Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Yusif Kamil Paşa (1808, Konstantinopol – 1876, Konstantinopol) — Sultan Əbdüləziz səltənətində 4 ay 27 gün sədrəzəm olmuş Osmanlı dövlət adamı.
| Yusif Kamil Paşa | |
|---|---|
 | |
| 5 yanvar 1863 – 1 iyun 1863 | |
| Əvvəlki | Mehmed Fuad Paşa |
| Sonrakı | Mehmed Fuad Paşa |
| Şəxsi məlumatlar | |
| Doğum tarixi | |
| Doğum yeri | Arabgir, Malatya, Osmanlı imperiyası |
| Vəfat tarixi | |
| Vəfat yeri | |
| Dəfn yeri | |
| Fəaliyyəti | siyasətçi |
| Atası | İsmayıl bəyzadə Mehmed bəy |
| Həyat yoldaşı | Zeynəb xanım |
| Dini | Sünni, İslam |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Həyatı
İlk illəri
1808-ci ildə Malatyanın Arabgir bölgəsində dünyaya gəldi. Atası İsmayıl bəyzadə Mehmed bəy tanınmış Gökbəy ailəsinə mənsub idi və erkən vəfat etmişdi. Kiçik yaşlarından əmisi Gömrükçü Osman Paşanın himayəsinə girən Kamil, əmisi Kayseri və Bozok sancaqlarında vəzifədə ikən Müdərriszadə Mehmed Alim Əfəndidən dərslər aldı. Ardından əmisi ilə birlikdə İstanbula gəldi və onun möhürdarı olaraq xidmətə başladı. 1829-cu ildə divanxanada kiçik məmur olaraq vəzifəyə alınan Kamil, rəvayətə görə gördüyü bir yuxunun ardından Misirə getdi (1833). Misir hakimi Kavalalı Mehmed Əli Paşa tərəfindən Misir xəzinəsi katibliyinə təyin olundu. 7 ay sonra vilayət divanının ikinci müavinliyyinə yüksəldi və Mehmed Əli Paşanın qızı Zeynəb xanımla evləndirildi. Sultan Əbdülməcidin bacısı Adilə Sultanın nigahı münasibətilə İstanbulda keçirilən mərasimdə Misir hakiminin kürəkəni və vəkili olaraq qatıldı. İstanbulda ikən sultan tərəfindən qəbul edildi və “mirimiran” ünvanı aldı (31 iyul 1845).
Qaynatası Mehmed Əli Paşanın vəfatının ardından (2 avqust 1849) Misir hakimi olan qaynı oğlu Abbas Hilmi Paşa tərəfindən Sudana təyin edilsə də, bu vəzifəni qəbul etmədi. Bu səbəblə cənubi Misirə - Asvana sürgün edildi. Burada həbs edilərək Zeynəb xanımdan boşanmağa və Misirdəki bütün mülklərindən imtina etməyə məcbur edildi. Ancaq sədrəzəm Mustafa Rəşid Paşaya yazdığı gizli bir məktubla İstanbuldan kömək istədi və Sultan Əbdülməcid tərəfindən yazılan fərmanla öncə xanımı Zeynəb xanım, ardından isə özü həbsdən çıxarılaraq İstanbula gətirildi (1849).
İstanbulda ikən Ədliyyə məclisinə üzv seçilən Kamil Paşa, daha sonra buna əlavə olaraq Maarif məclisi rəisliyinə təyin edildi (14 yanvar 1851). Yeni qurulan Əncümən birliyinə də üzv seçildi. Vəzir rütbəsilə Ticarət nazirliyinə gətirilsə də, çox keçmədən vəzifədən alındı və yenidən Ədliyyə məclisi üzvlüyünə davam etdi (26 fevral 1853). Ancaq daha sonra ikinci dəfə Ticarət nazirliyinə və Tənzimat məclisi rəisliyinə təyin olundu (23 noyabr 1854). 1 ay sonra isə Ədliyyə məclisinin rəisi oldu.
Misir hakimi Səid Paşanın Süveyş kanalı layihəsini Fransaya verməsini, bölgəyə xarici qüvvələrin müdaxiləsi olaraq dəyərləndirən Kamil Paşanın köşkündə məşvərət məclisi toplandı. Məclisin sonunda qərarın və bununla bağlı verilən imtiyazların ləğvi məqsədilə paşanın qaynı olan Səid Paşaya məktub yazması və bu fikirdən daşındırmasına qərar verildi. Kamil Paşanın yazdığı məktubu ələ keçirən fransız elçisi Benedettinin Bab-ı Əliyə veto verməsinin ardından, Mustafa Rəşid Paşa sədarətdən, Kamil Paşa isə Ədliyyə məclisi rəisliyindən istehfa verməyə məcbur oldu (5 may 1855). Bir neçə ay dövlət xidmətindən uzaq qalan Kamil Paşa, dövlət təcrübəsindən istifadə edilməsi məqsədilə 22 oktyabr 1855-ci ildə Ali məclisə üzv seçildi. Sultan Əbdülməcid tərəfindən ilə təltif olundu. Bu vəzifədə ikən Səid Paşanın oğlunun sünnət mərasimi münasibətilə Mustafa Rəşid Paşa ilə birlikdə Misirə getdi. Misirdən dönməsinin ardından Mustafa Rəşid Paşa beşinci dəfə sədarətə, Kamil Paşa isə ikinci dəfə Ədliyyə məclisi rəisliyinə gətirildi (13 iyun 1857). 2 il bu vəzifədə qaldıqdan sonra 14 oktyabr 1859-cu ildə öz istəyilə vəzifədən ayrıldı və bir müddət boş qalmasının ardından yenidən Ali məclis üzvü oldu. 1861-ci ildə yenidən Misirə yollandı və Səid Paşa ilə birlikdə Mədinə şəhərini ziyarət etdi. Taxta çıxan Sultan Əbdüləzizi təbrik məqsədilə İstanbula gəlsə də, cülus şənliklərinin ardından yenidən Misirə döndü.
Ədliyyə məclisi və Tənzimat məclisinin, Əhkam-ı Ədliyyə məclisi adı altında birləşdirilməsinin ardından Kamil Paşa yeni qurulan məclisdə rəis müavini, daha sonra isə məclis rəisi təyin edildi (5 avqust 1861). Sultan Əbdüləziz tərəfindən verildi. Livan məsələsi səbəbilə Suriyada olan Mehmed Fuad Paşanın sədrəzəm təyin edilməsiylə, Kamil Paşa da sədarət naibi seçildi. Bu illərdə qızıl sikkələr dövriyyədən çıxarılmış, dövriyyəyə buraxılan yeni kağız pullar isə dəyərdən düşmüşdü və bu səbəblə ticarət həyatı zəifləmişdi. Ticarət həyatını canlandırmaq məqsədilə Kamil Paşa İstanbuldakı mərkəzi birjanı bağladı və öz şəxsi xəzinəsindən bir miqdar qızıl sikkəni dövriyyəyə buraxaraq, kağız pulların dəyişdirilməsinə başladı. Çox keçmədən maliyyə böhranının qarşısı alındı və mərkəzi birja öz fəaliyyətini davam etdirdi.
Sədarət illəri
Mehmed Fuad Paşanın Sultan Əbdüləzizin dövlət işlərinə müdaxilə etməsini bəhanə edərək istehfa etməsinin ardından, digər vəkillərlə birlikdə Kamil Paşa da məclis rəisliyindən ayrıldı (2 yanvar 1863). Vəkillər arasında gəlinən razılıqla heç kim sədarət təklifini qəbul etmədi və nəticədə sədarət 3 gün boyunca boş qaldı. Kamil Paşa da belə bir vəziyyətdə bu vəzifəni daşıya bilməyəcəyini bildirərək Sultan Əbdüləzizin təklifini qəbul etməmişdi. Ancaq Sultan Əbdüləzizin onu, islahatpərəst və tənzimat tərəfdarı Əhməd Vəfik Paşanı sədarətə gətirməklə və bütün dövlət strukturundakı məmurları mərkəzdən uzaqlaşdırmaqla hədələməsi nəticəsində Kamil Paşa sabiq sədrəzəmin istehfa səbəbini sultana bildirdi və padşahın dövlət məsələlərindən uzaq qalması şərtilə sədarət təklifini qəbul etdi (5 yanvar 1863).
Bir çox məsələlərdə padşahla ziddiyyət yaşayan Kamil Paşa, padşahın etirazına baxmayaraq Mehmed Əli Paşanın xarici işlər nazirliyində qalmasını, sələfi Mehmed Fuad Paşanın isə öz yerinə Əhkam-ı Ədliyyə məclisi rəisliyinə təyin edilməsini təmin etdi. Sədrəzəm maaşı olan 2500 lirəni qəbul etməyən Kamil Paşa padşahın təkidlərinin ardından bu məbləğin yalnız beşdə birini almağı qəbul etdi. Kamil Paşanın bir digər mühüm nailiyyəti isə Sultan Əbdüləzizi Misir səyahətinə razı salmaq oldu. Bu səyahətlə, Kamil Paşa qaynatası Mehmed Əli Paşa dönəmindən bəri müstəqilləşmə yolunda olan Misirlə Osmanlı münasibətlərini yenidən yaxınlaşdırdı. Səyahət təklifini qəbul edən Sultan Əbdüləziz, o əsnada sərdarlığa gətirilən Mehmed Fuad Paşa ilə birlikdə Misirə yollandı (3 aprel 1863).
Sonrakı illər
Bu səyahət əsnasında Sultan Əbdüləzizin etimadını qazanan Mehmed Fuad Paşa ikinci dəfə sədarətə gətirildi (1 iyun 1863) və Kamil Paşanın 4 ay 27 gün davam edən sədarəti sona çatdı. Vəzifədən alınmasının ardından dördüncü dəfə Əhkam-ı Ədliyyə məclisi rəisi təyin edildi və 3 ilə yaxın bu vəzifədə qaldıqdan sonra 30 aprel 1866-cı ildə Ali məclis üzvü oldu. Sədrəzəm Mehmed Əmin Əli Paşanın, Avropa səyahətindən dönən Sultan Əbdüləzizi qarşılamaq məqsədilə Ruseyə getdiyi günlərdə paytaxtda qalan Kamil Paşa sədarət naibi olaraq xidmət etdi. Ardından yeni yaradılan Dövlət şurasına rəis olaraq dəvət edilsə də, bu təklifi qəbul etmədi və yenidən Ali məclis üzvü təyin edildi. Ancaq çox keçmədən Mithat Paşanın yerinə dövlət şurası rəisi oldu (fevral-mart 1869). Bu vəzifədə ikən 25 min sikkə olan maaşının 75 minə artırılması Kamil Paşa haqqında şayələrin yayılmasına səbəb oldu. Eləcə də, sədrəzəm Mahmud Nədim Paşanın bəzi dövlət adamlarını mühakimə etmədən sürgünə yollamasına etiraz etdi. Əhkam-ı Ədliyyə məclisi rəisi Mütərcim Rüşdü Paşanın da dəstəyini alan Kamil Paşa, sədrəzəmin padşaha şikayət etməsi nəticəsində digər dəstəkçiləri ilə birlikdə vəzifədən alındılar (21 oktyabr 1871). 3 ay sonra Əhkam-ı Ədliyyə məclisi rəisi olan Kamil Paşa, Mithat Paşanın sədarətə gəlməsi ilə ikinci dəfə dövlət şurası rəisi təyin edildi (3 avqust 1872). Ancaq ürək xəstəsi idi və səhhəti pisləşmişdi. Bu səbəblə vəzifəyə təyin edilsə də, xidmət göstərə bilmədi. 5 ay boyunca Misirdə istirahət edən Kamil Paşa, tam sağlamlığına qovuşmadan yenidən İstanbula döndü. Səhhətinin düzəlməməsi səbəbilə Maarif naziri Cavad Paşa vəkil olaraq onun vəzifəsini də icra etməyə başladı. Xəstəliyinin ağırlaşmasının ardından Kamil Paşa 21 avqust 1875-ci ildə vəzifədən alındı və 7 ay sonra beşinci dəfə Ali məclis üzvü oldu (19 mart 1876). Yaxın münasibət bəslədiyi Sultan Əbdüləzizin devrilərək qətlə yetirilməsinin ardından xəstəliyi daha da ağırlaşdı və 10 oktyabr 1876-cı ildə yaşadığı köşkdə vəfat etdi. Cənazəsi Üsküdarda inşa etdirdiyi xəstəxananın bağçasındakı türbəyə dəfn edildi.
Haqqında
Kamil Paşa olduqca bilikli və alicənab biri idi. Ərəbcə, farsca və fransızca səlis bilirdi. Fransua Fenelonun “Telemakın macəraları” adlı əsərini tərcümə edərək 1862-ci ildə nəşr etdirmiş, kitab 1863, 1870, 1877 və 1881-ci illərdə təkrar dərc edilmişdir. Xanımı Zeynəb xanımla birlikdə övladları olmamış, onunla birlikdə Üsküdarda 100 yataqdan ibarət xəstəxana inşa etdirmiş, bir çox mülklərinin gəlirlərini bu xəstəxanaya vəqf etmişdir (1860-1862). Sözügedən xəstəxana bu gün də Zeynəb Kamil Xəstəxanası adıyla fəaliyyətini davam etdirir.
Mənbə
- BA, Ali Fuad Türkgeldi Tasnifi, nr. 9/42, 9/56, 13/206.
- BA, Hariciye Nezâreti-Mektûbî Kalemi, nr. 19/58, 100/17.
- BA, İrade-Dahiliye, nr. 21841, 22116, 23082.
- BA, A.DVN, nr. 53/61, 63/83, 65/58, 66/40, 70/91, 95/18.
- Fatîn, Tezkire, s. 349-350.
- Ahmed Rifat, Verdü’l-hadâik, İstanbul, ts., s. 71-74.
- Cevdet, Tezâkir, I, 32, 37, 40-41; II, 18, 20, 43, 63, 82, 90, 134, 157, 186, 246, 257-262, 265; III, 196; IV, 46, 80, 82, 118, 124, 130, 133.
- a.mlf., Ma‘rûzât, s. 5, 9, 27, 34, 41, 51, 53, 56, 60, 73, 201, 206, 219, 222.
- İbnülemin Mahmud Kemal, Tezkire-i Yûsuf Kâmil Paşa, İÜ Ktp., İbnülemin, nr. 3310, s. 203-210.
- a.mlf., Son Sadrıazamlar, I, 196-258.
- a.mlf., Son Asır Türk Şairleri, II, 781-791.
- Mehmed Memduh [Paşa], Esvât-ı Sudûr, İzmir 1328, s. 18-22.
- Lutfî, Târih, IX, 40, 45, 53, 72, 78, 94, 101, 107, 109, 111, 117, 125, 137, 157, 202; X, 22, 42, 48, 82, 91, 146; XV, 40, 42, 78.
- Ali Rıza – Mehmed Galib, Geçen Asırda Devlet Adamlarımız (haz. Fahri Çetin Derin), İstanbul 1977, I, 78-82.
- Danişmend, Kronoloji, IV, 203-204.
- http://www.filozof.net/Turkce/tarihi-sahsiyetler-kisilikler/14034-yusuf-kamil-pasa-kimdir-hayati-eserleri-hakkinda-bilgi.html
- İskender Pala, Yusuf ile Züleyha, Zeynep ile Kamil' 2013-10-05 at the Wayback Machine, Zaman gazetesi, 16.10.2007
İstinadlar
- Yusuf Kâmil Paşa // Faceted Application of Subject Terminology.
- Sicill-i Osmânî, IV, 71-72.
- a.mlf., Kâmil Paşa’nın Sadâreti ve Konak Meselesi, İstanbul 1328.
- Metin Kayahan Özgül, “Yusuf Kâmil Paşa’nın Tercüme-i Telemak’ı”, TDA, sy. 45 (1986), s. 185-211
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Yusif Kamil Pasa 1808 Konstantinopol 1876 Konstantinopol Sultan Ebduleziz seltenetinde 4 ay 27 gun sedrezem olmus Osmanli dovlet adami Yusif Kamil PasaOsmanli sedrezemi5 yanvar 1863 1 iyun 1863EvvelkiMehmed Fuad PasaSonrakiMehmed Fuad PasaSexsi melumatlarDogum tarixi 1808Dogum yeri Arabgir Malatya Osmanli imperiyasiVefat tarixi 1876Vefat yeri Konstantinopol Osmanli imperiyasiDefn yeri KonstantinopolFealiyyeti siyasetciAtasi Ismayil beyzade Mehmed beyHeyat yoldasi Zeyneb xanimDini Sunni Islam Vikianbarda elaqeli mediafayllarHeyatiIlk illeri 1808 ci ilde Malatyanin Arabgir bolgesinde dunyaya geldi Atasi Ismayil beyzade Mehmed bey taninmis Gokbey ailesine mensub idi ve erken vefat etmisdi Kicik yaslarindan emisi Gomrukcu Osman Pasanin himayesine giren Kamil emisi Kayseri ve Bozok sancaqlarinda vezifede iken Muderriszade Mehmed Alim Efendiden dersler aldi Ardindan emisi ile birlikde Istanbula geldi ve onun mohurdari olaraq xidmete basladi 1829 cu ilde divanxanada kicik memur olaraq vezifeye alinan Kamil revayete gore gorduyu bir yuxunun ardindan Misire getdi 1833 Misir hakimi Kavalali Mehmed Eli Pasa terefinden Misir xezinesi katibliyine teyin olundu 7 ay sonra vilayet divaninin ikinci muavinliyyine yukseldi ve Mehmed Eli Pasanin qizi Zeyneb xanimla evlendirildi Sultan Ebdulmecidin bacisi Adile Sultanin nigahi munasibetile Istanbulda kecirilen merasimde Misir hakiminin kurekeni ve vekili olaraq qatildi Istanbulda iken sultan terefinden qebul edildi ve mirimiran unvani aldi 31 iyul 1845 Qaynatasi Mehmed Eli Pasanin vefatinin ardindan 2 avqust 1849 Misir hakimi olan qayni oglu Abbas Hilmi Pasa terefinden Sudana teyin edilse de bu vezifeni qebul etmedi Bu sebeble cenubi Misire Asvana surgun edildi Burada hebs edilerek Zeyneb xanimdan bosanmaga ve Misirdeki butun mulklerinden imtina etmeye mecbur edildi Ancaq sedrezem Mustafa Resid Pasaya yazdigi gizli bir mektubla Istanbuldan komek istedi ve Sultan Ebdulmecid terefinden yazilan fermanla once xanimi Zeyneb xanim ardindan ise ozu hebsden cixarilaraq Istanbula getirildi 1849 Istanbulda iken Edliyye meclisine uzv secilen Kamil Pasa daha sonra buna elave olaraq Maarif meclisi reisliyine teyin edildi 14 yanvar 1851 Yeni qurulan Encumen birliyine de uzv secildi Vezir rutbesile Ticaret nazirliyine getirilse de cox kecmeden vezifeden alindi ve yeniden Edliyye meclisi uzvluyune davam etdi 26 fevral 1853 Ancaq daha sonra ikinci defe Ticaret nazirliyine ve Tenzimat meclisi reisliyine teyin olundu 23 noyabr 1854 1 ay sonra ise Edliyye meclisinin reisi oldu Misir hakimi Seid Pasanin Suveys kanali layihesini Fransaya vermesini bolgeye xarici quvvelerin mudaxilesi olaraq deyerlendiren Kamil Pasanin koskunde mesveret meclisi toplandi Meclisin sonunda qerarin ve bununla bagli verilen imtiyazlarin legvi meqsedile pasanin qayni olan Seid Pasaya mektub yazmasi ve bu fikirden dasindirmasina qerar verildi Kamil Pasanin yazdigi mektubu ele keciren fransiz elcisi Benedettinin Bab i Eliye veto vermesinin ardindan Mustafa Resid Pasa sedaretden Kamil Pasa ise Edliyye meclisi reisliyinden istehfa vermeye mecbur oldu 5 may 1855 Bir nece ay dovlet xidmetinden uzaq qalan Kamil Pasa dovlet tecrubesinden istifade edilmesi meqsedile 22 oktyabr 1855 ci ilde Ali meclise uzv secildi Sultan Ebdulmecid terefinden imtiyaz nisani ile teltif olundu Bu vezifede iken Seid Pasanin oglunun sunnet merasimi munasibetile Mustafa Resid Pasa ile birlikde Misire getdi Misirden donmesinin ardindan Mustafa Resid Pasa besinci defe sedarete Kamil Pasa ise ikinci defe Edliyye meclisi reisliyine getirildi 13 iyun 1857 2 il bu vezifede qaldiqdan sonra 14 oktyabr 1859 cu ilde oz isteyile vezifeden ayrildi ve bir muddet bos qalmasinin ardindan yeniden Ali meclis uzvu oldu 1861 ci ilde yeniden Misire yollandi ve Seid Pasa ile birlikde Medine seherini ziyaret etdi Taxta cixan Sultan Ebdulezizi tebrik meqsedile Istanbula gelse de culus senliklerinin ardindan yeniden Misire dondu Edliyye meclisi ve Tenzimat meclisinin Ehkam i Edliyye meclisi adi altinda birlesdirilmesinin ardindan Kamil Pasa yeni qurulan meclisde reis muavini daha sonra ise meclis reisi teyin edildi 5 avqust 1861 Sultan Ebduleziz terefinden verildi Livan meselesi sebebile Suriyada olan Mehmed Fuad Pasanin sedrezem teyin edilmesiyle Kamil Pasa da sedaret naibi secildi Bu illerde qizil sikkeler dovriyyeden cixarilmis dovriyyeye buraxilan yeni kagiz pullar ise deyerden dusmusdu ve bu sebeble ticaret heyati zeiflemisdi Ticaret heyatini canlandirmaq meqsedile Kamil Pasa Istanbuldaki merkezi birjani bagladi ve oz sexsi xezinesinden bir miqdar qizil sikkeni dovriyyeye buraxaraq kagiz pullarin deyisdirilmesine basladi Cox kecmeden maliyye bohraninin qarsisi alindi ve merkezi birja oz fealiyyetini davam etdirdi Sedaret illeri Mehmed Fuad Pasanin Sultan Ebdulezizin dovlet islerine mudaxile etmesini behane ederek istehfa etmesinin ardindan diger vekillerle birlikde Kamil Pasa da meclis reisliyinden ayrildi 2 yanvar 1863 Vekiller arasinda gelinen raziliqla hec kim sedaret teklifini qebul etmedi ve neticede sedaret 3 gun boyunca bos qaldi Kamil Pasa da bele bir veziyyetde bu vezifeni dasiya bilmeyeceyini bildirerek Sultan Ebdulezizin teklifini qebul etmemisdi Ancaq Sultan Ebdulezizin onu islahatperest ve tenzimat terefdari Ehmed Vefik Pasani sedarete getirmekle ve butun dovlet strukturundaki memurlari merkezden uzaqlasdirmaqla hedelemesi neticesinde Kamil Pasa sabiq sedrezemin istehfa sebebini sultana bildirdi ve padsahin dovlet meselelerinden uzaq qalmasi sertile sedaret teklifini qebul etdi 5 yanvar 1863 Bir cox meselelerde padsahla ziddiyyet yasayan Kamil Pasa padsahin etirazina baxmayaraq Mehmed Eli Pasanin xarici isler nazirliyinde qalmasini selefi Mehmed Fuad Pasanin ise oz yerine Ehkam i Edliyye meclisi reisliyine teyin edilmesini temin etdi Sedrezem maasi olan 2500 lireni qebul etmeyen Kamil Pasa padsahin tekidlerinin ardindan bu meblegin yalniz besde birini almagi qebul etdi Kamil Pasanin bir diger muhum nailiyyeti ise Sultan Ebdulezizi Misir seyahetine razi salmaq oldu Bu seyahetle Kamil Pasa qaynatasi Mehmed Eli Pasa doneminden beri musteqillesme yolunda olan Misirle Osmanli munasibetlerini yeniden yaxinlasdirdi Seyahet teklifini qebul eden Sultan Ebduleziz o esnada serdarliga getirilen Mehmed Fuad Pasa ile birlikde Misire yollandi 3 aprel 1863 Sonraki iller Bu seyahet esnasinda Sultan Ebdulezizin etimadini qazanan Mehmed Fuad Pasa ikinci defe sedarete getirildi 1 iyun 1863 ve Kamil Pasanin 4 ay 27 gun davam eden sedareti sona catdi Vezifeden alinmasinin ardindan dorduncu defe Ehkam i Edliyye meclisi reisi teyin edildi ve 3 ile yaxin bu vezifede qaldiqdan sonra 30 aprel 1866 ci ilde Ali meclis uzvu oldu Sedrezem Mehmed Emin Eli Pasanin Avropa seyahetinden donen Sultan Ebdulezizi qarsilamaq meqsedile Ruseye getdiyi gunlerde paytaxtda qalan Kamil Pasa sedaret naibi olaraq xidmet etdi Ardindan yeni yaradilan Dovlet surasina reis olaraq devet edilse de bu teklifi qebul etmedi ve yeniden Ali meclis uzvu teyin edildi Ancaq cox kecmeden Mithat Pasanin yerine dovlet surasi reisi oldu fevral mart 1869 Bu vezifede iken 25 min sikke olan maasinin 75 mine artirilmasi Kamil Pasa haqqinda sayelerin yayilmasina sebeb oldu Elece de sedrezem Mahmud Nedim Pasanin bezi dovlet adamlarini muhakime etmeden surgune yollamasina etiraz etdi Ehkam i Edliyye meclisi reisi Mutercim Rusdu Pasanin da desteyini alan Kamil Pasa sedrezemin padsaha sikayet etmesi neticesinde diger destekcileri ile birlikde vezifeden alindilar 21 oktyabr 1871 3 ay sonra Ehkam i Edliyye meclisi reisi olan Kamil Pasa Mithat Pasanin sedarete gelmesi ile ikinci defe dovlet surasi reisi teyin edildi 3 avqust 1872 Ancaq urek xestesi idi ve sehheti pislesmisdi Bu sebeble vezifeye teyin edilse de xidmet gostere bilmedi 5 ay boyunca Misirde istirahet eden Kamil Pasa tam saglamligina qovusmadan yeniden Istanbula dondu Sehhetinin duzelmemesi sebebile Maarif naziri Cavad Pasa vekil olaraq onun vezifesini de icra etmeye basladi Xesteliyinin agirlasmasinin ardindan Kamil Pasa 21 avqust 1875 ci ilde vezifeden alindi ve 7 ay sonra besinci defe Ali meclis uzvu oldu 19 mart 1876 Yaxin munasibet beslediyi Sultan Ebdulezizin devrilerek qetle yetirilmesinin ardindan xesteliyi daha da agirlasdi ve 10 oktyabr 1876 ci ilde yasadigi koskde vefat etdi Cenazesi Uskudarda insa etdirdiyi xestexananin bagcasindaki turbeye defn edildi HaqqindaKamil Pasa olduqca bilikli ve alicenab biri idi Erebce farsca ve fransizca selis bilirdi Fransua Fenelonun Telemakin maceralari adli eserini tercume ederek 1862 ci ilde nesr etdirmis kitab 1863 1870 1877 ve 1881 ci illerde tekrar derc edilmisdir Xanimi Zeyneb xanimla birlikde ovladlari olmamis onunla birlikde Uskudarda 100 yataqdan ibaret xestexana insa etdirmis bir cox mulklerinin gelirlerini bu xestexanaya veqf etmisdir 1860 1862 Sozugeden xestexana bu gun de Zeyneb Kamil Xestexanasi adiyla fealiyyetini davam etdirir MenbeBA Ali Fuad Turkgeldi Tasnifi nr 9 42 9 56 13 206 BA Hariciye Nezareti Mektubi Kalemi nr 19 58 100 17 BA Irade Dahiliye nr 21841 22116 23082 BA A DVN nr 53 61 63 83 65 58 66 40 70 91 95 18 Fatin Tezkire s 349 350 Ahmed Rifat Verdu l hadaik Istanbul ts s 71 74 Cevdet Tezakir I 32 37 40 41 II 18 20 43 63 82 90 134 157 186 246 257 262 265 III 196 IV 46 80 82 118 124 130 133 a mlf Ma ruzat s 5 9 27 34 41 51 53 56 60 73 201 206 219 222 Ibnulemin Mahmud Kemal Tezkire i Yusuf Kamil Pasa IU Ktp Ibnulemin nr 3310 s 203 210 a mlf Son Sadriazamlar I 196 258 a mlf Son Asir Turk Sairleri II 781 791 Mehmed Memduh Pasa Esvat i Sudur Izmir 1328 s 18 22 Lutfi Tarih IX 40 45 53 72 78 94 101 107 109 111 117 125 137 157 202 X 22 42 48 82 91 146 XV 40 42 78 Ali Riza Mehmed Galib Gecen Asirda Devlet Adamlarimiz haz Fahri Cetin Derin Istanbul 1977 I 78 82 Danismend Kronoloji IV 203 204 http www filozof net Turkce tarihi sahsiyetler kisilikler 14034 yusuf kamil pasa kimdir hayati eserleri hakkinda bilgi html Iskender Pala Yusuf ile Zuleyha Zeynep ile Kamil 2013 10 05 at the Wayback Machine Zaman gazetesi 16 10 2007IstinadlarYusuf Kamil Pasa Faceted Application of Subject Terminology Sicill i Osmani IV 71 72 a mlf Kamil Pasa nin Sadareti ve Konak Meselesi Istanbul 1328 Metin Kayahan Ozgul Yusuf Kamil Pasa nin Tercume i Telemak i TDA sy 45 1986 s 185 211