Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Gürcülər və ya Kartvellər (gürc. ქართველები) — Gürcüstan, Türkiyə, Rusiya, Azərbaycan, İran və bir sıra Avropa ölkələrində yaşayan və özlərini "kartveli" adlandıran millət.
| ||||||||||||||||||||||||||||
| Ümumi sayı | ||||||||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 5 - 7 milyon | ||||||||||||||||||||||||||||
| Yaşadığı ərazilər | ||||||||||||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||||||||||||
| Dili | ||||||||||||||||||||||||||||
| Dini | ||||||||||||||||||||||||||||
| Qohum xalqlar | ||||||||||||||||||||||||||||
Formalaşması
mənşəyilə bağlı elmi araşdırmalar XIX əsrdə başlamışdır. İlk olaraq Kartvelilerin əcdadlarının qədim dövrlərdə indiki Gürcüstanın daha cənubunda yaşadıqları və Qafqaza nisbətən gec köçdükləri düşüncəsi irəli sürüldü. XX əsrdə edilən elmi araşdırmaların nəticəsində, Kartvelilerin Qafqaza miqrasiya etməsi düşüncəsinin səhv olduğu ortaya çıxdı. İndiki vaxtda ümumi qəbul edilən fikrə görə Kartvelilerin əcdadları ən köhnə çağlardan bəri Qafqazda yaşamaqdadırlar. Kartveli tayfaları indiki Gürcüstandan daha geniş bir ərazidə yaşayırdılar. Bütün Kartveluri tayfalarının təxminən dörd min il əvvəl tək bir dildə danışdıqlarına dair fikirlər var. Daha sonra müxtəlif səbəblərlə bu dil bir neçə dialektə (ləhcəyə) ayrıldı. Bu dialektlərin təməlləri üzərində Gürcü (Kartuli), Svan (Svanuri) və Meqrel (Megruli) dilləri inkişaf etdi. Bu üç dil Kartuli dilindən gəlməkdədir. Kartveli tayfalarından tək bir Kartveli xalqının meydana gəlməsi uzun bir müddətdə reallaşmışdır. Bu formalaşmada başqa xalqlar və tayfalar da iştirak etmişdir. Onlar müxtəlif səbəblərdən Kartveli tayfalarının yaşadığı torpaqlarda yaşayırdılar və zamanla gürcüləşirdilər.
Məskunlaşma və say
2002-ci ildə aparılmış siyahıyaalmanın nəticələrinə görə Gürcüstanda gürcülərin sayı 3661,2 min nəfər, 1999-cu ildə Azərbaycanda isə 14,9 min nəfər təşkil etmişdir. Bunların 12 000 nəfəri gürcülərin bir subetnik qrupu olan ingiloylardır.
Türkiyədə yaşayan gürcülərin sayı haqqında 70 mindən 1 milyonadək müxtəlif rəqəmlər söylənilir. Ancaq 120–150 min rəqəmi daha inandırıcı sayılır. Türkiyədə yaşayan gürcülər 19-cu yüzildə indiki Gürcüstan ərazilərində müsəlman gürcülərin yaşadıqları torpaqlar Rusiya imperiyası tərəfindən işğal olunduqdan sonra Türkiyəyə köçmüşlərin törəmələridir. Rusiyada yaşayan gürcülərin sayının isə 1 mln. olduğu ehtimal edilir. Rusiyaya ilk gürcü köçləri hələ orta əsrlərdə baş vermişdi. Daha sonra gürcü hakimlərinin Osmanlıya və Qacarlıya qarşı Rusiyaya sığınma siyasətlərindən dolayı köçlər daha da artmışdı. Hazırda Rusiyada yaşayan gürcülərin çoxusu başlıca olaraq 1990-cı illərdə işsizlikdən dolayı köç edənlərdir.
İstinadlar
- (PDF) (ingilis). European Centre for Minority Issues Caucasus. Archived from the original on 2015-11-22. İstifadə tarixi: 2015-11-22..
- . 2008-02-02 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2009-12-24.
- . 2010-07-01 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2010-07-07.
- "Этнический состав Азербайджана (по переписи 1999 года).Демоскоп". 2010-10-06 tarixində . İstifadə tarixi: 2010-07-07.
- "Ethnologue: Georgian". 2012-09-27 tarixində . İstifadə tarixi: 2020-09-24.
- . 2014-10-06 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2020-09-24.
- . 2015-03-24 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2012-11-30.
Mənbə
- Gürcüstanda 2002-ci ildə aparılmış əhalisi siyahıyaalmasının nəticələri 2007-10-06 at the Wayback Machine
- Azərbaycan Dövlət Statistika Komitəsinin rəsmi internet səhifəsi
- Türkiyə gürcülərinin internet səhifəsi
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Gurculer ve ya Kartveller gurc ქართველები Gurcustan Turkiye Rusiya Azerbaycan Iran ve bir sira Avropa olkelerinde yasayan ve ozlerini kartveli adlandiran millet Gurculer ქართველები Kartvelebi I Farnavaz I Boyuk Farsman II Cesur Farsman I Qurdbasli Vaxtanq IV Qurucu David Sota Rustaveli Boyuk TamaraGeorgi Saakadze VI Qanunverici Vaxtanq Nikoloz Baratasvili Ilya Cavcavadze Niko Pirosmani Iosif Stalin Xvica KvaratsxeliyaUmumi sayi5 7 milyonYasadigi erazilerGurcustan 3 661 173 2002 Rusiya 197 934 2002 Ukrayna 34 199 2001 Azerbaycan 14 877 1999 Turkiye 91 500 1 500 000DiliGurcu dili ve Kartvel dilleriDiniXristianliq Serq Ortodoks Kilsesi Gurcu Ortodoks Kilsesi IslamQohum xalqlarLazlar Svanlar Formalasmasimenseyile bagli elmi arasdirmalar XIX esrde baslamisdir Ilk olaraq Kartvelilerin ecdadlarinin qedim dovrlerde indiki Gurcustanin daha cenubunda yasadiqlari ve Qafqaza nisbeten gec kocdukleri dusuncesi ireli suruldu XX esrde edilen elmi arasdirmalarin neticesinde Kartvelilerin Qafqaza miqrasiya etmesi dusuncesinin sehv oldugu ortaya cixdi Indiki vaxtda umumi qebul edilen fikre gore Kartvelilerin ecdadlari en kohne caglardan beri Qafqazda yasamaqdadirlar Kartveli tayfalari indiki Gurcustandan daha genis bir erazide yasayirdilar Butun Kartveluri tayfalarinin texminen dord min il evvel tek bir dilde danisdiqlarina dair fikirler var Daha sonra muxtelif sebeblerle bu dil bir nece dialekte lehceye ayrildi Bu dialektlerin temelleri uzerinde Gurcu Kartuli Svan Svanuri ve Meqrel Megruli dilleri inkisaf etdi Bu uc dil Kartuli dilinden gelmekdedir Kartveli tayfalarindan tek bir Kartveli xalqinin meydana gelmesi uzun bir muddetde reallasmisdir Bu formalasmada basqa xalqlar ve tayfalar da istirak etmisdir Onlar muxtelif sebeblerden Kartveli tayfalarinin yasadigi torpaqlarda yasayirdilar ve zamanla gurculesirdiler Meskunlasma ve say2002 ci ilde aparilmis siyahiyaalmanin neticelerine gore Gurcustanda gurculerin sayi 3661 2 min nefer 1999 cu ilde Azerbaycanda ise 14 9 min nefer teskil etmisdir Bunlarin 12 000 neferi gurculerin bir subetnik qrupu olan ingiloylardir Turkiyede yasayan gurculerin sayi haqqinda 70 minden 1 milyonadek muxtelif reqemler soylenilir Ancaq 120 150 min reqemi daha inandirici sayilir Turkiyede yasayan gurculer 19 cu yuzilde indiki Gurcustan erazilerinde muselman gurculerin yasadiqlari torpaqlar Rusiya imperiyasi terefinden isgal olunduqdan sonra Turkiyeye kocmuslerin toremeleridir Rusiyada yasayan gurculerin sayinin ise 1 mln oldugu ehtimal edilir Rusiyaya ilk gurcu kocleri hele orta esrlerde bas vermisdi Daha sonra gurcu hakimlerinin Osmanliya ve Qacarliya qarsi Rusiyaya siginma siyasetlerinden dolayi kocler daha da artmisdi Hazirda Rusiyada yasayan gurculerin coxusu baslica olaraq 1990 ci illerde issizlikden dolayi koc edenlerdir Istinadlar PDF ingilis European Centre for Minority Issues Caucasus Archived from the original on 2015 11 22 Istifade tarixi 2015 11 22 2008 02 02 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2009 12 24 2010 07 01 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2010 07 07 Etnicheskij sostav Azerbajdzhana po perepisi 1999 goda Demoskop 2010 10 06 tarixinde Istifade tarixi 2010 07 07 Ethnologue Georgian 2012 09 27 tarixinde Istifade tarixi 2020 09 24 2014 10 06 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2020 09 24 2015 03 24 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2012 11 30 MenbeGurcustanda 2002 ci ilde aparilmis ehalisi siyahiyaalmasinin neticeleri 2007 10 06 at the Wayback Machine Azerbaycan Dovlet Statistika Komitesinin resmi internet sehifesi Turkiye gurculerinin internet sehifesi