Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Salamin (yun. Σαλαμίς və ya yun. Σαλαμίνα της Κύπρου) — Kipr adası, Şimali Kipr Türk Respublikasının Famaqusta şəhərinin 6 km qədər şimalında yerləşən antik şəhər. Şəhər Trodos dağından qaynaqlanan Pedios (Qanlıdərə) çayının dənizə tökülən hövzəsinə yaxın bir yerdə salınmışdır.
XIX əsrin sonlarında, ağaclarla və torpaq təbəqəsiylə örtülmüş bir halda kəşf edilmiş və 1952-1974-cü illər arasında edilən qazıntılar nəticəsində şəhərin böyük bir hissəsi ortaya çıxarılmışdı. 1974-cü ildə ara verilən qazıntılar 1998-ci ildə Ankara Universiteti tərəfindən təkrar başlanmışdır.
İncildə də adı çəkilən şəhər, həvari Barnaba və həvari Pavelin vəəzlərinə şahid olmuşdur.
Quruluşu və İlk dövr
Tunc dövrünün sonlarındakı köçlərlə Anadoludan gələn qövmlər və Yunanıstandan gələn axeylər tərəfindən qurulmuşdur.
Bir başqa rəvayətə görə, Troya müharibəsinə qatılan və Salamin adası kralı Telamonun oğlu Tefkros şəhərin qurucusu olaraq bilinməkdədir. Antik şəhərdə tapılan ən qədim tapıntılar, şəhərin nekropolundan əldə edilən mənbələrə görə eramızdan əvvəl XI əsrə aiddir.
Aşur, Misir və Fars hökmranlığı
Şəhərdə tapılan sikkələrə görə, eramızdan əvvəl 708-ci ildən etibarən adanın Aşur hakimiyyətinə keçməsiylə birlikdə şəhər də Aşur hakimiyyətinə keçmişdir. Eramızdan əvvəl 699-cu ildə Aşur heqemonluğunun sona çatması ilə birlikdə, şəhər bir vaxt müstəqil krallıq olaraq yaşamışdır. Daha sonra Misir hökmranlığına keçsə də, Misirin eramızdan əvvəl 525-ci ildə antik Fars imperiyasının əlinə keçməsi ilə birlikdə, Salamin şəhəri də nəticə olaraq Fars hakimiyyəti altına keçmişdir. Ancaq fars hakimiyyəti altında çox qalmamış, Makedoniyalı İsgəndərin böyük şərq səfəri zamanından Fars idarəçiliyindən çıxmışdır.
İsgəndər və Roma dövrü
Böyük İsgəndərin Fars səfərindən sonra İsgəndərin idarəsinə keçən şəhər, İsgəndərin ölümündən sonra çalxantılı bir dövr keçirir və daim hakimiyyət dəyişir. Eramızdan əvvəl 294-cü ildə Ptolemeylər sülaləsinin Kipri alması ilə şəhər bu sülalənin hakimiyyəti altına girir və paytaxt statusunu əldə edir. Şəhərin bu parlaq dövrü Roma imperiyasının hökmranlığı zamanı da davam etmişdir. Bu dövrdə Salamin şəhəri Roma imperiyasının şərqdəki ən mühüm ticarət mərkəzlərindən birinə çevrilmişdir. Şəhərdəki tapıntıların çoxu Roma imperiyası dövrünə aiddir. Roma hakimiyyəti altında şəhər xalq məclisi və senat tərəfindən idarə edilmişdir. Eramızdan əvvəl 76-77-ci illərdəki zəlzələrlə və eramızdan əvvəl 116-cı ildəki yəhudi üsyanları ilə dağıdılan şəhər, daha sonra Roma imperiaysının Antakya vilayətinə birləşdirilir. Bu dövrdə Salamin limanının əhəmiyyəti artmış, suriyalı tüccarların əhəmiyyətli bir qazanc yeri olan şəhər, təkrar rifaha qovuşmuşdur.
Böyük Zəlzələlər və Son
Salamin şəhəri eramızdan əvvəl 332 və 342-ci illər arasında Aralıq dənizi hövzəsində meydana gələn və bu hövzədə baş verən zəlzələlər nəticəsində böyük bir dağıntıya məruz qalmışdır. Daha sonra Bizans imperatoru II Konstantin şəhəri daha kiçik planda yenidən inşa etdirmiş və bu şəhərə Konstantiya adını vermişdir. Bu şəhər inkişaf edərək, Kiprin o dövrdəki paytaxtı ünavanını Pafos şəhərinin əlindən almışdır.
647-ci ildə başlayan Ərəb(İslam) axınları və davam edən zəlzələlər səbəbiylə Salamin xalqı şəhəri tərk etmişdir.Xalqın yaxındakı Famaqusta şəhərinə köç etdiyi düşünülür.
Salamin gimnaziyası
Salamin gimnaziyası şəhərin şimal ucunda yer almaqdadır. Gimnaziyanın cənub girişindəki zəmin döşəməsindəki yazılardan burada ən qədim gimnaziyanın eramızdan əvvəl II əsrə aid ellinizm dövrünə aid bir gimnaziya olduğu müəyyən edilmişdir.
Ellinizm gimnaziyasının 79-cu ildə zəlzələlərlə zərər gördüyüvə imperator Trayan və Adrian dövrlərində yenidən inşa edildiyi bilinir. Dörd tərəfi sütunlu portiklərlə çevrəli sahənin şimal və cənub ucunda yer alan, ətraflarındakı heykəl olan hovuzlar bu dövrün əlavələrindəndir. Üç tərəfi portiklərlə çevrili olan quruluşun yenə zəlzələlər nəticəsində dağılması üzərinə bu dəfə İmperator Avqust dövründə yenidən təmir edilmiş və bir də şərq portiki əlavə edilmişdir.
Son olaraq, 332-342-ci illər arasındakı zəlzələlərlə yenidən zərər görən gimnaziya Erkən Bizans dövründə II Konstantin zamanı sadəcə hamamdan ibarət olaraq yenidən inşa edilmişdir.
Teatr
Gimnaziyanın cənubunda yer alan teatr ilk dəfə Avqust dövründə inşa edilmiş, I və II əsrlərdə edilən plan dəyişilikləri ilə son şəklini almışdır. Ancaq 322-332 illər arasındakı zəlzələlərlə yıxılmış olan quruluşun daşları şəhərin təkrar abadlaşdırması sırasında hamamların quruluşunda istifadə edilmişdir.
Teatr üç ana bölmeden ibarətdir.Bunlar səhnə binası,orkestr və oturma yerləridir.Çıxışların edildiyi,kulis və geyinmə-soyunma otaqlarının olduğu ,fresklər,sütunlarvə heykəllər ilə süslənmiş səhnə bölməsindən günümüzə sadəcə təməlləri qalmışdır.
Teatrın 15.000 nəfərlik olduğu təhmin edilən oturma bölmələri 50-dən çox pillə təşkil etsədə,bunların çox azı günümüzə gəlib çatmışdır.
Roma villası
Roma dövründə inşa edilən iki mərtəbəli qurulu teatrın cənub tərəfində yerləşir. Sütunlu bir girişdən sonra bir daxili həyət və böyük bir oturma otağının mövcud olması müəyyən edilmişdir. Villanın arxasındakı mozaik döşəmədə mərkəzi bir fiqurun etrafında heyvan təsvirləri mövcuddur.
Bizans hovuzu
Roma villasının cənub-şərqində yerləşən hovuz, üç bölmədən ibarətdir. Bir bölmədə eramızdan əvvəl VI əsrə aid divar rəsimləri və yazılar tapılmışdır. Hazırda xarab vəziyyətdəki ana rəsm, balıq, quş və bitkilərdən ibarət su səhnəsi və İsanın başı olan bir medalyon ilə bəzədilib.
Aqora
Şəhərin ortasındakı boş yer və bunu ətrafındakı dükanlardan ibarət bu bölmə Salaminin həm yığıncaq həm də alış veriş mərkəzi olduğu aqorasıdır. İmperator Avqust dövründə bərpa edildiyi qazıntı sahəsində tapılan latınca bir kitabədən məlumat verilir. Aqoranın hər iki yanındakı sütunlu portiklər günəş və yağışdan qorunma vəzifəsini daşıyır. Bunlardan yalnız biri ayaq üstə qala bilmişdir.
Zevs qurbangahı
Salamin şəhərinin ana məbədi olacağına inanılan bu qurulunun az bir qismi günümüzə gəlib çatmışdır. Aqoranın cənub ucunda yerləşən məbədə, pillələrlə çatmaq mümkündür. Edilən qazıntılarda ələ keçən bir kitabədə məbədin İmperator Avqustun həyat yoldaşı Livia şərəfinə Zevs Olimpiosa həsr olunması vurğulanır.
Nekropol
Enkomi bölgəsindən Salamin meşəsinin qərb ucu və müqəddəs Barnabas manastrina təxmini yaxın olaraq 4 mil kvadrat bir sahəyə malik bir məzarlıq Salamin nekropoludur. Qazıntilarda işığa çıxarılan məzarlar arasındakı bəzi məzarlar gərək quruluçları gərəksə zəngin tapıntılarına görə Kral məzarları adlandırılmışdır. Əsas memari özəllikləri, məzar otağı qarşısında yer alan geniş, uzun və meyilli yerlərdir. Cənazə arabasını çəkən atların ölənin şərəfinə qurban edildiği burada, yağ, şərab və ya bal dolu küplər sıralanmaqdadır. Araşdırmalar məzarların eramızdan əvvəl VIII əsrdə inşa edildiyi və bizim eranın IV əsrə qədər istifadə edildiyini göstərir. Xüsusilə 47, 50 və 79 nömrəli kral məzarlarında zəngin tapıntılara rastlanmışdır. Bunlardan 50 nömrəli məzar müqəddəs Ketrinə həsr olunmuş bir kilsə olaraq da istifadə olunmaqdadır. Xristianlıq dinini mənimsəyən müqəddəs Ketrinin Salamin idarəçisi dayısı tərəfindən buraya həbs olunduğuna inanıldığından, Müqəddəs Ketrin həbsxanası kimi də xatırlanır. Edilən qazıntılarda məzarların içində müxtəlif çanaq, tunc və fildişi sümükləri və qurban edilmiş atların skeletlərinə rastlanmışdır.
Nikokreon abidəsi
Salamin nekropolu yer alan bu abidənin Salaminin son kralı Nikokreon adına inşa edilmiş ollduğu düşünülür. Mənbələrə görə.son kral Nikokreon, I Ptolemeyə təslim olmaqdansa intihar etməyi seçmiş, həyat yoldaşıda ailəsini öldürüb, sarayı yandırdıqdan sonra intihar etmişdir. Pilləkənlə çıxılan platformun ortasında bir ocaq və bunun içində o dövrə aid dəmir çubuq, daş və torpaqdan heykəllər qurulmuşdur. Az bişmiş torpaqdan hazırlanmış heykəllər, gec dövrə aid klassik yunan heykəl sənətinin xüsusiyyətlərini daşıyır.
Salamin padşahları
- e.ə. 579/60-525-ci illər Evelton
- e.ə. 525-? illər. Syrom
- e.ə. (515-ci il) Hers
- e.ə. 500-499-cu illər. Gorgue
- e.ə. 499-498-ci illər. Onesil
- e.ə. 498-480-ci illər. Gorg (2-ci dəfə)
- e.ə. 480-465-ci illər. Philaon
- e.ə. 465-450-ci illər. Nicodemus
- e.ə. ? -? illər. Lakarit
- e.ə. (450-ci il). Hadisə
- e.ə. ?-? illər. Desecontain
- e.ə. 415-411/10-cu illər. Abdomen
- e.ə. 411/10-374-cü illər. Evagor I Thetkrid
- e.ə. 374-368-ci illər. Niccolle
- e.ə. 368-351-ci illər. Evagoras II Tevkrid
- e.ə. 351-332-ci illər. Pnitagoras
- e.ə. 331-310/9-cu illər. Nikokreon
- e.ə. 310/9-306-cı illər. Menelaus Lahid
İstinadlar
- Korovina A.K.,Sidorova N.A.Kipr şəhərləri.Salamin
Xarici keçidlər
- Yunanıstanın salamin adası
- Qədim Salamin. Şimali Kipr
- Salamin
Həmçinin bax
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Salamin yun Salamis ve ya yun Salamina ths Kyproy Kipr adasi Simali Kipr Turk Respublikasinin Famaqusta seherinin 6 km qeder simalinda yerlesen antik seher Seher Trodos dagindan qaynaqlanan Pedios Qanlidere cayinin denize tokulen hovzesine yaxin bir yerde salinmisdir Salaminde Qedim yunan teatri XIX esrin sonlarinda agaclarla ve torpaq tebeqesiyle ortulmus bir halda kesf edilmis ve 1952 1974 cu iller arasinda edilen qazintilar neticesinde seherin boyuk bir hissesi ortaya cixarilmisdi 1974 cu ilde ara verilen qazintilar 1998 ci ilde Ankara Universiteti terefinden tekrar baslanmisdir Incilde de adi cekilen seher hevari Barnaba ve hevari Pavelin veezlerine sahid olmusdur Qurulusu ve Ilk dovrTunc dovrunun sonlarindaki koclerle Anadoludan gelen qovmler ve Yunanistandan gelen axeyler terefinden qurulmusdur Bir basqa revayete gore Troya muharibesine qatilan ve Salamin adasi krali Telamonun oglu Tefkros seherin qurucusu olaraq bilinmekdedir Antik seherde tapilan en qedim tapintilar seherin nekropolundan elde edilen menbelere gore eramizdan evvel XI esre aiddir Asur Misir ve Fars hokmranligiSeherde tapilan sikkelere gore eramizdan evvel 708 ci ilden etibaren adanin Asur hakimiyyetine kecmesiyle birlikde seher de Asur hakimiyyetine kecmisdir Eramizdan evvel 699 cu ilde Asur heqemonlugunun sona catmasi ile birlikde seher bir vaxt musteqil kralliq olaraq yasamisdir Daha sonra Misir hokmranligina kecse de Misirin eramizdan evvel 525 ci ilde antik Fars imperiyasinin eline kecmesi ile birlikde Salamin seheri de netice olaraq Fars hakimiyyeti altina kecmisdir Ancaq fars hakimiyyeti altinda cox qalmamis Makedoniyali Isgenderin boyuk serq seferi zamanindan Fars idareciliyinden cixmisdir Isgender ve Roma dovruBoyuk Isgenderin Fars seferinden sonra Isgenderin idaresine kecen seher Isgenderin olumunden sonra calxantili bir dovr kecirir ve daim hakimiyyet deyisir Eramizdan evvel 294 cu ilde Ptolemeyler sulalesinin Kipri almasi ile seher bu sulalenin hakimiyyeti altina girir ve paytaxt statusunu elde edir Seherin bu parlaq dovru Roma imperiyasinin hokmranligi zamani da davam etmisdir Bu dovrde Salamin seheri Roma imperiyasinin serqdeki en muhum ticaret merkezlerinden birine cevrilmisdir Seherdeki tapintilarin coxu Roma imperiyasi dovrune aiddir Roma hakimiyyeti altinda seher xalq meclisi ve senat terefinden idare edilmisdir Eramizdan evvel 76 77 ci illerdeki zelzelerle ve eramizdan evvel 116 ci ildeki yehudi usyanlari ile dagidilan seher daha sonra Roma imperiaysinin Antakya vilayetine birlesdirilir Bu dovrde Salamin limaninin ehemiyyeti artmis suriyali tuccarlarin ehemiyyetli bir qazanc yeri olan seher tekrar rifaha qovusmusdur Boyuk Zelzeleler ve SonSalamin seheri eramizdan evvel 332 ve 342 ci iller arasinda Araliq denizi hovzesinde meydana gelen ve bu hovzede bas veren zelzeleler neticesinde boyuk bir dagintiya meruz qalmisdir Daha sonra Bizans imperatoru II Konstantin seheri daha kicik planda yeniden insa etdirmis ve bu sehere Konstantiya adini vermisdir Bu seher inkisaf ederek Kiprin o dovrdeki paytaxti unavanini Pafos seherinin elinden almisdir 647 ci ilde baslayan Ereb Islam axinlari ve davam eden zelzeleler sebebiyle Salamin xalqi seheri terk etmisdir Xalqin yaxindaki Famaqusta seherine koc etdiyi dusunulur Salamin gimnaziyasiGimnaziyanin qaliqlari muddet Cenub qerbden bax Salamin gimnaziyasi seherin simal ucunda yer almaqdadir Gimnaziyanin cenub girisindeki zemin dosemesindeki yazilardan burada en qedim gimnaziyanin eramizdan evvel II esre aid ellinizm dovrune aid bir gimnaziya oldugu mueyyen edilmisdir Ellinizm gimnaziyasinin 79 cu ilde zelzelelerle zerer gorduyuve imperator Trayan ve Adrian dovrlerinde yeniden insa edildiyi bilinir Dord terefi sutunlu portiklerle cevreli sahenin simal ve cenub ucunda yer alan etraflarindaki heykel olan hovuzlar bu dovrun elavelerindendir Uc terefi portiklerle cevrili olan qurulusun yene zelzeleler neticesinde dagilmasi uzerine bu defe Imperator Avqust dovrunde yeniden temir edilmis ve bir de serq portiki elave edilmisdir Son olaraq 332 342 ci iller arasindaki zelzelelerle yeniden zerer goren gimnaziya Erken Bizans dovrunde II Konstantin zamani sadece hamamdan ibaret olaraq yeniden insa edilmisdir TeatrGimnaziyanin cenubunda yer alan teatr ilk defe Avqust dovrunde insa edilmis I ve II esrlerde edilen plan deyisilikleri ile son seklini almisdir Ancaq 322 332 iller arasindaki zelzelelerle yixilmis olan qurulusun daslari seherin tekrar abadlasdirmasi sirasinda hamamlarin qurulusunda istifade edilmisdir Teatr uc ana bolmeden ibaretdir Bunlar sehne binasi orkestr ve oturma yerleridir Cixislarin edildiyi kulis ve geyinme soyunma otaqlarinin oldugu freskler sutunlarve heykeller ile suslenmis sehne bolmesinden gunumuze sadece temelleri qalmisdir Teatrin 15 000 neferlik oldugu tehmin edilen oturma bolmeleri 50 den cox pille teskil etsede bunlarin cox azi gunumuze gelib catmisdir Roma villasiRoma dovrunde insa edilen iki mertebeli qurulu teatrin cenub terefinde yerlesir Sutunlu bir girisden sonra bir daxili heyet ve boyuk bir oturma otaginin movcud olmasi mueyyen edilmisdir Villanin arxasindaki mozaik dosemede merkezi bir fiqurun etrafinda heyvan tesvirleri movcuddur Bizans hovuzuRoma villasinin cenub serqinde yerlesen hovuz uc bolmeden ibaretdir Bir bolmede eramizdan evvel VI esre aid divar resimleri ve yazilar tapilmisdir Hazirda xarab veziyyetdeki ana resm baliq qus ve bitkilerden ibaret su sehnesi ve Isanin basi olan bir medalyon ile bezedilib AqoraSeherin ortasindaki bos yer ve bunu etrafindaki dukanlardan ibaret bu bolme Salaminin hem yigincaq hem de alis veris merkezi oldugu aqorasidir Imperator Avqust dovrunde berpa edildiyi qazinti sahesinde tapilan latinca bir kitabeden melumat verilir Aqoranin her iki yanindaki sutunlu portikler gunes ve yagisdan qorunma vezifesini dasiyir Bunlardan yalniz biri ayaq uste qala bilmisdir Zevs qurbangahiSalamin seherinin ana mebedi olacagina inanilan bu qurulunun az bir qismi gunumuze gelib catmisdir Aqoranin cenub ucunda yerlesen mebede pillelerle catmaq mumkundur Edilen qazintilarda ele kecen bir kitabede mebedin Imperator Avqustun heyat yoldasi Livia serefine Zevs Olimpiosa hesr olunmasi vurgulanir NekropolEnkomi bolgesinden Salamin mesesinin qerb ucu ve muqeddes Barnabas manastrina texmini yaxin olaraq 4 mil kvadrat bir saheye malik bir mezarliq Salamin nekropoludur Qazintilarda isiga cixarilan mezarlar arasindaki bezi mezarlar gerek quruluclari gerekse zengin tapintilarina gore Kral mezarlari adlandirilmisdir Esas memari ozellikleri mezar otagi qarsisinda yer alan genis uzun ve meyilli yerlerdir Cenaze arabasini ceken atlarin olenin serefine qurban edildigi burada yag serab ve ya bal dolu kupler siralanmaqdadir Arasdirmalar mezarlarin eramizdan evvel VIII esrde insa edildiyi ve bizim eranin IV esre qeder istifade edildiyini gosterir Xususile 47 50 ve 79 nomreli kral mezarlarinda zengin tapintilara rastlanmisdir Bunlardan 50 nomreli mezar muqeddes Ketrine hesr olunmus bir kilse olaraq da istifade olunmaqdadir Xristianliq dinini menimseyen muqeddes Ketrinin Salamin idarecisi dayisi terefinden buraya hebs olunduguna inanildigindan Muqeddes Ketrin hebsxanasi kimi de xatirlanir Edilen qazintilarda mezarlarin icinde muxtelif canaq tunc ve fildisi sumukleri ve qurban edilmis atlarin skeletlerine rastlanmisdir Nikokreon abidesiSalamin nekropolu yer alan bu abidenin Salaminin son krali Nikokreon adina insa edilmis olldugu dusunulur Menbelere gore son kral Nikokreon I Ptolemeye teslim olmaqdansa intihar etmeyi secmis heyat yoldasida ailesini oldurub sarayi yandirdiqdan sonra intihar etmisdir Pillekenle cixilan platformun ortasinda bir ocaq ve bunun icinde o dovre aid demir cubuq das ve torpaqdan heykeller qurulmusdur Az bismis torpaqdan hazirlanmis heykeller gec dovre aid klassik yunan heykel senetinin xususiyyetlerini dasiyir Salamin padsahlariQedim Kipr seherinin xeritelerie e 579 60 525 ci iller Evelton e e 525 iller Syrom e e 515 ci il Hers e e 500 499 cu iller Gorgue e e 499 498 ci iller Onesil e e 498 480 ci iller Gorg 2 ci defe e e 480 465 ci iller Philaon e e 465 450 ci iller Nicodemus e e iller Lakarit e e 450 ci il Hadise e e iller Desecontain e e 415 411 10 cu iller Abdomen e e 411 10 374 cu iller Evagor I Thetkrid e e 374 368 ci iller Niccolle e e 368 351 ci iller Evagoras II Tevkrid e e 351 332 ci iller Pnitagoras e e 331 310 9 cu iller Nikokreon e e 310 9 306 ci iller Menelaus LahidIstinadlarKorovina A K Sidorova N A Kipr seherleri SalaminXarici kecidlerYunanistanin salamin adasi Qedim Salamin Simali Kipr SalaminHemcinin baxQedim Roma Qedim Misir Qedim Yunanistan