Dağıdılmış tikililər
1801 və 1802-ci illərdə Səudiyyəlilər Əbdül-Əziz ibn Muhəmməd ibn Səudun başçılığı altında İraqdakı müqəddəs şiə məntəqələri olan Kərbəla və Nəcəfə hücum edib tutdular, müsəlman əhalinin bir hissəsini qətlə yetirdilər, Məhəmmədin əmisi oğlu və kürəkəni olan Əlinin oğlu və Məhəmmədin nəvəsi Hüseynin türbəsini dağıtdılar. (bax: əvvəldə Səudiyyənin dəstəyi qeyd edilib) 1803 və 1804-cü illərdə Səudiyyəlilər Məkkə və Mədinəni işğal etdilər, Müsəlman Dünyasının qayda-qanunlarının pozulmasını, bütpərəstliyə səbəb olmalarını əsas gətirərək tarixi abidələri və müxtəlif müqəddəs müsəlman tikililərini və Məhəmmədin qızı Fatimənin məzarı üzərində tikilmiş ziyarətgah da daxil olmaqla bir çox ziyarətgahları dağıtdılar, hətta Məhəmmədin qəbrini də məhv etməyə cəhd etdilər. Məkkədə Məhəmmədin birinci həyat yoldaşı də daxil olmaqla digər yaxın qohumlarının qəbiristanlığındakı türbələri də dağıdılmışdır.
Aşağıda dağıdılmış tikililərin tam olmayan siyahısı verilmişdir.
Məscidlər
- Seyyidüş-Şühəda qəbri üzərindəki məscid
- 2002-ci ildə avqust ayının 13-də dinamitlə partladılmış Seyyid İmam əl-Ureyzi ibn Cəfər əs-Sadiqin məscid və məzarı
- Mədinədə ərazisində yerləşən 4 məscid
- .
- Mədinədəki .
- Mədinədəki .
Qəbiristanlıq və türbələr
- Cənnət əl-Bəqi qəbiristanlığı. Mədinədə yerləşir, yerlə yeksan edilib, hal-hazırda sadəcə kişilərin ziyarəti üçün açıqdır.
- Cənnət əl-Muəlla qəbiristanlığı. Məkkədə yerləşən qədim qəbiristanlıqdır.
- Musa əl-Kazımın anası Həmidə əl-Bərbəriyyənin qəbri.
- Məhəmmədin anası qəbri. 1998-ci ildə buldozerlə uçurulub və yandırılıb.
- Bəni-Haşimin qəbirləri. Məkkədə yerləşir.
- Uhud dağındakı Həmzənin və digər Uhud döyüşü şəhidlərinin türbələri dağıdılmışdır.
- Həvvanın türbəsi. Ciddədə yerləşir.1975-ci ildə betonla möhürlənib.
- Məhəmmədin atası Abdullah ibn Əbdülmütəllibin qəbri. Mədinədə yerləşib.
Tarixi dini tikililər
- - 570-ci ildə Məhəmmədin doğulduğuna inanılan yer. Əvvəlcə kitabxanaya çevrilmiş, hal-hazırda isə vəhabi alimlərinin bu yerin dağıdılmasına qərar vermələrindən sonra 70 il əvvəl kompromis olaraq tikilmiş və etinasızlıqdan bərbad vəziyyətdəki bir evin altında yerləşir.
- Məhəmmədin birinci həyat yoldaşı Xədicənin evi. Müsəlmanların inancına görə, ilk vəhylərin bir qismi həmin evdə nazil olub. Həmçinin həmin evdə övladları Fatimə və Qasım dünyaya gəliblər. 1989-cu ildə genişləndirildiyi vaxt üzəri örtülmüş və sonra isə kitabxanaya çevrilmişdir.[]
- Məhəmmədin Məkkədən hicrət etdikdən sonra Mədinədə yaşadığı ev.
- əl-Ərqəmin evi (Dar əl-Ərqəm ibn Əbil-Ərqəm) – Məhəmmədin Məkkədə dərs dediyi ilk islami məktəb hesab edilir.
- – Uhud döyüşündə Məhəmmədin sınan dişinin basdırıldığı yer.
- – Məhəmmədin Mariyadan olan oğlu İbrahimin doğum yerinin işarələnməsi məqsədilə tikilmişdir.[]
- üzərində tavan rolunu oynayan gümbəz.
- Mədinədə yerləşirən Beytül-əhzan (Qəm evi) - Fatiməyə məxsus olduğu deyilən ev. Atası Məhəmmədin ölümünə kədərləndiyindən bu evdə yas saxladığı üçün Beytül-əhzan adlandırılıb.
- Cəfər əs-Sadiqin evi.
- Məkkədə yerləşən .
- Həsən və Hüseynin doğulduğu ev olan Əlinin evi.
İstinadlar
- Jerome Taylor. "Medina: Saudis take a bulldozer to Islam's history" ( (ing.)). . 2012-10-26. 2017-02-21 tarixində . İstifadə tarixi: 2017-03-12.
- Rakhi Chakrabarty. "'Cultural genocide of Islamic heritage' in Saudi Arabia riles Sunni Sufis" ( (ing.)). . 2012-12-11. 2014-10-24 tarixində . İstifadə tarixi: 2017-03-12.
- Yamani, Mai. Devotion // Cradle of Islam. London: I.B. TAURIS. 2009. səh. 2. ISBN .
- Yamani, Mai. Devotion // Cradle of Islam. London: I.B. TAURIS. 2009. səh. 4. ISBN .
- Rentz, George S. Devotion // The Birth of the Islamic Reform Movement in Saudi Arabia. London: Arabian Publishing Ltd. 2004. səh. 139. ISBN .
- Angawi, Dr.Sami. "A NewsHour with Jim Lehrer Transcript". PBS NewsHour Online Transcript. February 19, 2002. January 28, 2013 tarixində . İstifadə tarixi: October 29, 2010.
- "The Saud Family and Wahhabi Islam" ( (ing.)). countrystudies.us. 2017-03-16 tarixində . İstifadə tarixi: 2017-03-12.
- Anthony H. Cordesman. Saudi Arabia enters the 21st century. Praeger (April 21, 2003). ISBN .
The tension between Saudi Shi'ite and Wahhabi is especially intense because Saudi "Wahhabis" actively reject all veneration of man, even the prophet. At one point, they even attempted to destroy Muhammad's tomb in Medina. In contrast, the Saudi Shi'ites are "Twelvers," a branch of Islam that venerates the Prophet's son-in-law Ali, and believes that the leadership of Islam must pass through Ali's line. They venerate each of the past imams, and make pilgrimages to their tombs.
- Irfan Ahmed. ( (ing.)). islamica-magazine.com. 2010-10-29. 2015-01-28 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2017-03-12.
- . Official KSA Rulings. 2016-03-05 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 27 March 2014.
- Abou-Ragheb, Laith. "Dr.Sami Angawi on Wahhabi Desecration of Makkah". Center for Islamic Pluralism. July 12, 2005. July 22, 2016 tarixində . İstifadə tarixi: November 28, 2010.
- "WELCOME TO MAKKAH CLOCK ROYAL TOWER, A FAIRMONT HOTEL" ( (ing.)). fairmont.com. 2017-02-05 tarixində . İstifadə tarixi: 2017-03-12.
- Ulf Laessing. "Mecca goes upmarket but commercialism unnerves some" ( (ing.)). . 2010-11-12. 2017-03-16 tarixində . İstifadə tarixi: 2017-03-12.
- By Irfan Ahmed in Islamic Magazine, Issue 1, July 2006
- Nibras Kazimi. "A Paladin Gears Up for War" ( (ing.)). . 2007-11-01. 2016-08-23 tarixində . İstifadə tarixi: 2017-03-09.
- John R Bradley. "Saudi's Shi'ites walk tightrope" ( (ing.)). . 2005-03-17. 2019-01-21 tarixində . İstifadə tarixi: 2019-10-05.
- Saeed Shehabi. "Destruction of Islamic Architectural Heritage in Saudi Arabia: A Wake-up Call" ( (ing.)). theamericanmuslim.org. 2008-0-08. 2017-03-16 tarixində . İstifadə tarixi: 2017-03-09.
- , History of the Shrines, Al-Islam.org (Ahlul Bayt Digital Islamic Library Project). Accessed online 16 December 2008.
- Salah Nasrawi. "Mecca's ancient heritage is under attack" ( (ing.)). . 2007-09-16. 2016-12-24 tarixində . İstifadə tarixi: 2017-03-09.
Həmçinin bax
Xarici keçidlər
- Zvika Krieger. "McMecca: The Strange Alliance of Clerics and Businessmen in Saudi Arabia" ( (ing.)). . 2013-03-19. 2017-03-16 tarixində . İstifadə tarixi: 2017-03-09.
- Ziauddin Sardar. "The Destruction of Mecca" ( (ing.)). nytimes.com. 2014-09-30. 2014-10-12 tarixində . İstifadə tarixi: 2017-03-09.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Erken islama aid tikililerin dagidilmasi Seudiyye Erebistanin qerbinde Hicaz erazisinde xususen muqeddes Mekke ve Medine seherlerinin etrafinda indi de davam eden bir fenomendir Esasen Mehemmedleve erken islam tarixinin esasini qoyan bir cox sexslerle elaqeli olan mescidler qebiristanliqlar evler ve tarixi eraziler ucurulma meqsedile hedefe alinmisdir Seudiyye Erebistaninda bu tikililerin dagidilmasi durmadan artmaqda olan Hecc ziyaretcilerini yerlesdirmek meqsedile Mekkede Mescid el Heramin ve Medinede Peygember Mescidinin ve onlarin komekci xidmet vasitelerinin resmi suretde genislendirilmesi prosesinin bir hissesidir Beqi mezarliginin indiki gorunusu Medine Seudiyye Erebistani Seudiyye ErebistaniHicazda islam 1932 ci ile qeder Erebistan yarimadasinin ekser hissesi ucuncu ve hazirki hakimiyyeti terefinden siyasi olaraq birlesdirilmisdi Kral Ebduleziz ibn Seudun rehberliyi ile onun ruhlandirilmis qebile uzvlerinden ibaret bedevi ordusu terefinden heyata kecirilen herbi emeliyyatlar neticesinde Hicaz zebt edildi ve Hasimi tayfasi hakimiyyetden kenarlasdirildi Esasen tayfa uzvlerinden ibaret olan ve yazi pozu bilmeyen Necdli yeni idareciler cox murekkeb bir cemiyyetin bascilari oldular Meclis es Sura Meslehet surasi sistemine esaslanan birge siyasi struktur yuz iller erzinde orada movcud olmusdur Merkezi idareetme orqani orta mekteblere herbi ve polis quvvelerine xerclenen budceye nezaret edirdi Eynile Necd ve Hicazin dini strukturu hedden artiq muxtelif idi Enenevi Hicaz medeni adet enene ve rituallari tebietce demek olar ki temamile dini idi Mehemmedin onun ailesinin ve sehabelerinin serefine kecirilen merasimler vefat etmis muqeddes sexsiyyetlere hormet onlara mexsus qebir turbe ve ziyaretgahlarin ziyaret edilmesi Hicazda movcud olan islamin yerli deyerlerinden idi Hicazin idareetme huququ daxilden Necd vehhabi muselmanlarinin eline kecdikde Vehhabi alimleri burdaki yerli dini merasimleri dinin esas fundamentlerini evez eden esassiz xurafat ve bidet hesab etdiler Bunun ardinca Mehemmedin ailesi ve sehabelerine mexsus tikililer turbeler meqbereler ve mescidlerin mehv edilmesine baslandi Tikililerin ilkin mehv edilmesi prosesi 1806 ci ilde Birinci Seudiyye Dovletinin ordusu Medineni isgal etdikde ve sistematik olaraq Cennet el Beqi qebiristanligindaki tikililerin bir coxunu mehv ederek duzengaha cevirdiklerinde baslanmisdi Peygember mescidinin Mescid en Nebevi yaxinligindaki bu boyuk qebiristanliq Mehemmedin ailesinin bir cox uzvlerinin yaxin sehabelerinin ve erken islamin esas sexsiyyetlerinin qaliqlarina ev sahibliyi edir Daha tolerant olan ve oz zamanlarinda islamin mistik qolunu temsil eden Osmanli turkleri Beqi qebiristanliginda qebirler uzerinde mohtesem meqbereler tikmisdiler Butun bunlar vehhabiler terefinden dagidilmisdi Seher etrafindaki mescidler de hedefe alinmisdi ve hetta Mehemmedin mezarinin dagidilmasina da cehd edilmisdi Bu sonuncu hereketin Mehemmedin mezarinin dagidilmasina cehdin Hindistandan bele genis muselman ictimaiyyeti terefinden tenqid olunmasi son neticede bu tikiliye yonelmis cehdin qarsisini aldi Seudiyye terefinden turklerin erazi nezaretine qarsi siyasi iddialari Osmanli Seudiyye muharibesinin baslangicini qoydu Muharibenin sonunda Seudiyye uduzdu ve netice olaraq vehabi tayfa uzvleri Hicazdan iceri dogru geri cekilmeye mecbur oldular Turk ordusu regiona nezareti yeniden ele kecirdi ve daha sonra 1848 1860 ci iller erzinde muqeddes tikililerin berpasini heyata kecirdi Bu tikililerin ekseriyyeti Osmanli dizayn ve usta isinin en yaxsi numuneleri ile islenmisdir 21 aprel 1925 ci il tarixinde Beqideki meqbere ve gumbezler yeniden yerle yeksan edildi ve Mehemmedin aile uzvleri ve neslinin qebirleri bu gune qeder de hemin veziyyetde qaliblar Mehemmedin mezari uzerinde yazilan muellifi ehli sunne alimi Muhemed el Busiri 1211 1294 olan meshur el Burda qesidesinin qebirde qesideden bir parca yazilmisdi uzeri renglenerek gorunmez hala salinmisdi Hemin vaxt hedef alinan seciyyevi tikililer arasinda Mehemmedin emisi ve onun en sevimli destekcilerinden olan meshur de daxil olmaqla Uhud doyusu sehidlerinin mezarlari Mehemmedin qizi Fatime ez Zehra Mescidi Minareteyn Mescidi hemcinin Uhud doyusunde Mehemmedin aldigi zerbeden sinan disinin basdirildigi yerde ucaldilan qubbe Qubbet el Senaya da var idi Bu muddetde Medinede Mehemmedin misirli xristian قبطي qubti heyat yoldasi Mariyanin evi ve onlarin ovladi Ibrahimin dogum yeri olan Mesrubat Ummu Ibrahim hemcinin onun yaxinligindaki Musa el Kazimin anasi Hemide el Berberiyyenin mezari da dagidilmisdi Bu erazi yeniden dosenmis ve hazirda Mescidin yanindaki boyuk mermer eksplanadanin bir hissesidir Seudiyye Erebistaninin dovlet terefinden teyin edilmis daimi elmi komitesi sirke aparan hedden artiq gosterilen ehtirami qeyd ederek islami qaydalar silsilesinde bu cur tikililerin ucurulmasina gosteris vermisdir Dini irs erazileri uzre siyasetin tenqidiSon dovrde Mekke ve Medinede tikililerin dagidilmasinda artim musahide edilir Illik Hecc ziyaretleri ilden ile artdigindan Seudiyye hokumeti iki mescid etrafindaki kohne yasayis menteqelerini sokerek ziyarete aid infrastrukturlar ucun yol acmagi vacib hesab etmisler 2010 cu ilde tikintini heyata kecirenlerin seher tarixinde bu en boyuk genislendirme layihesine texminen 13 milyard dollar xercleyecekleri proqnoz verilmisdi Cox sayda ziyaretcinin zevvarin yerlesdirilmesi ucun obyektlere ehtiyac duyulmasinda boyuk ekseriyyet raziliga gelse de yuksek seviyyeli hotellerin inkisafi coxmertebeli binalar restoranlar ticaret merkezleri ve hetta iki debdebeli spa bezi mutexessislerin coxlarinin Ilahi teyinatla muselmanlar ucun ibadetgah yeri hesab etdikleri mekanin hedden artiq kommersiyalasdirilmasini tenqid etmelerine sebeb olmusdur Mekke ve Medinede kapitalist investisiyalarin suretli axini pul ve iqtisadi artimin Seudiyye hokumeti ucun en baslica meqsed olmasina bir coxlarini inandirmisdir Tenqidcilerin fikrince Seudiyye hokumeti vehhabi eqidesine qarsi olan adetlere revac veren her bir unsuru aradan qaldirmaqla Muqeddes seherlerin cox muhum medeni ve sosial mexanizmlerini mehv edib Dagidilmis tikililer 1801 ve 1802 ci illerde Seudiyyeliler Ebdul Eziz ibn Muhemmed ibn Seudun basciligi altinda Iraqdaki muqeddes sie menteqeleri olan Kerbela ve Necefe hucum edib tutdular muselman ehalinin bir hissesini qetle yetirdiler Mehemmedin emisi oglu ve kurekeni olan Elinin oglu ve Mehemmedin nevesi Huseynin turbesini dagitdilar bax evvelde Seudiyyenin desteyi qeyd edilib 1803 ve 1804 cu illerde Seudiyyeliler Mekke ve Medineni isgal etdiler Muselman Dunyasinin qayda qanunlarinin pozulmasini butperestliye sebeb olmalarini esas getirerek tarixi abideleri ve muxtelif muqeddes muselman tikililerini ve Mehemmedin qizi Fatimenin mezari uzerinde tikilmis ziyaretgah da daxil olmaqla bir cox ziyaretgahlari dagitdilar hetta Mehemmedin qebrini de mehv etmeye cehd etdiler Mekkede Mehemmedin birinci heyat yoldasi de daxil olmaqla diger yaxin qohumlarinin qebiristanligindaki turbeleri de dagidilmisdir Asagida dagidilmis tikililerin tam olmayan siyahisi verilmisdir Mescidler Seyyidus Suheda qebri uzerindeki mescid 2002 ci ilde avqust ayinin 13 de dinamitle partladilmis Seyyid Imam el Ureyzi ibn Cefer es Sadiqin mescid ve mezari Medinede erazisinde yerlesen 4 mescid Medinedeki Medinedeki Qebiristanliq ve turbeler Beqi ve mezarligi dagidilmamisdan once Cennet el Beqi qebiristanligi Medinede yerlesir yerle yeksan edilib hal hazirda sadece kisilerin ziyareti ucun aciqdir Cennet el Muella qebiristanligi Mekkede yerlesen qedim qebiristanliqdir Musa el Kazimin anasi Hemide el Berberiyyenin qebri Mehemmedin anasi qebri 1998 ci ilde buldozerle ucurulub ve yandirilib Beni Hasimin qebirleri Mekkede yerlesir Uhud dagindaki Hemzenin ve diger Uhud doyusu sehidlerinin turbeleri dagidilmisdir Hevvanin turbesi Ciddede yerlesir 1975 ci ilde betonla mohurlenib Mehemmedin atasi Abdullah ibn Ebdulmutellibin qebri Medinede yerlesib Tarixi dini tikililer 570 ci ilde Mehemmedin dogulduguna inanilan yer Evvelce kitabxanaya cevrilmis hal hazirda ise vehabi alimlerinin bu yerin dagidilmasina qerar vermelerinden sonra 70 il evvel kompromis olaraq tikilmis ve etinasizliqdan berbad veziyyetdeki bir evin altinda yerlesir Mehemmedin birinci heyat yoldasi Xedicenin evi Muselmanlarin inancina gore ilk vehylerin bir qismi hemin evde nazil olub Hemcinin hemin evde ovladlari Fatime ve Qasim dunyaya gelibler 1989 cu ilde genislendirildiyi vaxt uzeri ortulmus ve sonra ise kitabxanaya cevrilmisdir menbe gosterin Mehemmedin Mekkeden hicret etdikden sonra Medinede yasadigi ev el Erqemin evi Dar el Erqem ibn Ebil Erqem Mehemmedin Mekkede ders dediyi ilk islami mekteb hesab edilir Uhud doyusunde Mehemmedin sinan disinin basdirildigi yer Mehemmedin Mariyadan olan oglu Ibrahimin dogum yerinin isarelenmesi meqsedile tikilmisdir menbe gosterin uzerinde tavan rolunu oynayan gumbez Medinede yerlesiren Beytul ehzan Qem evi Fatimeye mexsus oldugu deyilen ev Atasi Mehemmedin olumune kederlendiyinden bu evde yas saxladigi ucun Beytul ehzan adlandirilib Cefer es Sadiqin evi Mekkede yerlesen Hesen ve Huseynin doguldugu ev olan Elinin evi IstinadlarJerome Taylor Medina Saudis take a bulldozer to Islam s history ing 2012 10 26 2017 02 21 tarixinde Istifade tarixi 2017 03 12 Rakhi Chakrabarty Cultural genocide of Islamic heritage in Saudi Arabia riles Sunni Sufis ing 2012 12 11 2014 10 24 tarixinde Istifade tarixi 2017 03 12 Yamani Mai Devotion Cradle of Islam London I B TAURIS 2009 seh 2 ISBN 978 1 84511 824 2 Yamani Mai Devotion Cradle of Islam London I B TAURIS 2009 seh 4 ISBN 978 1 84511 824 2 Rentz George S Devotion The Birth of the Islamic Reform Movement in Saudi Arabia London Arabian Publishing Ltd 2004 seh 139 ISBN 0 9544792 2 X Angawi Dr Sami A NewsHour with Jim Lehrer Transcript PBS NewsHour Online Transcript February 19 2002 January 28 2013 tarixinde Istifade tarixi October 29 2010 The Saud Family and Wahhabi Islam ing countrystudies us 2017 03 16 tarixinde Istifade tarixi 2017 03 12 Anthony H Cordesman Saudi Arabia enters the 21st century Praeger April 21 2003 ISBN 978 0 275 98091 7 The tension between Saudi Shi ite and Wahhabi is especially intense because Saudi Wahhabis actively reject all veneration of man even the prophet At one point they even attempted to destroy Muhammad s tomb in Medina In contrast the Saudi Shi ites are Twelvers a branch of Islam that venerates the Prophet s son in law Ali and believes that the leadership of Islam must pass through Ali s line They venerate each of the past imams and make pilgrimages to their tombs Irfan Ahmed ing islamica magazine com 2010 10 29 2015 01 28 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2017 03 12 Official KSA Rulings 2016 03 05 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 27 March 2014 Abou Ragheb Laith Dr Sami Angawi on Wahhabi Desecration of Makkah Center for Islamic Pluralism July 12 2005 July 22 2016 tarixinde Istifade tarixi November 28 2010 WELCOME TO MAKKAH CLOCK ROYAL TOWER A FAIRMONT HOTEL ing fairmont com 2017 02 05 tarixinde Istifade tarixi 2017 03 12 Ulf Laessing Mecca goes upmarket but commercialism unnerves some ing 2010 11 12 2017 03 16 tarixinde Istifade tarixi 2017 03 12 By Irfan Ahmed in Islamic Magazine Issue 1 July 2006 Nibras Kazimi A Paladin Gears Up for War ing 2007 11 01 2016 08 23 tarixinde Istifade tarixi 2017 03 09 John R Bradley Saudi s Shi ites walk tightrope ing 2005 03 17 2019 01 21 tarixinde Istifade tarixi 2019 10 05 Saeed Shehabi Destruction of Islamic Architectural Heritage in Saudi Arabia A Wake up Call ing theamericanmuslim org 2008 0 08 2017 03 16 tarixinde Istifade tarixi 2017 03 09 History of the Shrines Al Islam org Ahlul Bayt Digital Islamic Library Project Accessed online 16 December 2008 Salah Nasrawi Mecca s ancient heritage is under attack ing 2007 09 16 2016 12 24 tarixinde Istifade tarixi 2017 03 09 Hemcinin baxVikianbarda Seudiyye Erebistaninda erken islam abidelerinin dagidilmasi ile elaqeli mediafayllar var Beqi Sielikde muqeddes mekanlarXarici kecidlerZvika Krieger McMecca The Strange Alliance of Clerics and Businessmen in Saudi Arabia ing 2013 03 19 2017 03 16 tarixinde Istifade tarixi 2017 03 09 Ziauddin Sardar The Destruction of Mecca ing nytimes com 2014 09 30 2014 10 12 tarixinde Istifade tarixi 2017 03 09